Gratias ago Deo meo, quod mei causa in unum tanti congregati sunt sancti de fidei et bonorum operum veritate tractaturi, et, ut tales decet, per exercitatos sensus ad discretionem boni ac mali de discutiendis iusto iudicio iudicaturi. Utinam saepius hoc ageretis; et licet iuxta canones’’
(Nicaea can. 5; Turon. (567) can. 1)
semel aut bis in anno pro tumultuosis huius aevi dissensionibus semper sic servare vos non vacat, vel quam celerrime, quamvis rarius, potissimum hoc debuit vobis inesse studium, quo negligentes quique timorem haberent et studiosi ad maiorem provocarentur profectum. Ecce, inquam, Deo gratias, quod vel pro me de Pascha discutiendo occasio vobis sanctae effecta est synodi. Dominus noster Iesus Christus, ille princeps pastorum’’(1 Pet. 5. 4.)
, praestet, ut ad suae ecclesiae utilitatem vestrum prosit concilium; et ipse Deus, qui stare solet in synagoga deorum’’(Ps. 81. 1)
, praesens inspiret corda suorum ad suam ex integro voluntatem sequendam ex virtute mandatorum, ut non de solo Paschae negotio, quod iamdiu ventilatum ac diu varie a diversis auctoribus iudicatum est, tractetis; sed etiam de universis necessariis observationibus canonicis, quae a multis, quod gravius est, corruptae sunt, et dum dies iudicii propior nunc est quam tunc, aliquod adhuc districtius evangelicae religionis et apostolicae traditionis consilium iniretis; si enim evangelica mandata diligenter inquiratis, non miror quod in eis aliquantulorum moribus contraria inveniantur.Sed sufficiat significasse unumquemque ad sui redemptoris exemplum ac veri pastoris formam fore informandum, qui humilitatem [primum] praedicans’’
(Matt. 4. 17; Matt. 11. 29)
, septemque beatitudines primae paupertati spiritus’’(Matt. 5. 3)
iungens, in tantum docuit hominem sua sequi vestigia’’(cf. 1 Pet. 2. 21)
, ut ad veram octavi diei circumcisionem iustitiam’’(Matt. 5. 10)
sequendo perveniret; quia beatitudo octava martyrio terminatur’’(cf. Hieron. In Matt. 5 10)
, eo quod non solum agendo iustus, sed(cf. 2 Tim. 2. 5)
. Dum ergo sicut scriptum est, Qui dicit se in Christo credere, debet et ipse ambulare sicut et Christus ambulavit’’(1 Ioann. 2. 6)
—id est et pauper et humilis et veritatem semper cum persecutione hominum praedicans—et iterum, Qui volunt in Christo pie vivere, persecutionem patientur’’(2 Tim. 3. 12)
, et quia Fides sine operibus mortua est in semetipsa’’(Iac. 2. 17 et 20)
, et Dominus fatuis sola fide contentis respondet, Quia non novi vos’’(Matt. 7. 23)
, et bene credentibus et Domine, Domine’’(Matt. 7. 21)
dicentibus promisit, quod non intrabunt in regnum caelorum; et dum non possunt [vel] sui esse discipuli [vel digni se], qui non renuntiaverint’’(Luc. 14. 33)
omnibus quae possident, unusquisque se consideret, si haec fixe complevit aut sustinuit, ne alienus sit a discipulis domini nostri Iesu Christi, quia non debet degener esse filius et discipulus magistro non debet contraria praedicare; Qui enim non intrat per ianuam in ovile ovium, ille fur est et latro’’(Ioann. 10. 1)
, et qui fugit’’(cf. Ioann. 10. 13)
castigandi et resistendi vitiosis laborem, mercenarius’’(cf. Ioann. 10. 13)
est, non filius semper in ecclesia mansurus.Haec idcirco breviter tetigi, ut, si volueritis nos inferiores vos patres docere, hanc vocem veri pastoris et in opere et in ore semper habeatis, quam suae agnoscunt oves— non enim audiunt vocem alienorum, sed fugiunt ab eo’’
(Ioann. 10. 5)
, cuius vocem non agnoscunt, quae, nisi actualis sit, voci veri non concordat pastoris. Nec poterit sermo efficaciter penetrare animos disciplinatorum ab ore prolatus mercenarii, hoc signum habens, quod ipse primus non audit quod ab eo non auditur; et quod prior actibus contempsit magister, nudo non potest tradere verbo ad conservandi exemplum.Simul igitur omnes, sive clerici sive monachi, istos primum canones veros ac singulares domini nostri Iesu Christi simpliciter compleamus et sic postea, tumore superbiae deposito, unum in reliquis scribere curemus. Si omnes humiles simus et pauperes pro Christo voluntarii, qui pro nobis pauper factus est cum dives esset’’
(2 Cor. 8. 9)
, postea per humilitatem de terra vitiorum ac per voluntariam evangelicae admonitionis paupertatem diversis cupiditatibus depositis curisque mortalibus detrusis, velut amputatis dissensionis ac discordiae causis, omnes filii Dei veram pacem et integram caritatem per morum similitudinem et unius voluntatis aequalitatem inter se invicem habebunt. Multum namque nocuit nocetque ecclesiasticae paci morum diversitas et varietas traditionum; sed tamen si, ut dixi, venena superbiae et invidiae vanaeque gloriae per(Matt. 11. 29)
et reliqua, humilitatis verae exercitiis curare primum festinemus, sine ullo deinceps scandalo omnes perfecti, odio deleto, sicut discipuli domini nostri Iesu Christi nos invicem [ex toto corde] diligemus’’(cf. Ioann. 13. 35)
. Et si aliqua sit traditionum diversitas, sicut et de Paschate, dum non possunt humiles contendere, neque talem consuetudinem habet ecclesia’’(1 Cor. 11. 16)
, dum cito veriora cognoscent, qui eodem proposito eodemque desiderio veritatis cognoscendae similiter quaerunt quid rectius sequantur, quando nemo vincitur nisi error et quando nullus in se, sed in Domino, gloriatur: quaeramus itaque simul, quaeso vos, o amantissimi patres ac fratres, et videamus qualis verior sit traditio— vestra an fratrum vestrorum in Occidente. Omnes enim ecclesiae totius Occidentis, sicut in tomo responsionis meae, quem vobis nunc misi, licet ante triennium scriptum, indicavi, non respiciunt fieri debere resurrectionem ante passionem, id est ante aequinoctium Pascha, et vigesimam lunam non excedunt, ne sine auctoritate Veteris Testamenti sacramentum Novi Testamenti agant. Sed haec alias; alioquin quod quidem illi sentiunt de Pascha sancto papae per tres tomos innotui, et adhuc sancto fratri vestro Arigio brevi libello hoc idem scribere praesumpsi.Unum itaque deposco a vestra sanctitate, ut cum pace et caritate meam comportetis insipientiam ac superbam, ut aiunt quidam, scribendi praesumptionem, quam necessitas extorsit, non vanitas, ut ipsa probat vilitas; et quia huius diversitatis auctor non sim ac pro Christo salvatore, communi domino ac Deo nostro, in has terras peregrinus processerim, deprecor vos per communem dominum, et per eum qui iudicaturus est vivos ac mortuos’’
(2 Tim. 4. 1)
adiuro, si mereamini ab eo agnosci, qui multis dicet, Amen dico vobis quia numquam novi vos’’(Matt. 7. 23)
, ut mihi liceat cum vestra pace et caritate in his silvis silere et vivere iuxta ossa nostrorum fratrum decem et septem defunctorum, sicut usque nunc licuit nobis inter vos vixisse duodecim annis, ut pro vobis, sicut usque nunc fecimus, oremus ut debemus. Capiat nos simul oro Gallia, quos capiet regnum caelorum, si boni simus meriti; unum enim regnum habemus promissum et unam spem vocationis in Christo, cum quo conregnabimus’’(cf. 2 Tim. 2. 12 (et Rom. 8. 17))
, si tamen prius hic cum eo patiamur, ut et simul cum eo glorificemur. Ego scio quod multis superflua videbitur haec mea loquacitas; sed melius iudicavi ut et vos sciretis quae et nos hic tractamus et cogitamus inter nos. Hi sunt enim nostri canones, dominica et apostolica mandata, in his fides nostra est; haec arma, scutum et gladius, haec apologia; haec nos moverunt deEgo autem ad vos ire non ausus sum, ne forte contenderem praesens contra apostoli dictum dicentis, Noli verbis contendere’’
(2 Tim. 2. 14)
, et iterum, Si quis contentiosus est, nos talem consuetitdinem non habemus neque ecclesia Dei’’(1 Cor. 11. 16)
; sed confiteor conscientiae meae secreta, quod plus credo traditioni patriae meae iuxta doctrinam et calculum octoginta quattuor annorum et Anatolium ab Eusebio ecclesiasticae historiae auctore episcopo et sancto catalogi scriptore Hieronymo laudatum Pascha celebrare, quam iuxta Victorium nuper dubie scribentem et, ubi necesse erat, nihil definientem, ut ipse in suo testatus prologo, qui post tempora domni Martini et domni Hieronymi et papae Damasi per centum et tres annos sub Hilaro scripsit. Vos vero eligite ipsi quem sequi malitis, et cui melius credatis iuxta illud apostoli, Omnia probate, quod bonum est tenete.’’(1 Thess. 5. 21)
Absit ergo ut ego contra vos contendam congrediendum, ut gaudeant inimici nostri de nostra christiaiorum contentione, Iudaei scilicet aut heretici sive pagani gentiles—absit sane, absit; alioquin aliter inter nos potest convenire, ut aut unusquisque in quo vocatus est in eo permaneat apud Deum’’(1 Cor. 7. 20)
, si utraque bona est traditio, aut cum pace et humilitate sine ulla contentione libri legantur utrique, et quae plus Veteri et Novo Testamento concordant, sine ullius invidia serventur. Nam si ex Deo est, ut me hinc de loco deserti, quem pro domino meo Iesu Christo de trans mare expetivi, propellatis, meum erit illud propheticum dicere, Si propter me haec tempestas est super vos, tollite me et mittite me in mare, ut commotio haec quiescat a vobis’’(Ion. 1. 12)
; vestrum tamen prius sit, more illorum nautarum naufragum conari eripere visceribus pietatis et ad terram navem trahere, sicut illi, licet ethnici, fecerunt, scriptura narrante, Et conabantur viri redire, [inquit], ad terram et non poterant, quia mare ibat et(sqq. Ion. 1. 13)
. Postremo in calce dicti, licet praesumptuose, suggero ut, quia in via [huius saeculi] spatiosa et lata multi’’(cf. Matt. 7. 13-14)
ambulantes currunt ad compita arcta, si aliqui pauci’’(cf. Matt. 7. 13-14)
inveniuntur, qui per angustam portam et arctam, quae ducit ad vitam’’(cf. Matt. 7. 13-14)
iuxta praeceptum Domini, gradiantur, potius a vobis ad vitam transmittantur quam prohibeantur, ne forte et vos cum Pharisaeis sermo Domini sugillet dicentis, Vae vobis, scribae et Pharisaei, quia clauditis regnum caelorum ante homines’’(Matt. 23. 3)
, et Nec vos intratis, nec sinitis introeuntes intrare.’’(Matt. 18. 3)
.Sed dicet aliquis: Numquid nos non intramus in regnum caelorum? Quare non potestis iuxta gratiam Domini, si efficiamini sicut parvuli’’
(Matt. 18. 3)
, humiles scilicet et casti, simplices’’(cf. Rom. 16. 19)
et innocentes in malo, prudentes [tamen] in bono’’(cf. Rom. 16. 19)
, placabiles et iram in corde non tenentes? Sed complere haec omnia mulieres saepe videntes et circa mundi facultates saepius rixantes et irascentes difficillime possunt. Idcirco nostri, semel mundo renuntiantes et causas vitiorum ac fomites iurgiorum in primis amputantes, facilius nudos quam divites sermonem Domini posse complere arbitrantur. Ante istas etenim quattuor res regnum caelorum non intratur, sicut sanctus Hieronymus trium testis est et quarti Basilius, qui iuxta evangelici vim dicti mores exponunt infantium. Infans enim humilis est, non laesus meminit, non mulierem videns concupiscit, non aliud ore, aliud corde habet’’(Hieron. In Esaiam 8. 18, In Matt. 18. 3; Basil. (transl. Rufin.) Interrog. 161 et 163)
. Quae sicut dixi melius servabit vacans et videns quod Deus ipse sit dominus’’(cf. Ps. 45. 11)
, quam universa videns et audiens. Nullus detrahat silentii bonis; nisi enim tepescant, secreti melius vivunt quam publici, excepta austeriore adhuc vita quae maiorem habet mercedem; ubi enim durior pugna, ibi gloriosior invenitur corona. Ipsi contra non creduntur bonis secretis, [ut sanctus ait Gregorius,] qui publica mala non devitant’’(Greg. Reg. Past. iii. 35)
. Inde sanctus Hieronymus haec sciens iussit episcopos imitari apostolos, monachos vero docuit sequi patres perfectos’’(cf. Hieron. Epist. lviii. 5)
. Alia enim sunt et alia clericorum et monachorum documenta, ea et longe ab invicem separata. Unusquisque quod arripuit servet; sed toti evangelium et utrique, acsi unius corporis membra una consonantia, Christum omnium caput’’(cf. Eph. 1. 22)
sequantur per sua propria mandata, quae sunt ab eo ostensa in caritate et pace perfecta esse. Quae duo perfici perfecte non possunt, nisi a veris humilibus et ab unanimis spiritalibus, Christi mandata complentibus, Domino ipso testante, Si diligitis me, mandata mea servate’’(Ioann. 14. 15)
,(Ioann. 15. 12)
, in hoc enim scient omnes quia mei discipuli estis, si vos invicem diligatis.’’(Ioann.13. 35)
Tunc ergo potest certa esse unio animorum et pax et caritas, per spiritum sanctum diffusa visceribus credentium, quando similiter mandata divina complere omnes desiderant; nam quanta sit dissimilitudinis in actualibus studiis mensura, tanta erit pacis et caritatis inter imperfectos fictura. Ut ergo in caritate non ficta’’(2 Cor. 6. 6)
nos invicem amemus, domini nostri Iesu Christi praecepta diligenter consideremus, et intellecta complere festinemus, ut per suam doctrinam uno impetu fervoris nimii tota ad caelestia festinet ecclesia. Praestet hoc nobis sua gratuita gratia, ut omnes mundum horreamus et illum solum amemus illumque cum patre et spiritu sancto desideremus, cui gloria in saecula saeculorum.De caetero, patres, orate pro nobis sicut et nos facimus, viles licet, pro vobis, et nolite nos a vobis alienos reputare; unius enim sumus corporis commembra, sive Galli, sive Britanni, sive Iberi, sive quaeque gentes. Ideo gaudeamus omnes gentes in cognitione fidei et agnitione filii Dei’’
(Eph. 4. 13)
, et festinemus omnes occurrere in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Iesu Christi’’(Eph. 4. 13)
, in quo nos invicem amemus, invicem laudemus, invicem emendemus, invicem invitemus, invicem oremus, ut cum eo regnemus invicem et exultemus. Date quaeso veniam meae loquacitati ac procacitati supra vires laboranti, patientissimi atque sanctissimi patres quique et fratres.