Corpus of Electronic Texts Edition
Extracta de Lile na heladhan Leighis (Author: Bernardus de Gordonio (Bernard of Gordon))

Chapter 7

7

Eg 183r ( LM Bk. 7, Ch. 7): ‘Don maidm shicne. Atait .7. ngneithi ar eirnea an mheid ata ar lathair. An cet gne aderar uentosa .i. gaothmuireacht ria. An .2. gne aderar aquosa .i. uisceamhail ria. An .3. gne humoralis .i. leannaidhi. An .4. gne carnosa .i. feolmar. An .5. gne uaricalis. An .6. gne zirbalis. An .7. gne intestinalis oir an tan atas sparan na n-uirghidh gan neascoid gan fiabrus gan teinneas mor do-citear co mbi brisidh ruptura and an tan sin & is uime sin as eidir hernea do gairm mar ainm generaltea de oir is cosmuil re brisidh firinneach e & do-nitear an tan sin uair and o gaoith & uair eli o uiscemhlacht, uair eli o linn & uair eli fasaidh feoil let amuigh do naduir and & uair eli lintar na cuisleanna d'fhuil melancolica & do-nitear uair eli uarices reamhra a reimhe meir uair and & uair eli tuitidh zirbus .i. an meathradh bis ar muin na n-inneadh & oir atait na hinneadha arna timcilliughadh do zirbus & do sifac & do mirac & uair eli lactar na sreabhainne sin & do-nitear{edition page 735} hernia inginalis in tan sin & uair ele bristear iat & tuitid na hinneadha a sparan na n-uirgidh in tan sin & isi so as hernia fhirinneach and & uair eli oslaictear dindimus & boctar & tuitidh sis. Do-nitear crepatura uair and o cuisibh foirimillacha & uair eli o cuisibh inmedonacha. O cuisibh foirimillacha mar ata saothar & coimriachtain & leimneach & gach ni cosmail ru & a ndenum deis linta ro-moir inmedonaigh oir is urusa sifac do brisidh in tan sin & bristear e fos o cosachtaigh tshaothrach & in tan fostoigtear o cuis eigin an sileadh do, bi ullamh cum a innarbtha. Madh cuis inmedonach beas and bith sin o bogadh no o linadh cona cosmaile. Madh hernia gaothmur bes and bidh cuirineacht and in tan sin & gluaistear an gaothmuireacht on taobh co celi. Madh hernia uiscemhail bes and teid co hurusa roim an tadhall & bith maille re linadh droch-leannann & tic cum na ndaoine bis ullamh cum idropisi. Humoralis vero aitintear hi ar son co mbi an corp linta & bit gan teinneas & teid roimh an tadhall & bith buigi innte inmedonach idir an ngne uisceamhail & in gne feolmur. Sa gne feolmur vero do-citear an togh testiculus arna medughadh gan teinneas gan neascoid. Uaricosa vero bith cruaidh fada a cosmailis tslaitíne. Sirbalis vero ni inntoighinn tar ais ge loigheadh neach faon. Intestinalis vero impaidh co lor a usacht da loightear faon. Ata deithfir idir an lagadh & an sineadh oir da{edition page 736} mbe neach ina sesamh ara bonnaibh & a anal do dingi cum na mball iochtarach da tuitid sin co hurusa sis le dingi na hanala is brisidh ata and & muna dernait is sineadh. Maseadh an tan do-chifeam at salach blein a cosmaileas uighi, & bimaid cunntabartach an brisidh no an sineadh ata and, dleaghmaid in tan sin in t-othar do suighiughadh & in t-at do cur asteach le laimh & a dingi le & eirgidh ina seasamh ainnsein & aithnighim de cosachtach do denum no a anal do dinghi & da tuite an t-at is brisidh ata and & muna derna as sineadh. An tan vero bis dindimus arna bogadh & bis a pholl mor edluith is urusa les na hinnibh tuitim a sparan na n-uirgidh in tan sin.’