Electronic edition compiled by Benjamin Hazard
Funded by University College, Cork and
The Higher Education Authority via the LDT Project
2. Second draft.
Extent of text: 2730 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: L207005
Availability
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents pages 8–39 of the published edition. Variant readings are omitted.
Text has been proof-read twice.
The electronic text represents the edited text.
Direct speech is not tagged.
In line with CELT practice, when a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break or line-break, the break is marked after the completion of hyphenated word and punctuation mark.
div0=the dialogue; div1=the section; page-breaks are marked pb n="".
Personal names or place-names describing cultural or social roles are not tagged.
This text uses the DIV1 element to represent the section.
Created: Possibly by Robert Grosseteste. Date range: c.900-1100.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Benjamin Hazard (data capture)
- Noctis sub silentio tempore brumali
dedi me quodammodo sompno spiritali
corpus carens video spiritu vitali
de quo modo visio fit sub forma tali.- Dormitando paululum vigilando fessus
ecce quidam spiritus nouiter egressus
de predicto corpore, vitiis oppressus
qui carnis cum gemitu deplangit excessus.
- Juxta corpus spiritus stetit et plorauit
et hiis verbis acriter carnem increpauit:
'O caro miserrima quis te sic prostrauit
quam mundus tam subito pridie ditauit.- Nonne tibi pridie mundus subdebatur
nonne te prouincia tota uerebatur?
quo nunc est familia que te sequebatur
cauda tua florida iam nunc amputatur.- Non es nunc in turribus de petris quadratis
sed nec in palatio magne largitatis
iaces nunc in feretro parue quantitatis,
reponenda tumulo que minor est satis.- Quid tibi palacia prosunt atque edes
vix tuus iam tumulus capit septem pedes
quemquam falsum iudicans ammodo non ledes
est pro te nunc misera in inferno sedes.- Ego que tam nobilis fueram creata
ad similitudinem domini formata
et ab omni crimine baptismo purgata
iterum criminibus sum coinquinata.- Tu caro miserrima mecum es dampnata
si scires supplicia nobis preparata
vere posses dicere: heu quod fui nata!
utinam ex utero fuissem translata.- Nec est mirum fateor quia dum vixisti
quicquam boni facere non me permisisti
sed ad rea scelera multum me traxisti
unde semper erimus in dolore tristi.- In penis miserrimis sum et semper ero
omnes lingue seculi non dicerent pro vero
unam penam minimam quam infelix fero
et habere (?) veniam amplius non spero.- Ubi sunt nunc predia que tu congregasti
excelsa palatia, turres quas fundasti
gemme, torques, anuli quo vane portasti
et nummorum copia quam nimis amasti.- Quo sunt lectisternia maximi decoris
vestis mutatoria varii coloris
species aromatum optimi saporis
vasaque argentea niuei candoris?
- Non sunt queque volucres caro uel ferina
non murene nobiles nec electa vina
nam cignis et gruibus redolet coquina
es nunc esca vermium, hec est vis diuina.
talis peccatoribus imminet ruina.- Tua domus qualiter modo tibi placet (?)
eius grauis summitas super te nunc iacet
iam clauduntur oculi, tua lingua tacet
nullum membrum superest quod iam lucro vacet.- Quicquid dudum vario congregasti more
fraude, dolo, fenore, metu, uel rigore
longaque per tempora cum magno labore
a te totum rapuit sors unius hore.- Non circumdas modo amicorum choris
cum per mortem cecidit flos tui decoris
rumpitur et vinculum cuiuslibet amoris
tue iam tristicia cessauit vxoris.- In tuis parentibus ammodo non speres
quia ipsis remanet que tu possideres
et thesauri copia pro qua penas feres
mortem tuam breuiter iam deplangit heres.- Non credo quod mulier tua siue nati
darent quinque iugera terre siue prati
ut nos hic de medio qua sumus sublati
a penis redimerent quas debemus pati.- O caro miserrima quid es modo puta
neque mundi gloria fallax et versuta
repleta doloribus intusque polluta
et veneno demonum nequiter imbuta.- Preciosis vestibus non es nunc induta
tuum valet pallium vix duo minuta
paruo lintheamine iaces involuta
modo tibi pauperes non ferunt tributa.- Et licet non sentias nunc tormenta dura
scito quod suppliciis non es caritura
nam testantur etiam scripturarum iura
quod tormenta postmodum mecum es passura.- Quia pater pauperum non eras, sed predo
te rodunt in tumulo vermes et putredo
tecum diu nequeo stare, iam recedo
nescis ad oppositum respondere, credo.
- Postquam tandem spiritus talia dixisset
corpus caput erigit quasi reuixisset
postquam vero gemitus multos emisisset
secum quis interrogat locutus fuisset:- Esne meus spiritus qui sic loquebaris
non sunt vera penitus ea que causaris
iam probabo plenius argumentis claris
quod si quedam vera sint, in multis nugaris.- Feci te multocies, fateor, errare
a bonis operibus sepe declinare
sed si cara faciat animam peccare
culpa tangit animam; audi causam quare.- Mundus et demonium fedus pepigere
et carnem miserrimam secum coniunxere
quam si rigor anime cesset cohercere
in peccati puteum cadunt ambo vere.- Sed ut iam dixeras deus te creavit
et bonam ac nobilem sensu te ditauit
et ad suam speciem pariter formauit
ut ancilla fierem tibi me donauit.- Ergo si tu domina creata fuisti
et dabatur ratio per quam debuisti
nos in mundo regere, cur michi fauisti
in rebus illicitis et non restitisti (?).
- Non caro sed ultima tenetur culpari
que secum sit domina sinit ancillari
nam caro per spiritum debet edomari
fame siti verbere si vvlt dominari.- Caro sine spiritu nichil operatur
cuius amminiculo viuens vegetatur
caro que per spiritum semper suspendatur
per mundi blandicias mox infatuatur.- Caro que corrumpitur per se malum nescit
caro sine spiritu nichil ignotescit
id quod iubes exequor tibi culpa crescit
caro sine spiritu mortua quiescit.- Si uoluntas spiritus in opus ducatur
per carnem pedissequam caro quid culpatur
culpa tangit animam per quam imperatur
id quod caro fragilis viuens operatur.- Tu quidem grauius peccasti, michi crede
carnis sequens libitum fragilis et fede
rodunt mea latera vermes in hac ede
iam nil loquor amplius, anima, recede.
- Adhuc dixit anima: tecum volo stare
et tua si potero dicta reuocare
ut quid michi loqueris corpus tam amare
volens michi penitus culpam imputare.- Tu caro miserrima que viuens fuisti
stulta vana friuola a quo didicisti
verba tam asperrima que iam protulisti
attamen in pluribus recte respondisti.- Istud esset consonum scio veritati
obesse debueram tue voluntati
sed tua fragilitas prona voluptati
nugis mundi dedita noluit hec pati.
- Quando te volueram caro castigare
siti fame verbere vigilie domare
mox te mundi vanitas cepit refrenare
quando me deceperas fraude tam suave
credis quod deliqueram(?) pena magis grave.
- Si mundi delicias dolos machinantis
despexisses fatuos sed et incantantis
demonis astucias et celo tonantis
adhesisses monitis essemus cum sanctis.- Sed cum tibi pridie mundi fraus arrisit
et vitam diutinam firmiter permisit
mori non putaueras sed mors te elisit
quando de palacio ad tumulum te misit.- Hominum fallacia mundus habet morem
quos magis amplectitur quibus dat honorem
illos fallit cicius per necis rigorem
et dat post delicias vermes et fetorem.- Qui tibi dum vixeras amici fuere
iacentem in tumulo nolunt te videre.
corpus hoc intelligens cepit quasi flere
et verbis humilibus ita respondere.
- Qvi viuendo potui multis imperare
aurum gemme predia nummos congregare
castella construere, gentes iudicare
putasne crediderim tumulum intrare.- Optime nunc video et est michi clarum
quod nec auri dominus nec diuiciarum
nec vis nec potentia non gemine preclarum
mortis possunt fugere stimulum amarum.
- Ambo quidem possumus a Christo culpari
et culpamur fateor, sed non culpa pari
tibi culpa grauior debet imputari
multis rationibus possam hoc probari.- A sensato quolibet hoc non ignoratur
iura clamant pariter et sic hoc testantur
ut cui plus ceteris virtutes donantur
ab eo volt ratio ut plus exigantur.- Vitam et memoriam sed et intellectum
tibi dedit dominus sensumque perfectum
quibus tu compescere deberes affectum
prauum, et dirigere quod non erat rectum.- Postquam tot virtutibus ornata fuisti
et tu michi fatua prona te dedisti
meisque blandiciis minus restitisti
satis liquet omnibus quod plus deliquisti.- Corpus adhuc loquitur corde cum amaro
et iam michi patens est argumento claro
exeunte spiritu a carne quid est caro
mouet se ve postea cito siue raro.- Videtne vel loquitur hoc est tibi clarum
spiritus viuificat, caro prodest parum
si haberet anima deum suum carum
nunquam caro vinceret vires animarum.- Si deum dum vixeras amasses perfecte
et si causas pauperum iudicasses recte
nec prauorum hominum habuisses secte
non me mundi vanitas decepisset nec te.- Qui viuebam splendide sericis amicta
ore sepe proferens verba maledicta
putredo cum vermibus et hec domus stricta
quibus post delicias mundi sum addicta.- Nam scio preterea quod sum surrectura.
in die nouissima tecumque passura
penas in perpetuum, heu mors plus quam dura
mors interminabilis et fine caritura.
- Adhuc clamat anima uoce cum obscura
heu quod vmquam fueram in rerum natura!
cur permisit dominus quod sim creatura
cum posita fuerim esse peritura.- O felix condicio pecorum brutorum
cadunt cum corporibus spiritus eorum
nec post mortem subeunt loca tormentorum
talis esset utinam finis impiorum.
- Corpus post hec loquitur anime tam tristi
si tu apud inferos, anima, fuisti
dic mihi te deprecor quid ibi vidisti
si qua spes miseris de dulcore Christi.- Quid ibi nobilibus paratur personis
qui prius dum vixerant sedebant in thronis
si sit illis aliqua spes redemptionis
pro nummis siue prediis ceterisque donis.
- Corpus tua questio caret ratione
cum inferne subeunt dampnate persone
non est spes ulterius de redemptione
non pro elemosinis nec oratione.
- Si tota fidelium pietas oraret
si mundus pecuniam totam suam daret
si tota religio ieiuniis vacaret
in inferno positum nunquam liberaret.- Non daret dyabolus ferus et effrenis
vnam vinctam animam in suis cathenis
pro tocius seculi prediis terrenis
nec quemquam sineret quod careret penis.- Adhoc quod interrogas quid ibi paratur
personis nobilibus hoc pro lege datur
quod cum quis in seculo magis exaltatur
tanto cadit grauius si transgrediatur.- Diues ergo moriens si forte dampnatur
grauibus pre ceteris penis implicatur
nam qui in deliciis plus quam delectatur
tanta pena grauior sibi deputatur.
- Postquam tales anima miserat merores
ecce quatuor demones pice nigriores
quos vere describere possent scriptores
nec mundi depingere tocius pictores.- Ferreos in manibus baculos ferentes
ignemque sulphureum per os emittentes
similes ligonibus sunt eorum dentes
visi sunt ex naribus prodire serpentes.- Aures habent patulas veneno fluentes
in eorum frontibus cornua gerentes
per extrema cornuum venenum fundentes
digitorum ungulas ut aprorum dentes.
- Demones cum fiscinulis animam ceperunt
quam secum ad inferos gementem traxerunt
multi vero demones sibi occurerunt
qui vice tripudii dentibus striderunt
et de tali socio gaudium fecerunt.- Quidam cum corrigiis ipsam perstrinxerunt
quidam plumbum feruidum in eam fuderunt,
quidam fimum stercorum in os proiecerunt
quidam suis dentibus ipsam corroserunt.- Adhuc dicunt demones fere fatigati
hi qui nobis seruiunt sic sunt honorati
potes modo dicere sicut buffo crati
nam debes in centuplo duriora pati.
- Post hec tandem anima gemens suspirauit
et voce qua poterat trista murmurauit
quando vero inferi portas subintrauit
plorans clamabat: fili Ihesu Dauit!
- Conclamantes demones responderunt ei
tarde nimis inuocas nomen tui dei
parum prodest ammodo miserere mei
nec est ultra venie spes nec requiei.
- Talia cum videram dormiens expaui
et extra me positus vere vigilaui
mox expansis manibus ad deum clamaui
orans ut me protegat a tam pena graui.- Mundumque cum friuolis suis condempnaui
aurum gemmas predia nichil reputavi
rebus transitoriis abrenunciaui
et me Christi manibus totum commendaui.