Corpus of Electronic Texts Edition
Regimen na Sláinte (Author: [unknown])

chapter 4

An ceathramad caibidil: Do na poncaibh

Quia homines sani raro utuntur cauteriis quamuis tamen eis interdum vtimur .i. as annamh gnáthuigid na daíne slána na puinc, acht gé gnáthuigmid-ne
10295] iad co meinec, ar an adbar sin cuirfimid aen-chaibidil athchumair do na poncaibh ann so, do choimlínad na hoibre so, an méid beanaid siad ré follamnugad na sláinti. Et ní héigin a rádh and so na hinnstrumuinti lé ndéntar na puinc, ná
10300] cinnus do-níther iad, óir is obair cirurici 39 sin .i. obair fhir shínti lámh; ar an adbur sin ní áirmheóm and so iad; & ní háirmeóchum na heasláinti ann so darob imchubaid mar leigis iad, ná na hinaidh ara ngnáthuigthear a cur; gid eadh, adéram
10305] tarba generálta na ponc.


p.144

infra 322-4
Air an adbar sin bíth a fhis agad corob tarbach an ponc do thirmugad na leanann & dá tarrang ó doimhne na mball, & do thoirmeasc an truailligthi, nach sgailti & nach imdaigthi hé, et mar an cédna
10310] do chomfhurtacht na mball & do cheártugad a coimplexa, & do dísgaíleadh na n-adbar truailligthi noch connaimhthear annsna ballaib. Tuillead, as maith an ponc do chosc fluxa na fola; & an uair do-níthear an ponc ar son na hinntinde déiginaid
10315] so dligidh sé beith láidir domain, óir dá mbeith sé égruaidh & crústaigi anmhanna aigi, noch do thuitfidh gu luath, do beith seachrán núa an tan sin budh measa ná in céd-sheachrán. Ar an adbur sin na daíne bhís a leithid na sláinti, noch
10320] atá ullam chum tuitme a n-easláintibh na mball fuirimeallach theagmus ó thruailliugadh na leanann, dligid siad puinc do gnáthugad: verbi gratia, mar atá, in drong atá ullam chum lubra nó chum guta rosacea na haighthi; & gu huilidi a n-aigid
10325] na n-easláinti dochraidius an aigid lé flichideacht truailligthi na hinchinne ag nach fuil sligi imtheachta acu ón inchinn—tuitid chum na haigthi & chum an chuirp co huilidi, & as mór as imchubaid an ponc dóibh so .


10330]

Et mar adubramar romuinn, do na fliuchataib ceangailtear annsa cheann, co nglantur iad lé


p.145

infra 324-5
ponc & go tirmuigthear, ór fédaid a leithéidib sin da fhliuchataibh truailligthi teagmáil in gach aon-ball don chorp, & glantur & tirmaidthear lé
10335] poinc 40 iad, & glantar in ball. Ar an adbar sin dá mbia a leithéidibh sin do fhliuchataibh truailligthi arna ceangul annsa tsheilg nó annsna haebh nó annsa ghaili nó annsan ucht, as mór & as tarbach an furtacht do-ní an ponc, dá curthar
10340] hé ar na ballaib sin, & go háirighthi dá n-uireasbuigid na leigis ele. Et tuicthear a chosmailius sin dá n-imduighid na leanna truailligthi annsna haltaibh .i. ponc do chur a timchill an ailt. Agus as mar sin as follus tarba choitchinn na ponc.


10345]

Tuillead, bíth a fhis agud nach dleagar an ponc do chur ar aenmodh acht muna glantur an corp reimhe ar tús lé cuislinn & lé leigeas lagthach, nó lé ceachtar díbh, mar do-chífir don liaigh. Agus an uair do-níthear an ponc chum folmuigthe an
10350] adbair, condaimthear an ponc osgailti an tan sin; gid eadh, an uair curthar hé do chosc na fola, ná connaimthear osgailti an t-inad. Agus an uair curthar chum folmuigthi connaimthear .40. lá osgailti hé, an méid as lugha, & glantur an
10355] t-inad gach [H3] 41 lae faí dhó, nó aen-uair, fó méid {MS P page 483} nó faí loighead fholmuigthi an adbuir. Et


p.146

infra 325-7
indailtear an t-inad co meinic lé huisgi ara mbearbthur oiginn croind lé hoigheann talman, indus nach bréna an t-inad a mbia an pongc.


10360]

Agus seachain gan pongc do dénam ar naídheanaibh ná ar daínibh ro-arrsaighi, óir ní dleagur a chur ar na sean-daínibh ar son imurcaid tirmaideachta a mball, ná ar na naígeanaibh ar son ro-buice a mball. Agus ní dleagur a chur annsna
10365] haimsearaib ro-theasaidi, ná ro-fhuara, ná ro-thirma; & ní dleagur a chur ar na musgailib.

Et bíd a fhis acad na poingc cuirthear 42 fó na glúinib gurub tarbach iad do glanadh an chuirp co huilidi ó na leandaibh truailligthe; ar in adbur
10370] sin is ro-tharbach na poinc sin a leigeas na lubra.

Agus is leór lim na neithe athchumaire sin do na poncaib.