Corpus of Electronic Texts Edition
Regimen na Sláinte (Author: [unknown])

chapter 5

In cúigead caibidil: don gnáthugad


9315]

Consuetudo est res fortis ualde .i. is raed ro-láider in gnáthugad, & in duine thoscuigius ón gnáthugad do-ní urchóid mór dó; ar in adbar sin dá ngnáthuige neach saethar mór da dhénam, &

p.106

infra 276
gomad hál leis an saethar sin do sheachna & a
9320] beatha do breith ass a cumsanadh, nó saethar bus luga ná sin do dénamh, nó gné shaethair ele do dénumh, & aimsear nó inad a n-égmuis an gnáthuigthi do thinnsgna, ní uil cundtabairt co tromuidthear iad uadha sin. Et tuicthear a
9325] chosmailius sin don biad & don digh & don chodlad & don neam-chodlad & do na folmaidthib, óir is cóir in gnáthugad do choiméd inntu so uile.

Agus dá dearbad corob ní láidir an gnáthugad, mur as follus a bréithir Ipocráid a Regimen Acutorum
9330] in uair adeir sé: mala dieta cibi & potús que secundum simile fit securior est omni tempore quam ea que melior si in ea subita mutacio fiat’’

.i. is indille an gach uile aimsir in droch-biad & in droch-deoch bís do réir chusmailis ná
9335] biadh & deoch is fearr aná sin & claechlód obunn {MS P page 471} da dénum inntu. Agus comaentaigid Auicenna lé hIpocráid and so an uair adeir sé: experimentum in hoc uincit racionem .i. claoid in dearbad in résún annsa cháss so, mur as follus as in rád
9340] so: malus cibus usitatus melior est bono non23 usitato .i. an droch-biad arna gnáthugad is fearr é aná in biadh nach gnáthuigthear; ar in adbur sin is intuctha d'úigh go rodeithedeach in gnáthugad, & co háirigthi dá mbia sé inmolta.

p.107

infra 277

9345] Et tuicthear a chusmailius so, & na neithe so adearur agá furtacht: .i. gach uile ní gnáthuigthear ré haimsir fada, dá mbia sé maith nó olc, is inchoiméda é a n-aimsir na sláinti & na heasláinte; & is é so is résún dó sin .i. seasmuighi
9350] in gnáthugad a n-inad na nádúire, & is inchoimhéda inadh na nádúire, más ead, is inchoiméda in gnáthugad.

Et mad áil linn an gnáthugad do chlaechlód is éigin sin do dénum tar éis a chéile co neam-obunn,
9355] óir do-ní an claechlód obunn urchóid do réir inntinde Ipocráit, gu háirithi ag labairt don gnáthugad. Agus mad áil lé neach in gnáthugad do chlaechlód, gnáthuigeadh sé biadha measurda inmolta agá claechlód tar éis a chéile, a' gnáthugad
9360] biad reamur & biad séim uair ele. Gid eadh, gnáthuigthear na biada measurda nísa mó in tan sin & na biada eile ní as luga mar so .i. dá ngnáthuigi neach droch-biadh, do chlaechlód an gnáthuigthi sin caithead biadha maithe a méid
9365] bic & in droch-biad a méid móir, & tabarthar arna márach nísa mó don biadh maith, & mar sin tar éis a chéile nó gu treóruigthear chum bíd measorda é.

Agus gebé cheanglus é féin do choiméd an
9370] gnáthuigthi, mad éigin an gnáthugad sin do sheachna, tigid urchóidi móra uada. Más ead, as maith & is imchubaid in corp d'ullmugad chum

p.108

infra 277-8
in gnáthuigthi & d'inordugad annsa gnáthugad innus comadh fearrdi do fhuileóngad sé teas &
9375] fuacht, innus co mbeith sé imchubaid chum na saethur & chum na hoileamna theagmus dó, et comad éider leis codlad & neam-chodlad & trátha & comnuidhi & tigi & leapacha & édaigi do chlaechlód gan gortugad. Agus fédtur so do gnáthugad co
9380] maith & a choiméd, acht muna hinntaigthear chum na raed nár gnáthuigeadh.

In Cúigead Pairteagal