Corpus of Electronic Texts Edition
The bardic poems of Tadhg Dall Ó Huiginn (Author: Tadhg Dall Ó Huiginn)

section 24

SOMHAIRLE MHAC DOMHNUILL

  1. Fada cóir Fódla ar Albain,
    anois am a hiomardaidh,
    a cóir féine acht go bhfagha
    ní dóigh Éire i n-aontamha.
  2. Atá re hathaigh d'aimsir
    cóir ag an chrích Albainsin
    ó Ráth chneasaolta Chobhthaigh,
    fáth easaonta d'Albanchaibh.
  3. Tugtha d'Albain na sreabh seang
    a cóir féin d'inis Éireann,
    críoch aimhréidh na n-eas mbanna,
    suil bheas aimhréidh eatarra.
  4. Créad an chóir nuaidhese aniodh
    atá ag críoch cloinne Míliodh,
    má tá aguibh innis damh,
    fa n-aguir inis Alban?
  5. An cháin trom do bhí ag Balor
    ar Éirinn dá hátaghadh —
    dúsgadh faghla dí a dhéanamh —
    Banbha an í do aigéaradh ?

    p.174

  6. Nó an iad na hoiléinse thoir
    atá idir Fódla is Alboin,
    'sgach eang bha fionnmhagh Íle,
    nó Ceann sriobhghlan seinTíre ?
  7. Ní héinní dá saoileann sibh
    atá ar cuimhne ag crích Éibhir,
    acht ní is truime re a thabhach,
    sí uime dob easbhadhach.
  8. Na trí Colla, críoch a sgéal,
    clann Eochaidh díomsoigh Dhoimléan,
    déanamh dóibh ar fiadh nAlban,
    triar ris nár chóir comhardadh.
  9. Dias don triúr do theacht i lle
    go crích Bhreagh na mbeann sídhe;
    rogha an tsluaigh i Moigh Mhonaidh
    ó soin uainn ar n-anamhain.
  10. Iongna do fuilngeadar féin,
    fir mhaordha na n-arm n-aighmhéil,
    Colla 'sa seinsliocht ó soin,
    a n-eighriocht orra d'easbhoidh.
  11. Créad fa dtiobhradh clann Cholla,
    ar son ar fás eatorra,
    tar magh mbarrúrchas mBanbha
    tal d'andúthchas allmhardha?
  12. Cia an rí ar a bhfuil Banbha ag brath
    d'fuil Cholla na gcolg bhfaobhrach?
    má rug rogha d'fóir Alban,
    cóir a cora ó chomhardadh.

  13. p.175

  14. Rogha leannáin Leasa Cuinn,
    Somhairle mhac Meic Domhnuill;
    brath céile do Mhoigh Mhonaidh
    's re bhfoil Éire ag anamhain.
  15. Géag thoraidh Teamhrach na bhFionn,
    grian gheal i ndeaghaidh dílionn;
    craobh séanta d'abhlaibh Íle,
    réalta samhraidh soisíne.
  16. Éinghein sochair síl gColla,
    lámh ionnarbas eachtronna;
    toradh abhallphóir fóid Bhreagh,
    cabharthóir na gcóig gcóigeadh.

  17. [...]
    cúis doilghe,
    gur aguir sí Samhairle,
    críoch Bhanbha fa bhróin Danar
    tarla a gcóir gan chríochnaghadh.
  18. Deileóchaidh Éire is é a suim
    roighne curadh chlann nDomhnuill
    re síothmhagh n-arsaidh nAlban
    gasraidh fíochmhar fionnardghlan.
  19. Sgéal bheanas le crú Cholla
    do léigh sinn i seanrolla,
    budh naoidhe um' dheóidh fa dheireadh
    an t-aoighe sgeóil sgaoilfidhear.
  20. Urra an sgeóil sgaoilfidhear duit —
    Sésar an t-airdrí ordhruic,
    re líon gliadh d'ágaibh áille
    do fágaibh fiadh Eadáille.

  21. p.176

  22. Gluaisid reompa ón Róimh anoir
    go hEasbáin an fóid iobhraigh;
    líon eachtra dob fearr obar,
    ní ar cheann teachta tángadar.
  23. Grádhaighis iarthar Eórpa
    Séasar na sluagh ndíleónta;
    ón Róimh do aontaigh anadh,
    'sníor aontoil dóibh dealaghadh.
  24. I gcionn aimsire ar n-anmhain,
    lá éigin d'éis tionnabhraidh —
    dáil chabhra an rí dhá rochtain —
    do-chí amhra n-iongontaigh.
  25. Dar leis féin fuair 'na fochair,
    'na mnaoi áluinn iolchrothaigh,
    an Róimh ag ríomh a dochar,
    gníomh budh cóir do chronochadh.
  26. Frais do dhéaraibh re a dreich ngil,
    fuilt sgaoilte go sgéimh thuirsigh
    'gun Róimh ag éagcaoine a huilc,
    cóir éagcaoine fá n-éabhuirt.
  27. Níor chubhaidh riot, ar an Róimh
    mo bheith mar bhím i gcéadóir;
    id dheaghaidh gan dál gcabhra
    fám lán d'fearaibh allmhardha.
  28. Caomhna longphuirt nách libh féin,
    iongna dhuit, a óig airmghéir,
    'sdo thír féin arna faghuil,
    dá béim dhíbh ag danaruibh.

  29. p.177

  30. Dob iad orfuighle Séasair;
    a Róimh an mhúir mhínghréasaigh,
    fár mbreith soir nó ar mbeith i bhus,
    bheith ar do thoil do thriallus.
  31. Adéaruinn riot, ar an Róimh,
    tabhair leat líon do thionóil,
    tiomsuighidh bhur n-óig áille,
    d'ionnsuighidh fóid Eadáille.
  32. Ná bí ní as faide ag anmhain,
    nár dhuit do theagh tionnabhraidh —
    giodh eagail aighthe orthuibh —
    d'aithle a eagair d'allmhorchuibh.
  33. Laochradh Ghréag, gasradh Eórpa
    rug leis, fa tráth taisbeónta,
    do dhíon na síothRómha soir,
    gníomh dob fíorchóra ar féachoin.
  34. Do saor Séasar, is sé a suim,
    d'éis na n-ainbhreath do fuluing,
    ó neart saobhchath slóigh dhanar
    Róimh na n-aolchloch n-éagsamhal.
  35. Do-bhéara Banbha, bean Chuinn,
    do bhreith na Rómha romhuinn,
    a fear féin ó Mhoigh Mhonaidh,
    ag soin céill a gcualabhair.
  36. Ar aghaidh mheic Mheic Domhnuill,
    feadh éagcaoine a hanforluinn,
    do-chí an Bhanbha bhfairsing bhfinn
    d'aisling suil tarla i dtoirchim.

  37. p.178

  38. Mac Alastoir d'furtacht cháigh
    tiocfa, mar tháinig Séasáir,
    don dulasa fa Bhóinn Bhreagh,
    slóigh nách urusa d'áireamh.
  39. Sluagh Séasair mar rug fan Róimh —
    tre Ghort Luirc, líon a dtionóil,
    tiocfa Séasair clann Cholla,
    barr do dhéasaibh díoghloma.
  40. Fásfaidh coill a ciomhsaibh trácht
    do chrannaibh seólta síothbhárc,
    ó Mhuaidh séadoirdhreic bhinn bhaoith
    go Binn Éadoirmheic Éadghaoith.
  41. Díolfaid a gcóir re crích Bhreagh,
    géabhthar leis lorg a sinsear
    thort soir go seanráith dTeamhrach
    don mhoigh eangbhláith ildionnach.
  42. Don Cholla Uais ór fás sibh
    má tá nár chreid Críoch Éibhir,
    do bhí sí ag seinsliocht Cholla,
    eighriocht í nách ionronna.
  43. Cia an t-éinrí áirimhthear lionn
    nár ghabh airdcheannas Éirionn,
    ó Cholla go Gaoidheal nGlas,
    más laoidheadh orra an t-eólas ?
  44. Na trí Cholla, gan chead dúin,
    tugsad Éirinn tre iomthnúidh —
    curaidh glanchuain bhréidghil Bhaoi —
    ar chathbhuaidh éignigh éanlaoi.

  45. p.179

  46. Cuirfidh Samhoirle 'sé a am,
    ní choimheóla um chrích bhFréamhann,
    crois orra go horlamh uaidh,
    connradh na gColla an chéaduair.
  47. Fa Chaisiol, fa Chruachain Aoi,
    fa Almhain an fuinn ghéagnaoi;
    'sfa ráith n-eachradhghlan nOiligh
    seanchonnradh cháich crosfoidhir.
  48. Críoch Bhanbha i mbun na suirghe
    don chrois chuirfeas Samhoirle,
    fuair anois tóir dá tabhach,
    Bóinn don chrois budh céadfadhach.
  49. FADA


    p.180