Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Measgra Dánta

Author: [unknown]

File Description

T. F. O'Rahilly

Electronic edition compiled by Beatrix Färber , Ruth Murphy

Proof corrections by Hilary Lavelle, University of Ulster at Coleraine

Funded by University College, Cork and
The HEA via the LDT Project and
The IRCHSS via the Digital Dinneen Project

3. Third draft, revised.

Extent of text: 18200 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of the Department of History, University College, Cork
College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt

(2008) (2011) (2018)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402568

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.

The electronic edition was published with the kind permission of the O'Rahilly Trust who owns the copyright.

Notes

The editor notes: ‘The spelling employed in the text is in general a normalized and slightly modified form of the orthography in common use some three centuries ago. It should be carefully borne in mind that the pronunciation required in reading most of these poems is often very different from that of the Irish of to-day; thus every consonant (including dh, gh, bh, and mh) must, as a rule, be as fully pronounced in the middle or end of a word as at the beginning. On the other hand, in the occasional supplementary stanzas in accentual metre, as well as in a few of the dánta, a frankly modern pronunciation is required, and accordingly in these the orthography has been somewhat modernized. Here and there a macron has been employed to indicate that the metre requires the modern pronunciation of a word spelled in the old way.’ [T. F. O'Rahilly, p 61.]

Sources

    Manuscript sources
  1. Poem 1: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 4, p 41. A second, incomplete version, identical with the first, except for the spelling, is found at p 115.
  2. Poem 2: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 4, p 43 [=J]; MS 23 I 23, p 109 [=K]; National Library of Ireland, xviii, p 36 [=N].
  3. Poem 3: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 225; Royal Irish Academy, MS 23 L 27, p 89; Royal Irish Academy, MS 23 G 25, p 335 bis.
  4. Poem 4: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 P 29, p 356.
  5. Poem 5: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 120; Royal Irish Academy, MS 23 B 37, p 3.
  6. Poem 6: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 B 28, p 339; Royal Irish Academy, MS 23 G 20, p 241; Trinity College, MS H 6 17, p 163; Trinity College, MS H 6 14, p 153; Royal Irish Academy, MS 23 L 24, p 274; Royal Irish Academy, MS 23 L 13, p 72; British Library, Egerton 133, fo 86b (Robin Flower, Cat. 39).
  7. Poem 7: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 A 45, p 16; Trinity College, MS H 6 11, p 146; Royal Irish Academy, MS F v 3, p 50; Royal Irish Academy, MS 23 D 25, p 9; Royal Irish Academy, MS 3 B 9, p 303.
  8. Poem 8: Dublin, Royal Irish Academy, MS F v 3, p 334; Royal Irish Academy, MS 23 K 24, p 366.
  9. Poem 9: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 226; Trinity College, MS H 5 1, p 3; Royal Irish Academy, MS 23 B 38, p 152; Royal Irish Academy, MS 23 G 24, p 38; Royal Irish Academy, MS 3 B 9, p 250.
  10. Poem 10: Gadelica i, 260-262; Ms. written by Seán Ó Murchú na Ráthíneach in 1722.
  11. Poem 11: Edinburgh MS. xlviii printed in Reliquiae Celticae i, 127; Dublin, Royal Irish Academy, MS F v 5, p 172; British Library, Egerton 187, fo 29b (Robin Flower, Cat. 22).
  12. Poem 12: Dublin, Royal Irish Academy, MS G vi 1, p 66; Royal Irish Academy, MS 23 Q 2, p 29; British Library, Egerton 139, fo 101 (Robin Flower, Cat. 96).
  13. Poem 13: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 L 34, p 178.
  14. Poem 14: Dublin, Trinity College, MS H 6 7, p 41; Royal Irish Academy, MS 3 B 5, fo 41b; Royal Irish Academy, MS 24 C 13, p 69; Royal Irish Academy, MS E iv 3, p 173; Royal Irish Academy, MS 23 M 16, p 209.
  15. Poem 15: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 95; Royal Irish Academy, MS E iv 3, p 174; Royal Irish Academy, MS F vi 2, p 143; Royal Irish Academy, MS 23 G 24, p 57.
  16. Poem 16: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 38.
  17. Poem 17: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 L 17, fo 141a.
  18. Poem 18: Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 24a.
  19. Poem 19: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 3; Royal Irish Academy, MS 23 A 8, p 197; Royal Irish Academy, MS 23 O 35, p 38 (margin); 23 L 34, p 179.
  20. Poem 20: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 47.
  21. Poem 21: Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 27a.
  22. Poem 22: British Library, Add. 40766, fo 14.
  23. Poem 23: Dublin, Trinity College, MS H 5 9, p 20.
  24. Poem 24: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 397.
  25. Poem 25: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 38, p 55; 23 N 15, p 152.
  26. Poem 26: Maynooth, MS 2 g 14, p 509; Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 N 14, p 112; Royal Irish Academy, MS 23 E 14, p 20; London, British Library, Add. MS 29614, fo 31.
  27. Poem 27: Dublin, Royal Irish Academy, MS E iv 3, p 175; Royal Irish Academy, MS 23 G 23, p 197; Royal Irish Academy, MS 23 H 30, p 124; Ms. written by Seán Ó Murchú na Ráthíneach in 1722.
  28. Poem 28: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 Q 2, p 89; London, British Library, Add. MS 40766, fo 20 (Robin Flower, Cat. 165).
  29. Poem 29: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 A 45, p 68; Royal Irish Academy, MS F v 3, p 184; Royal Irish Academy, MS 23 O 35, p 173.
  30. Poem 30: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 123; Nieders. Staats- und Universitätsbibliothek Göttingen MS. 773, fo 1a.
  31. Poem 31: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 F 16, p 126.
  32. Poem 32: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 38, p 67; UCD, Franciscan MS 35, p 441.
  33. Poem 33: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 404.
  34. Poem 34: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 214.
  35. Poem 35: UCD, Franciscan MS A 34, p 127.
  36. Poem 36: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 F 16, p 88; Royal Irish Academy, MS 23 N 11, p 131; O'Molloy's Grammar (1676), pp 184–7; Royal Irish Academy, MS F vi 2, p 366; Royal Irish Academy, MS 3 B 39, p 292.
  37. Poem 37: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 38, p 59.
  38. Poem 38: Dublin, Royal Irish Academy, MS G vi I, p 35; Universitätsbibl. Giessen, 1267 (ca 1685) fo. 56v; Royal Irish Academy, MS A iv 2, p 50; Royal Irish Academy, MS 23 C 26, part 2, p 180; British Library, Egerton 133, fo 75b (Robin Flower, Cat. 38).
  39. Poem 39: Dublin, National Library of Ireland xix pp 116 seq.; Royal Irish Academy, MS 3 C 4, fo 171; Royal Irish Academy, MS 12 I 16, fo 43; London, British Library, MS Egerton 164, fo 30b; British Library, MS Egerton 208, fo 79 (Robin Flower, Cat. 347, 136).
  40. Poem 40: Chatsworth, Book of Lismore (at Chatsworth since 1930); Agallamh na Seanórach, ed. Stokes, Lives of Saints from the Book of Lismore, ll. 340sq.; UCD, Franciscan MS text; Royal Irish Academy, MS 24 P 5, p 17z; Royal Irish Academy, MS 23 L 34, p 258.
  41. Poem 41: Dublin, Trinity College, H 6 7 p 14; Royal Irish Academy, MS 23 A 45, p 66.
  42. Poem 42: Bibliothèque Royale, Brussels MS. 5100–4, p 34; Edinburgh, MS. v, fo 10a.
  43. Poem 43: A MS. in private hands; Royal Irish Academy, MS 23 B 38, p 57; a copy in the Black Book of Clanranald, printed in 'Reliquiae Celticae.' ii, 306.
  44. Poem 44: Whitley Stokes, The death of the sons of Uisnech, Irische Texte, ser 2, ii, 127–9.
  45. Poem 45: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 13, p 174; A MS. in private hands.
  46. Poem 46: Poem pieced together from various verses quoted in Maghnus Ó Domhnaill's life of the saint (ed. O'Kelleher and Schoepperle, pp 188–200, 290–294); 'Obind beith ar Beind Edair' by Columcille, Reeves, Adamnan's Life of Columcille, pp 285 sq; Rawl. B 512 (Stokes, Tripartite Life, i, p xxxix).
  47. Poem 47: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 5, p 335; H 1. 11, fo 143a (copied in 1752 from Add. 30512, fo 34b, in British Library); Transactions of the Gaelic Society of Dublin (1808), pt. 3, pp 180 sq., ed. by T. O'Flanagan.
  48. Poem 48: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4. p 96; Trinity College, H 6. 7, p 16; Royal Irish Academy, E iv. 3, p 173; Mur. 48, Maynooth.
  49. Poem 49: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 189; Royal Irish Academy, MS 23 F 16, p 89; p 141.
  50. Poem 50: Eleanor Knott, Gadelica i, pp 10 sq. (corrections pp 300–1).
  51. Poem 51: Dublin, Trinity College, H 3 19, p 57.
  52. Poem 52: Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 410a ("O"); Dublin, Royal Irish Academy, MS A iv. 3, p 697; Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 181.
  53. Poem 53: Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 25b ("O"); 23 F 16, p 191; 23 D 4, p 136.
  54. Poem 54: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 F 16, p 14; Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 192.
  55. Poem 55: 2 g 14, Maynooth, p 427, in the hand of Eóghan Ó Caoimh, 1704 ("M"); Dublin, Trinity College, H 4 5, p 160; Royal Irish Academy, MS 23 N 12, p 30.
  56. Poem 56: Dublin, Royal Irish Academy, MS A v 1, fo 75b; Royal Irish Academy, MS 24 P 27, p 133; Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 178a; Royal Irish Academy, MS 23 L 17, fo 88b.
  57. Poem 57: Royal Irish Academy, MS E iv 3, p 48; Royal Irish Academy, MS 23 A 17, p 26; Dublin, National Library MS. 12, p 65.
  58. Poem 58: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 F 16, p 127; 23 G 23, p 211.
  59. Poem 59: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 A 22, p 255; Mur. 48, Maynooth, p 66; 24 C 13, p 81.
  60. Poem 60: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 M 28, p 300.
  61. Poem 61: H 4. 5, p 93.
  62. Poem 62: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 142.
  63. Poem 63: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 4, p 144.
  64. Poem 64: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 L 38, p 4; 23 C 3, p 62; 23 M 16, p 111; 23 N 15, p 176.
  65. Poem 65: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 L 6, p 2; Royal Irish Academy, MS 23 L 34, p 154; Reliquae Celticae i, 126; Keating's Poems ed. Rev J.C. MacErlean, p 46; Royal Irish Academy, MS A iv 2, fo 23b; Trinity College H 2 5, p 344; Royal Irish Academy, MS 24 P 29, p 347; Trinity College H 5 13, p 76; Trinity College H 4 10, p 52; Trinity College H 4 10; Trinity College H 2 5; Trinity College H 5 13; Maynooth MS 2 g 14, fo 7a.
  66. Poem 66: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 N 13, p 243; Royal Irish Academy, MS 3 B 5, fo 43b.
  67. Poem 67: Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 79a; Royal Irish Academy, MS 23 F 16, p 75; Royal Irish Academy, MS 23 A 8, p 274; Oxford, Bodleian Library, MS Laud 615, p 135.
  68. Poem 68: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 L 13, p 7.
  69. Poem 69: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 M 28, p 285.
  70. Poem 70: Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 L 6, p 31.
  71. Poem 71: UCD, Franciscan MS., Duanaire Finn, fo 73b; Royal Irish Academy, MS 23 M 4, p 131.
  72. Poem 72: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 N 14, p 200.
  73. Poem 73: UCD, Franciscan MS., Duanaire Finn, fo 43.
  74. Poem 74: UCD, Franciscan MS., Duanaire Finn, fo 57b.
  75. Poem 75: O'Molloy's 'Grammatica Latino-Hibernica' (1676), p 204; Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 I 40, p 4; Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 L 34, p 158.
  76. Poem 76: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 D 13, p 155; Trinity College MS H 6 14, p 169; Royal Irish Academy, MS 23 G 27, p 206; Royal Irish Academy, MS 23 N 14, p 98; National Library xii, pt. 2, p 170.
  77. Poem 77: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 L 34, p 155; Royal Irish Academy, MS 23 G 24, p 184; Trinity College, MS H 5 13, p 78.
  78. Poem 78: Clonalis House, Castlerea, O'Conor Don's MS., fo 77b; Royal Irish Academy, MS 23 C 19, p 287; Royal Irish Academy, MS 24 B 31, p 111.
  79. Poem 79: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 L 34, p 208; Royal Irish Academy, MS 23 B 35, p 10.
  80. Poem 80: Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 B 35, p 32.
    Editions
  1. Thomas Francis O'Rahilly, Measgra Dánta. Reprinted. Dublin: Brown and Nolan 1960.
  2. Thomas Francis O'Rahilly, Measgra Dánta, miscellaneous Irish poems. Reprinted. Corcaigh: Cló Ollscoile Chorcaí [=Cork: Cork University Press] 1972.
    The edition used in the digital edition
  1. Measgra Dánta (Miscellaneous Irish Poems). T. F. O'Rahilly (ed), first edition [ii + 277 pp.] Cork (1927) Cork University Press

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

The present text represents pp. 1–60 and 119–192 of the volume. The editorial introduction, notes and indexes have been omitted.

Editorial Declaration

Correction

The text has been proof-read twice.

Normalization

The electronic text represents the edited text. Addenda and Corrigenda from p 276–277 are integrated into the electronic text.

Quotation

There are no quotations.

Hyphenation

The editor's hyphenation has been retained.

Segmentation

div0=the poem miscellany; div1=the individual poem; stanzas are marked lg.

Interpretation

Names are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the poem.

Profile Description

Created: By various Irish authors. Date range: 1100–1799.

Use of language

Language: [GA] The text is in Middle to Modern Irish.
Language: [LA] Some phrases are in Latin.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G402568

Measgra Dánta: Author: [unknown]


p.1


1]
  1. Mo-chean do theacht, a sgadáin!
    druid liom, a dhaltáin uasail;
    do chéad beatha 's do shláinte!
    do thuillis fáilte uamsa.

  2. 5]
  3. Dar anam h'athar, a sgadáin,
    gidh maith bradáin ná Bóinne
    is duit labhras an duain-se,
    ó's tú is uaisle 's is óige.
  4. A fhir is comhghlan colann,
    10] nách déanann comann bréige,
    cara mar thú ní bhfuaras;
    ná bíom suarach fá chéile.
  5. Dá bhféachdaois uaisle Banbha
    cia is mó tarbha don triúr-sa,
    15] iasg is uaisle ná an sgadán,
    idir bradán is liúsa.

  6. p.2

  7. Is é ar bhféachain gach cósta
    go crích bhóchna ná Gréige,
    iasg is uaisle ná an sgadán
    20] ní bhfuair Conán Chinn-tsléibhe.
  8. A sgadáin shéimh shúgaigh,
    a chinn chúmhdaigh an Chárghais,
    a mhic ghrádhaigh mo charad,
    leam is fada go dtángais!.

  9. 25]
  10. Gidh mór do thuit a-nuraidh
    dod ghaol bunaidh fán méis-se,
    ná cuimhnigh fíoch ná fala,
    ó's tú cara ná cléire.
  11. A sgadáin shailltigh shuilbhir
    30] nach bíonn go duilbhir dúinte,
    leamsa do theacht ní hanait,
    súil ar charaid an tsúil-se.
  12. I dtús an Charghais chéasta,
    a fhir le ndéantar comhól,
    35] ortsa, go teacht ná Cásga,
    is mór mo ghrása 's is romhór.
    1. 1] Mug, cupán, agus píopa
      tá annso sgríobhtha ar a leabaidh;
      is olc a bpáirt re Maoilre,
      nách leigeadh dhóibh sgíth ná colladh!

    2. p.3

    3. 5] 'Ní misde liom féin,' ar an Mug,
      'má bhíon sé gan musgailt chuíche;
      is minic d'fhág sé mo bholg
      folamh lá fada agus uíche.'
    4. 'Mise mar an gcéanna,' ar an Píopa,
      10] 'cé gur minic a níodh mo phógadh,
      do loisgeadh sé mo bhéal gach am,
      is do chaillinn mo cheann ina phóca.'
    5. 'Éistigí!' ar an Cupán,
      'a dhís breallán gan tuigse;
      15] éireó sé arís go folláin;
      níl air ach crithán beag misge.'

    6. 1]
    7. Mairg agá mbí meanma mhear!
      tosach fuaras nár chleacht cách:
      taobh re haonlocht ní bhí daoi;
      minic do bhí saoi re dán.

    8. 5]
    9. Ní hionráidh aifreann gan fhíon;
      annamh curthar síol na sméar;
      tig Máirt i ndiaidh gacha Luain;
      tearc, dá threise, nách fuair léan.
    10. Ní coimseach coite gan tóin;
      10] truagh, a Mhuire, tóir gan arm;
      atá sgológ i nGleann Gó
      nách tabhair muc mhór ar bhanbh.

    11. p.4

    12. Ní teirce uisge ná fíon
      san bhaile bhíos gan chuan long;
      15] ar talmhain dá siubhladh súd,
      ní badh moille cú ná corr.
    13. Ní hiondulta i luing gan lón;
      ionann díbh an t-ór 's a luach;
      itear arán ar bórd Gall;
      20] feirrde crann ar a mbí cnuas.
    14. Ag pápa dá raibh san Róimh
      do bhí saidhbhreas óir, más fíor;
      innsim so dá gach neach,—
      feirrde teach ar a mbí díon.

    15. 25]
    16. Annamh itear muc gan dódh;
      is minic fear mór go meirbh;
      gach fear dá léighfe mo dhán
      ní bhfuighe bás do bhreith leinbh!
    17. Is tearc duine théid ón bhás,
      30] innsim sin do chách os aird;
      an uair do mhair Fionn na bhfian
      do bhíodh a shealg ar Sliabh Mairg.

    18. 1]
    19. Iomchair beannacht go Móir Chéir,
      a fhir do théid don taobh thuaidh;
      minic bhíos an ghaoth a-ndeas;
      ar an Éirne atá Eas Ruaidh.

    20. p.5

    21. 5] Atá pápa san Róimh thoir;
      do bhídís coin ag an bhFéin;
      do-níthear tinte don mhóin;
      iomchair beannacht go Móir Chéir.
    22. San mhainistir bhíos na cluig;
      10] ní bhíonn na bruic ar Loch Léin;
      bídh easbairt san Nás um nóin;
      iomchair beannacht go Móir Chéir!

    23. 1]
    24. Ní binn do thorann rem thaoibh,
      a mhacaoimh shaoir ná bhfonn ngarbh!
      giodh deacair dúinn gan a chleith,
      do bfhearr liom thú do bheith balbh.

    25. 5]
    26. Do dhúisgeóbhthá mairbh a huaigh
      leis gach fuaim dá dtig ód shróin;
      a chaomhthaigh luigheas im ghar,
      is doiligh damh bheith dod chóir.
    27. Dá mbeith ceachtar díobh im chionn,
      10] do badh lugha liom do ghuais
      gáir chaoilcheann ag tolladh chrann
      ná do shrann ag dol im chluais.
    28. Binne liom grafainn na muc
      ná gach guth lingeas ód shróin;
      15] binne fós—ní bhiam dá cheilt—
      gaineamh agá meilt i mbróin.

    29. p.6

    30. Binne bodharghuth lag laoigh,
      díosgadh drochmhuilinn mhaoil bhrais
      nó géis gairbheasa chaor mbán,
      20] re lingeadh do lár tar a ais.
    31. Binne bloisgbhéime ná n-all
      ná gach srann dá dtig ót ucht,
      's is binne donál na bhfaol
      ná gach claon chuireas tú id ghuth.
    32. 25] Binne guth lachan ar linn
      ná glothar do chinn id shuan,
      agus is binne fá seacht
      fuaim garbhthonn ag teacht i gcuan.
    33. Is binne búirtheadh na dtarbh,
      30] gáir chlogán, giodh garbh an dórd;
      gul leinbh, giodh siabhradh cinn,
      is binne linn ná do ghlór.
    34. Mná i n-iodhnaibh go ngoimh ag gul,
      gan árach ar sgur dá mbrón,
      35] caoi chadhan i n-oidhche fhuair,
      is binne ná fuaim do shrón.
    35. Sgeamhghal sgine re sgrios práis
      ní mheasaim gur páis dom cheann
      ná géim cairte re cloich chruaidh,
      40] ón dord tig uait ar mo pheall.
    36. Ceannghail tonn re creataibh long,
      uaill fhearchon, giodh lonn a sian,
      is míle binne céad uair
      ná gach fuaim lingeas ód chliabh.

    37. p.7


      45]
    38. Árach ní fhaghaim ar shuan,
      do tógbhadh leat gruag mo chinn:
      gach bolgfadhach tig ód cheann,
      dar Brighid, dar leam, ní binn!
    39. Tadhg Ruadh Ó Conchobhair
      1. 1] Saoi le searbhas Eóin mac Eóin,
        daoi ler dearbhadh cóir na locht;
        mar chráin ag crónán dá cluinn
        fuinn a lámh, dórdán a dhocht.
      2. 5] Is mó do-geibhthear i nguaillibh Eóin
        do shult ceóil ná i luas a lámh;
        alpa a dhá amhchrobh 'na bhfeidhm
        mar chreim dá chlamhchon ar chnámh.
      3. Mar bhíos céis ag coin ar chluais
        10] i nguais ag ceisneamh a cáis,
        ó n-a chlos is céasta cluas,
        crobh gan luas ag pléasgadh práis.
      4. Ní aithneann aon a phort féin,
        an tan théid i gcaschrobh Eóin;
        15] tuar tuirse tafann a lámh,
        blas na gcrann gafann 'na ngeóin.
      5. Faghairt caorthainn ar a chrobh,
        'na ladhraibh do leagh an creamh,
        sás marbh do mhosgladh a huaigh
        20] cosgradh cruaidh ná n-arm n-amh.

      6. p.8

      7. Iongnadh, is méid saothair Eóin,
        nách seinntear leis cóir ná ceart;
        baca ar a dhochtaibh ní bhí,
        's tapa do-ní do lochtaibh leacht.

      8. 25]
      9. Prap do-ní praiseach do phort,
        an tan theagmhas fá n-a smacht;
        mar bhíos muileann maol ag meilt,
        ceilt ní chuireann go raob reacht.
      10. Mar umha dá sgrios le sgiain,
        30] mall rian a iongan ar chruit chaoin;
        saoth liom a sgreadach 's a chás,
        mar phrás dá ghearradh le gaoin.
      11. Truagh do thoisg, a chláirseach bhinn,
        dod ghriolladh le rinn a ghlac;
        35] níor fhág sé cuisle id chorp
        gan rian docht tuisle agus tacht.
      12. Conspóid Dhonnchaidh Mhic Labhra agus Ghiollamhuire Chaoich Mhic Cartáin.

        1. 1] 'Cia an traghna so san ghort
          shinneas dúinn port ar sliabh?'
          'Mise Giolla 'na bhfaghthaoi spéis,
          Oisín mé tar éis ná bhFian.'

        2. p.9


          5]
        3. Ní 'traghna' do ghoirdís díom
          ríghshliocht Chonaill is síol Néill;
          'na measg súd ba mhór mo luach,
          ba bhinne mé ná an chuach féin.
        4. Muintir Chléirigh 's Clann an Bháird
          10] 's ná hOlltaigh, gé táid gan fhréimh,
          saoithe sin nách bhfaghadh locht
          ar aon phort dá sinninn féin.
        5. Iomdha ceól i bhflaitheas Dé,
          ní haoibhneas gan é gach uair;
          15] duine marbh nach sinneann ceól,
          tuirseach é 's a dheór re a ghruaidh.
        6. Ceól ainglidhe, ag teacht do Chrióst
          dár bhfuasgladh ó chíos an chuil,
          do chualaidh go ceólmhar caoin
          20] an lucht do bhí ag faire an chruidh.
        7. Bocht an eaglais bhíos gan cheól,
          Dáivídh rí do sheól an reacht;
          cia an pápa tháinig riamh
          nár mhol dá chliar an ceól ceart?

        8. 25]
        9. Ní bó bhíos i dteampall mhór
          ag géimnigh, ná bró bheag bhreac,
          acht orgáin, cláirseach is sailm,—
          aoibhinn a dtairm gach re feacht.
        10. Teithidh an diabhal ria gceól,
          30] dearbhaid ughdair eól gan locht;
          follas sin ar Dháivídh rí
          is ar Shaul do bhí go holc.

        11. p.10

        12. Clann Ádhaimh, Donnchadh 's an t-ab,
          atáim lag ó táid i gcill;
          35] níor chríon mo chruth ná mo bhrat,
          an dá mhac dá maireadh linn.
        13. Brian Mac Mathghamhna na n-each,
          fear nach dearna creach ar chill,
          is ua Í Ruairc na gcuach n-óir,
          40] ó theasta im chóir ní bhead binn.
        14. Ní thuigid mise an aois óg,
          lánmhar iad ó bhród na nGall,
          is ní mó thuigid iad féin;
          ní bhfuilim gan chéill im rann.

        15. 45]
        16. Ní thuigir-se an phaidear féin,
          a Dhonnchadh chléibh chognas mill;
          ní bhfuil ionnad acht brughaidh bocht,
          bí id thocht, is ná labhair linn.'
        17. 'Éist, a Ghiolla, liom go fóill:
          50] saoilir féin gur cóir do dhán;
          do-ghéana mé praiseach díbh,
          bí ar mire nó bí slán.
        18. Róard an ghairm duitse cuach,
          ní bhfuil don cheól a luach leat;
          55] níor thuill Éamonn féin a hainm,
          gé'r mhór a ghairm san cheól cheart.
        19. San dá éan-sa is mór mo dhúil;
          tuaraid arán dúinn is im;
          ní bhfuil don ealtain a luach,—
          60] an traghna 's an chuach bheag bhinn.

        20. p.11

        21. Anadh iolar i bhfad suas,
          anadh seabhac na ruag ngéar,
          anadh gach éan i bhfad siar;
          ní cosmhail iad lem dhá éan.

        22. 65]
        23. Éan an bhainne bhinn an chuach,
          truagh a luadh led cheapán cuill;
          is tur tirim lúth na meór;
          binne í ná ceól críoch gCuinn.
        24. Binn, a Ghiolla, traghna an ghuirt;
          70] níor bh'iarrtha dhuit breith a gill;
          an cumhain leat gorta, a ghrádh?
          atá is atá an t-arán binn.
        25. 'Chugaibh! chugaibh! gruth is im,
          éistear linn!' adeir an chuach;
          75] rádh na traghna do ghlór cheart:
          'Atá an eórna ag teacht go luath!'
        26. Aon phort riamh is fearr ná sin
          níor sinneadh libh le lúth meór,
          Colla, Naoise, is Nioclás Dall,
          80] 's a raibh sibh ann riamh le ceól.
        27. Ní mharbhann siad cearc ná gé,
          ní mó ithid féar ná gort;
          ní bhfuair biatach fairsing fial
          aon locht riamh ar chéill a bport.

        28. 85]
        29. Ar an gceól nach dtuigim uaibh
          créad fá dtiubhrainn duais gan chéill?
          Acht an bhó, 's an bhró, 's an gort,
          don deamhan port thuigim féin!

        30. p.12

        31. A Ghiolla-mhuire is binn meóir,
          90] seanchas ceóil giodh ionmhain leat,
          a lán bainne 's a lán méidhg
          ní thiubhrainn féin ar do cheap.
        32. Annsa leam géimneach na mbó
          ag teacht fá dhó in gach lá
          95] chugam le gruth is le him
          ná an ceap nách bia binn go bráth.
        33. An ceól is binne fán ghréin,—
          dar liom féin is creite uaim—
          binne liom ná dórdán salm
          100] crónán na dtarbh ris na buaibh.
        34. Más ait leatsa 'draoill ó dró,'
          ró-ait liomsa bó san bhféar;
          más milis leat 'draoill ó druth,'
          milse liomsa gruth im bhéal.

        35. 105]
        36. Guth téad má líonann do bhrú,
          ní hionann thú is mé féin;
          ná hiarr orm 's ní iarrfad ort
          ceól do chrot, a chláirseóir chléibh.
        37. An traghna ghlórach 's an chuach,
          110] ní iarrann siad luach ar cheól;
          ós tusa is seirbhe le cluais,
          ná hiarr duais ach uiread leó.
        38. Ní bhfuil san cheól uile acht gaoth,
          's is duine baoth shinneas é;
          115] annsa leam go mór an taos,
          ó' sé choisgeas fraoch mo dhéad.

        39. p.13

        40. Cláirseach caimfhiaclach na dtéad
          olc an séad ag duine bhocht,—
          fiche preabán ar a toll,
          120] 's dá fhichid poll ar a corp.
        41. Olc a lámhchrann, olc a corr,
          measa a com mar chriathair beach;
          mór a leac, luaimneach a gléas;
          suaimhneach an fear téad nár mheath.

        42. 125]
        43. Luch ag sgeilleadh airgid rí
          ar leic mhín, is cosmhail ribh;
          cuirim spéaclóir ar mo chluais,
          's ní chluinim uaibh acht 'big, big!'
        44. Sinn, a Ghiolla, go teann tréan;
          130] maith mo chomhairle ar séan duit;
          ó táid gotha an umha fann,
          cuir-se téad charr in do chruit.
        45. Muintir Chléirigh is Clann an Bháird
          ní fiú a n-eagna ná a ndán bró;
          135] an brughaidh is mó ba is laoigh
          isé sin an tsaoi bhrón (?).
        46. An borb 'gár lia caora is cruach,
          's 'gá bhfuil a luach d'airgead gheal,
          ní bodach é nách déan meall;
          140] isé is uaisle 's is fearr ceap.
        47. Reac do chláirseach, ceannaigh píob,
          leig díot an druimseach gan áird;
          róbhinn feadán re cois brón,
          's is binn an dos mór ar sráid.

        48. p.14


          145]
        49. Nach gcualais go bhfuil i n-úir
          Brian mac Con, gan úidh ar cheól,
          's Ó Seachnasaigh gan bheith san nGort;
          gread do bhos, ná hiarr bheith beó.
        50. Ná déan uaill as an Chalbhach Ruadh;
          150] ca fios duit an buan a bhláth?
          ní chanaim díbh leath mo sgéal,—
          uch! ní mhaireann séan do ghnáth.
        51. An cheard ris nach bhfaghthar bróg
          acht mire is bród, mairg 'gá bhfuil!
          155] tarbhach toradh ceóil ná brón,
          's is maith an stór thig ón mbuin.
        52. Is mór mheathas ris an gceól,
          caillid leis a seód 's a mbláth;
          uch! mo thruaighe mar tá siad,
          160] mar nách bhfaghaid a riar ó chách.
        53. Ná caill i-bhus agus thall;
          ó tá tú dall, ná tréig Dia;
          tuair flaitheas Dé do chuid,
          ó 'sé mhairfeas duit go cian.'

        54. 1]
        55. A bhean do-ní an lionn,
          ná déan lionn dá éis!
          aithne dhamhsa thú,
          is tusa thú féin.

        56. p.15


          5]
        57. Mo chomhairle dhuit—
          ná hól cuid dod lionn,
          is ceannaigh lionn cháigh,
          's ól do sháith do lionn.
        58. Ibh-se féin do lionn,
          10] dar liom isí an chóir;
          nó tiodhlaic do lionn,
          's ceannaigh do lionn d'ól.
        59. Ná hiarr airgead air,
          olc an bhraich dá bhfuil,
          15] olc a shean 's a úr,—
          slán gach brú dá gcluin.
        60. Atá sé dubh ruadh,
          atá sé fuar bog,
          atá sé searbh géar,
          20] measa é ná olc.
        61. Atá sé reamhar marbh,
          atá sé garbh glas,
          atá sé 'na mhuirt mhéith,
          ní choisgeann sé tart.

        62. 25]
        63. Ní bhia mé dá cheilt,—
          ní cóir a reic linn;
          fuair sé a dhódh ar clé,
          ní deoch é is ní grim.
        64. Trom is caorthann glas
          30] (olc a mblas i mbéal!)
          hóp do leanna bhuig;
          ag sin duit mo sgéal.

        65. p.16

        66. Sul chaithfir do chlú,
          má tá tú re maith,
          35] dhuit is biseach mór
          do lionn d'ól na bhraich.
        67. Dá bhfaghthá go luath
          lá gan fuacht gan teas,
          uisge is teine mhór
          40] 's urradh badh lór leat,
        68. Ní dhéantá acht lionn géar,
          is sin féin do mheath;
          ó tá sin id chionn,
          sguir dod lionn, a bhean.

        69. 1]
        70. Aoibhinn beatha an sgoláire
          bhíos ag déanamh a léighinn;
          is follas díbh, a dhaoine,
          gurab dó is aoibhne i nÉirinn.

        71. 5]
        72. Gan smacht ríogh ná rófhlatha
          ná tighearna dá threise;
          gan chuid cíosa ag caibidil,
          gan moicheirgne, gan meirse.
        73. Moichéirghe ná aodhaireacht
          10] ní thabhair uadha choidhche,
          's ní mó do-bheir dá aire
          fear ná faire san oidhche.

        74. p.17

        75. Do-bheir sé greas ar tháiplis,
          is ar chláirsigh go mbinne,
          15] nó fós greas eile ar shuirghe
          is ar chumann mná finne.
        76. Maith biseach a sheisrighe
          ag teacht tosaigh an earraigh;
          isé is crannghail dá sheisrigh
          20] lán a ghlaice do pheannaibh.

        77. 1]
        78. Ar maidin, a mhacaoimh óig,
          iarr teagasg ar an dTríonóid,
          ionnail go cáidh, gabh go glan
          gan sal id láimh do leabhar.

        79. 5]
        80. Féach gach líne go glinn glic,
          déan meabhraghadh go minic;
          ceacht bheag is meabhair ghéar ghlan;
          a leanaibh, féagh gach focal.
        81. Bheith ag féachain cháich ná cleacht,
          10] tabhair t'aire dot éincheacht;
          taisigh í ó chúl do chinn,
          bí lé, gidh cruaidh an choimhling.
        82. Gé madh cruaidh í, ná géill di;
          ná stad choidhche go gcuire
          15] go socair caoin re chéile
          caoimh (?) fhocail dá aimhréidhe.

        83. p.18

        84. Ar mhuir mhóir an léighinn láin
          bí id loingseóir mhaith, a mhacáimh;
          bí, madh áil, it fháidh eagna
          20] i ndáil cháigh do choimhfhreagra.
        85. Don eagna áin is dá fios
          an tan gheabhas tú toircheas,
          biaidh gach cleath fá chíos id chairt,
          biaidh in gach leath dod labhairt.

        86. 25]
        87. Ibhidh gach laoi láindigh dhi,
          tobar na heagna uaisle;
          ní badh searbh id bheól a blas;
          badh sealbh aoibhneasa an t-eólas.

        88. 1]
        89. Gabh, a mhic, mo mhúnadh-sa
          ré dtoichim uaim ar eachtra;
          do dhol as an dúnadh-sa
          is de thiocfas do leas-sa.

        90. 5]
        91. Gé chanaid na míodhaoine
          aitheasg nách téid i dtarbha,
          briathra diana díomhaoine
          nárab mian leat a labhra.
        92. Ná bíodh ort 'na dhubhachas
          10] sgéal dá olcas dá bhfuighe;
          nárab mó do shubhachas
          fán sgéal is fearr dá gcluinfe.

        93. p.19

        94. Lucht na mbréag gan chomaoine (?)
          ná faghaid uaibh bhar n-urraim;
          15] na ríogha is na rodhaoine
          gurab iad do lucht cumainn.
        95. Déshearc uait badh marthanach
          d'éis imtheacht ar do thuras;
          bí red chairdibh carthanach
          20] gach uair dá roichfid chugat.
        96. Déana, mar a-dubhart-sa,
          a mhic bheireas gach éanbhuaidh,
          mar bhadh airdrí cumhachtach,
          toil gach fir don aois éagcruaidh.

        97. 25]
        98. Comhaill fós go fírinneach
          do ghealladh, a ghéag fhionnghlan
          badh glic sibh ór sírchinneadh (?);
          mo mhúnadh ort ná hiomghabh.
        99. Seán Ó Neachtain
          1]
        100. Tá cuach i n-éisteacht asail
          roimh fhear faire na n-éanlaith;
          is fearr le muic an raithneach
          ná cíor mheala mar mhéile.

        101. 5]
        102. Do tharla pónra is péarla
          i n-ionad éigin ar chuileach;
          do thóg an gráinne pónra,
          d'fhág an tseóid, is d'imigh.

        103. p.20

        104. Mór unga óir is corrán
          10] chas ar Thomás mac Lóbais;
          do b'fhearr leis cab ná déise
          ná ór Éireann 'na phóca.
        105. Is fearr le fiach dubh ablach
          is cead a tharraing ó chéile
          15] ná arán cróch is meala,
          's ba dual athar dhó féin sin.
        106. Do canadh salm don tsaltair,
          do canadh glafar Mhic Lóbais;
          ba binne rann ná daoithe,
          20] mar do síleadh le hÓrla.
        107. Is binn le cat an sgeámhghail
          do-ní a mháthair is a athair;
          ní thugann cluas ná éisteacht
          do na téadaibh ag labhairt.

        108. 25]
        109. An tí nár chleacht acht duairceas,
          beag a shuairceas i gceólta;
          do b'fhearr leis duine ag drantán
          ná ceól iomlán ná Fódla.
        110. Quod scit, quisque colit,
          30] bíodh gur chóra dhó a sheachna;
          quod nescit, spernit et odit,
          donas mór ar a mhalairt.

        111. p.21

        112. Bídh gach éan mar a huiltear,
          rádh file nách camghlór,
          35] iolar i mbarr na píne,
          bíodh an traona sa neanntóig.
        113. Tadhg an Ghadraigh Mac Aodhagáin
          1]
        114. A lucht chumas bréag san dán,
          dá dtí an bráth budh aithreach súd;
          dígheólaidh, dá n-éirghe a fhearg,
          bréag do chur air, Ceard na ndúl.

        115. 5]
        116. Gach ar cheannaigh Críost i gcroich,
          gach ar chruthaigh dhá thoil féin,
          gach ar dhealbh Breitheamh laoi an Luain,
          a n-athchuma is cruaidh an chéim.
        117. An dúil ghránna gan bheith mór
          10] cumaidh sibhse (lór do phléid):
          'Áille súd ná gach mac mná,
          ós gach míleadh a-ta ar méid.'
        118. Cuirthí urla cruthach caomh
          ar éadan mhaol, mór an oil;
          15] cumthaoi d'fhior chriothshúileach cham
          go mbí a rosg mall mar an ngloin.
        119. Fear na gcos bhfionnfadhach bhfiar
          nachar sgar a-riamh re gáig,
          'sé duine is áille dhá chois
          20] idir cholpa is troigh is tsáil.

        120. p.22

        121. Don duine chartbhuidhe chrón
          cumaidh sibhse, gidh glór truagh:
          'Cneas mar eala nó mar aol
          atá 'gan ghéis is caomh snuadh.'

        122. 25]
        123. Ní tuigthear súd acht 'na spórt;
          cumaidh sibhse, gidh glór saobh,
          fear gadtha caorach is cearc:
          ‘Beidh Éire fo neart a mhaor.’
        124. Tréan i gcill, neimhthréan i dtuaith,
          30] ní thógbhann don luaith a thón
          ceann feadhna an dá ghlac go leith;
          bronnaidh súd eich agus ór.
        125. An fear do-ní istigh a ——
          's nách beireann amach a ——,
          35] adéarthaoi re giolla an tuill:
          ‘Biaidh Banbha Chuinn aige súd.’
        126. Do gach aon ó mbeirthí duais
          do thuilleabhair fuath is fíoch;
          isé a mholadh an lá leóin,
          40] is ifreann fá dheóidh a chríoch.
        127. Is mairg do-chuaidh re bhar gceird,
          a dhaoine atá ag deilbh na dtlus;
          i n-uaimh ifrinn (dorcha a dreach!)
          do chuireabhair fear 's a lucht.

        128. p.23

          Muiris (mac Dháiví Dhuibh) Mac Gearailt
          1]
        129. Do bronnadh damh cara cuilg,
          ollamh glan tana nách teilg;
          slán don ghríbh bhaisleithin bhuirb,
          glaisbheithir chuilg mhín gan mheirg.

        130. 5]
        131. Lann fhíorfhuilteach fhaobhrach lonn
          thaobhghlan chíorrbhaightheach nách cam,
          colg dár ndáigh ro fríoth ag Fionn;
          ní díoth liom im láimh an lann.
        132. Do sgar méidhe is bas re bonn
          10] mo chéile is glas glan fám chom,
          an ghlasfhaobhrach ghéar nár fheall,
          beann bhrasbhaoghlach thréan nách trom.
        133. Colg gan fuireach i n-am áigh,
          lann bhorb dá nách buidheach liaigh,
          15] do sgar re Bolcán go mbuaidh,
          cruaidh re car corpán i gcriaidh.
        134. Glaislíneach fhíorolcach fhuar
          bhaisdíreach dhíoghaltach dhaor;
          adhnadh fala a buille buan,
          20] buinne fuar is tana taobh.
        135. D'fhuil nathrach fuair folcadh dlúith
          an chruaidh dhathghlan olcach áigh,
          gríobh fá chléir chathlann nách tréith,
          ag béin fá chléith chathbharr cháigh.

        136. p.24


          25]
        137. Áith éachtach comhlainn nár chaill,
          do ghéabhadh re gormlainn Ghuill,
          an lann shaor nár sheachna sinn
          nár aomh re linn deabhtha a druim.
        138. Ag Heachtor ba líomhtha a lorg,
          30] is ag Hearcul fhíochmhar ard;
          mian mo chridhe an bhaismhín bhorb;
          is colg nimhe an ghlaismhír gharg.
        139. An lann áithmhín ghlan nách garbh
          ag mac Dáivídh Dhuibh 'na dhorn;,
          35] fuair buaidh i n-oileamhain arm,
          an bhadhbh chruaidh ghoimheamhail ghorm.
        140. Mar chomthach rem thaoibh-se a-tá
          an gormghas is caoimhe cló;
          tuar meanma dhamh mar is dú,
          40] gar clú is buadh ndealbha dhó.
        141. Fóm thaobh-sa ní héidir nách feárrde sinn
          Seóid éadrom shéimhchuilg shásta shing;
          Cóip créachtach ó a béal tana is gnáth i gcill,
          'S is mó baochas an éin duibh ná an leá ar an luinn.
        142. Muiris (mac Dháiví Dhuibh) Mac Gearailt
          1]
        143. Fuaras each nách duaibhseach doirbh,
          each uaibhreach bhuacach san spairn,
          doinnghreagh ait 's a hionmhain oirn,
          draic nách doirbh i n-iorghail airm.

        144. p.25


          5]
        145. Láineach mhór bhorbaistreach bhuan
          do bhronn an donnmhailgheach dún,
          searrach lonn coirpreamhar caomh,
          mo dhonn tsaor fhoiltleabhar úr.
        146. Each chruthghlan nách gealtach garg,
          10] don chubhar nách beanfadh balg,
          san chorrach is luaimneach lorg,
          an mhongach bhorb uaibhreach ard.
        147. Geall leam ar luas as a los
          an bheann is fearr cluas is cos,
          15] stéad mhárbhas an míol go deas,
          gríobh na gcleas fhágbhas an t-os.
        148. Tar gach árd dá shléimhne slios,
          tar fán is tar céimibh clas,
          gan chruas go coimhréidh do ros
          20] do luas cos gan oilbhéim as.
        149. Dá mhire i ló gréine gal,
          dá tréidhibh i dtós na sgor
          gan bheith fann aillseach fá fhear
          acht bann mear taidhbhseach tar tor.

        150. 25]
        151. Sgairt i bhfalach ná gráin ghliaidh,
          gáir bhratach ná dath ar dhúil,
          omhan as uirre níor léir,
          mo bhuinne bras, mo léim lúith.
        152. Dá crobh dheas tiomchal ar dtocht
          30] tug an ghreagh is sliomghlan slacht
          go meanmnach ó chridhe i gcorp
          sidhe docht greadhnách san ngart.

        153. p.26

        154. Fear fuilt bháirrshlím is bas gcorr
          do mhac Dáivídh Dhuibh do bhronn,
          35] dreagan súgach síleach seang,
          mo bheann lúbach dhíreach dhonn.
        155. M'onchú bheódha, ar seabhac saor,
          leómhan re leadradh na sluagh;
          cuid dá cheird, re hur na n-ágh
          40] go cur a n-ár d'fheirg níor fhuar.
        156. Do bronnadh dam each, i bhfad is feárrde sinn,
          Is fonnamhar tapa ag teacht i bhfáinne chruinn,
          An cuilgneach cleasach cneasta ceáfrach caoin,
          Gan tolg, gan stailc, gan stad, gan sgáth, gan sgim.

        157. 1]
        158. Fada leam an lá a-márach
          gan chara gan chompánach,—
          tar és an chuire rom-char
          gan spés i nduine ar domhan.

        159. 5]
        160. Ó Dhoire Mhic Lachtna i le
          triallfad le teacht na maidne
          tre Chlár slim na sleagh bhfiuchair
          feadh mo chinn i gCúileachaibh.
        161. Uchan! fúigfe mé a-márach
          10] mo chuire saor soghrádhach,
          drong mhíonnaoidhe ghríobhdha ghlan,
          díorma is díomhaoine ar domhan.

        162. p.27

        163. Daoine is binne beóil chorcra
          's is caoimhe cruth éadrochta,
          15] drong shéimhidhe naoidhe nár,
          daoine is céillidhe comhrádh.
        164. Daoine is taise taoibh gheala,
          daoine is cunnla croidheadha,
          daoine gan aithne ar an olc,
          20] aighthe is caoimhe do chonnarc.
        165. Gi-bé ad-chífeadh a gcruth nár,
          nó do chluinfeadh a gcomhrádh,
          dar lais ní daoine an dream glan
          ón fearr gach aoighe d'iomchar.

        166. 25]
        167. Gile a mbráighdeadh mar bhláth sgoth,
          gloise a ndearc, duibhe a malach,
          cuirp niamhdha, trillse tromdha,
          briathra millse miochardha.
        168. Dá mbeth gan éanmhaith ele
          30] do bheth ionnta dh'áiridhe,
          do bfhiú urraim Innse Fáil
          millse a gcumainn 's a gcomhráidh.
        169. Fionnghuala is cách ar cheana,
          mairg fhúigfeas na hingheana,
          35] sgor soidhealbhdha ógh iodhan;
          sódh doimheanma an deleaghadh.
        170. Ionmhain dias fhúigfidhear ann,
          Fionnghuala is Giolla an Ghabhann;
          truagh mar tá an cridhe ar a gcor,
          40] na mná is dile ar domhan.

        171. p.28

        172. Cuimhne ar a mbriathraibh binne
          's ar áilghine a n-intinne,
          aighthe sídheamhla ar snuadh sgoth,
          badh tuar mímheanma a-márach.

        173. 45]
        174. Mairg fuair a siansán síthe
          's a mbeóil chráite chruibhfhíthe,
          beóil nár dhiomolta do dháimh,
          's a sgeóil ionganta d'fhágbháil.
        175. Inghean lághach Í Lochlainn,
          50] gnúis ríoghdha an ruisg abhrathruim,
          más í do chráidh mo chroidhe,
          ní hí a-bháin don bhanchuire.
        176. Mairg bheas ar comhair a gcruth;
          mairg dhúinn mhairfeas a-márach,
          55] tré aoibhneas na hoidhche a-nocht
          san shaoirlios fhoirfe éadrocht.
        177. Fada leam an lá geamhraidh
          d'éis imtheachta ón ingheanraidh;
          gearr ó anamhain aca
          60] an ghamhadhaigh ghamhrata.
        178. Ríghe an bheatha ó thuinn go tuinn,
          saoghal Fionntain dá bhfaghainn,
          biaidh choidhche ag crádh mo chridhe
          dál na hoidhche d'áiridhe.

        179. 65]
        180. Is mairg rug eólas orra,
          is mairg nár an eatarra;
          mná an tighe is teagh na mban
          mo-chean cridhe nách gcarfadh.

        181. p.29


          1]
        182. Duibhe id mhailghibh, gríos id ghruadhaibh,
          gurma id rosgaibh, réidhe it fholt,
          gaoth ag iomramh do chúil chraobhaigh,
          úidh fionnbhan an aonaigh ort.

        183. 5]
        184. Mná fear nách aidmheóchadh t'fhéachain
          ar h'aghaidh ag fighe a bhfolt;
          slighe ag méaraibh tre dhlaoi dhaghfhuilt
          ag mnaoi ag déanaimh amhairc ort.
        185. Tadhg Ó g Ó Huiginn.
          1]
        186. Mairg neach do-ní dearbháile,
          fearr Críost ioná gach cara;
          mar theagaid na gearrláithe,
          teagaid na láithe fada.

        187. 5]
        188. Mairg neach do-ní a thaisgeadha,
          féaghar leat mar atú-sa;
          guth beag is é aitheanta—
          'Ní thig ní san dorn dúnta.'
        189. Barr na coille ceanntruime
          10] gidh lór a threise thuiteas,
          féaghar leat, lá Bealtaine,
          an géagach dosach duilleach.

        190. p.30

        191. Mar ránag an caladh-sa
          soir go hochras na n-airdtreabh,
          15] níor mhaireastar agamsa
          lón aonoidhche dom airgead.
        192. Do-chí sin an Saoirbhreathach,
          Íosa Críost, ceann an phobail;
          seabhac gléghlan Gaoidhealach
          20] do chuir chugainn dár gcobhair.
        193. Gidh mór d'fhearaibh sochraide
          fuaras ó aois mo leanaibh,
          mó do fhuaslaig orainne
          Giolla Cuibhneacht Ó Ceallaigh.

        194. 25]
        195. Ó Ceallaigh, mo chompánach,
          cuimseach mé ar an bhfial bhfaoilidh,
          go mbeire buaidh gcomhdhála
          ó dheamhnaibh is ó dhaoinibh.
        196. An gcéin mhairfeas Éireannach
          30] agus coimhéaltar cairdeas,
          madh mise bhus déidheanach,
          ní ba hí an mhalairt mhairgneach.

        197. 1]
        198. Caith a bhfuighe re daonnacht;
          bí fán saoghal go suarach;
          do mealladh lucht an doichill
          bhíos ag coigill a gcnuasach.

        199. p.31


          5]
        200. Mairidh gach cnuas dá gcaitear,
          ná bí faiteach dá sgaoileadh;
          bídh fear coigilte an tsaidhbhris
          fá lán daidhbhris nách saoiltear.
        201. An Té do riar ar bheagán
          10] cách i gceartlár an fhásaigh,
          an rath i mbun na caithmhe
          isí m'aithne gur fhágaibh.
        202. Seóid an bheatha dá n-áille
          acht mar sgáile ní mhairfid;
          15] ag dul san uaigh ón gcróchar
          duit badh dóchas a gcaithfir.
        203. Ciodh maith turas is trosgadh,
          crábhadh gan osnadh bhréige,
          ré ndul duitse don tsaoghal
          20] is fearr daonnácht is féile.
        204. Do-bhéaraidh Airdrí nimhe,
          do réir dhlighidh na n-ughdar,
          neamh agus clú re chéile
          d'fhear na féile do chumhdach.

        205. 25]
        206. Ó nách bhfaghthar ré a dhearbhadh
          go bhfoghnann meanma chumhang,
          ná bíom go doichleach doilbhir,
          bímíd go soilbhir subhach.
        207. Córaide dhúinn bheith soichleach
          30] 's gan bheith doichleach fán saoghal,
          go dtéid do dhíth a chaithmhe
          biadh nách gcaitear re daonnacht.

        208. p.32

        209. A fhir an dorais dúnta
          len háil cúmhgach id chomhrann,
          35] an biadh curthar san gcamra
          caidhe an tarbha dá bhfoghnann?
        210. Cumhdaigh do chlú go haireach,
          ná bí failleach i ndaonnacht;
          ní beó tar éis a náire
          40] neach dá shláine san tsaoghal.
        211. Déana mar do-níodh Guaire,
          tréinfhear do b'uaisle croidhe;
          is buaine bladh ná saoghal;
          caith re daonnacht a bhfoighe.

        212. 45]
        213. Colam Cille mac Féilim,
          do bhí i nÉirinn 'na bhiatach,
          tug ar shaoghal an chlacuill (?)
          caitheamh an chapaill iasacht.
        214. Aoibhneas an tsaoghail bhréagaigh
          50] ó nách béarthar don tsaoghal,
          le Dia tabhair a bhuidhe,
          's caith a bhfuighe re daonnacht.

        215. 1]
        216. Meinic sin, a ghealltanais!
          ná tairg mo mhealladh feasta;
          ní héanuair do dhearbhamair
          nár chrete dhúinn do ghealladh.

        217. p.33


          5]
        218. A ghealltanais mhinic-se,
          níor thuigeas tú ar tí mh'éartha;
          mór gealltar nách inchrete;
          ní thuigeann Ulltach éara.
        219. Do ghealltanas bhéalbhlasta,
          10] dar leam féin is mé folamh,
          do bhéarthá-sa ar mh'éanfhocal
          dá madh leat uile an domhan.
        220. Má tá cion ar ghealltanas
          nách dtéd i gcrích fá dheireadh,
          15] slán carad nó neamhcharad
          a dhul uaibhse fá eiteach.
        221. Níor chreideas ar gheallaise
          ar tús, go bhfuaras eólas;
          álainn ór an chleasaidhe,
          20] dar leis an tí nách eólach.
        222. Do bhámair go soimheallta
          red ghealladh lán do lúthghair,
          ag imtheacht go soineannta
          amach re ceann an tsúgáin.

        223. 25]
        224. Mise ris do bharánta
          gur iomdha fear a rádha,
          fan talamh go rachthá-sa
          do mhealladh aoinfhir dána.
        225. Nós sparáin na sgillinne
          30] atá agad 'mun eneach;
          gan tiodhlacadh pinginne,
          's gan éanduine d'eiteach.

        226. p.34


          1]
        227. Cionnas sin, a fhir na mbréag,
          ós tú féin do fhéach a mbuaidh,—
          cionnas do-gheibh tú do dhíol,
          is a léigeann tú dhíobh uait?

        228. 5]
        229. Gidh iomdha re hiarraidh neith,
          beir a bhuidhe sein re Dia,
          nách deachaidh aonduine ód bhréig
          nách bhfuair dhíobh an mhéid do iarr.
        230. Dóchaide liom rath na mbréag
          10] do leanmhain díot, a dhéad geal,
          dá mbeitheá ar aoinbhréig a-mháin,
          isé a caitheamh badh áil leat.
        231. Ó nách lughaide do bhréag
          tú dá roinn fó chéad ar chách,
          15] dona d'aonduine tar th'éis
          srian do chor re bréig go brath.
        232. Dona don té choigleas í;
          fán mbréig is mairg do-ní olc,
          's an bhréag tugais uair a-réir
          20] agad 'na cruth féin anocht.
        233. Muca Manannáin mhic Lir,
          uirsgéal sin bheanas re bréig;
          aréir dhíobh dá marbhthaoi muc,
          a beith iniu 'na cruth féin.

        234. p.35


          1]
        235. Tuar beannácht bheith i bpríosún!
          cóir do chách síorthnúth rinne;
          gi-bé ar a bhfuil díth beannacht
          go bráth, teagadh don tigh-se.

        236. 5]
        237. A fhir do thuill trét anolc
          bheith id chrann mallacht doitse,
          beir an uair-se id chrann beannacht
          acht go dteaga don toigh-se.
        238. An uair chuirim neach éigin
          10] d'iarraidh déirce fán bpobal,
          ní thig chugam rem theachta
          acht míle beannácht fholamh.
        239. Ait an déirc duine shaidhbhir
          beannacht go braighdibh bochta,
          15] 's go dtiubhrainn féin céad beannacht
          ar phionta leanna dhá olcas.
        240. Ag reic beannacht go saidhbhir
          bíd braighde bochta an uair-se;
          créad do b'áil linn don earradh
          20] nach gnath dhá cheannach uainne?
        241. Tír Chonaill mhic Néill niamhghloin
          ní dóigh diabhail dá mealladh;
          ní bhíonn duine san tír-sin
          acht lán do mhíltibh beannacht!

        242. p.36


          25]
        243. A gcrábhadh san re haithigh
          gé nachar thaitin rinne,
          ní fhaicim pobal beannacht
          mar mhuintir Ghleanna Finne.
        244. An chuid eile dár gcáirdibh
          30] go nach dtáinig ar dteachta,
          más iad so ar lucht cumainn,
          ná cuirdís chugainn beannacht.
        245. Cuirdís chugainn déirc oile
          ar gcairde croidhe cruaidhe;
          35] ní shásann beannacht fholamh
          duine ar dhomhan an uair-se.
        246. Dá mbeidís mar tá sinne
          Colum Cille agus Pádraig,
          ní ghéabhdaois beannacht fholamh,
          40] gér mhór moladh a gcrábhaidh.

        247. 1]
        248. Cruaidh an cheard an compántas,
          ní uaim féin aithnim oram;
          tearc duine sa domhnán-sa
          do chongaibh é san gcothrom.

        249. 5]
        250. Compánaigh na haimsire-se
          truagh a fhusacht cheanglaid comann,
          's nách fusa le haimhghliocas
          ná leó a sgaoileadh go hobann.

        251. p.37

        252. A lucht cheanglas compántas,
          10] cuartaidh féin croidhthe a chéile,
          sul léigfe sibh go hantráthach
          le cách fios bhar méine.
        253. Agam do bhí an compánach
          do b'annsa leam d'iath Éibhir;
          15] do bhí umam go roghrádhach,
          má b'fhíor do bhéal na bréige.
        254. Níor cheil mé ar an gcompán-sa
          aon rún
          [gap: illegible]

          's do cheileadh sé go drochfháthach
          20] a rún
          [gap: illegible]
        255. Tiucfaidh don ghníomh ghránna-sa
          d'imir mo chompán oram,
          nach biaidh meall mo bhrághad-sa
          ar iocht móráin san domhan.

        256. 25]
        257. Ní hiontaobhtha an aimsir-se;
          ná léig do rún le mórán;
          is duine lán d'aimhghliocas
          'gá mbí iomad na gcómpán.
        258. Níl éinneach san saoghal darb aithne dham beó
          30] Le léigfinn mo chonséit ná fachain mo bhróin,
          Ach an té sin ar a smaenim don tarsna don ród,
          Ar ar thréigeas gach céile dá bhfacas go fóill.

        259. p.38


          1]
        260. Tuirseach mé dod chomann-sa,
          a fhir an chomainn bhréige!
          mise fear a chomhalta,
          agus tusa fear a thréigthe.

        261. 5]
        262. Ní do nocht ar gcomainne
          do chonnarc riamh rem chuimhne
          tarla idir Fhionn romhainne
          agus Diarmaid ó Duibhne.
        263. Mas fíor comann Chonchobhair
          10] agus Naoise mhic Uisneach,
          a chomholc do chonncamair,—
          adhbhar dár mbeith tuirseach.

        264. 1]
        265. Mairg 'gá lagaid a lámha!
          ní hiongna a rádha uaimse,
          an uair lagaid na lámha
          lagaid na grádha an uair-sin.

        266. 5]
        267. Na daoine saidhbhre carthar
          nó go lagaid a lámha;
          gradh do neach gan mhaith aige
          ní thóir cara ná námha.

        268. p.39

        269. Mar do-chím an lámh shaidhbhir
          10] 's an lámh dhaidhbhir 'na farradh,
          beanaidh dhíom bheith go dána
          faicsin na lámha lagthar.
        270. ‘Foirtile mé ná mh'athair’ (?),
          an rádh-so cé rádh fíre,
          15] is lór a dhuarca d'fhocal,
          ós follas fios a bhríghe.
        271. Focal eile is é seanda
          (misde mo mheanma a thuigsin):
          'Ón dá mhaith do bhí béaraidh
          20] an éanmhaith atá uirrim.'
        272. Tig i láimh an tí chleachtas
          an seabhac 'gá mbí aithne;
          an lámh dá bhfuighe falamh,
          ní dá dheóin anas aice.

        273. 25]
        274. Gi-bé bhíos gan maith aige
          bíodh go madh maith a bhéasa,
          gé bheith go tuigseach tréitheach,
          annamh éistear a sgéala.
        275. An té braitear i mbochtacht
          30] 'na fhocal ní bhí acht searbhas;
          briathra an té 'gá mbíd séada
          binne ná téada meannchrot.
        276. Gi-bé thaisgeas a fhuidheall
          ní maith thuigeas an saoghal;
          35] nách é féin bhias dá chaitheamh
          don té thaisgeas is baoghal.

        277. p.40

        278. Crodh na cruinne 's a maoine
          ciodh éigneach daoine iompa,
          fá dheóidh is amhlaidh aithnim
          40] nách fuil acht aisling ionnta.
        279. Méad a ratha ná a uaisle
          ní hadhbhar uaille d'aoinneach;
          rí na bPears dár bh'ainm Dáire
          is Poimp Mháighe do claoidheadh.

        280. 45]
        281. Samson geur mhór a chéadfadh,
          Aicil éachtach, is Eachtar,
          Earcail nár sháraigh aoinfhear,
          féach gur claoidheadh an ceathrar.
        282. A dtiocfa dhíobh 's a dtáinig,
          50] is a n-áireamh go haoinneach,
          a mná, agus fir na cruinne,
          cia dhíobh uile nách claoitear?
        283. Ós mar sin atá an saoghal,
          dul dá thaobhadh is dochar;
          55] gá fearr dúinne bheith saidhbhir
          ná bheith daidhbhir i mbochtacht?
        284. Ós buidheach Dia don dealbhas,
          acht go ndearntar a fhulang,
          má 'sí a thoil mise i ndaidhbhreas,
          60] nár léige an saidhbhreas chugam.
        285. Eadram 's an Mac-sin Mhoire
          an tráth is goire an gábhadh,
          cuirim mo chara Maitias,
          an t-easbal glainfhial grádhach.

        286. p.41


          65]
        287. Mór is docraide ar ndaoradh
          dom shaoradh liom dá labhra,
          acht go mbia Caitir-íona
          ar cumas díona mh'anma.
        288. Maoilín Óg Mac Bruaideadha.
          1]
        289. Bráthair don bhás an doidhbhreas!
          ní dhligheann foighdheach faoilte;
          dúisgidh foilmhe fuath carad,
          ní carthar neach gan mhaoine.

        290. 5]
        291. Ní chuala riamh 'gá radha
          gur gránna neach madh soidhbhir;
          bídh, 'na sheasamh 's 'na shuidhe,
          gráin mhairbh ar dhuine dhoidhbhir.
        292. Minic bhíos damhna flatha
          10] soidhbhir ratha óg álainn,
          's a mhac i bhfeidhm an tsúiste,—
          trí glúine ó rígh go rámhainn!
        293. Mar bhíd ag ól 's ag aoibhneas
          fóir Ghaoidheal na ngleó neamhlag,
          15] bídh túis suidhte ag an soidhbhir,
          's bídh an doidhbhir ar dearmad.
        294. Ní miste an té bhíos saidhbhir
          bheith aimhnirt tréith i dteagmháil,
          bheith balbh túitmheach i dteangaidh,
          20] bheith ar leathchois nó ar leathláimh
        295. Ní feirrde an duine daidhbhir
          bheith raighlic foirfe i bhfoghlaim,
          bheith fosaidh dearbhtha i ndeighchéill,
          bheith neimhthréith ag cur comhlainn.

        296. p.42


          25]
        297. Ní feirrde dhó a bheith maordha,
          bheith fraochda nó bheith ceannsa,
          bheith do threibh Chuinn nó Chathaoir,
          bheith sochoisg dathchaoin dealbhdha.
        298. Ní feirrde dhó a bheith suilbhir,
          30] má cluintear a bheith folamh;
          mar atáim-se mairg tárraidh,
          lom ar mbreith áraigh oram.
        299. Gur measadh mé as mo neamhstór,
          do b'fhiú deargór mo labhairt;
          35] iniu ní fhaghaim éisteacht,
          do thréigsead mé mo charaid.
        300. Dígheóla mé mo thréigean
          ar neach éigin nách aibéar
          d'uaislibh Gaoidheal ghuirt Mumhan
          40] dár dhual m'fhurtacht óm ainshéan.
        301. Ós deadhail dúinn re chéile,
          ar bharr áigh fréimhe fionnBhloid,
          triath Fhorghais na bhfonn lígheal,
          do-ghéan mo dhíthcheall iomlait.

        302. 45]
        303. Inneósad air bheith bronntach,
          ní dá dtig tromlot tíre,
          's a bheith congháireach creachach,
          mar do chleachtadh Mic Míleadh.

        304. p.43

        305. Adéar go dtabhair anóir,
          50] ursa cathshlóigh Chláir Chliodhna,
          do dhaoinibh nách díol ceana,
          i n-aghaidh reachta an Phrionnsa.
        306. Adéar go n-adhrann d'íomháigh
          ua ríoghTháil na ruag bhfeardha;
          55] adéar go dtéid fá thobar;
          ní badh hé an cogadh ceannsa.
        307. Adéar iar ndul 'na dhánacht
          go mbí bádhach re biodhbaidh
          is coimhitheach re caraid;
          60] tearc mo shamhail d'fhior iomlait.
        308. Adéar gurab é is buirbe,
          sódh fuilngthe gacha fuarghaoil,
          's nách gabhann áis gan éigean,
          's go n-éistfeadh dán is duanlaoidh.

        309. 65]
        310. Adéar go ndéineann coinnmheadh,
          gur líon d'fhoirneart is d'anaoibh,
          go dtógbhann sreath is sobhadh;
          beidh foghar cháich rem chasaoid.
        311. Adéar nách leó acht go Luimneach,
          70] síol Luighdheach Meann na míntréad;
          dá gcur don chrích-sin Chonnacht,
          badh dochar dóibh a ndingéan.
        312. Adéar geall Gaoidheal Teamhra
          ag Leath Chuinn feardha feadhmchruaidh
          75] tar Leath Mogha na míonmhagh,
          súil re gríosadh a ghealghruaidh.

        313. p.44

        314. Do-geibhthear treise iar dtréithe,
          do-geibhthear téigle iar dtroimchioth,
          do-geibhthear síoth iar siosma;
          80] lia 'sas lia fiorta an Choimdheadh.
        315. Do-geibhthear síon iar ngairbhshín,
          dlighthear ainmhín do riadhadh;
          do-ghéabh-sa séan iar ndoishéan,
          coiléan gach cú go fiadhach.

        316. 85]
        317. Brisfidh sé doirse ar ndaidhbhris,
          ua an Taidhligh dár bh'ainm Eóghan,
          fear riartha gach fir oile,
          beanfaidh dom chroidhe ceóbhrat.
        318. Dár nglanadh do ghabh daonnacht
          90] Mac Dé is gaolmhar i ngrásaibh;
          luibh chabhra cháich a chréachtghon;
          mo-ghéanar 'gá mbí bráthair.
        319. Tadhg Ruadh Ó Conchobhair
          1]
        320. 'S do chleasaibh an tsaoghail tslim
          d'fhear shaidhbhir nách baoghal táir
          más daidhbhir, atá gan chéill,—
          fáth nách téid an ceart 'na cháir.

        321. 5]
        322. Damhsa do fíoradh an sgéal:
          an tan do b'aoibhinn mo sheól,
          ba mór mo chairdeas 's mo ghaol;
          ós bocht, ní thig aon dom chóir.

        323. p.45

        324. Cé chím iad, ní fhaicid mé,
          10] 's má chíd mé, ní fhaicid mé;
          saoilid siad, ar ndul dom spréidh,
          ciodh mise mé, nách mé mé.
        325. Lá samhraidh ó éirghe don ghréin,
          (tuigeadh gach aon créad an fáth)
          15] muna bhfaicinn mo sgáth féin
          nó sgáth éin, ní fhaicim sgáth.
        326. Dá madh mise mise a-rís,
          badh gile ná an ghile mo nós,
          anois cé nách cuirid cás
          20] im bhás, ná im bheathaidh fós.
        327. Isé meas an tsaoghail mhóir
          ó bhraithid mo stór go gann,
          dá dtagrainn an ceart 's an chóir,
          nách fuil acht glór amaide ann.

        328. 25]
        329. Dá madh líonta d'ór mo thrunc,
          's mo bheith gan unsa don chéill,
          adéaradh an mhaith 's an t-olc
          mh'eagna tar Sholamh go dtéid.
        330. A Dhé do chuir iad san riocht
          30] is mise san chruth i dtáim,
          cion ar chaill mise do mheas
          aitchim ort, dom anam dáil.

        331. p.46

          Seán Mac Criagáin
          1. Truagh, a Thaidhg, mar caointear leat,
            ó tharlais gan bhrat gan bhú,
            35] ná faicid daoine thú féin;
            is damhsa is léir gur tú thú.
          2. Dearbhaim dhuit gur tú Tadhg
            a Cruachain ó Mheidhbh do chin,
            is do bhí id Thadhg roimhe riamh;
            40] do-bheirim sliabh gur tú sibh.
          3. Nách tú an Tadhg do chin ó Chorc,
            noch chumas mór port don ghreann,
            nó an sluagh sídhe tarla ort
            dod bhreith ar fud chnoc is gleann?

          4. 45]
          5. Mar nách faicthear thú le neach,
            anois ó do mheath do mhaoin,
            is ródhall gach aon nách tuig
            gur is-tigh atá do chaoin.
          6. Saoithe Leithe Mogha móir
            50] ar teirce stóir atáid siad;
            dar liomsa do b'olc an bhreith
            gan tusa do bheith mar iad.
          7. Ní fhuil agad crodh ná séad,
            ní fhuil agad tréad ná táin;
            55] do chlaochlaigh do chion a-nos,
            ní fhuil agad ros ná ráib.

          8. p.47

          9. Gabhaim-se thú it aon re lár,
            ó táimíd ar sáil na suadh;
            aitchim ort, dod chumhaidh coisg,
            60] ós liomsa do thoisg is truagh.

          1]
        332. Gabh mo chomhairle, a chara;
          ná bí i ngalar ná i ngéirnimh
          fá mhóran do mhaoin fhallsa
          nách dtug annsa dod thréithibh.

        333. 5]
        334. Mo chomhairle dhuit an tan-sa:
          ná glac-sa 'na chúis dóláis,
          an feadh mhairfeas do dhaoine,
          easbhaidh maoine ná móráin.
        335. Do b'fhéidir go mbfhearr dhuitse,
          10] do réir tuigse agus aithne,
          bheith i mbanna na n-ógán
          ná mórán do bheith ar h'aire.
        336. An drong agá mbí an saidhbhreas,
          iomdha daidhbhreas is dochar
          15] do-gheibh siad fán tsaoghal;
          móide is baoghal a shochar.
        337. Marcus Crassus, tré uabhar,
          an gcuala tú, a dhuine,
          a bhás do theacht tré shaidhbhreas;
          20] cár mhó aimhleas san chruinne?

        338. p.48

        339. Is breith chámhaill tré shnáthaid
          (mar ráidhid isna leabhraibh)
          fear an tsaidhbhris do tharraing
          ná a bhreith don Chathraigh neamhdha;

        340. 25]
        341. Mar sin nách beite dhuitse
          lán do thuirse fá mhórán,
          ó tá gach duine i mbaoghal
          do-bheir don tsaoghal róghrádh.
        342. Locht eile ar an tsaidhbhreas
          30] (móide is aimhleas a fhagháil)
          nách fearr leis ag na saoithibh
          ná ag na daoithibh gan daghcháil.
        343. Teacht le beagán maoine
          níor bh'adhbhar maoithe dhuitse,
          35] is gan bualadh fá mhórán
          tar gach ógán dot fhuil-se.

        344. 1]
        345. Don bhothán is deacair bóin,
          is mairg théid dá dheóin 'na pháirt!
          ceard is doilghe dár chum Dia,
          gi-bé thairgfeadh a riar go bláith.

        346. 5]
        347. Bean bheag mhíothairbheach bhorb
          is sgaoi ghárlach is doirbh mian—
          is mairg dár cuideachta an drong
          i n-éadach lom is iad gan bhiadh.

        348. p.49

        349. Is soiléir gach lá dhá dtig
          10] é bheith ar easbhaidh an bhig 's an mhóir,
          súil le furtacht nách bí i ndán,—
          don bhothán trá is deacair bóin.
        350. 1Do rinne an bothán bochtán bocht buartha dhíom,
          Thilg sé mo sgafántacht go hanásta suas is síos,
          15] Do rinne sé loisgreán go hiomlán is gual dom chruí,
          Is ní fhuil ach leanbán ins gach mácamh dá mbuaileann faoi.

        351. 1]
        352. Dána dhamh gan bheith im thocht,
          is nách tuigim port go cóir;
          mh'inntleacht ó tharla go mall,
          ní gheabha mé acht rann nó dhó.

        353. 5]
        354. Guth mo chinn ó ta go searbh,
          dearbh nách cuirfead é le téid,
          is guth m'ochta thíos ar meath;
          ní innsim díbh leath mo sgéil.
        355. Ní thuigim téada ná puirt,
          10] ní fhaghaim mo ghuth go sámh;
          díoghbháil gotha is cumhgach cléibh—
          is tríd nách gabhaim féin dán.

        356. p.50


          1]
        357. Ciamhair cráite an croidhe-se,
          an croidhe-se is ciamhair cráite;
          ní bhfuil sláinte im ghoire-se,
          im ghoire-se ní bhfuil sláinte.

        358. 5]
        359. Do marbhadh an t-anam-sa,
          an t-anam-sa do marbhadh;
          atá adhbhar agamsa,
          agamsa atá adhbhar.
        360. Ciamhair atá m'intinn-se,
          10] m'intinn-se atá ciamhair,
          ciamhair gion go n-innsim-se,
          gion go n-innsim-se is ciamhair.

        361. 1]
        362. Tuirseach mé don tuirse-se,
          don tuirse cé táim tuirseach;
          truagh, is méid mo thuirse-se,
          mé ón tuirse go tuirseach.

        363. 5]
        364. Tuirse thuirseach atuirseach
          atá oram 'na tuirse;
          tuirse tré mbím rathuirseach,
          isé is adhbhar dom thuirse.

        365. p.51

        366. Tuirse thréan mo thuirse-se,
          10] tréan mo thuirse gidh tuirseach;
          tré roimhéid mo thuirse-se
          ní mór nách fuilim tuirseach.
        367. Cé túirseach fann me, clamprach cumasónna,
          Go cúthil ceanntrom seanda singilchlócach,
          15] Is tú gan cham gan chall dom uile dhóchas
          Cú mo chabhra i n-am ar dtrioblóide.
        368. Diarmaid Bán Ó Hanglainn
          1]
        369. Saoghal so nách saoghal damh,
          ní hé an saoghal-sa ar saoghal,
          saoghal ó nách saoghlach sinn;
          baoghlach an saoghal, saoilim.

        370. 5]
        371. Níor thuigeas (ba thuigse shlim;
          truagh nár thuigeas mar thuigim!)
          nách í an tuigse do thuig mé;
          tuig nár thuigse mo thuigse.
        372. Anois tuigim nár thuig mé,
          10] giodh mall do thuig mo thuigse;
          ní fhaghaim lem thuigse ar dtoil,
          tuigse do adhair d'antoil.
        373. Mo thuigse ar thoil mo thoile
          le toil do thoil mh'antoile;
          15] mo thoil-se ar thoil na tuigse,
          toil dár foigse fíorthuigse.

        374. p.52

        375. D'éis a dtuigim (truagh mo thoisg)
          dar leam is duine díochoisg
          nách géill ó thoil do thuigse
          20] le céill oimh na hantuigse.
        376. Mo thoil, a Dhé, ar do thoil-se,
          coisgeadh dá toil mh'antoil-se;
          mo thoil, mo thuigse mar so
          tuig-se gan oil, a Íosa.

        377. 1]
        378. Truagh do thoisg, a fhir na sgéal!
          olc an séan le dtáinig sibh;
          ní chollaim oidhche ná lá,
          do fhágbhais mé lán do nimh.

        379. 5]
        380. An nimh-sin do chuaidh im cheann,
          is gearr uaithi dul im chois;
          do shiobhail sí mo dhá láimh;
          och, a Dhé! mar táim a-nois.
        381. Ní beó mé, ní bhfuaras bás,
          10] truagh an cás ina bhfuil sinn;
          ní bhfuigheadh an tsnáthad chaol
          ionad im thaobh gan bheith tinn.
        382. Ní aithnim airgead tar ór,
          ní mór go n-aithnim an sluagh,
          15] bím ar meisge gan fhíon;
          do thuras, fa-ríor, is truagh!

        383. p.53

          Criostóir Pléimeann
          1]
        384. Triallam go caisleán an cheóil
          mar dtigid na seóil is-teach;
          ba minic i n-aimsir óil
          meadhair a shlóigh ag déanamh chreach.

        385. 5]
        386. Ionmhain brugh fá mbuailid báirc,
          ionmhain tráigh is aoibhinn tonn,
          ionmhain faoidhe finnéan ngeal,
          ionmhain treabh is fíonmhar tonn.
        387. Trí dúnta is oirdhearca clú,—
          10] is díobh thú, a dhún an tslóigh,
          deaghdhún Chon cCulainn na gcleas,
          is an múr theas, Dún an Óir.
        388. Go dúnadh fíonmhar na bhfleadh
          inar lia greagh agus giall,
          15] go hasard ós an lear lán
          do ba minic dámh ag triall.

        389. 1]
        390. Trí gártha is gnáthach 'na dhúnadh,
          dúnadh ard i n-ibhthear corm,—
          gáir na stéad i ndáil na ndeighfhear,
          gáir théad, is gáir geimheal ngorm.

        391. p.54


          5]
        392. Trí neithe chuireas 'na gcolladh
          cobhlach í Dhuach ó Dhruim Ceit,—
          gotha téad is faoidhe faoileann,
          laoidhe géag Raoileann dá reic.
        393. Trí neithe dhúisgeas 'na dheaghaidh,—
          10] deabhaidh luingse láimh re port,
          gáir na sluagh ar muir dá maoidheamh,
          guil san chuan ag caoineadh corp.
        394. Trí neithe aoibhnigheas ortha
          d'aithle éachta fhéinnidh Lí,—
          15] uaill na sealg, is gníomh na nglainghreagh,
          fíon dearg do tairngeadh fá thrí.
        395. Oisín cct.


          1]
        396. Binn sin, a luin Doire an Chairn!
          ní chuala mé i n-aird san bhith
          ceól ba binne ná do cheól
          agus tú fá bhun do nid.

        397. 5]
        398. Aoincheól is binne fán mbith,—
          mairg nách éisteann ris go fóil,
          a mhic Arphluinn na gclog mbínn,
          's go mbéarthá a-rís ar do nóin.
        399. Agat, mar tá agam féin,
          10] dá mbeith deimhin sgéil an eóin,
          do dhéanta déara go dian,
          's ní bhiadh th'aire ar Dhia go fóil.

        400. p.55

        401. I gcrích Lochlann na sreabh ngorm
          fuair mac Cumhaill na gcorn ndearg
          15] an t-éan do-chí sibh a-nois—
          ag sin a sgéal doit go dearbh.
        402. Doire an Chairn an choill úd thiar,
          mar a ndéindís an Fhiann fos;
          ar áille is ar chaoimhe a crann
          20] iseadh do cuireadh ann an lon.
        403. Sgolghaire luin Doire an Chairn,
          búithre an daimh ó Aill na gCaor,
          ceól le gcolladh Fionn go moch,
          lachain ó Loch na dTrí gCaol.

        404. 25]
        405. Cearca fraoich um Chruachain Chuinn,
          feadghail dobhráin Druim Dhá Loch,
          gotha fiulair Ghlinn na bhFuath,
          longhaire cuach Chnuic na Sgoth.
        406. Gotha gadhair Ghleanna Caoin,
          30] is gáir fhiulair chaoich na sealg,
          tairm na tuinne ag triall go moch
          isteach ó Thráigh na gCloch nDearg.
        407. An tráth do mhair Fionn 's an Fhiann,
          do b'annsa leó sliabh ná cill;
          35] fá binn leósan fuighle lon,
          gotha na gclog leó níor bhinn.

        408. p.56

          Oisín cct


          1]
        409. Mian mhic Cumhaill fá maith gnaoi—
          éisteacht re faoidh Droma Deirg,
          colladh fá shíodh Easa Ruaidh,
          fiadh Ghaillmhe na gcuan do sheilg.

        410. 5]
        411. Sgolaidheacht luin Leitreach Laoigh,
          Tonn Rudhraighe ag buain re tráigh,
          dordán an daimh ó Mhoigh Mhaoin,
          búithre an laoigh ó Ghleann Dá Mháil.
        412. Foghar seilge Sléibhe gCrot,
          10] fuaim na n-os um Shliabh gCua,
          monghar faoileann Iorrais thall,
          gáir na mbadhbh ós cionn na sluagh.
        413. Coigeadal na mbárc re tuinn,
          donál conairte i nDruim Lis,
          15] briathra Brain i gCnoc na nDáil,
          gáir na dtrí sreabh um Shliabh Mis.
        414. Faoidh buabhaill ar sgur do sheilg,
          guth gadhair ar leirg na bhFian,
          fleadh Almhaine i measg na ndámh,—
          20] fá hiad sin go brách a mhian.

        415. p.57

          Oisín cct


          1]
        416. Dubhach sin, a Bheann Ghualann,
          a bheann na nuabharr gcruthach;
          roimh thoidheacht an Táilginn
          do b'álainn bheith ar do mhullach.

        417. 5]
        418. Do b'iomdha cú agus giolla
          ar do shlios, a Bheann Ghualann;
          do b'iomdha ort laoch láidir
          agus beann bhláithbhinn bhuabhaill.
        419. Gotha gadhar id ghleanntaibh,
          10] is muca allta dá bhfiadhach;
          gach féinnidh dá raibh do láthair
          go gconaibh áille ar iallach.
        420. Fa hiomdha ort cruit cheóilbhinn
          ós leirg na bhfód mín bhféarghlas,
          15] is ór dá bhronnadh an uair-sin
          re gabháil duanta is dréachta.
        421. An uair-sin, a Bheann Ghualann,
          níor bh'fhuath linn bheith fád thaobhaibh,
          anocht gé tearc mo charaid,
          20] fa-ríor! ní mhairid mo ghaolta.

        422. p.58

        423. Nuallán do chorr san oídhche,
          is cearca fraoich do shléibhe
          le chéile, agus ceól caoince,—
          do b'aoibhinn bheith dá n-éisteacht.

        424. 25]
        425. Is dúinne do b'adhbhar meanma
          éisteacht re gothaibh bhar n-iolar;
          ba bhinn cannrán do dhobhrán
          agus comhrádh do shionnach.
        426. Séis bhar lon 's bhar smaolach
          30] is dúinne is adhbhar cumhadh;
          ba tógbháil bróin do bhantracht
          fearáin do chrann gcluthair.
        427. Fa hiomdha cnuas do chuilleadh
          le mnáibh fionna na Féine:
          35] do chaora go mblas gcumhra,
          do shubha agus do sméara.
        428. Mónóga caomha corcra,
          biolar, folacht, is gleórán;
          is triar inghean Chais Chuailnge,
          40] fa binn uatha a ndórdán.
        429. Subha craobh agus áirne,
          cna go n-áille, agus féithleann,—
          do b'iomdha sin a dtairmis
          thall i n-aimsir Fhian Éireann.

        430. 45]
        431. Álainn inbhear h'uisge,
          agus leirg na sruth saoirbhinn;
          anocht gé táim go harsaidh,
          do chaitheas aimsir go haoibhinn.

        432. p.59

          Oisín (nó Caoilte) cct.


          1]
        433. Arann na n-oigheadh n-iomdha,
          tadhall fairrge re a formna;
          oiléan i mbearntar buidhne,
          druimne i ndeargthar gaoi gorma.

        434. 5]
        435. Ard ós a muir a mullach,
          caomh a luibh, tearc a tonnach;
          oiléan gorm groigheach gleannach,
          corr bheannach dhoireach dhrongach.
        436. Oighe baotha ar a beannaibh,
          10] mónainn mhaotha ina mongaibh,
          uisge uar ina haibhnibh,
          meas ar a dairghibh donnaibh.
        437. Míolchoin ghéara agus gadhair,
          sméara is airne dubh droighin,
          15] dlúth a froigh ris na feadhaibh,
          doimh ag deabhaidh 'na doiribh.
        438. Díoghlaim chorcra ar a cairrgibh,
          féar gan lochta ar a leargaibh,
          ós a creagaibh caon cumhdaigh,
          20] surdghail laogh mbreacraidh mbeadhgaigh.
        439. Mín a magh, méith a muca,
          suairc a guirt (sgéal is creite),
          cna for bharraibh a fiodhcholl,
          seóladh na siothlong seice.

        440. p.60


          25]
        441. Aoibhinn dóibh ó thig soineann,
          bric fá bhruachaibh a habhann;
          freagraid faoilinn 'má fionnall;
          aoibhinn gach ionam Arann!

        442. p.119


          1]
        443. Aoibhinn bheith i mBinn Éadair,
          fírbhinn bheith ós a bánmhuir,
          cnoc lánmhar longmhar líonmhar
          beann fhíonmhar fhonnmar ághmhar.

        444. 5]
        445. Beann i mbíodh Fionn is Fiana,
          beann i mbíodh cuirn is cuacha;
          beann i rug ua Duinn dána
          lá Gráinne do ruinn ruaga.
        446. Beann tomghlan seach gach tulach,
          10] 's a mullach crunnghlas corrach,
          cnoc lannach creamhach crannach,
          beann bhallach mhíolach mhongach.
        447. Beann is áille ós úir Éireann,
          glébheann ós fairrge faoileann,
          15] a tréigean is céim cruaidh liom,
          Beann álainn Éadair aoibhinn.

        448. p.120

          Colum-cille cct.


          1]
        449. Meallach liom bheith i n-ucht oiléin
          ar beinn cairrge,
          go bhfaicinn ann ar a meince
          féth na fairrge.

        450. 5]
        451. Go bhfaicinn a tonna troma
          ós lear luchair,
          amhail chanaid ceól dá nAthair
          ar seól suthain.
        452. Go bhfaicinn a trácht réidh rionnghlan
          10] (ní dál dubha);
          go gcloisinn guth na n-éan n-iongnadh,
          seól go subha.
        453. Go gcloisinn torm na dtonn dtana
          ris na cairrge;
          15] go gcloisinn nuall re taobh reilge,
          fuam na fairrge.
        454. Go bhfaicinn a healta ána
          ós lear lionnmhar;
          go bhfaicinn a míola mára,
          20] mó gach n-iongnadh.

        455. p.121

        456. Go bhfaicinn a tráigh 's a tuile
          ina réimim;
          go madh é m'ainm, rún no ráidhim,
          ‘Cúl re hÉirinn.’

        457. 25]
        458. Go n-am-tíosadh congain cridhe
          agá féaghadh;
          go ro chaoininn m'ulca ile,—
          annsa a réaladh.
        459. Go ro bheannachainn an Coimdhe
          30] con-ig uile,
          neamh go muintir gráidh go ngloine,
          tír, tráigh, tuile.
        460. Go ro sgrúdainn aon na leabhar,
          maith dom anmain;
          35] seal ar sléachtain ar neamh n-ionmhain,
          seal ar salmaibh.
        461. Seal ag buain duilisg do charraig,
          seal ar aclaidh,
          seal ag tabhairt bhídh do bhochtaibh,
          40] seal i gcarcair.
        462. Seal ag sgrúdain flatha nimhe,
          naomhdha an ceannach;
          seal ar saothar ná badh forrach;
          ro badh meallach!

        463. p.122

          Deirdre cct.

          1. Gleann measach iasgach linneach,
            1] a thulcha corra is áille cruithneacht;
            bheith dá iomrádh damhsa is deacrach,
            gleann beachach na mbuabhall mbeannach.

          2. 5]
          3. Gleann cuachach smólach lonach,
            buadhach an fhoraois do gach sionnach,
            gleann creamhach biolrach mongach
            seamrach sgothach barrchas duilleach.
          4. Binn gotha fiadh ndruimdhearg mballach
            10] faoi fhiodh darach ós maoil mullach;
            oighe míolla is iad go faiteach
            na loighe i bhfalach san ghleann bhileach.
          5. Gleann na gcaorthann go gcnuas corcra,
            go meas molta do gach ealta;
            15] parrthas suain do na brocaibh
            i n-uamhchaibh socra 's a gcuain aca.
          6. Gleann na seabhac súlghorm séitreach,
            gleann iomlán do gach cnuasach,
            gleann na mbeann sleasach bpéacach,
            20] gleann sméarach airneach ubhlach.

          7. p.123

          8. Gleann na ndobhrán sliomdhonn smutach
            ós cionn iasgaigh is binn bocach;
            is iomdha géis thaoibhgheal shocrach
            's éigne iuchrach re taobh leacach.

          9. 25]
          10. Gleann na n-iubhar gcas gcraobhach,
            gleann braonach is mín lulghach,
            gleann aoldathach réaltach grianach,
            gleann ban sgiamhach bpéarlach bpuncach.
          11. Deirdre cct.


            1]
          12. Ionmhain tír an tír-úd thoir,
            Alba go n-a hiongantaibh;
            nocha dtiocfainn aisti i-le,
            muna dtíosainn le Naoise.

          13. 5]
          14. Ionmhain Dún Fiodhgha is Dún Fionn,
            ionmhain an dún ós a gcionn,
            ionmhain Inis Droighean de,
            's is ionmhain Dún Suibhne.
          15. Coill Chuan!
            10] gus' dtigeadh Ainnle, mo nuar;
            fá gar liomsa do bhí an tan,
            is Naoise i n-oirear Alban.

          16. p.124

          17. Gleann Laoidh!
            do chollainn fán mboirinn chaoimh;
            15] iasg is sidheang is soill bruic,
            fá hí mo chuid i nGleann Laoidh.
          18. Gleann Masáin!
            ard a chreamh, geal a ghasáin;
            do-nímís colladh corrach
            20] ós inbhear mongach Masáin.
          19. Gleann Éitche!
            ann do thógbhas mo chéidtigh;
            álainn a fhiodh, iar n-éirghe;
            buaile gréine Gleann Éitche.

          20. 25]
          21. Gleann Orchaoin!
            fá hé an gleann díreach dromchaoin;
            níor uallcha fear a aoise
            ná Naoise i nGleann Orchaoin.
          22. Gleann Dá Ruadh!
            30] mo-chean gach fear dána dual;
            is binn guth cuaiche ar chraoibh chruim
            ar an ndruim ós Gleann Dá Ruadh.
          23. Ionmhain Inis Droighean de,
            ionmhain a uisge gainmhe;
            35] nocha dtiocfainn aisti an-oir
            muna dtíosainn lem ionmhain.

          24. p.125


            1]
          25. Fada dhamh druim re hÉirinn,
            rom-sgar do thuinn re a tárainn;
            mo shúil tar mh'ais i nÉirinn
            fá a léibhinn ghlais úir álainn.

          26. 5]
          27. Inis iomlán ghlan ghrianach,
            dá hiomrádh dhamh is déarach,
            tír na dtulach gcorr gcraobhach,
            fonn braonach ughach éanach.
          28. Fonn is caoimhe um chlár ndíleann,
            10] naoidhe dá lár a léibheann,
            tír iobhar mín is mhónann,
            tír chnódhonn iodhan Éireann.
          29. Tír ghlan fhoithreamhail ughach
            na magh sgoithleabhair sgorach,
            15] tír na ród gcraobhach gcreamhach,
            fód ealach laoghach lonach.
          30. Fód caomh na gceall bhfeartach,
            na bpeall gclaon is na gcolcthach,
            oileán mín séadach searcach,
            20] tír ealtach thréadach thorcach.
          31. Tír na laogh is na loilgheach
            is mín taobh 's is mín murbhach,
            tír na ngort n-airgheach n-oibhneach,
            port droighneach airneach ubhlach.

          32. p.126

            Colum-cille cct.

            1. 1] Dá madh liom Alba uile,
              óthá a broine go a bile,
              ro b'fhearr liomsa áit toighe
              agam ar lár caomhDhoire.

            2. 5]
            3. Is uime charaim Doire,
              ar a réidhe, ar a ghloine,
              's ar iomad na n-aingeal bhfionn
              ón gcionn go soich ar-oile.
            4. Nochan fhuil duilleóg ar lár
              10] i nDoire chuanna chomhlán
              gan dá aingeal go n-óige
              i n-aghaidh gach duilleóige.
            5. Ní fhaghaid ionadh ar tír
              d'iomad na n-aingeal maith mín;
              15] ar naoi dtonnaibh amach dhe
              is eadh ghabhaid ó Dhoire.
            6. Truagh liomsa na gáirthe guil
              dá gach taobh do Loch Feabhail;
              gáir Conaill, gáir Eóghain trá,
              20] ag eólchaire im dhiadh-sa.

            7. p.127

            8. Ó fhúigfead mo bhráithre fén,
              inneósa mé fios mo rúin:
              ní bhead aonoidhche—ní chéal—
              nách tiucfa déar ar mo shúil.

            9. 25]
            10. Mo dheadhail re Gaoidhealaibh,
              ionnta tarla mo spéis-se,
              cuma liom gidh aonadhaigh
              mo shaoghal tar a n-éise.
            11. Do Ghaoidhealaibh mé féne,
              30] 's do Ghaoidhealaibh mo náire;
              do Ghaoidhealaibh mo léigheann,
              is d'fhearaibh Éreann mh'áille.
            12. Ó na gáirthibh-se ad-chluinim
              créad fá bhfuilim im beathaidh?
              35] gáir mhór muintire Doire
              do bhris mo chroidhe i gceathair.
            13. Fágtha dhúinn Doire dearcnach,
              dubhach déarach doimheanmnach;
              sgaradh ris is crádh cridhe,
              40] is dul uaidh go hainbhine.
            14. Ionmhain fiodh
              asar cuireadh mé gan chion;
              dainimh dainnribh cloinne Néill
              mo chur i gcéin 's dá gach fior.

            15. 45]
            16. Is anba luas mo churaigh
              agus a dhruim re Doire;
              saoth liom mo thoisg ar ardmhuir
              ag triall go hAlbain mbroinigh.

            17. p.128

            18. Faoileanna Locha Feabhail
              50] romham agus im dheaghaidh,
              ní thigid liom im churach,
              uch! is dubhach ar ndeadhail.
            19. Mo chos im churchán cheólach,
              mo chroidhe truagh taidheórach;
              55] fann duine mar nách treórach,
              dall uile gach aineólach.
            20. Mo radharc tar sál sínim
              do chlár na ndarach ndíoghainn;
              mór déar mo ruisg ghlais ghlémhoill
              60] mar fhéaghaim tar mh'ais Érinn.
            21. Fuil súil nglais
              fhéachas Érinn tar a hais;
              nochan fhaicfe iarmho-thá
              fiora Éreann nách a mná.

            22. 65]
            23. Mochthráth is um nóin caoinim,
              uchán an turas théighim!
              is é m ainm-se, rún no ráidhim:
              ‘Cúl re hÉrinn.’
            24. Do-chím Í!
              70] beannacht ar gach súil do-chí;
              an té do-ní leas a chéle
              is é a leas féne do-ní.
            25. Beir mo bheannachtain leat siar;
              is briste mo chroidhe im chliabh;
              75] dá dteagmhadh éag dála dhamh,
              is ar mhéad grádha Gaoidheal!

            26. p.129

              Colum-cille cct.

              1. 1] Ceileabhradh uaimse d'Árainn,
                ceileabhradh truagh, mar shaoilim;
                mise 'gom chur soir go hÍ,
                ise fá dhlaoi ón dílinn.

              2. 5]
              3. Ceileabhradh uaimse d'Árainn!
                is eadh chráidheas mo chridhe
                gan bheith thiar ar a tonnaibh
                idir dhrongaibh naomh nimhe.
              4. Ceileabhradh uaimse d'Árainn
                10] do chráidh mo chroidhe creadhail;
                isé an ceileabhradh fá dheóidh;
                uch! ní dom dheóin an deadhail.
              5. Ceileabhradh uaimse d'Árainn,
                isé an ceileabhradh dubhach;
                15] ise lán d'ainglibh fionna,
                mise gan ghiolla im churach.
              6. Uch! is cian
                rom-cuireadh ó Árainn thiar
                go ria slógh Monaidh a-mach
                20] ar ionchaibh na nAlbanach.

              7. p.130

              8. Mac Dé bhí,
                isé rom-chuir-se go hÍ,
                sé tug d'Éanna, mór an rath,
                Ára, rómh na n-oilithreach.

              9. 25]
              10. Ára naomh!
                mairg is biodhbha dhi mar aon,
                's go dtigid aingil do nimh
                dá fios gach aonlá is tseachtmhain.
              11. Gion go mbeith do bheathaidh ann
                30] acht éisteacht aingeal Árann,
                fearr ná gach beatha fá nimh
                éisteacht rena gceileabhraibh.
              12. Muiris (mac Dháiví Dhuibh) Mac Gearailt.
                1. 1] Beannaigh an long-sa, a Chríost cháidh,
                  an tsíon, an tonn-sa, 's an tír;
                  bíd t'aingil 'na gcléith dár gcóir
                  is róinn mar sgéith ndaingin dín.

                2. 5]
                3. Síthigh gairbhshín goimh dá glór,
                  mínigh gach moir ainmhín fhuar,
                  fraoch an earraigh cuir ar gcúl
                  dún go dul tar ceannaibh cuan.
                4. Doiligh mé fám chúl do chur
                  10] re Múr Té, 's is doiligh dhamh,—
                  múr fianbhothach na sleagh sean,
                  treabh na sreabh ngrianshrothach nglan.

                5. p.131

                6. Cuir mé go seasgair chum seóil,
                  a Dhé, gan easbaidh ar n-iúil,
                  15] ón tsín gharbhfhuair tar moir mhóir
                  re cóir ghloin go gcalmuain gciúin.
                7. Maith mo churach aidhbhseach úr,
                  taidhbhseach a tura is a taobh,
                  long ghéagach bhonnógach bhuan,
                  20] stuagh théadach chronnógach chaomh.
                8. Long gan tlás i dtachar arm,
                  gan sgáth i sgathamh na storm,
                  seóltóir tré chlár na gceann ngarbh
                  mar badh sál marbh gach gleann gorm.

                9. 25]
                10. Tré ghrianbhádh gach toinne tráth,
                  ar fiarlán, dá ghoinne an ghaoth,
                  lingidh ó chabhlach na gcríoch;
                  armach a fíoch is a fraoch.
                11. Slios fadúr foileimneach tréan,
                  30] roineimhneach mar dhragún ndúr,
                  breaclong na srólbhratach saor,
                  taobh creatlom órshlatach úr.
                12. Brú dhealbhnathrach ghríobhach gharg
                  bheannbhachlach chíorach na gcolg;
                  35] slios snaschaomh is faobhrach fearg,
                  na bhfraschaor ndearg mbaoghlach mborb.
                13. Tionnlaic sinn, a Rí na rann,
                  tar linn, is gach líon bhus leam,
                  gan bhaoghal ó bholgaibh tonn
                  40] a-nonn seach bhordaibh na mbeann.

                14. p.132

                15. Sirim ar aonMhac, Íosa, d'fhuiling an pháis
                  Nár bhristear don luing ná don bhuín 'na bhfuile go brách;
                  Buinne ceart gaoithe tríthi, is tuile 'na deáig,
                  Ó imlibh Baoi go crích na Cruinne sa Spáinn.
                16. Tadhg Camchosach Ó Dálaigh.
                  1. 1] Dá grádh do fhágbhas Éirinn
                    im bráthair bhocht beigléighinn,
                    gé'r dheacair fonn fádghlas Fáil
                    's an drong do fhágbhas d'fhágbháil.

                  2. 5]
                  3. Do fhágbhas Éirinn na ríogh
                    ar ghrádh Dé 's ní dá dimbríogh;
                    ní d'álghas fiadha badh fearr
                    do fhágbhas fhiana Éireann.
                  4. Maoith chroidhe, gé'r chéim diadha,
                    10] tocht i dtíribh imchiana
                    ón fheadhain gár hoileadh ionn,
                    deadhail re hoirear Éireann.
                  5. Rugas (do b'fheirrde mh'eachtra)
                    céim i n-aghaidh mh'aigeanta
                    15] tar an muir ngairgmhir ngábhaidh
                    óm chairdibh, óm chompánaibh.

                  6. p.133

                  7. Gurab tarbha damhsa is dáibh
                    mo mháthair, mh'athair d'fhágbháil,
                    's a n-aicme ar-aon leath ar leath,
                    20] an mhaicne gé'r chaor chairdeach.
                  8. Ní aibeórainn (innis dóibh,
                    mo lucht cumtha agus comhóil)
                    a n-abraim, gé madh ionráidh,
                    muna n-abrainn d'eisiomláir.

                  9. 25]
                  10. Ní hé gurab aithreach leam
                    ceileabhradh do chrích Éireann;
                    ní ar son toirrse dom tholladh
                    na roinn-se dorónamar.
                  11. Do fhidir Dia 'gá dá a fhios
                    30] aithreach a fhad gur thréigeas,
                    d'fhagháil onóra badh fearr,
                    roshlógha is anáir Éireann.
                  12. Doilgheas 'gár ndaoinibh bochta
                    do-chuala (is cúis daonnachta),
                    35] tré n-ar ndol fá chuing chrábhaidh,
                    druim do chor rem chompánaibh.
                  13. Dá madh mise macaomh óg,
                    aonmhac tighearna thuasód,
                    san fhód bhunaidh i mbíodh mé,
                    40] do badh cubhaidh tríom tuirse.
                  14. Mór ríogh féin (fochain ratha),
                    mór mac ríogh is rofhlatha
                    rug ar chuing nár chuing fhallsa,
                    tug druim ris an domhan-sa.

                  15. p.134


                    45]
                  16. Do fhágbhas fhine Ghaoidheal
                    ar Chríost (ní dá chommaoidheamh),
                    daoine ler bhálghas lámh linn;
                    dá grádh do fhágbhas Éirinn.
                  17. Ar ghrádh Muire agus a Meic
                    50] do fhágbhas Éirinn oirdhreic,
                    earla claon an chuirp óghdha,
                    craobh dhealbhdha an fhuilt fhorórdha.
                  18. Giollabrighde Ó Heódhusa.
                    1. 1] Truagh an t-amharc-sa, a Éire!
                      lem chroidhe is cúis deirbhéile
                      learga t'fhuinn ghéagaigh ghairthe
                      d'fhéagain do dhruim dealaighthe.

                    2. 5]
                    3. Siar tar mhuinchinn na muire
                      do-chiú-sa, a chríoch Laoghaire,
                      guaille do ghormtholach ngeal;
                      orchradhach uaidhe mh'aigneadh.
                    4. Beag thrá nár threaghd mo chroidhe,
                      10] do athnuadhaigh mh'eólchaire,
                      do dhruim ar ndeaghlai-ne ribh,
                      do bheannmhoighe, a fhuinn, d'fhaicsin.
                    5. A chríoch Bhriain na mbuinneadh ngeal,
                      ní fheidir mé (móide ar n-imneadh
                      15] 's ar sgís fan radharc-sa rinn)
                      h amharc-sa a-rís an roichfinn.

                    6. p.135

                    7. Ós éigin dúinn deadhail ruibh,
                      lór leam do loise an tsaoghail
                      faicsin t'fhuinn ghéisealtaigh ghloin
                      20] don tuinn ghéiseachtaigh ghlonnmhair.
                    8. Measa mar tá, a Thulach Bhreagh,—
                      ní faicthear leam, lór d'imneadh,
                      fairche faltshoilse th'fhuinn ghloin
                      ón tuinn atmhair-se ar mh'aghaidh.

                    9. 25]
                    10. Ní dom arthrach is olc leam,—
                      truagh liomsa, a inis Éireann,
                      sgeith don tuinn altdorcha im ucht
                      do bhuing h'ardtolcha as mh'amharc.
                    11. Do chuadar as rinn mo rosg
                      30] do thulcha is álainn éagosg;
                      is tuar orchra dá n-éise
                      dromchla fhuar na háibhéise.
                    12. Uchán! a inis na nArt,
                      tugas—gá truaighe malart?—
                      35] taisteal h'uilleadh gclúimhthiogh gcorr
                      ar bhúirtheadh bhuinneadh mborblonn.
                    13. Tug mé ar mhonghar na muire
                      oirfideadh héan neamhdhaidhe
                      's teas ndonnmhálla mbruachdhubh mbinn;
                      40] uathmhar orghránna an aisling.
                    14. Dursan damhsa deadhail ribh,
                      d'éis mh'oileamhna ó aois leinibh
                      le grian do gheilchíoch gcorcra,
                      a sheinchríoch fhial éadrochta.

                    15. p.136


                      45]
                    16. T'fhágbháil gidh cruaidh an croidhe,
                      ní dubhradh tír thalmhaidhe
                      dá dtréigfinn do thrilis nduinn,
                      a inis chéichtshlim Chriomhthainn.
                    17. Dá dtréiginn-se, a Threabh Chonnla,
                      50] seal aithghearr, d'fhonn ealadhna,
                      learga buadha do chíogh gcorr,
                      do shíor uadha ní anfam.
                    18. Ionmhain ceard ba chéidcheard damh!
                      dá mbeinn thrá gan a tréagadh,
                      55] a dhrúichtinnse léar fhaoi Art,
                      ní fhúigfinn-se ar aoi h'amharc.
                    19. Tar gach toil dá dtugsam di,
                      mairg fhuair an iomlaoid gceirde
                      rom-dheiligh-se rú agus ruibh,
                      60] a sheininnse chrú gCobhthaigh.
                    20. Na cnuic-se do-chím a-noir
                      comhaidheach leam iad d'fhéachain;
                      rachaidh t amharc-sa uam dhe,—
                      truagh an t-amharc-sa, a Éire!
                    21. Brian (mac Toirdhealbhaigh) Mac Giollapádraig.
                      1. 1] Truagh t'fhágbháil, a inis Chuinn,
                        a adhbha na n-eas n-álainn,
                        a thrillseach iasgach éanach
                        riasgach innseach oiléanach!

                      2. p.137


                        5]
                      3. Fúigfe mise, 's is leasg liom,
                        th'amharc-sa, a iath Éireann;
                        guais dúinn gurab adhaint uilc
                        do mhalairt, a úir ordhairc.
                      4. Ní hannsa dh'éinchrích oile,
                        10] ní d'fhuath ort acht d'ionmhaine,
                        tug ar mh'óidh triall ód thuinn-se,
                        a fhial an tshlóigh shéaghainn-se.
                      5. Ní fhúigfinn tú, a Threabh na Niall,
                        d'fhonn aoibhneasa nó ainmian,
                        15] a chríoch ghargumhal Ghabhra,
                        acht dardughadh mh'ealadhna.
                      6. Ar Dhia uile agus ort féin
                        fhágbhaim sibh, a Ráth ríNéill,
                        's i ndóigh thfhaisgeana fá ádh,
                        20] a róimh taisgeadha tromdhámh
                      7. Saoth leamsa (lór do dhoghra)
                        fágbháil tfhuinn is t'athardha
                        do ghrádh ceard gcaomhnuaidhe ngeal,
                        a learg thaobhuaine Thailltean.

                      8. 25]
                      9. Cá truaighe, cá truime ceas,
                        dá meastaoi a mhéad do dhoilgheas,
                        a chríoch eóil na n-amharc sean,
                        gan radharc th'fheóir ná h'inbhear?
                      10. Truagh fós gan faicsin t'fhiodhbhadh
                        30] liom ar los mo cheileabhradh,
                        a threabh na nduas roinntear rum,
                        ná cnuas do choillteadh gcnódhonn.

                      11. p.138

                      12. Giodh é fós, is fáth maoithe
                        gan clos fhoinn na hardghaoithe,
                        35] théid siar tar chéidibh do chnoc,
                        a fhiadh nách éidigh iomlat.
                      13. Bheith dá n-éis is damhna deóir,—
                        binneas t'éan, aoibhneas t'aeóir,
                        gáir do shealg, congháir do chon,
                        40] is comhdháil do learg líonmhar.
                      14. A thír Bhreagh 'nar buan finnfhéar,
                        gan graifne ar ngreagh n-inginghéar,
                        ná súil oraibhse i n-am áigh,
                        is barr doghailse is diombáigh.

                      15. 45]
                      16. Dá n-áirmhinn t'áineas uile,
                        créad é acht adhbhar eólchaire?
                        do b'fhearr dhúinn gan iomrádh ort,
                        a úir dánb iomlán mhannsacht.
                      17. Acht so a-mháin maoidhfe mise,—
                        50] mo ghrádh dhod dhroing dhílis-se;
                        a threabh tholach do chleacht coim,
                        mo shearc d'fholach ní fhéadaim.
                      18. Ní tú, a chríoch, chaoinim uile
                        acht do mhná 's do mhacraidhe,
                        55] dream fá haoibhne aigneadh ruinn,
                        caoimhdhe a gcaidreabh 's a gcumainn.
                      19. A inis Bhreagh na mbeann mbog,
                        mór gcompán fhágbhaim ionnad,
                        drong nách fallsa cló ná coir,
                        60] 'gá r mó mh'annsa iná agaibh.

                      20. p.139

                      21. Ag so chugad, a chríoch Bhreagh,
                        tós ós dual díbh is deireadh,
                        a ráith neammbocht ler dhial druadh,
                        beannacht ó Bhrian go biotruagh.
                      22. Maolmhuire Ó Huiginn.
                        1. 1] A fhir théid go Fiadh bhFuinidh,
                          mo-chean toisg dá dtriallfaidhir!
                          críoch naomhdha thirmlinnte the,
                          maordha an fhirminte uaiste.

                        2. 5]
                        3. Do-bhéara cúl (mo-chean duit!)
                          don Róimh, don Eadáil ordhraic,
                          cúl don Spáin ngairgbheódha ngrinn,—
                          dáil re n-airdeóbha thintinn.
                        4. Cúl don Fhrainc na ród dtairtheach
                          10] do-bhéara (beart neamhaithreach!)
                          iath nách samhail d'iath oile,
                          's aghaidh ar iath Úghoine.
                        5. Nát-congbhadh go soiche sibh
                          fuacht earraigh ná gaoth gheimhridh,
                          15] fuinn mhíne na magh ndata,
                          ná gal síne samhrata.
                        6. Gach feidhm dá bhfuileónga sibh,
                          is thaghaidh ar Iath Fhuinidh,
                          cuimhnigh féin ar áille an fhuinn
                          20] 's ní sáimhe céim ar chearchaill.

                        7. p.140

                        8. Dá bhfaicfe uaid ochta a beann,
                          céadradharc innse hÉireann,
                          beanfaidh dhíot ciaigh do chroidhe,
                          biaidh i n-íoc bhar n-eólchaire.

                        9. 25]
                        10. Ar fhuilngis riamh roimhe soin
                          dolc idir thír is tonnmhuir,
                          ní badh cumhain led chroidhe,
                          ná pudhair dá pudhraighe.
                        11. Ní thréigfe tú ar dtocht a-nonn
                          30] Inis Fáil na bhfiodh gcnódhonn,
                          do chríoch siar, seal a-bhusain,—
                          mo-chean triall san turas-sain.
                        12. Fairgse a sreabh, siobhal a fuinn,
                          fairgse a coillteadh ndlúith ndíoghainn,
                          35] radharc um cheann a calaidh,
                          amharc is fhearr uarabhair.
                        13. Ní fhaicfe nathair nimhe
                          san chrích álainn ainglidhe;
                          rogha leaptha clúimh a cladh,
                          40] úir tara deacra déanamh.
                        14. Aoibhne a hoirear, áille a sreabh,
                          cnuas a fiodh, iasg a hinbhear,
                          lúth a greagh is caoimhe a con,
                          saoire na bhfear, cá bhfaghthar?

                        15. 45]
                        16. Tír nár thréig a cuing chreidimh,
                          tír is umhla d'fhoighidin;
                          measardha a tír is a tonn,
                          tír is easumhla d'fhorlann.

                        17. p.141

                        18. Ar Dhia amháin badh anta d'fhior
                          50] i n-éagmhais innse Gaoidheal,
                          's ní ar dhocamhal dá dhocra,
                          ná ar shocamhal shaoghalta.
                        19. Fuilngidh Dia dúthaigh a sean
                          tre anuabhar Mac Míleadh,
                          55] tír ainglidhe fá n-iadh tonn,
                          fá rian ainbhfine eachtrann.
                        20. Gan fhágbháil oirir Bhanbha,
                          gan anmhain ón athardha,
                          mo-chean len héidear é a-nois
                          60] gan tréigean Dé ná a dhúthchais.
                        21. I ngioll ar Dhia is deimhin linn
                          gi-bé do fhúigfeadh Éirinn
                          le triall gan tocht tar a ais,
                          go madh rian go port Pardhais.

                        22. 65]
                        23. Maith do thuig Tadhg Ó Dálaigh,
                          do rad cúl dá chompánaibh,
                          do thuig an iris do bfhearr,
                          do dhruid ó inis Éireann;
                        24. Do threabh le hiathaibh oile,
                          70] do thogh bheith i mbochtaine;
                          do thréig a thuile 's a thráigh,
                          do léig do dhuille an domhnáin.
                        25. Méad ar n-annsa ag fearaibh Fáil,
                          d'oilithre is feirrde a bhfágbháil;
                          75] cúl re fréimh fhionnGhaoidhil d'fhior
                          céim ionmhaoidhimh re a áireamh.

                        26. p.142

                        27. A dhocracht anmhain uaidh sin,
                          móide is anta ó Fhiadh Fhuinidh,
                          gé madh leasg aigneadh d'fhuireach
                          80] i measg chaidreabh gcomhaidheach.
                        28. Adeir an chlí i gcogar riom,
                          dá n-anar ó iath Éireann,
                          badh náir an céim re a char rinn
                          damh féin a-mháin dá mairinn.

                        29. 85]
                        30. Mo leas féin is foghnamh cáigh
                          go bhféadfainn innte d'éanláimh;
                          do-chiú a lán re a dhéanamh dhún,
                          dá féaghadh madh ál iompúdh.
                        31. Do-chiú thoir don taoibh eile
                          90] beathaidh n-aonda n-ainglidhe,
                          gan rún i gceilg ná i gcionaidh,
                          gan tnúdh, gan fheirg n-eisiodhain.
                        32. Gan raon do rochtain an uilc,
                          gan chúis, gan chaoi ar a fhóbairt,
                          95] acht an chlí fá chuing choidhche,
                          gan bhuing re ní neamhfhoirfe.
                        33. Gan ualach oile d'fheidhm throm,
                          gan cuing ionghaire anmann,
                          lór an chlí is collaidhe im bun,
                          100] tromoire í re a hiomchar.
                        34. Iompúdh go hÉirinn tar mh'ais,
                          nó mé d'anmhain 'na héagmhais,
                          stiúr, a Dhé, ar an iúl inne,
                          gi-bé iúl is innille.

                        35. p.143


                          105]
                        36. Idir Mhuire Mhaghda-léan
                          's Marta mar so san soisgéal,
                          rug an Coimdhe breith mbunaidh;
                          a bhreith oirne is iomchubhaidh.
                        37. Is iontuigthe dháibh is dún,
                          110] na cairde ler fhearr mh'iompúdh,
                          giorra an ré róm is reampa;
                          fám chlódh is é is inleanta.
                        38. Mo charaid is caraid Dé
                          go dtuillid beatha is buainré
                          115] san chrích fhionnghlain fán mín muir;
                          ionmhain an tír i dtiaghair!
                        39. Maolmhuire Ó Huiginn.
                          1. 1] Slán uaim don dá aoghaire
                            'gá bhfuil an R 'na dtosach;
                            d'uamhan fhear na saobhthuigse
                            ní bhiú níos sia dá nochtadh.

                          2. 5]
                          3. Ar eagla na buaidheartha
                            géabhad an raon is réidhe;
                            créad fá mbeinn re fuairleitribh?
                            do-chímíd croidhe a chéile.
                          4. Tig saoirse i ndiaidh róbhruide,
                            10] tar éis dubhaidh tig soineann;
                            fuilngeam feadh an órlaigh-se
                            mar do caitheadh an choinneal.

                          5. p.144

                          6. Tig, an uair nách saoilfidhe,
                            grás is cabhair ón gCoimdhe;
                            15] gearr uainn am an fhaoithighe,
                            fogas lá don ré dhoirche.
                          7. Ag Dia atá gach ordachadh;
                            ní feas dúinn tráth tar neamhthráth;
                            ól na dighe domblasta
                            20] meinic fhóireas an t-easlán.
                          8. Fearflatha Ó Gnímh.
                            1. 1] Mo thruaighe mar táid Gaoidhil!
                              annamh intinn fhorbhaoilidh
                              ar an uair-se ag duine dhíobh,
                              a n-uaisle uile ar n-imshníomh.

                            2. 5]
                            3. Baramhail do-bearar dóibh—
                              fuidheall áir d'éis a ndíobhdhóidh,
                              'gá sníomh ó chróluighe a gcneadh,
                              nó is líon tóraimhe ar dtilleadh.
                            4. Nó is lucht báirce fár bhrúcht muir,
                              10] nó is drong fuair fios a saoghail,
                              nó is géill i ngéibheannaibh Gall
                              Éireannaigh fá fhéin eachtrann.
                            5. Tugsad a dtréine ar thaise,
                              tugsad maise ar mhíomhaise,
                              15] tugsad meanma ar mhaoith mheirtnigh,
                              laoich fheardha nách aithintir.

                            6. p.145

                            7. Atá brat ciach ós a gcionn
                              mhúchas glóir Ghaoidheal Éireann,
                              mar néall gceath ghrianbháitheas goil
                              20] do leath d'iarghnáicheas orthaibh.
                            8. Tarla ó Bhóinn go bruach Lighean
                              dligheadh is fhiú aindligheadh,
                              gur bhreath shaor le fianaibh Fáil
                              an riaghail chlaon do chongbháil.

                            9. 25]
                            10. Ní bhí ag mac ríogh ón riaghail
                              aire ar lúth eich óirshrianaigh,
                              nó ar sheilg oighe fá chíogh cnuic,
                              nó ar ghníomh soidhe nó seabhaic.
                            11. D'fhearaibh Fódla is fáth orchra,—
                              30] do threabhsad daimh dhanartha,
                              i n-áit graifne a ngroigheadh seang,
                              gach faithche um oirear Éireann.
                            12. Treóid Ghall i gcluaintibh a gcean,
                              túir aolta i n-áit a bhfoirgneadh,
                              35] margaidh uatha in gach oirear,
                              cruacha ar ardaibh aonaigheadh.
                            13. Ní aithneann inis Logha
                              ni dá faithchibh fonnmhara,
                              cnuic dhlaoiréidhe i ndiaidh a n-air;
                              40] biaidh saoirÉire 'na Saxain.
                            14. Ní aithneann aicme Ghaoidheal
                              Banbha, buime a macdhaoineadh,
                              's ní aithneann Éire iad soin;
                              tiad re chéile as a gcrothaibh.

                            15. p.146


                              45]
                            16. Is í an drong dhligheas d'aithne
                              d'inis Chuinn is comhaithghe;
                              ní Goill is aoighidh aca,
                              Gaoidhil 'na ndroing dheórata.
                            17. Do léig Éire an tonn tríthe
                              50] d'iomchar fhoirne coigcríche;
                              arthrach Dhá Thí do tolladh,
                              sí i n-anchruth do fheadamar.
                            18. Mar thimcheallas tonn anfaidh
                              le stoirm laoi lucht caolarthraigh,
                              55] saithe Gall ar tí a dtiomchail,
                              muna dtí ann dÉireannchaibh.
                            19. Bruid Bhalair go n-a bhráithribh
                              Tuatha Dé do dhíoláithrigh;
                              dar lat is neimhthreise a-niogh
                              60] na beithre-se Mac Míleadh.
                            20. Mar lucht na Traoi ar n-a toghail
                              dá ndíchleith i ndíothrabhaibh,
                              fian Teamhra a-táid ó Thailtin;
                              a bhfáid sealbha seachaintir.

                            21. 65]
                            22. Cosmhail re Cloinn Isra-hél
                              thoir san Éighipt ar éidréan,
                              Mic Mhíleadh um Bhóinn a-bhus
                              ag síneadh dhóibh ó a ndúthchas.
                            23. Mar do bhí Magh Tuireadh Thuaidh
                              70] i ngeall mhic Céin an chéaduair,
                              lá a sgarthana re teidhm dtinn,
                              feidhm an athLogha ar Éirinn.

                            24. p.147

                            25. Ag sluagh Éireann an fheóir ghloin
                              truagh gan ionamhail Eachtoir
                              75] mic Prímh re pobal Saxan,
                              cogadh dhíbh go ndiongbhatsan.
                            26. Truagh, a Rí rátha nimhe,
                              do theacht dúinn ór ndaoirse-ne,
                              an t-athMhaoise nár fhéag ruinn,
                              80] tréad an chathchraoi-se Criomhthainn.
                            27. A Thríonnóid 'gá dtá an chumhacht,
                              an mbia an dream-sa ar deóradhacht
                              níos sia ó chathaoirlios Cuinn,
                              nó an mbia an t-athaoibhneas againn?

                            28. 85]
                            29. Nó an dtiocfa is-teach ar thairngir
                              do shluagh Danar ndúraingidh
                              naomh fíréanghlan, fáidh Ó gCuinn,
                              an prímhéarlamh cáidh Coluim?
                            30. Má thug an Deónaghadh dhi,
                              90] Saxa nua dan hainm Éire,
                              bheith re a linn-se i láimh bhiodhbhadh,
                              don innse is cáir ceileabhradh.
                            31. Muna gcuirid dóigh i nDia
                              síol Éibhir Sguit ón Sgithia,
                              95] a gclár foirne—gá dám dhó?—
                              ní clár doighre ná diarmhó.

                            32. p.148

                              Fearflatha Ó Gnímh (?).
                              1. 1] Beannacht ar anmain Éireann,
                                inis na gcéimeann gcorrach!
                                atá treabh Bhriain na mbogglór
                                dom dhóigh ar dhobrón torrach.

                              2. 5]
                              3. Ionann is éag na Fódla
                                ceilt a córas a creidimh,
                                táire a saormhac 's a saoithe,
                                más fíor laoithe nó leitir.
                              4. Deacair nách bás don Bhanbha
                                10] d'éis an treóid chalma churadh
                                do thriall ar toisg don Eadáil;
                                mo thruaighe beangáin Uladh.
                              5. Ní léigeann eagla an ghallsmaicht
                                damh a hanstaid do nochtadh;
                                15] atá an chríoch réidh-se ríNéill
                                do chrú fíréin dá folcadh.
                              6. Ní fhuil cion innte ar fhéiltibh,
                                ní fhuil ar chléircibh caingean,
                                ní mhaireann greann a dáimhe,
                                20] ní mhaireann náire a hainnear.
                              7. Atáid gan lúth gan lámhach,
                                (mór an t-árach ar Éirinn)
                                gan ágh gan innmhe, ógáin
                                i n-inis fhódbháin Fhéilim.

                              8. p.149


                                25]
                              9. Dursan milleadh na macaomh,
                                díorma ghlacshaor chleas nguile,
                                craosól ag clódh a gcéille,—
                                ag sin a dtréidhe uile.
                              10. Ní mhaireann aicme Chonaill,
                                30] dream ba rothoil i n-iomrádh,
                                nó síol Eóghain na mbéimeann:
                                d'fhearaibh Éireann is iomnár.
                              11. Ní mhaireann acht a n-iarmhar,
                                crú na n-iarladh ó Sheanaid,
                                35] laochraidh Mháighe is Mhéinne;
                                mo thruaighe gléire Gearailt.
                              12. Clann Charthaigh gan cheann feadhna,
                                mór na teadhma re a n-aithris;
                                ag so na síona saobha,
                                40] do badh baoghal teacht tairis.
                              13. Do badh mór an meall dearmaid
                                gan saoirshliocht seanBhloid d'fhaisnéis,
                                caor rathmhar gan rún cionta,
                                gion go bhfuil ionnta aithspéis.

                              14. 45]
                              15. Ó Ruairc agus Mág Uidhir,
                                laoich nár fhuirigh ó ghábhadh,
                                is calg a ccroidhe an ciothshluagh,
                                mo bhrón biothbhuan a mbádhadh.
                              16. Síol gConchobhair, rádh rodhocht,
                                50] ríoghraidh Connacht an-allód,
                                giodh saoithe saora a slata,
                                gan rígh aca acht ar anshódh.

                              17. p.150

                              18. Sliocht Murchadha is Ó Mórdha,
                                féinnidh fá cródha i ngliadhaibh,
                                55] tearc aoinneach don tsíol tsaoróg
                                'gá bhfuil aonfhód dá n-iathaibh.
                              19. Síol na saorchlann ó Bhéarra,
                                laochraidh gan éara i ndeabhaidh,
                                do chuir mé ar chaoi mearbhaill,
                                60] Ó Cearbhaill is Ó Ceallaigh.
                              20. Déag a huaisle 's a hoireacht,
                                gan toidheacht aici ón oilbhéim;
                                dá lamhadh sinn a mhaoidheamh,
                                d'fhine Gaoidheal is oilchéim.

                              21. 65]
                              22. Atá fá anshúil Balair
                                i dteidhm ghalair an Gealghort,
                                gan ioth gan bhláth i dtalmhain,—
                                bíodh ar a hanmain beannacht!
                              23. Maolmuire (mac Con-uladh) Mac an Bhaird.
                                1. 1] A dhúin thíos atá it éanar,
                                  mairg tárraidh do thaisbéanadh!
                                  an cruth do cuireadh dod dheilbh,
                                  a bhruidhean na sruth seingmheirbh.

                                2. 5]
                                3. Do múradh taibhle do thor,
                                  do éirigh úir na talmhan
                                  tar fhaolaibh do bhánchloch mbog,
                                  an láthrach aonair umad.

                                4. p.151

                                5. Tairnig tú, tugadh do leacht,
                                  10] do beanadh dhíot do dhraoidheacht,
                                  do teilgeadh caoin do chlach gcuir
                                  don taoibh a-mach dod mhúraibh.
                                6. Ní bhí, i n-áit bhar bhfleadh bhfinnte,
                                  acht sruth fuar na firminte
                                  15] ag dul treamhaibh ar gach taoibh,
                                  a bhrugh mar Eamhain orchaoin.
                                7. Is é dúnadh do dhoras,
                                  i n-áit chomhladh gclársholas,
                                  clocha aoil do bhairr fád bhun
                                  20] don taoibh ar-aill dot fhionnbhrugh.
                                8. Ós taisibh bhar bhfuinneóg bhfionn
                                  is é i-niugh is ceól cuisleann
                                  béarla na n-éan 's an ghaoth ghlan,
                                  is fraoch na néall dá nochtadh.

                                9. 25]
                                10. A chúirt doirseach Dhúin na nGall,
                                  aisling dhuit, doirbh a fhulang,
                                  a bhrugh na mbraonchlár mbleidheach,
                                  dul san chlaochládh choimihdeach.
                                11. Fá tú, a mheadhrach an mhúir chuirr,
                                  30] port oireachais chlann gConaill;
                                  Teamhair comhdhála crú Cuinn
                                  fá tú, a orghánna álainn.
                                12. Fá tú meadh Eamhna i nUltaibh
                                  nó no Cruachna i gConnachtaibh,
                                  35] nó an bhraoinleasa ós Bóinn bhinn
                                  ba róimh aoibhneasa d'Éirinn.

                                13. p.152

                                14. Ionnad, a ghéagshlatach ghlan,
                                  do caití cíoscháin Uladh,
                                  do dhála gidh neimhthní a-nocht,
                                  40] 's do-beirthí cána Connacht.
                                15. Uait do-chímís (cúis mheanma!)
                                  sreath long i láibh céideamhna
                                  do bharraibh do bheann gcorcra
                                  go gcrannaibh eang n-éadrochta.

                                16. 45]
                                17. Do bheannaibh do ghairéad ngeal
                                  do-chímís lúth each n-óigmhear,
                                  lucht na sealg, coimhling na gcon,
                                  a thoinnbhinn na learg líonmhar.
                                18. Istigh ionnad fá ól fleadh
                                  50] do-chímís catha Gaoidheal,
                                  is ar t'fhaithche mhóir mhoighigh
                                  daithle an óil i n-aonaighibh.
                                19. Truagh an dáil-se, a Dhúin na nGall,
                                  tú it aonar d'éis na saorchlann
                                  55] a-nocht gan mhoirn gan mheadhair;
                                  doirbh an tocht 'nar thuiteabhair.
                                20. Cé a-taoi id chodchaibh fán gcriaidh nduinn,
                                  tángadar do chrú Chonaill,
                                  a mhúir ghil na saoirshreabh slim,
                                  60] fir do chaoinfeadh do chréidhim.
                                21. Do bhiadh, dá gcluineadh do chaill,
                                  meanma Mhaghnusa Í Dhomhnaill,
                                  a leas fá tirmríogha tuir,
                                  i gceas imshníomha umaibh.

                                22. p.153


                                  65]
                                23. Dá bhfaiceadh Aodh mhac Aodha
                                  mar táid do mhúir mhíonaolla,
                                  ní badh lugha, a rómh na ríogh,
                                  a bhrón fád dhula i ndimbríogh.
                                24. Tú fós dá bhfaiceadh mar soin
                                  70] Aodh Ruadh, an triath rod-thógaibh,
                                  níor bh'iongnadh nár bh'aoibhinn lais,
                                  a lionnghlan aoilshlim fhéarthais.
                                25. Fada go saoilfidís so,
                                  a theacht, gé tháinig uatha,
                                  75] a phort sruithgheal na sreath gcuir,
                                  neach rod-chuirfeadh san gcruth-soin.
                                26. Ó Domhnaill Ruadh, do rí féin,
                                  de tháinig, gidh teidhm aigmhéil,
                                  lot do mhúir, toghail do thuir,
                                  80] a dhúin fholaimh ós Iasgaigh.
                                27. Gidh eadh, ní ar ulca ruibhse
                                  rod-cuireadh sna crothaibh-se,
                                  a ghealaitreabh fán mín muir,
                                  le rígh dheaghaicmeadh Dhálaigh.

                                28. 85]
                                29. Do b'é adhbhar do thoghla
                                  deagla Dubhghall ndanardha,
                                  a shlaitleabhar na mbrugh mbog,
                                  do dhul d'aitreabhadh ionnad.
                                30. D'eagla go n-aibeórthaoi sin,
                                  90] 'Dún na nGall,' ribh dá-ríribh,
                                  tug dhaoibh, a dhúin na nGaoidheal!
                                  caoin do mhúir do mhionsgaoileadh.

                                31. p.154

                                32. D'éis na ríogh do riacht sonna,
                                  fá ilphiastaibh eachtranna
                                  95] mairg dhún do-chighseadh do chor,
                                  a shlisgheal na múr míondubh.
                                33. Do dhíobhadh leis Ó nDomhnaill
                                  fearr dhuitse ná Danarghoill
                                  do tháth tiormthor is crios gcloch
                                  100] tiomchal do lios 's do leargshruth.
                                34. An té tug thú in bhar dtaisibh
                                  cneiseóchaidh na créachtaisin,
                                  guais t'easláinte dhíbh go ndeach,
                                  a mhín leasbháinte loinnreach.

                                35. 105]
                                36. Dála an leagha, madh liaigh glan,
                                  an uair fhéachas an t-othar,
                                  do ríghthriath do roinne ruibh,
                                  a dhínchliath chloinne Cobhthaigh.
                                37. Aithnidh liaigh leigheas na mball
                                  110] ar fhéachain fhir na dteadhmann,
                                  cáit i mbí bláth a shláinte,
                                  's gach ní is fháth dá easláinte.
                                38. Cuid do na ballaibh bhíos slán
                                  gearraidh don othar easlán,
                                  115] do dháigh i leigheas a locht,
                                  sul gheibheas gráin ná guasacht.
                                39. Ní léig dúnadh a ndoras,
                                  go mbeana a mbí d'amharas
                                  is-toigh do thaobhaibh na gcneadh,
                                  120] gan ghoin mbaoghail go mbíthear.

                                40. p.155

                                41. An liaigh ó chuireas ar gcúl
                                  (is an t-othar trá ag téarnúdh)
                                  a thoirse, a ghábhadh, a ghoimh,
                                  doirse na n-áladh iadhaidh.

                                42. 125]
                                43. An easláinte is iad na Goill,
                                  's is é an deighliaigh Ó Domhnaill;
                                  a threabh chrothghlas chrú Dálaigh,
                                  tú othras an éagálaidh.
                                44. Biaidh ón triath lé dtáir do rath,
                                  130] do dheóin Dé, Dia 'na thosach;
                                  id chúirt shuaithnidh, taoibh re taoibh,
                                  do chaoin uaighfidh re t'eascaoin.
                                45. Ó's é lot do lios mballach
                                  Aodh Ruadh, rí na gConallach,
                                  135] sgaoilfidh sé ciaigh do cheasa,
                                  badh é liaigh do leigheasa.
                                  1. 1] Tuar guil, a cholaim, do cheól!
                                    mo chroidhe ní beó dá bhíth;
                                    do bhréagais mo dheór óm rosg;
                                    is truagh nách id thost do bhís.

                                  2. 5]
                                  3. A fhágbháil 'na aonar fúibh,
                                    iostadh fairsing múir uí Róigh,
                                    an é do-bheir meanma ort
                                    ag nách éidir cosg do ghlóir?

                                  4. p.156

                                  5. Nó an í an chumha dod chrádh,
                                    10] a cholaim cheannsa, is fáth dhaoibh,
                                    ó nách faice an úrbhas fhial
                                    do chleachtais dod riar gach laoi?
                                  6. Cosmhail nách don tír-se thú,
                                    a cholaim bhúidh thig ón Spáinn,
                                    15] i n-ionad ar thárbhaidh dhún
                                    nách faiceam acht tú a-mháin.
                                  7. An múr na aonar a-nocht
                                    'na gcluininn gáir chrot is chliar,
                                    gáir na bhflaith bhfairsing fó fhíon,
                                    20] gáir bhrughadh ag díol a bhfiach.
                                  8. Gáir laoch ag líomhadh a n-arm,
                                    gáir na stoc i n-am na gcean,
                                    gáir rámhadh isteach san gcuan,
                                    gáir fhaoileann i n-uaimh na sreabh.

                                  9. 25]
                                  10. Gáir fithcheall dá gcur i luas,
                                    gáir na suadh as leabhraibh sean,
                                    gáir bhionnfhoclach na mban séimh,
                                    dream do thuigeadh céill ar gceast.
                                  11. Inghean Domhnaill do mhear mé
                                    30] 's do chuir mo chéill ar mo mhuin;
                                    a beith gan oighre, gan ua,
                                    cá beag dhamhsa mar thuar guil?
                                  12. A chuilm an cheóil bhrónaig san dúna thall,
                                    Is duilibh an róimh nósmhar so fúibh go fann;
                                    35] Tulach uí Ró mhórga na múrtha mbeann,
                                    Gan chuirm, gan cheól seólta ná lúba lann!

                                  13. p.157

                                    Tuileagna Ó Maolchonaire.
                                    1. 1] A mhná, guileam tre Ghlais Áir,
                                      is tugam ar dtreas 'na dhiaidh;
                                      combáidh ghuil is déanta dhúin,
                                      's créachta an dúin gan luibh gan liaigh.

                                    2. 5]
                                    3. Och, ochán! adhbha na sluagh
                                      'na bhfaghbhadh gach bochtán biadh;
                                      níor bh'fhiú cách a cur ar gcúl;
                                      ag gul fán dún go bráth biam.
                                    4. Binneas is eól gach re n-uair
                                      10] san tigh-sin ar dtós do-chínn;
                                      é mar tá is damhna dár ndeóir;
                                      mór lá leóin tarla dár dtír.
                                    5. Do b'é mo ghrádh bheith san bhrugh,
                                      ní badh slán mé ó nách mar;
                                      15] is é fá liaigh dom lionn dubh;
                                      bun 's cionn gan dul 'na dhiaidh dhamh.
                                    6. San teach nduasbhog gan díoth lóin
                                      do bhíodh cead cuarta ag gach cléir,
                                      's gan triall tar ais, dá madh áil,
                                      20] ó Ghlais Áir ina bhfiadh féin.
                                    7. Do bhíodh ag laochraidh san lios,
                                      gur traothadh ar dtír a-nos,
                                      súgh caor i gcuachaibh gan ghlas,
                                      's luachair ghlas go caol a gcos.

                                    8. p.158


                                      25]
                                    9. Minic fá meanmnach mic ríogh
                                      san tigh-sin tarla fá bhrón;
                                      mímheanmnach a-nocht, mo nuar!
                                      port na sluagh míndealbhach mór.
                                    10. Sí riamh ag dula ós gach dún,
                                      30] mar do bhiadh umha fá ór;
                                      do Ghlais Áir do beanadh bríogh;
                                      táir, fa-ríor, gach meadhar mhór.
                                    11. Do b'é ar dteas i n-aimsir uair
                                      an teach san aimsin an óil;
                                      35] do b'é ar bhfuarán geal ón ghréin
                                      an teagh réidh nuabhán gach nóin.
                                    12. Bhar n-aithne is ceard deacair dún;
                                      dar leam do leagadh do sheól;
                                      más tú an baile 'na mbínn riamh,
                                      40] caidhe an chliar do chínn ná an ceól?
                                    13. Atá agam iongnadh nua,
                                      go gcaithfeam, dá liobhra lá,
                                      gan triall ó thoil re n-ar ló
                                      don toigh dár mó ar mian, a mhná!
                                    14. Seán Ó Coileáin.
                                      1. 1] Uíche dham go doilig dúch
                                        cois faraige na dtunn dtréan,
                                        ag léirsmaoine is ag lua.
                                        ar choraibh crua an tsael,

                                      2. p.159


                                        5]
                                      3. Bhí an ré is na reulta suas,
                                        níor chlos fuaim tuinne ná trá,
                                        is ní raibh gal ann don ghaoith
                                        do chrothfadh barr cruinn ná bláth.
                                      4. Do ghluaiseas i machtnamh mhaon,
                                        10] gan aire ar raon mo shiúil,
                                        doras cille gur dhearc mé
                                        san gconair réig ar mo chiunn.
                                      5. Do stad mé san doras tsean
                                        'nar ghnáth almsana is aoi
                                        15] dá ndáil don lobhar is don lag,
                                        an tráth do mhair lucht an tí.
                                      6. Do bhí fora fiar ar a thaoibh
                                        is cian ó cuireadh a cló,
                                        ar a suíodh saoithe is cliar
                                        20] is taistealaig thriallta an róid.
                                      7. Shuig mé síos le machtnamh lán,
                                        do leigeas mo lámh fám ghrua,
                                        gur thuit frasa diana déar
                                        óm dhearcaibh ar féar anuas.

                                      8. 25]
                                      9. Adúirt mé annsan fá dhíth,
                                        agus mé ag caoi go cûch:
                                        'Do bhí aimsir ina raibh
                                        an teach so go soilbh súch.
                                      10. Sunn do bhí cluig agus cléir,
                                        30] dréachta agus díocht dá lé,
                                        cora ceatal agus ceól
                                        ag mola mórgachta Dé.

                                      11. p.160

                                      12. A fhotharach fholamh gan áird,
                                        a árais seo is aosta túr,
                                        35] is iumdha easgal is gaoth
                                        do bhuail ar mhaoil do mhúir.
                                      13. Is iumdha fearthainn is fuacht
                                        is stuirm cuain do chuiris díot,
                                        ó tíolaiceadh tú ar dtúis
                                        40] do Rí na ndúl mar thíos.
                                      14. A mhúir naomhtha na mbeann nglas,
                                        do b'órnáid don tír seo tráth,
                                        is diomá dian liom do sgrios
                                        agus cuir do naomh ar fán.

                                      15. 45]
                                      16. Is uaigneach ataoi anois,
                                        níl unnat cora ná ceól,
                                        ach sgréachach ghéar na gceann gcat
                                        i n-ionad na salm sóil;
                                      17. Eidhean ag easgar ós do stua,
                                        50] neantóg rua it úrlár úr,
                                        tafann caol na siunnach seang,
                                        is crónán na n-eas id chlúid.
                                      18. Mar a nglaeudh an fhuiseóg mhoch
                                        do chléir bhíodh ag cana a dtráth,
                                        55] níl teanga ag corraí anois
                                        ach teangtha gliugair na gcág.
                                      19. Atá do phruinnteach gan bia,
                                        do shuainlios gan leaba bhláth,
                                        do thearmann gan íobairt cliar
                                        60] ná aifreann do Dhia dá rá.

                                      20. p.161

                                      21. D'imig do luamh is do riail,
                                        is do chuallacht fá cian cáig;
                                        och! ní fhionnaim anois fát ia
                                        ach cárnán criata cnámh.

                                      22. 65]
                                      23. Och! anfhorlann is anuaill,
                                        anbhruid anuais is aindlí,
                                        fóirneart namhad is creacha cruaig,
                                        tug uaigneach tu mar taoi.'
                                      24. Do bhíos-sa féin sona seal;
                                        70] fó-ríor do chlaochlaig mo chló,
                                        tháinig táir an tsael im aghaig,
                                        níl feidhm orm ach brón.
                                      25. D'imig mo luail is mo lúth,
                                        radharc mo shúl agus mo threóir;
                                        75] atáid mo cháirde is mo chlann
                                        san gcill seo go fann ag dreó.
                                      26. Atá duairceas ar mo dhriuch,
                                        atá mo chrui 'na chrotal cró;
                                        dá bhfóireadh orm an bás,
                                        80] ba dhearbh m'fháilte fá n-a chóir.
                                      27. Cúchonnacht Ó Dálaigh.
                                        1. 1] Lámh ar th'aigneadh, a Úna;
                                          léig díot, a dhearc neamhlúdha,
                                          (gnáth orchradhach inghean ghlan)
                                          t'imneadh confadhach cumhadh.

                                        2. p.162


                                          5]
                                        3. Tréigthear libh trá bhar dtuirse;
                                          tuig, a ghnúis mar ghlanluisne,
                                          dod ghruadh ghairthe gur bh'omhan
                                          snuadh bhar n-aighthe d'athraghadh.
                                        4. Fill t'aigneadh, méadaigh meanma,
                                          10] cuimhnigh, a sheang shoidhealbhdha,
                                          gul tré dhaoinibh nách dleaghar,
                                          dul aoinfhir dá fhoillseaghadh.
                                        5. An cheard-sain do thogh tusa
                                          teacht uaithe ní hurasa;
                                          15] an dubha fán bhfoirm 'na bhfuil,
                                          doirbh an chumha do charthain.
                                        6. Ball dár dhealbh Ceard na cruinne
                                          ná searg tré éag aonduine;
                                          saobh an bhreath dá siabhradh sibh;
                                          20] do dhreach grianmhar ná geimhrigh.
                                        7. Soilsigh t'fhabhra ód cheas cumhadh,
                                          foigh ót aigneadh ardaghadh;
                                          ná measg, gé tharla ar do thoil,
                                          do labhra leasg, ná luathaigh.

                                        8. 25]
                                        9. Claochládh do chrotha neamhdha,
                                          díbh cá goimh is goimheamhla?
                                          lór dod dhamnadh ná tairg trá,
                                          do mhairg gidh adhbhar iargná.
                                        10. Ná tabhair dorchra t'aire,
                                          30] gidh mór h'adhbhar eólchaire;
                                          a hadhnadh ní tarbha ó thoil;
                                          marbhadh tanma ná haontaigh.

                                        11. p.163

                                        12. I n-áit gach athar eile
                                          gabh le Mac na Maighdine;
                                          35] cuir doilghe a chneadh id chridhe
                                          dod Choimdhe eadh h'aimsire.
                                        13. Tomás, breitheamh na mbreath bhfíor,
                                          easbal iodhan na ndeiggníomh,
                                          dár dtriall is-teagh ó ghníomh ghlan
                                          40] go teagh an Ríogh le rothol.
                                        14. Giollabrighde Mac Conmidhe.
                                          1. 1] Déan oram trócaire, a Thríonnóid,
                                            tug radharc i rosg an doill;
                                            féar tres an gcreig, a Dhé, is doilghe;
                                            ná leig mhé, a Choimdhe, gan chloinn.
                                          2. Cuire bláth tre bharr an fheadha,
                                            a Athair mhóir (mairg nách tuig!);
                                            bláth tre bharr na gcrann-sa, a Choimdhe,
                                            clann damhsa gár dhoilghe dhuid?
                                          3. Dair don dearcain, déas don fhoichnín
                                            10] ní usa ná an chlann ad-chiad,
                                            fochan tana ag teachta a gráinne,—
                                            fearta glana áille iad.
                                          4. Bradán as gach bailg don iuchraidh,
                                            éan a huigh (ní hinn nách tuig),
                                            15] agus call tres an gcnaoi, a Choimdhe,—
                                            clann dár mnaoi gár dhoilghe dhuid?

                                          5. p.164

                                          6. Tugais dom chealgadh cloinn álainn
                                            d'fhaicsin a mbláith,—beag an phoinn!
                                            trócaire déan, a Dhé, oirne;
                                            20] féagh mé, a Choimdhe gan chloinn.
                                          7. Láithreach folamh ag fear fheadhma
                                            gan éinghin chloinne is creach mhór;
                                            tabhair giodh aonduine im ionadh,
                                            a naomMuire iodhan ógh.

                                          8. 25]
                                          9. Dream gan iarmairt, giodh aos conáigh,
                                            ní cluintear acht an gcéin bhíd;
                                            giodh caomh é áille gan sholadh,
                                            gráinne is é gan toradh tríd.
                                          10. Ní fhuil ann mar ifearn bunaidh
                                            30] acht bheith gan chloinn (cia nách smuain?);
                                            líog lom idir fhádaibh fiadhghuirt
                                            drong nách bhfágaibh iarmairt uaibh.
                                          11. A Thríonnóid is a thrí Mhuire,
                                            nár múchtar láithreach mo lis!
                                            35] neamh re gach n-itche is é is toghtha,
                                            a shé litre fromhtha fis.
                                          12. A Dhúileamhain, déach ar mh'éigean,
                                            a Fhir théachtas tonna an chuain,
                                            fóir, a Rí thuileas is thráigheas,
                                            40] an ní chuireas mh'áineas uaim.
                                          13. A Thríonnóid, tara dom fhurtacht,
                                            a Eó fis ar nách bhfuil ball,
                                            i dtoirchim ní coimse, a Choimdhe,
                                            soillse oimchinn choinnle ar gclann.

                                          14. p.165


                                            45]
                                          15. Dias inn gan aonduine cloinne
                                            ag casaoid riot, a Rí na naomh;
                                            go dtí do chridhe ar ar gcloinn-ne,
                                            a Rí nimhe, is oirne ar-aon.
                                          16. Cuir im láithreach, a Fhlaith nimhe,
                                            50] neach dom chloinn bhus cubhaidh ris,
                                            a Chnú bheó ris nár bhean críne,
                                            a Threabh na n-eó bhfíre bhfis.
                                          17. Rugais, a Choimsidh na cruinne,
                                            mo chlann uaim is iad 'na nús;
                                            55] buaidh gcloinne ar fhear do badh usa,—
                                            neamh do roinne tusa ar tús.
                                          18. An talamh is tú do chruthaigh
                                            idir chloich gcruaidh is chriaidh mbuig;
                                            ní lugha a fheidhm, ní mó a mhonair,
                                            60] deilbh na cnó ná an domhain duid.
                                          19. Tú do chum do chriaidh is d'uisge
                                            Ádhamh gan lus gan linn táith,
                                            Éava as a thaoibh réidh do roighnis
                                            do bhéin, a Shaoir choimhdheis cháich.

                                          20. 65]
                                          21. Tú tháinig fád thoirrcheas buadha
                                            i mbroinn Ríoghna i ráith na ndíog,
                                            ar phéin gur fhóiris na huile;
                                            do róinis féin duine dhíod.
                                          22. Tú do rad dár gcionn an cholann
                                            70] i gcloich nduaibhsigh, dáil gan cheilg;
                                            tú do chuaidh san gcroich dár gcobhair,
                                            fá chloich i n-uaimh dhomhain dheirg.

                                          23. p.166

                                          24. Tú do airg iar n-éirghe as talmhain
                                            teach ifrinn fá huathmhar gné:
                                            75] leigheas do chrú don fhuil easláin;
                                            tú do shuidh ar dheasláimh Dé.
                                          25. Clár na talmhan is tú loisgfeas
                                            go mba luaithreadh gach leac bhláith;
                                            a Shlat is mó cnú san choille,
                                            80] is tú do-ró i gcoinne cháich.
                                          26. Tú bhias isan bheathaidh shuthain,
                                            a Shaoir cháigh ar nách fuil feidhm;
                                            leathan do líon, a Mheic Muire;
                                            gá bríogh dheit duine do dheilbh?

                                          27. 85]
                                          28. Tú an Saor gan saothar gan obair,
                                            a Fhir dhírgheas gach dáil gcoim;
                                            níor usa a mbreith mar cheó coinnle
                                            ná bheith beó, a Choimdhe, dár gcloinn.
                                          29. Nochar usa an oidhche dhorcha
                                            90] dealaighthear leat 's an lá glan;
                                            gár dhoilghe ná dall go súileach
                                            clann, a Choimdhe dúileach, dhamh?
                                          30. Sneachta is grian, a Íosa, i n-aonló
                                            níor usa dhuit ioná ar nduas;
                                            95] falach na criadh fúinn is fearta,
                                            gur shúidh grian an sneachta suas.
                                          31. A Rí an ríchidh, rugais mh'aonmhac;
                                            nar bh'oircheas dhuit féachaidh féin;
                                            do sháithis dealg ar fhud mh'anma,
                                            100] a Cheard tug gabhla fán ngréin.

                                          32. p.167

                                          33. Dearchaoineadh fá dhul a gcloinne
                                            cúich do dhligh, a Dhearc mar rós?
                                            liom gé madh maith an cor chuinghim,
                                            más maith a ndol, fuilngim fós.

                                          34. 105]
                                          35. Mo dhá itche, a Airdrí nimhe,—
                                            neamh an chéidní chuingheas mé;
                                            madh áil lat is lór a rádha,
                                            mac i lógh mo dhána, a Dhé.
                                          36. Faghaidh dhamh, a Mhuire Mháthair,
                                            110] mac ré ndul don domhan ché;
                                            im chrú nochar fhuirigh aonarc,
                                            a bhrú ar dhuinigh daonnacht Dé.
                                          37. Guidh liom clann do bheith 'na mbeathaidh,
                                            a Bhrighid ór baisteadh mé;
                                            115] ná léig t'fhear dána fá dhímheas,
                                            a bhean ghrádha dhíleas Dé.
                                            1. 1] Mairg chailleas géag ghlanchumhra
                                              badh cumhdach croinn gan chríonadh;
                                              anois ar n-éag Mathghamhna
                                              do thuit a bharr i n-íochtar.

                                            2. 5]
                                            3. Craobh mhaothálainn fhíneamhna
                                              do chailleas i dtós fhoghmhair;
                                              dardaigh fós mo mímheanma
                                              gan súil agam re a fhoghnamh.

                                            4. p.168

                                            5. Gamhain maith don ghamhanraidh
                                              10] do b'áirmheach idir sgolaibh
                                              'na chaoir chruthghlain chabharthaigh,
                                              do thuit mar bhláth roimh thorthaibh.
                                            6. Tug díth an dil dealbhchrothaigh,
                                              ag lucht feasa do foighreadh,
                                              15] deóir im dheirc 'na ndeargshrothaibh
                                              nách báidhfeadh reódh ná oighreadh.
                                            7. Tig chugam im thaidhbhrithibh
                                              ag seargadh seal le sáimhe
                                              i gcruth álainn ainglidhe
                                              20] bheanas díom gol is gáire.
                                            8. Mar thig i gcruth naomhnuaidhe
                                              dom mheadhradh seal le siabhradh,
                                              caillim ar feadh aonuaire
                                              dá mbeith oram úir bhliadhna.

                                            9. 25]
                                            10. Leisge is doille is brónbhuidhre,
                                              's gan lámh ag iomlat mh'éadaigh,—
                                              tug a éag i gcómhnaidhe
                                              mhé gan ionnramh chóig gcéadfadh.
                                            11. Mar léighim a léigheann-san,
                                              30] mar do-chím a aos comtha,
                                              bím do nós na nÉireannach
                                              fá mhaoith ag dul i ndoghra.
                                            12. Ar ndíth mo sheacht nglanghárlach
                                              sirim grás ort, a naoimhThriath;
                                              35] maith damh féin a n-achlán-san,
                                              is fág beó agam aointriar.

                                            13. p.169

                                            14. Mar dháil ins an eólchaire
                                              do-rinneas fán ógh amhra,
                                              naomhaingil is óghMhuire
                                              40] guidhim do choimhéad mh'anma.
                                              1. 1] Ní buan bláth i gcionn bliadhna,
                                                madh lán biadhmhar a dhuille;
                                                comhartha an choill ar gcríonadh
                                                barr na fíodhbha dá dtuite.

                                              2. 5]
                                              3. An crann chailleas a ghéaga,
                                                bhíos gan éadach gan toradh,
                                                is é a chríoch uile choídhche
                                                lámha daoine dá losgadh.
                                              4. Atáim go cumhthach ciamhair
                                                10] bliadhain anocht ó 'nuraidh,
                                                trém dhuille 'na bhláth bréige,
                                                gan lán céille dá chumhaidh.
                                              5. Do chráidh mo chroidhe ar dteastáil
                                                rogha deasgáin dom dhíoghlaim;
                                                15] ós dó do bhí mo rothol,
                                                do-bhéar tosach don díoghrais.
                                              6. Gnáth mo charaid im aghaidh
                                                seal tré'n mac-soin do chaoineadh;
                                                mé i nglas re feadh a eachtra;
                                                20] ní measa an cat re laoidheadh.

                                              7. p.170

                                              8. Cian ré gearr damh i ndoghra,
                                                cidh mó mh'orchra fán dtráth-so;
                                                sé mhí fá dhó mhé i bpiantaibh,
                                                nách mó bliadhain mar Phláto.

                                              9. 25]
                                              10. Mé ar nós deiridh an domhain
                                                (glóir is moladh don naoimhRí!),
                                                mo bhláth mór ar bheag dtoraidh
                                                do thuit orainn, cidh daoirní.
                                              11. Féilim Má Cártha
                                                1. 1] Caoinfead féin, má thig leam,
                                                  mo chlann chruí gan míghreann;
                                                  ós mé do chaill iad seach cách,
                                                  caoinfead iad go diomách.

                                                2. 5]
                                                3. Lag mo chúnamh ar dteacht don chás
                                                  do ghuin mo chruí le huathbhás,—
                                                  im aonar i n-iathibh Fáil,
                                                  's gan neach dom ghaol im chôdháil.
                                                4. Ós éigean dam trí thuirse chléibh
                                                  10] tiunsgain caoi le hiairmneil,
                                                  is teinn atá mo cheann a-nocht,
                                                  mo ghuth is fann gan furtacht.
                                                5. Ní trua bean ag caoine a céile,
                                                  ná fear ar díth a bhainchéile;
                                                  15] 's is trua mé mar éan gan nid
                                                  tar éis na n-óg ná mairid.

                                                6. p.171

                                                7. Nó mar ghéis ar sleasaibh tonn
                                                  ag cantain ceóil le neamhfhonn:
                                                  ar dteacht don bhás fá n-a déin
                                                  20] canan ceól ba truaimhéil.
                                                8. Canfadsa lem ré go brách
                                                  ceól nách binn gach aontráth;
                                                  ó thárla go tráite fann,
                                                  caoinfead féin mo chéadchlann.

                                                9. 25]
                                                10. Creach lium Ceallachán i gcill,
                                                  taobh le Cormac cneismhín;
                                                  Anna agus Máire, mo shearc,
                                                  mo nuar fá lic i n-aoinfheart!
                                                11. Mo cheathrar cluinne gan bhéim
                                                  30] nár bh'iarmhar cré i n-aoinchéim,
                                                  abhar créacht mo chruí go deó
                                                  bheith dá gcaoine i n-aonló.
                                                12. Ba bhinn lium a nglór rem theacht,
                                                  is iad ag rith i n-aoinfheacht;
                                                  35] cé bheir fáilte dham ná póg,
                                                  ós marbh iad fá aonfhód?
                                                13. Muna bhféachainn do Chríost i gcruis
                                                  do fuair ó Iúdaibh athis,
                                                  do leanfainn iad gan mhuill fán lic,
                                                  40] nó bheinn le baois 'na n-éiric.
                                                14. I meán uíche 'na dtrom suain
                                                  (creach mo chruí go róchruaig!)
                                                  mo cheathrar cáig do chailleas iad
                                                  i nóimeant uaire ar aoinrian.

                                                15. p.172


                                                  45]
                                                16. Is mó do shíleas ar dteacht dom aois
                                                  mo chlann im thimpeal go mbeidís,
                                                  ná a ndul uaim go luath i gcill,
                                                  is mé dá n-éis ar neachrích.
                                                17. Ba dlithe dham urraim óm chluinn,
                                                  50] dá dtugas searc mo chéadmhaoin;
                                                  ós mé ba sine ná iad,
                                                  ba dham ba dleacht an chéidrian.
                                                18. Is trua dhóibh do thréig mo pháirt
                                                  is d'imig uaim i n-aondáil,
                                                  55] nár léig lium tús na slí,
                                                  ós mé do rin na peacaí.
                                                19. Beag mo shuim i gceól ná i sult;
                                                  is uaigneach mé le tamall;
                                                  ní binn lium duain ná dán;
                                                  60] is cosmhail mé le hamadán.
                                                20. D'imig uaim mo ghné 's mo neart;
                                                  atáim gan chéill gan toirbheart;
                                                  ní heagal lium an bás dom fhios,
                                                  tar éis na gcáirde chailleas.

                                                21. 65]
                                                22. I n-am suain, i meán uíche,
                                                  is bocht bhím ag éagcaoine,
                                                  's mo chlann as mo chôir ag teacht
                                                  dá iarraig orm gluaiseacht.
                                                23. Is cumann dóibh teacht im dháil,
                                                  70] is iunmhain lium a ngriansgáil;
                                                  gearr go rachad leó san tslí
                                                  le toil naomhtha an Áirdrí.

                                                24. p.173

                                                25. Do chím iad san uíche thall,
                                                  ní sgaraid lium i n-aonbhall;
                                                  75] beid im dhiaig amuich 's istig
                                                  go leanfad iad fán mbéillic.
                                                26. Is trua lium fá sgíos an bhean
                                                  do thug don chluinn a róghean;
                                                  tug dóibh grá agus lacht a cruí;
                                                  80] is trua lium ise ag ceasnaí.
                                                27. Is trua lium a lâ go lag
                                                  ó bheith ag buala a bánghlac;
                                                  is fliuch bhíd a ruisg um nóin;
                                                  do sgoilt a cruí le hanbhóin.

                                                28. 85]
                                                29. Ní hiúna lium í go bocht,—
                                                  isí do chaill a cuallacht;
                                                  isí tar mhnáibh Inse Fáil
                                                  do chonnaic críoch an tromáir.
                                                30. An gleann 'na ndearnadh mo chreach,
                                                  90] 's do choisg mo mheadhair gan fuireach,
                                                  mallacht Dé do ghnáth 'na bhun
                                                  i n-éiric áir mo chumann.
                                                31. Gleann an Áir ó so suas
                                                  baistim air go biothbhuan;
                                                  95] nimh an fhill do rin oram
                                                  'na dhiaig do shíor le míochothram.

                                                32. p.174

                                                33. Nár fhaice grian ná solas glan,
                                                  nár fhaice ré ná reultan,
                                                  diomua séin do shíor na chóir
                                                  100] tug mé gan aois im sheanóir!
                                                  1. 1] Caoin tú féin, a dhuine bhoicht!
                                                    do chaoineadh chách coisg do shúil;
                                                    ná caoin inghean, ná caoin mac,
                                                    dár cuireadh fá bhrat i n-úir.

                                                  2. 5]
                                                  3. Caoin ar tús do pheacadh féin,
                                                    ré ndul i gcré dod chorp;
                                                    caoin, ós éigean duit a híoc,
                                                    an pháis fuair Críost ar do shon.
                                                  4. Caoin ar fhulaing ar do sgáth
                                                    10] Críost, do cheannaigh cách i gcrann;
                                                    caoin a dhá láimh 's a dhá chois,
                                                    's an croidhe do sgoilt an Dall.
                                                  5. Dá bhfaictheá a ndeachaidh uait,
                                                    is mar táid na sluaigh-se fúinn,
                                                    15] tar ar cuireadh riamh i gcré
                                                    do chaoinfeá thú féin ar dtúis.
                                                  6. Teachtaire Dé ós é an bás,
                                                    dá raibh ortsa 'na chás chruaidh,
                                                    do-ghéana tú h'aimhleas féin
                                                    20] is aimhleas an té do chuaidh.

                                                  7. p.175

                                                  8. Ar chruthaigh lámh dheas an tSaoir,
                                                    idir mhac is mhnaoi agus fhior,
                                                    ní bhfuil againn truagh ná tréan
                                                    nách rachaidh uainn d'éag mar sin.

                                                  9. 25]
                                                  10. Ar shliabh Síóin, lá na Sluagh,
                                                    badh duibhe ná gual do ghné,
                                                    anois giodh álainn do chruth,
                                                    muna gcaoine a-bhus tú féin.
                                                  11. Truagh sin, a bhochtáin gan chéill,
                                                    30] dá dtuigtheá-sa féin mar taoi,
                                                    do léigfeá do chaoineadh chách,
                                                    's do bheitheá go bráth ag caoi.
                                                  12. Muiris (mac Dáiví Dhuibh) Mac Gearailt.
                                                    1. 1] Mallacht ort, a bháis bhrónaig!
                                                      a ladrainn leóinte gach iathe;
                                                      chúig mhíle is seacht do chéadaibh
                                                      ataoi dár n-éirleach do bhlianaibh.

                                                    2. 5]
                                                    3. Olc h'éirim i dtúis h'aoise,
                                                      tosach an fhill ar Ábel;
                                                      an mac do b'fhearr do ghoinis,
                                                      an mac ba dona d'fhágbhais.
                                                    4. Mar sin duit ris gach líne,
                                                      10] dá ndíochur is dá léirsgrios;
                                                      don olc is sia do cháirde
                                                      ná don té do chráifeadh céadta.

                                                    5. p.176

                                                    6. Mallacht duit agus míle,
                                                      a chú na sgríbe gan féachain
                                                      15] do neach dá fheabhas fuadar
                                                      seoch an fuaicle nó an sméirle.
                                                    7. Cosmhail le beithir nimhnig,
                                                      le gríbh thú, nó le faolchuin;
                                                      is tú mille gach críche
                                                      20] a bhíobha an chine dhaonna.
                                                    8. Cosmhail tú le fear speile
                                                      nách teibean ó gach feóithne,
                                                      gan trua gan taise d'éinneach
                                                      seoch a chéile dá n-óirleach.

                                                    9. 25]
                                                    10. Tú an reithe do chonnairc Dónall
                                                      ag côrac ris gach nduine,
                                                      ag beartú a adharc go gcráifeadh
                                                      cheithre háirde na cruinne.
                                                    11. Cosmhail tú le fear ósta
                                                      30] 'gá mbí deóra fá chathis;
                                                      ar n-imeacht adeir, dá lámhú:
                                                      'Tabhair sású 'nar ghlacais!'
                                                    12. Aonmhac do bhreith ón athir
                                                      cuid dod chleasaibh, a mhéirlig;
                                                      35] mac ná iníon don mháthir,
                                                      a chneámhaire, níor caomhnais.
                                                    13. Olc do chumann, a chladhaire;
                                                      do dheadhlais mé lem aonmhac;
                                                      beag mo ghreann 'na dheóig sin
                                                      40] i ngleann na ndeór im aonar.

                                                    14. p.177

                                                    15. Is damhsa ba chóir tosach,
                                                      is mé fann folamh ar fiara,
                                                      's an té do bfhearra d'fhágbháil,—
                                                      níor bh'é an beagán do riaradh.

                                                    16. 45]
                                                    17. Mallacht ort agus fiche
                                                      dam nár chuimirc an séaghann
                                                      do b'fhearr i dtig 's i dtáirne,
                                                      's nár chuir cáirde ar an bhféile.
                                                    18. Is trua nách mise rugais,
                                                      50] is gan mé d'fhulang 'om piana;
                                                      ní beó dham, bíodh nách éagaim,
                                                      gan ró céille 'na dhiaig sin.
                                                    19. Mo shlán feasta fád dhícheal,
                                                      cé táim i n-íochtar agat;
                                                      55] cé ráinig leat mo dhíobháil,
                                                      ní thig leat m'aonghrá d'aiseag.
                                                    20. Mallacht don bhás mar iarsma
                                                      nách Dia chruthig ná d'órdaig,
                                                      ach smáilc sean agus sinsear
                                                      60] atá gach aimsir dár n-óirleach.
                                                    21. Minic dochum a bhuailte
                                                      théid duine do bhuain slaite;
                                                      mathim é muna dtárla
                                                      don té sháraig an aithne.

                                                    22. 65]
                                                    23. Mar sin táinig an peaca;
                                                      isé do tharraing an sgiúirse
                                                      atá gach lá dár loma,
                                                      mar do sloigeadh an t-úbhall.

                                                    24. p.178

                                                    25. Isé seo an sáilín seire
                                                      70] (ó 'sé is deire do gach flathas)
                                                      bhias ag seilg ar chluinn Ádhaimh,
                                                      ós de tháinig an mhallacht.
                                                    26. Maolmhuire Ó Huiginn.
                                                      1. 1] A fhir threabhas an dtulaigh,
                                                        smuainidh féin an bhfeadabhair
                                                        an tú bhias ag buain a bhairr
                                                        i n-uair a dhias do dhíoghlaim?

                                                      2. 5]
                                                      3. Dá dteagmhadh duit, a dhuine,
                                                        go dtóigéabhthá an treabhaire,
                                                        ré a caithmhe féag an bhfuighthe
                                                        ón éag d'aithle a hullmhaighthe.
                                                      4. Dá bhfuirgheadh Dia do dhealbh neamh
                                                        10] tú ris an gcuid do chaitheamh,
                                                        nach léir duid d'aithle th'amhairc
                                                        an chuid chaithmhe i gcontabhairt?
                                                        1. 1] A fhir na heagna d'iarraidh,
                                                          bheith ria is obair éigciallaidh
                                                          gan grádh is eagla an Athar,
                                                          madh ál t'eagna d'ullmhachadh.

                                                        2. p.179


                                                          5]
                                                        3. Díomhaoin do dhuine ar domhan
                                                          bheith ag iarraidh ealadhan,
                                                          ná a mheas go bhfuighe sé sin
                                                          gan guidhe nDé do dhéinimh.
                                                        4. Ceard gach suadh is é do-ní
                                                          10] Mac Dé Athar, an t-airdRí;
                                                          fá luach na ceirde is é is fhearr;
                                                          ní feirrde an té nách tuigeann.
                                                        5. Dá bhfaghadh duine ar a dhán
                                                          an mhéid iarras go hiomlán,
                                                          15] ní bhiadh sé ar bhail do bhunadh
                                                          gan tail nDé dá dheónaghadh.
                                                        6. D'éis a dhéanta 's a dhíola,
                                                          re Dia ar ndéanamh eisíodha
                                                          bhar bhfreagra do-bhir gan bhail,
                                                          20] a fhir na heagna d'iarraidh.
                                                        7. Cathal Croibhdhearg agus Muireadhach Albanach mar aon, iar ndul sna bráithribh dóibh, cc.

                                                          1. 1] 'A Mhuireadhaigh, meil do sgín
                                                            go mbearram inn don airdRígh;
                                                            tabhram go milis ar móid
                                                            's ar dhá dtrilis don Tríonnóid.'

                                                          2. p.180


                                                            5]
                                                          3. Bearrfa mise do Mhuire
                                                            (an bhreath-sa is breath orchraidhe);
                                                            do Mhuire bearr an barr-sa,
                                                            a dhuine seang súlmhall-sa.
                                                          4. Annamh leat, a leaca ghlan,
                                                            10] sgian tar do bharr dod bhearradh;
                                                            fá mionca ríoghan bhinn bhog
                                                            ag cíoradh a cinn chugad.
                                                          5. Gach re n-uair do fhoilcthí dhúinn
                                                            is d'Ó Bhriain an bhairr chladhúir,
                                                            15] is do fhoilcinn uair oile
                                                            re stuaigh bhfoiltfhinn Bhóraimhe.
                                                          6. Do-nínn comhshnámh is ua Chais
                                                            ar linntibh fuara Forghais;
                                                            ar dteacht i dtír lais ón linn
                                                            20] do-nínn is ua Chais coimhling.
                                                          7. 'An dá sgín-se leath ar leath
                                                            do rad dúinn Donnchadh Cairbreach,
                                                            níor bh'fhearr dá sgín do sgeanaibh;
                                                            bearr go mín, a Mhuireadhaigh.'

                                                          8. 25]
                                                          9. 'Meil do chloidheamh, a Chathail
                                                            chosnas Banbha mbraonsgathaigh;
                                                            ní chuala gan fhachain t'fheirg,
                                                            a Chathail chuanna Chroibhdheirg.
                                                          10. 'Díon ar fhuacht 's ar ainteas inn,
                                                            30] a inghean uasal Iaichim;
                                                            déana ar gcoimhéad san tír the,
                                                            a roighéag mhín, a Mhuire.'

                                                          11. p.181

                                                            1. 1] Bí fúm, bí, a Mhic, ar mo mhuin;
                                                              bí, a Dhúileamhain, im dheaghaidh;
                                                              bí romham, a Rí neamhdha;
                                                              bí toram, a Thighearna.

                                                            2. 5]
                                                            3. Toirinn im béal, bí im theangaidh;
                                                              gabh chugam im chuisleannaibh;
                                                              ling im chluasaibh 's im chridhe,
                                                              a Fhinn uasail ainglidhe.
                                                            4. Gion gur cubhaidh, a Rí, ruibh
                                                              10] bheith 'na ionamhail d'adhbhaidh,
                                                              a Chnú chroidhe mo chroidhe,
                                                              gan Tú im chroidhe i gcomhnaidhe!
                                                            5. Braon dod rabharta ratha
                                                              fhóireas, a Dhé, ar ndeacracha,
                                                              15] go gcuire im chroidhe ar gach cor,
                                                              im loighe, im shuidhe, im sheasamh.
                                                            6. An braon-soin, a Mhic Muire,
                                                              ar siobhal ná ar sádhaile,
                                                              ná deach uam go madh cré ar gcorp,
                                                              20] im shuan, a Dhé, ná im dhúsacht.

                                                            7. p.182

                                                              Oisín cct.

                                                              1. 1] Is fada anocht i nOil Finn,
                                                                fada linn an oidhche a-réir;
                                                                an lá i-niu gidh fada dhamh,
                                                                do ba leór fad an laoi i-né.

                                                              2. 5]
                                                              3. Fada liom gach lá dá dtig;
                                                                ní mar sin ba cleachtadh dhún;
                                                                mo bheith i n-éagmhais na bhFian,
                                                                do chuir sin mo chiall ar gcúl.
                                                              4. Gan aonach, gan cheól, gan chruit,
                                                                10] gan bronnadh cruidh, gan gníomh greagh,
                                                                gan díol ollamhan ar ór,
                                                                gan ealadhain, gan ól fleadh.
                                                              5. Gan bheith ag suirghe ná ag seilg—
                                                                an dá cheird le a raibh ar súil—
                                                                15] gan deabhaidh, gan déanamh creach,
                                                                gan bheith ag foghlaim chleas lúith.
                                                              6. Gan earradh gaisgidh do ghnáth,
                                                                gan imirt mar badh ál linn
                                                                gan snámh re laochraidh ar loch,—
                                                                20] is fada a-nocht i nOil Finn.

                                                              7. p.183

                                                              8. Fada ar saoghal d'éis na bhFian;
                                                                ní cneasta ná badh cian linn;
                                                                fá hiad an laochradh gan locht;
                                                                is fada a-nocht i nOil Finn.

                                                              9. 25]
                                                              10. Is don tsaoghal mar tá mé;
                                                                is truagh, a Dhé! mar tá sinn,
                                                                im aonar ag tarraing chloch;
                                                                is fada a-nocht i nOil Finn.
                                                              11. Sir, a Phádraig, dhúinn ar Dhia
                                                                30] fios an ionaidh a mbia sinn,
                                                                nó an saorfa m'anam ar olc;
                                                                is fada a-nocht i nOil Finn!
                                                              12. Seán (mac Muiris) Ó Hurthaile.
                                                                1. 1] Is aithreach liom bheith go hóg,
                                                                  as mo thós do mealladh mé;
                                                                  féach anois mar do chuaidh m'uaill;
                                                                  is gairid uaim ceann mo ré.

                                                                2. 5]
                                                                3. An óige, mo mhallacht lé!
                                                                  d'fhág sí mé i ngeall mo locht;
                                                                  ní thiocfa sí dom bhreith as,
                                                                  ní sgaoilfe sí glas mo chos.
                                                                4. Ní bhia tuilleamh buidhe ruinn,
                                                                  10] biaidh sise fá mhuirn ag cách;
                                                                  uch! dá mbeinn ag dul re sruth,
                                                                  ní chuirfeadh sí a guth im dháil.

                                                                5. p.184

                                                                6. Mairg do loisg a thiompán ré;
                                                                  mairg do char a gné ba glan;
                                                                  15] mairg nár aithin, a Dhé bhí!
                                                                  go raibh sí dom chur a-mach.
                                                                7. An óige go n-iomad gcealg,
                                                                  minic lé bheith dearg is geal;
                                                                  giodh é a dath is áille ar chlí,
                                                                  20] do fhágaibh sí ar mh'anam sal.
                                                                8. A bhuidhe re haonMhac Dé
                                                                  mar do sgar mé re n-a cás;
                                                                  is ós liath foirfe mo lí,
                                                                  mo mhallacht lé go dtí an bráth.

                                                                9. 25]
                                                                10. Clann Éava do thuit 'na cion;
                                                                  mairg 'na riocht do gheibh bás;
                                                                  ní haithreach do Mhuire mhóir,
                                                                  sinn uile do fhóir ón gcás.
                                                                  1. 1] Do bhádhas-sa uair
                                                                    fá fholt bhuidhe chas,
                                                                    is nách fuil trem cheann
                                                                    acht fionnfadh gearr glas.

                                                                  2. 5]
                                                                  3. Ro badh luinne leam
                                                                    folt ar dhath an fhiaich
                                                                    do thoidheacht trem cheann
                                                                    ná fionnfadh gearr liath.

                                                                  4. p.185

                                                                  5. Suirghe ní dluigh dhamh,
                                                                    10] óir ní mheallaim mná;
                                                                    m'fholt anocht is liath;
                                                                    ní bhia mar do bhá.
                                                                    1. An seisear,
                                                                      1] triúr i dtigim (?) ar deiseal;
                                                                      triúr frithir fallsa focham,
                                                                      agus triúr coirpsheang cneisgheal.

                                                                    2. 5]
                                                                    3. An Deacair,
                                                                      is ise an bhean rom-thachair;
                                                                      taibhseach sliocht a dhá géagbhonn,
                                                                      ní héadrom mar a saltair.
                                                                    4. An tSuirghe,
                                                                      10] macámh meallta gach buidhne;
                                                                      gér bh'annsa í ná an t-anam,
                                                                      agam ní bhfuil a cuimhne.
                                                                    5. An Réidhe,
                                                                      mo-chean neach dárab céile;
                                                                      15] dhi riamh ní dheachaidh rogha;
                                                                      fearr ná gach togha spréidhe.
                                                                    6. An Éigean,
                                                                      púdarlach ó ló an chéidfhir;
                                                                      treise náid mná na cruinne;
                                                                      20] smacht uirre nochan éidir.

                                                                    7. p.186

                                                                    8. An Mheanma,
                                                                      ríoghan is bhuilidh breaghdha;
                                                                      gidh ionmhain an bhean bhunaidh,
                                                                      dhamh ó 'nuraidh ní tharla.

                                                                    9. 25]
                                                                    10. An Chumha,
                                                                      uimpe bhíd na bruit dhubha;
                                                                      ní mo-chean bean a léara;
                                                                      ní hiad a sgéala is lugha.
                                                                      1. 1] Triúr atá ag brath ar mo bhás,
                                                                        gé atáid do ghnáth im bhun—
                                                                        truagh gan a gcrochadh le crann!—
                                                                        an diabhal, 's an chlann, 's an chnumh.

                                                                      2. 5]
                                                                      3. Ní thiobhradh aoinneach don triúr
                                                                        don dís eile, giodh iúl claon,
                                                                        an chuid do roichfeadh 'na ghéig
                                                                        dhóibh ar a gcuid féin ar-aon.
                                                                      4. An diabhal is dordha dáil,
                                                                        10] an fear leis nách áil acht olc,
                                                                        ar an anam soilbhir séimh
                                                                        ní gheabhadh sé an spréidh 's an corp.
                                                                      5. Do b'fhearr le mo chloinn mo spréidh
                                                                        do bheith aca féin a-nocht,
                                                                        15] dhamhsa giodh fogas a ngaol
                                                                        ná mh'anam ar-aon 's mo chorp.

                                                                      6. p.187

                                                                      7. Na cnumha, giodh amhgar súd,
                                                                        dá gcurthaoi mo chúl san gcré,
                                                                        do b'fhearr leó aca mo chorp
                                                                        20] ná mh'anam bocht is mo spréidh.
                                                                      8. A Chríost do crochadh le crann
                                                                        's do gonadh le Dall gan iúl,
                                                                        ó 'táid ag brath ar mo shlad,
                                                                        is truagh gan gad ar an triúr.
                                                                        1. 1] Malairt ó bhfuilim déarach,
                                                                          a déanamh dhamh is aithreach;
                                                                          gé táim tar éis mo mheallta,
                                                                          damhsa ní gealltar aiseag.

                                                                        2. 5]
                                                                        3. Malairt re bhfuil mo mhíréir
                                                                          do chuir ar míchéill mise;
                                                                          díom do baineadh mo lomradh;
                                                                          damhsa ní connradh cliste.
                                                                        4. Malairt do dligheadh dínne
                                                                          10] úire ar chríne 's ar choise,
                                                                          bláth na hóige ar léithe,
                                                                          neart ar thréithe 's ar loige.
                                                                        5. Tugas mo ghruag ar mhaoile,
                                                                          radharc ar chaoiche 's ar dhoille;
                                                                          15] ar lúth, ar léim 's ar lámhach
                                                                          agamsa fágthar moille.

                                                                        6. p.188

                                                                        7. Tugas aiéar is aoibhneas
                                                                          (ní nár shaoileas do thabhairt)
                                                                          ar mo bheith ceanntrom cumhach;
                                                                          20] damh ní subhach an mhalairt.
                                                                        8. Gé thug mise mo dhúthracht
                                                                          seal re cúmhdach na hóige,
                                                                          damhsa ní beag an saobhnós
                                                                          nár shaoileas claochlódh glóire.

                                                                        9. 25]
                                                                        10. A bhláth bréagach na hóige
                                                                          dá bhfuaras sóidhne tamall,
                                                                          do thréigean liom gidh cruadhchás,
                                                                          beag an t-uathbhás dom anam.
                                                                        11. Mar chrann i ndeireadh aoise
                                                                          30] ar ghné baoise nó buile,
                                                                          uaimse gach olc ag síoladh,
                                                                          is mé ar gcríonadh mo dhuille.
                                                                        12. Mo chuid don bheathaidh naomhtha
                                                                          ar ndol don tsaoghal chleasach,
                                                                          35] gabhaim ó Rígh na Glóire
                                                                          ar sgáth na hóige feasta.
                                                                        13. A Rí carthannach créachtach,
                                                                          ós dá éagnach re caraid,
                                                                          tabhair ar ndol don talmhain
                                                                          40] neamh dom anmain mar mhalairt!

                                                                        14. p.189

                                                                          1. Uch! is truagh
                                                                            1] dá maireann ar lorg na sluagh,
                                                                            's gan fios, giodh amhghar an sgéal,
                                                                            cáit ar ghabh an tréan ná an truagh.

                                                                          2. 5]
                                                                          3. Uch! a Dhia,
                                                                            is mairg fuair an cholann chriadh
                                                                            atá ag fiadhach ar gach olc,
                                                                            agá mbreith go port na bpian.
                                                                          4. Uch! mo léan,
                                                                            10] a shaoghail mheabhlaigh na mbréag,
                                                                            mar do ghabhais mise id líon
                                                                            dom tharraing ó Chríost na gcréacht.
                                                                          5. Uch! is mairg
                                                                            atá fán saoghal ag spairn,
                                                                            15] dá chumhdach do mhac nó mhnaoi;
                                                                            dá n-abrainn fá naoi é, is mairg.
                                                                          6. Uch! mo bhrón,
                                                                            a Rí Nimhe nár chan gó;
                                                                            dá ndearnainn-se riamh do réir,
                                                                            20] do chaithfinn go léir mo lón.
                                                                          7. Uch! is uch!
                                                                            dá measainn a ndearnas d'ulc,
                                                                            tar mo bhéal, go bhfaghainn bás,
                                                                            ní thiucfadh go bráth acht 'Uch!'

                                                                          8. p.190

                                                                            1. 1] Osgail romham, a Pheadair,
                                                                              ós díot dleaghair a dhéanamh;
                                                                              isteach nó go dtí an chalann,
                                                                              léig an t-anam 'na éanar.

                                                                            2. 5]
                                                                            3. Dá bhféadainn dol don tigh-sin,
                                                                              léig an tslighe dom chomas;
                                                                              atáid anois re tamall.
                                                                              triar dom tharrang ón doras.
                                                                            4. Is don triar-san an diabhal,
                                                                              10] agus miana na colla,
                                                                              is an saoghal dár lingeadh;
                                                                              a Dhé, go gcinnear orra!
                                                                            5. Ón triúr atá dom fheitheamh
                                                                              ní leam teitheamh ná foras;
                                                                              15] ní husa d'fhior gan éideadh
                                                                              dul ar éigean san doras.
                                                                            6. Osgail, a Mhuire Mháthar,
                                                                              freagair láthar mo chosgair;
                                                                              dá raibh Peadar go feochair,
                                                                              20] gabh an eochair is osgail!

                                                                            7. p.191

                                                                              1. 1] Ceathrar do bhí ar uaigh an fhir,
                                                                                feart Alaxandair uaibhrigh;
                                                                                ro chansad briathra gan bhréig
                                                                                ós cionn na flatha a finnGhréig.

                                                                              2. 5]
                                                                              3. Adubhairt an céidfhear díbh:
                                                                                'Do bhádar iné 'man rígh
                                                                                fir an talmhan, truagh an dál!
                                                                                gé tá iniu 'na aonarán.'
                                                                              4. 'Do bhí iné rí an domhain duinn
                                                                                10] 'na mharcach ar talmhain truim,
                                                                                ciodh é an talamh a-tá i-niugh
                                                                                'na mharcach ar a mhuin-siumh.'
                                                                              5. 'Do bhí,' arsan treas ughdar glic,
                                                                                'an bith iné ag mac Philip;
                                                                                15] iniugh aige nochan fhuil
                                                                                acht seacht dtroighthe do thalmhain.'
                                                                              6. 'Alaxandar muirneach mór
                                                                                do bhronnadh airgead is ór,
                                                                                iniu,' arsan ceathramhadh fear,
                                                                                20] 'ag so an t-ór, is ní fhuil-sean.'
                                                                              7. Comhrádh na n-ughdar do b'fhíor
                                                                                i dtimcheall uaighe an airdríogh;
                                                                                níor bh'ionann is baothghlór ban
                                                                                ar chansadar an ceathrar.

                                                                              8. p.192

                                                                                Envoi.

                                                                                1. 1] Anois, a leabhráin, imig rôt;
                                                                                  is áirithe dhuit fáilte na huile
                                                                                  san uile réghión thiar is tuir
                                                                                  ó chríostaithibh na cruinne.

                                                                                2. 5]
                                                                                3. Is trua nách damhsa atá sé i ndán
                                                                                  (tráth bhead aosta, mar tá tusa)
                                                                                  bláth na hóige chur orm arís,
                                                                                  sul a mbeinn críon aosta liosta.
                                                                                4. Má tá do chóta casta buí,
                                                                                  10] tá do chruí geal id chraiceann;
                                                                                  tráth cuirfear tusa arís i gcló,
                                                                                  beig bláth na hóige ar do mhalainn.
                                                                                5. Ní mar sin damhsa! Caife mé
                                                                                  géille 'on éag is dul don bhaile;
                                                                                  15] seachain thusa, a léthóir shéimh,
                                                                                  gan cluain an tsael bhoicht dod mhealla.