Corpus of Electronic Texts Edition
The bardic poems of Tadhg Dall Ó Huiginn (Author: Tadhg Dall Ó Huiginn)

section 2

Ó DOMHNUILL

  1. Dia do bheatha, a mheic Mhaghnais,
    ó Thír Chonaill chaladhghlais;
    bí ag deifreaghadh, a ghruadh ghlan,
    go sluagh gcleithleabhar gCruachan.
  2. Deifrigh chugainn, má taoi ag teacht,
    ní beag tadhall san tuaisgeart;
    a rí an fonnmhuighe Ultaigh,
    bí it chomhnuidhe i gConnochtaibh.
  3. A ghnúis dílligh, deifrigh ort
    d'féachain Chóigidh Ól nÉagmhocht;
    ná bí troighleasg, tar anall,
    ná gabh toirmeasg 'na thiomchall.
  4. Dia do bheatha, bí ag toidheacht,
    tiomsaigh trá do saoroireacht;
    déana lánsluaigheadh, tar thort,
    tre mhagh gclárnuaigheal gConnocht.
  5. Tiomsaigh leat laochraidh Uladh,
    fada atáid gan tiomsughadh,
    do sgur chommórthais chlann gCuinn
    red bharr ndonnórthais ndíoghunn.

  6. p.11

  7. Fiarfaigh féin do síol Suibhne,
    an truagh leó, a flaith Mhodhuirne,
    mar táid Connachtaigh ag cur
    re trommacraidh fáid Uludh.
  8. Abair re clannaibh Néill náir
    déanad connailbhe is combáidh;
    foillsigh dhóibh a rabháigh rinn,
    a bhranáin óir ós fidhchill.
  9. Tabhair chugainn druim ar dhruim
    síol Eóghain, ceinéal gConaill,
    fad dhreich n-úir ngríosmhálla ngil,
    do súir chíoschána an chúigidh.
  10. Do chomhnámhaid, do chleamhnaoi,
    cruinnigh fad chéibh n-imealnaoi;
    fine mhór chneasbhláith Cholla,
    slógh ó leasráith Liathdroma.
  11. Aithnidh dúin, gé dearmaoid soin,
    ná rigthi a leas lá an tsluaghaidh
    acht clann fionnDálaigh fóid Bhreagh,
    ioldánaigh na gcóig gcóigeadh.
  12. Na ceithre dronga atá thall
    don tsíol do chin ó Chonall —
    cur feadhma dhóibh risan druing
    slóigh Teamhra ní budh tualuing.
  13. Clann Dálaigh na ndúinteadh slim,
    Dochartaigh, sluagh síl mBaoighill;
    síol órbh ansuaimhneach Ulaidh —
    síol glanuaibhreach Gallchubhair.

  14. p.12

  15. Ag sin na ceithre catha
    atá d'éis an ardflatha,
    lucht buaidhirthe Banbha Cuinn,
    sluaighsirthe calma ó gConuill.
  16. Dá meathaid fir Éireann ort,
    géabhaid duit ceannas Connocht
    laoich fromhtha na gceithre gcath,
    beithre Tolcha na Teamhrach.
  17. Síol gConaill na gceithre slógh
    tabhair leat líon a dtionól,
    fonn sámh na ngortfoithneadh nglan —
    go socroighthear clár Cruachan.
  18. Go ndíoghla tú ar imthigh ort,
    ná déana síoth ná socrocht
    fa chrích mbuig seinsleachta Sreing,
    do chuid eighreachta d'Éirinn.
  19. Ná bí réidh go rabhthaoi i bhus,>
    eadamar, a ucht solus,
    ní budh thall réidheóchaid ruinn
    ó éireóchaid clann Chonuill.
  20. Ní cás duit dol ar a n-iocht;
    go leagthar iad i n-aoiniocht,
    ní soileagtha thú tairsibh,
    oireachta an chrú Chonaillsin.
  21. Níor chóir dhuit déanamh tairsibh,
    oircheas don chrú Chonaillsin,
    dot chneas síthseang, dot ghlaic gil,
    a ndícheall dait do dhéinimh.
  22. Ní mór dhíobh, a dhearc mhálla,
    nách oide dil diongmhála,
    nó rodhalta dot ghruaidh ghil,
    nó comhalta uair éigin.

  23. p.13

  24. An lucht is sine ná sibh,
    atáid agaibh 'na n-oidibh,
    clann cháigh 'na ndaghdhaltaibh dhuit,
    a tharngartaidh Cláir Chorbmuic.
  25. Briathra a maca samhla so
    adubhairt Conall Cruachno
    ar Moigh Léana uair eile,
    a réalla sluaigh Sligighe.
  26. Lá dár fógradh cath ar Chonn
    ar Moigh Léana a los eachtronn —
    barr cleathmhongach na gclodh lag —
    le Mogh neamhchorrach Nuadhad.
  27. Teagaid fa Mhogh Nuadhad náir
    forgla fear nÉireann d'éanbháigh —
    sluaigh flathamhla ar nár ligh smacht —
    acht fir chathardha Chonnacht.
  28. Ní raibhe le Conn san chath
    acht fir Chonnacht dá chumhdach —
    laoich na ngreagh soidhéinmhe seang —
    re coimhéirghe fear nÉireann.
  29. Beag dhúinn Connachtaigh, ar Conn,
    do mhuin chomhráidh re Conoll,
    is sluagh Éireann 'nar n-aghaidh,
    a ghruadh séimhseang síodhamhail.
  30. Fir Éireann ó thuinn go tuinn,
    dob iad comhráite Conuill,
    níor chuirthe dháibh uamhain ort,
    eidir sluaghaibh chláir Chonnacht.

  31. p.14

  32. Oide dhuitse nó dalta,
    ar Conall, nó comhalta,
    a chiabh ghnéabhuidhe, a ghrádh ban,
    gach éanduine i gclár Chruachan.
  33. Sinsir Chonnacht láimh do láimh,
    do ráidh Conall i gcéadáir,
    atáid 'na n-oidibh agaibh,
    a bhoiggil áig abhraduibh.
  34. Comhalta dhuitse, a dhearc mhall,
    do lucht comhaoise, ar Conall,
    ód chomhaltrom, a ghruadh gheal,
    re sluagh dtolachcorr dTailtean.
  35. Gá dám dhó? ar Conall Cruachna,
    atáid ar n-óig anuallcha
    dhuit, a mharcaigh Mhuighe an Sgáil,
    'na ndaltaibh uile d'éanláimh.
  36. Créad as budh beag leat do líon
    mar sin, ar oide an airdríogh;
    sluagh carad ar aontoil ann
    aontroigh tharad ní thiobhram.
  37. Bristear le Conn na gciabh lag
    cath na maidne ar Mhogh Nuadhad;
    gealladh maith Conaill do Chonn
    is maith do chomhaill Conoll.
  38. Mar sin duitse, a Í Dhomhnaill,
    ní tháirfe taom éagomhlainn
    eidir fréimh chogthaigh Conoill,
    a séimh fortail abhramhoill.
  39. A leómhain Éirne, ní fuil
    acht éanchúigeadh it aghaidh,
    'sdo bhí Éire ag cor ar Chonn
    do thol a chéile acht Conoll.

  40. p.15

  41. Is iomdha comhmaith Conuill
    d'aos ghráidh fad ghruaidh abhradhuinn,
    mar do bhí an Conaillsin Cuinn
    'sa rí i gcomhaimsir Chonuill.
  42. Dóigh mar do cuireadh le Conn
    i sluagh Cruachna 's i gConoll,
    do dhóigh it chomhaltaibh cuir,
    's i romhacraidh mhóir Mhurbhaigh.
  43. Fearr iad so ná' seacht n-urdail
    do sluagh thacair thiomargaidh,
    fa mhílidh Mhoighe na bhFionn
    a tíribh oile Éirionn.
  44. An gcéin bheid ina mbeathaidh
    an sluagh fraochdha fuireachair
    beag d'anbhuain bhus eagail libh,
    a dhreagain armruaidh Oiligh.
  45. Créad an turbhaidh atá ort
    gan teacht d'féachain fear gConnocht —
    laoich na ngreagh síodhamhail seang —
    ag síorfaghail fear nÉireann?
  46. Tuigim fós fáth do mhoille,
    a chodhnach cláir fionnFoinne,
    mar nách foil anacal ort
    ag moigh cladhsocar Chonnacht.
  47. Goillidh ar th'inntinnsi, a Aodh,
    críoch Mheadhbha na múr bhfionnchaomh
    ar son nách fuiltear réidh ruibh,
    a muintear féin dá foghuil.

  48. p.16

  49. Dol dí i n-aoineacht ód ghruaidh ghloin
    fearr leatsa iná' lot eadroibh;
    saoilim gur lat an leanabh,
    a slat bhraoislim bhaisleabhar.
  50. An gcualabhair cúis na mban,
    nó an bhreath ríoghdha rug Solamh,
    a ghéag neamhchranda ón Mhuaidh mhir,
    i n-uair leathranna an leinibh?
  51. Táinig lá i láthair Solaimh
    cúpla inghean éagsomhail,
    dias data ghnéanaoidhe ghlan,
    éannaoidhe aca ar iomchar.
  52. Do bhí gach bean dona mnáibh
    ar dteacht 'na cheann i gcéadáir
    dá dhearbhadh gur lé an leanabh,
    go ndearnadh é d'áiteaghadh.
  53. Ó nách fuil fiadhnuise libh
    don chursa um cheann an leinibh,
    a roinn eadraibh dob áil liom,
    ar eagnaidh cáigh go coitchionn.
  54. Maith an bhreath, arsa bean díbh,
    rug Solamh mór mhac Dáibhídh
    dúinn fán gcloinn ndóidleabhair nduinn,
    roinn an óigleanaibh eadruinn.
  55. Fearr liomsa mo leanabh féin,
    ar an bhean oile ainnséin,
    gan bheith i mbaoghal don mhac
    'sa bheith it aonar agat.
  56. Tusa féin máthair an mheic,
    ar breitheamh na mbreath n-oirdhreic,
    deimhin gur it bhroinn do bhí,
    roinn an leinibh ní léigthí.

  57. p.17

  58. Mar sin, a Aodh mheic Maghnais,
    do dhruim uilc nó iomarbhois—
    gá dtám 'ga innise ort?—
    nár mhillisse clár Connocht.
  59. Níorbh áil leat, mar is leat féin
    sealbh Chonnacht, a chneas mínréidh,
    bheith dá milleadh, a ghlac glan;
    do-rinneadh lat an leanabh.
  60. Do chaomhain sibh Cruachain Chuinn,
    do chosain tú ar chloinn gConuill
    port seinSligigh na sreabh nglan
    tar deinmnidibh fear nUladh.
  61. Dá ndearntá comhairle cháigh,
    do bhiadh Tailte 'na teannáil,
    'sdo bhiadh Cruacha ar char eile;
    ná gabh uatha a n-impidhe.
  62. Ní héidir ón Inghin Duibh,
    dá mbeitheá féin dá bhfoghuil,
    a dhéar díleanda ó Bhóinn Bhreagh,
    díbhearga dhóibh do dhéineamh.
  63. I gcúigeadh 'na mbia an bheansa
    ní lamhthar luadh imreasna;
    srian re Conallchaibh gur chuir,
    do chomharthaigh Fiadh Fionntuin.
  64. Go breith oirn d'inghin Séamais
    síoth do chách ní choingéamais —
    fiadh Breagh go dtarla ar a tol —
    ar feadh an abhra d'iadhodh.

  65. p.18

  66. Ón tráth fá dtánaig tar muir
    ní chuimhnighid clan Dáluigh,
    tre sduaigh Cabha an chláir iodhain
    fala cháigh 'na gcroidhiodhaibh.

    DIA DO


  67. p.19