Corpus of Electronic Texts Edition
Adamnan's De Locis Sanctis (Author: Adamnan of Iona)

Chapter/toc 3

DE ILLA ECLESIA IN QUA CRUX DOMINI HABETUR

1. Ceterum de celeberrima eiusdem ciuitatis rotunda mirae magnitudinis lapidea eclesia silere non debemus; quae, ut sanctus refert
30] Arculfus, qui eam non breui frequentauit tempore, ab imo fundamentorum in tribus consurgens parietibus triplex super illos altius sublimata rotundissima et nimis pulchra simplici consummatur culminata camara. 2. Haec arcibus suffulta grandibus inter singulos supra memoratos parietes latum habet spatium uel ad inhabitandum uel etiam ad exorandum
35] Dominum aptum et commodum. Interioris domus aquilonali in parte pergrande et ualde pulchrum monstratur armarium, in quo capsa habetur recondita lignea, quae similiter ligneo supercluditur operculo; 3. in quo illud salutare habetur reconditum crucis lignum in quo noster

p.110

Saluator pro humani salute generis suspensus passus est. Quae uidelicet predicabilis capsa, ut sanctus refert Arculfus, in tribus continuis diebus post expletum annum super altare aureum cum tali pretioso eleuatur{Geyer ed page 287} thesauro. 4. Quod utique altarium in eadem habetur rotunda eclesia,
5] duos longitudinis habens cubitos et unum latitudinis. 5. In ternis, inquam, tantummodo anniuersariis sibi succidentibus diebus Dominica crux super altare eleuata ponitur: 6. Hoc est in caena Domini, qua die imperator et exercitus militum eclesiam intrantes et ad illud accedentes altare aperta ilia sacrosancta capsella salutarem osculantur crucem. 7.
10] Primus ante omnes imperator orbis illam inclinato osculatur uultu; deinde iuxta conditionum uel aetatum ordinem unus post unum accedens honorabile osculatur patibulum. 8. Proinde crastino die, hoc est sexta feria ante Pascha, reginae, matronae et omnes populi mulieres obseruato supra memorato accedunt ordine omni cum ueneratione osculantes. 9. Tertia die,
15] hoc est sabbato paschali, episcopus et uniuersus post eum clerus cum timore et tremore et omnigena honorificantia accedunt ordinatim uictoriale osculantes lignum in sua positum capsa. 10. Finitisque sanctis et laetificis talibus sacrosanctae crucis osculationibus ilia uenerabilis capsa supercluditur et ad suum cum tali honorifico thesauro reportatur armarium.


20]

11. Sed et hoc non neglegenter intuendum quod non duo sed tria ibidem crucis habeantur breuia ligna, hoc est transuersum lignum et longum incisum et in duas aequas diuisum partes; 12. e quibus tripertitis honorificabilibus lignis, quando ilia aperitur capsa, miri odoris flagrantia ac si omnium florum inibi collectorum mirabili plena suauitate exoritur,
25] satians et letificans omnes in propatulo intra illius eclesiae parietes {Geyer ed page 288} interiores qui eodem temporis spatio intrantes stant; 13. nam de nodis eorundem trinalium lignorum liquor quidam odorifer quasi in similitudinem olei expresus talem facit uniuersos intrantes ex diuersis gentibus adgregatos supra memoratam sentire suauissimi odoris flagrantiam. 14.
30] Cuius uidelicet liquoris si etiam paruula quaedam stillula super egrotantes inponatur qualicumque languore uel morbo molestati plenam recuperant sanitatem. Sed de his ista sufficiant discripsisse.