Electronic edition compiled by Benjamin Hazardproof corrections by Hilary Lavelle, University of Ulster at Coleraine
Funded by University College, Cork and
The HEA via the LDT Project.
1. Second draft, containing a correction.
Extent of text: 61140 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402561
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.
Copyright for the printed edition rests with the School of Celtic Studies, Dublin Institute for Advanced Studies, Dublin. The electronic edition was compiled with the kind permission of the copyright holder.
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents even pages 2289 of the volume. All editorial introduction, notes and indexes have been omitted.
Text has been proof-read twice.
The electronic text represents the edited text. McKenna's reading of the MS. is followed here by his standardised text. Text supplied by the editor is tagged sup resp="LM". Expansions to the text are marked ex.
There are no quotations.
The editor's hyphenation has been retained.
div0=the poem book; div1=the section; stanzas are marked lg and numbered. metrical lines are marked l. Every fifth line-break is numbered, remaining linebreaks referring to typographical rather than metrical line lbare commented out in the master file.
Names are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.
This text uses the DIV1 element to represent the section.
Created: By various Irish poets; contemporary ascriptions are given in each head. Date range: c.13401400.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Hilary Lavelle (ed.)
Data Capture Company (data capture)
- Teach noil gach bruighean na baile
[...]
tuiremh a taige
thech a mbhi a lor ar bhend buidhi
dor im gach ngem ngloine.
5]- Imdha bledhe dhor mar fheghaim
dol fhledi sda luaghaill
is a tigh teann dluta dighainn
is cupa is beand buabaill.- Cuirn a taighi na mbroin bhendchuirr
10] gloir oili ni findfaind
druim na slogh na mbroinigh barrchaim
dol ri froigid findchaill.- Eagraid i teg fa Bhrian mBhoinde
dream fhial is geal ngruaidi
15] imdha fan flaith ngregaich gribe
go sgaith edaich uaine.- Imdha fer saer and go hursain
sa barr caemh mar chasnaidh
imda geg taebhsheang is taighsoin
20] aebhell greg don gasraid.- Imdha sroll ri slis i dhuini
ni lor da fhis uaindi
isging trom ar cul a cheli
is dond ur is uaine.
- 25] Imdha sgeth uaine is airm comlaind
os baidhb Chluaine cairbseng
imdha srian is gealga is goirmlind
is sleaga neamna ar aighlind.- Imdha na thaig aird re oirigh
30] iall ar saigh ngairg nglegil
is gormat ro ladh os luirich
dondbhrat lamh ri lenidh.- Bard go sroll uime san ursain
or uirri na asnaid
35] os troimerla find in fhirsin
mind loinderrda ar lasraic.- {MS folio 1r b}Drong mholta don ghel chas chuilfind
na sleagh nglas le ngebheand
Mag Amhradan Brian na mbhuabhall
40] dagbranan Fian nErenn.- Tuar molta do Brian tre braithreas
dreach corcra ciabh glunchas
geal a bhond is tana a traithchnes
mala dond tre duthchus.- 45] Bel dearg ag Brian bas mar fhailind
ciabh chas nar celg diraim
derc uaine sa mong mar monaind
gon guaire ndond nighaind.- Aighead fial nach uiri gelclar
50] nuidhe sgiamh tri a sgothbraen
geal i ded derg a da roithlenn
breag ceard a chomhchaem.- Dath oir cherd ar cul i Eogain
clum na learg mar laeghfhuil
55] suairc do Brian i bruindi gleghil
niamh tuindi ar a thaebhaibh.
- Brian Mag Amhran na ndaigcreach
arm ar ghadh ga glancath
dergthar a chleath imtrom ethreach
60] i timcholl creach cathrach.- Mail Meada moid nach moid fhichdha
dela
[...]
oig orchna
geas mall a slis chollmhor Chruachna
dondsroll ba cris crochdha
65] ingean Gilli Iso iarrtha
mo chisa as a cofra.R.a.c.d.a.i.d.
- {MS folio 1v a}Duaislibh taiseach Banba Brian
a labra ni labra shaebh
gach gilla dar ghen go Niall
70] do ber Brian Sina go saer.- Mac dEchaidh na nabra ndubh
eochair na Banbhaia a glac geal
Niall nachar nemghnathaigh midh
derbrathair don fhir Brian Breagh.- 75] Moidi a chairdeas is cland Nell
a airdmeas ar gach crand ciuil
iarsna na righ diaidh i ndiaidh
do shil Briain in Briansa o mBriuin.- Brian mac Donchaidh dergas crann
80] re onchoin do derglas drong
glan a luaidhim cind a cind
tuailing sind a char go Cond.
- Go Cond Ceadchathach na cuan
is na fonn sedcrothach saer
85] ni faigeabh gan bre o Brian
triar fo dech is cuigear caemh.- Tualaing sind a nairemh sin
bidh grind gach a raidhiubh ribh
ni he a ngairm do denum duibh
90] aderum ruibh ainm gach fhir.- Dondchadh Cimi in cuaine righ
mac Gilli nuaidhe na naemh
meic Gilli Iso ucht ban
slan o ulc gach cisu in craebh.- 95] Meic Gilli na naemh neart niath
time i taem nir clecht ri chach
meic Muireadhaigh gan mhodh maeth
cor laech ar uidheadhaibh dath.- Meic Samradhan shubaigh saeir
100] sa randghabhail cubhaidh cair
meic Conchobair na con sroill{MS folio 1v b}do gon toir dorchoraibh aigh.- Meic Fergail meic laechdha Floind
ba fraechdha i ngach glec a grem
105] meic Aengais in earrla find
rind fedma ar a shaerbhois sheng.- Meic Conchobhair meic Thaidg Tir
do airg a glec na glec ger
meic Ruairc mec Imhair in aigh
110] cuairt Chet ga laim righshuir redh.- Meic Cosgraich meic Dungail duind
go dtnudhgail na tnudghail tend
mhec Oirechtaich nar airg chill
in gairg bind soinercaigh seng.
- 115] Meic Ethach meic Maenaigh mhin
meic Baithin nar chan acht coir
meic Brenaind meic Ferghna fhel
nach derna ri cler glec ngloir.- Meic Fergusa in ochta gil
120] ba corcra a sengbosa o saigh
meic Mhuiredhaigh moir don mhuigh
nir chuir toir fhuinedhaigh air.- Meic Eogain meic Duach derg I
a ferg nar luath mar bhadh le
125] meic Briain meic Eachdhach fhuair ghnai
druim sluaigh ba drai Eachach e.- Meic Cairbri meic Cormaic Cliach
mac nachar tromloit ar tath
meic Airt meic Cuind na con sgith
130] o frith cuing do chor ar chach.- Mag amhradhan Brian na mbeann
daghbranan nach cian o Chunn
senchas fhir na nerrladh ndond
do ceangladh go Cond sin sund.- 135] Rugus leam mar luing re sruth
o Cuind ar nach beam ag brath
in gheg nachar crom re cith
im rith go Cond na ced cath.- Conn cedchathach cloinde Cuind
140] cedfaidh a chloindi os gach cloind{MS folio 2r a}Teallach nEachthach is dua in Cuind
coill nua ni crechach in coill.- Ceann Teallaich Echach fuair dan
o hEchdhach da fhuair gach sgel
145] gach baili a mbhi snach bi Brian
fairi na cliar do ni a nell.
- Brian mac Dondchaidh din na duath
sidh gon onchoin tar a fich
breth De do chennaig dho chach
150] in trath do chengail se in sith.- Sochraidi shuir baghach Briain
ar nach fuil arach gon oir
bog fini Brenaind im buaibh
sluaigh a Fremaind Midhi mhoir- 155] Gilla og anas re lot
amos Sinda na mbrog mbreac
fer Muighe Slecht a seang glac
nochor fherr mac Cecht no Ceat.- Fecheamh coitcheand ceandaich dhuan
160] in boigtheall nach lengair lamh
ni tuilleam buidhi re Brian
riar gach dhuine risin dan.- Aes dana in talmhan na thaigh
na dama ig adhradh na fail
165] gach damh go Brian Bhealaich Broin
a thoil diall don fedhain air.- Brian mar Theamraich mar teach mBriain
re leanmhain gach leath as ail
cosmhail e is Temhair in Trir
170] do sin se tar fearaibh Fail.- Suairc inadh longphoirt laich doth
ar gaith dua CondChuirc sar chith
cul o nGuaire ni cul creach
dun na mbreath bus buaini ar bith.- 175] Airgneach Daili na fleadh fuar
in fear a sairi nan sroll
cosmhail brigh ar cind na cliar{MS folio 2r b}do Brian sdon fhin fhind ga ol.
- Inbear Muighi Slecht na sreabh
180] na huile echt agon fhir
sruth Grainde ar a guth ni gabh
sruth glan is aille tre fidh.- Ceand Cruaiche ag Brian do ber ni
sgiam a tuaithi sen as e
185] mor leas ro glemheall a gnai
in treas drai na hErenn e.- Ceann na ndruadh ceand na slogh sin
mor don shluagh do mheall nach mair
Magh Slecht os in chairthe chuil
190] fuil na necht gan aithbhi air- Ceand Cruaiche ata ar an muigh mor
do chuir mna gach thuaithe i tam
ar marbh se ag slechtain don slogh
mor dechtaibh e seach gach nar.- 195] Ocht catha fo tri truagh soin
nocho sluagh do bhi fa bhoil
do chathaibh is marbh san muigh
gan fhuil tachair o arm air.- Tedhm is uaisli i nInis Fail
200] do indis in duainse duind
fearta in teghma ar an muigh mhin
im righ Teamhra uil fa uir.- Tighernmhas tigherna os chach
a liberna ro bo luath
205] flaith na rend rainig a chrich
tainig a dhith ri Cheand Cruach.- Ainm o fertaibh Gaidhel nglan
sa leachtmaigh nar sgaileadh sgur
achadh ferta nach fand fer
210] ferta ar sean ann bun a mbun.
- Do toghaibh ag Briain oi Briain
a lagh fa na fodaib fuibh
lebheann na leachtmagh na laim
seachtmhagh plaigh Erenn fa uir.- 215] Beann mar Bhend Edair gon fir
do shedaib agus do shubh
Beann Coilctheach gach cliar fa crodh
sgoilteach sgol ag Brian na bhun.- Gasda in feren seghaind saer{MS folio 2v a}
220] is cenel mBrenaind im Brian
flaith Callmhuighi na call nur
clandbuidi a chul cam a ciabh.- Brenaind mac Fergna folt tais
nach derrna olc bad olc dis
225] a cor do Brian bid slan ses
ni ges do cliar da radh ris.- Suirghi in fhir is i ar ar nuidh
ag a digh ag nach bi biaidh
bidh ar es a denmha daibh
230] sbes ag mnaibh i mberla mBriain.- Bidhbhaidh fhir na nabra mall
ni mil ar a labra ig lind
do cuaidh O Ruairc na cend
sdar leam ni fhuair cuairt da chind.- 235] Tearc ar domun uile a fiach
moludh gach duine ar o nDuach
mac Moiri ni men mar chach
gnath lem na Boindi tar bruach- Beag an ingnadh enech mBriain
240] gan dimblad gan debech sgeoil
Tellach nEathach na nech min
dibh teach na dethach fo dheoidh.
- Brian mac Dondchaid drech mar gris
o Cobhthaigh do creach go Buais
245] gan gradh ar sded ag sduaigh Nais
ar ais do breg duain ar duais.d.- Tadg mac Aengusa fuair gnai
rug buaidh du Aengusa i
sgel ad clas re ted na tech
250] nocho leg as gandhni- Magnus mac Dondchaidh drech redh
do chomthuigh gach teach na tir
riar les na nuile rob ail
a baigh re gach nduini dibh.- 255] Dondchadh mac Dondchaidh Chind Chnuic
crodh o Loch Gili do gluais
tearc thoir nach luigheann fo laim{MS folio 2v b}nocho cuireand ar dail duais.du.ais.- O Duibgeandan duine naem
260] duine mar gach nduini nog
do ling a leabaidh na naemh
do chind Mael Peadair ar Pol.- Mael Mheadha bruindi mar blath
no mar ela os buinde ar bruach
265] a henech ni chel ar chler
sdo ghebh go ler ler a luach- Ingean I Ruairc Mor rob mo
sa mo a sodh gurub sodh nua
a naighidh ni headh ata
270] fer na mna bas failidh ua. d.u.ais.- I ngach airmdeabhaidh re ais
dU Gairmledhaich gimad guais
Mael Seachlaind sin is e a nagh
do ber se ar gach ndan a duais.
- 275] Eachmharcach O hAnluain aird
do airg go Bir is go Buais
gor traigh a rotuile righ
sochaidhi rer dilad duais.- Mac Magnusa Mhuighe Find
280] Mael Seachlaind as oirrdirc clu
menic les bo do crudh creach
do chur isin teach a du.d.u.a.i.s.- Tadhg mac Briain mo flaith rem la
a maith go rob mo sa mo
285] eneach Taidhg ni leg re lar
nocho mairg ted re dan do duais.- Magnus Cruachan cheleas mna
ni huathudh bereas a bu
go mbheth se fa doludh do
290] in domun is do ba dhu.- Muiri mathair Iso oigh
ingean Iaicim aigheadh nua
da mac go foghnann in fer
do nach congband re headh ua.Dhuais- 295] A meic Muiri sa meic Dhe
is ler det gach duini a cli
tuigidh tu in tagra ar ata
gen go nabra acht u a i.d.u.a.i.s.l.i.b.t.a.i s.
- {MS folio 3r a}Denum sid mbhunaidh ai Briain
300] bim mar as cubhaid go cain;
togaibh in malaich nduind
na falaigh in suil cuirr caim.
- Na falaich oraind tucht geal
a lucht molaim as gach mhudh
305] na falaigh in gruad nearg damh
am learg do gabh snuadh na subh.- Mo bel red bhel tana teann
mar ader a mhala mall
tenntar in corp rabhan rim
310] a fholt find na caban cam.- Tabhram comhluidhi a chorp saer
a folt dondbhuidhi dar ndin
dar cintaib a chind na mBrian
dod riar ticfaidh sind ar sidh.- 315] Sidh duthrachta ga luadh lim
rid gruadh nurcorcra as gach am
na can frithcealg ach fir rim
sid do chind rithlerga rand.- Sguirium dar noirr denum shidh
320] in bhar coim do ghenum glor
sidh anathluth ni dual dund
a sduagh urmhalach dhubh mor.- Adhbhur thergi ad rigthaigh rind
na limhthair ar cerdni ad cheann
325] is eadh do loit ar naibh and
gan rann doit ar gach laidh leam.- Bim mar do bhamar ai Briain
mar nach gabhadh sidh ri saidh
uaim comainn is dlesda duind
330] festa rith shuil comaill caim.- Aig seo tegosg uaimsea ort
agus na sluaighsea ar ar slicht
do bhidhbhaidh da meadh ret ucht
leag i lucht is ingair thicht.
- 335] Tu fear a leactha ar a leg
sgach fer ag thechta do thoigh
do chomarsoinn gan muirrn mir{MS folio 3r b}od sholosloind sin guirm gloin.- Ai Briain Meg amradhan oig
340] gana mbalbgabail ni bhid
bean tre tlaithe a gort do gheg
leg a snaithe gan tocht trid.- Suirghi ri Brefne a barr Li
na land ngerthe is guirmi gne
345] leat toirrcius i tiri i tai
mini ri mnai is oircheas e.- Toirtheach duid gac abhall fhind
do druid gach aband re hall
fochonnbhras on fhindbhraen thfhond
350] cocholglas choll nindlaegh and.- Toirtheach diasg na haibhni uaibh
agus na dairghi na ndiaidh
a hith ga halttrom gon uir
lachtrom duibh in bith a Briain.- 355] Toirthech gach magh uaine uaid
a Guairi tre ar gach fhoid
callrabhan du chuid dun Ghreg
a Meg bhuig Amradhan oig.- Sgathchorcra gach faichthe is fech
360] dathmolta tairthe bar tuath
find gach oirear is gach ath
do blath droighean ar cind chuach.- Righdha seol do bhaili ai Briain
is a nairi ar gach ceol cain
365] gearrthair mergeadha ga mnaib
delbhthair clair dergeala daibh.
- Gabhaind ag denumh arm nard
ramaind deghadh charbh is ceard
crithri a taebh armslat is ord
370] do mael colg bar naghbhrat ndearg.- Cranduigheadha bid id brudh
ga mbid malluighedha od midh
crann ga imsna ar gach nglun ngeal
sleagh san dun findsa os gach fir.- 375] Cearda ann ag amladh oir
agus slabrad tall re taibh
do braitderg nuamaind do nem
buabhaill sren re daicearrd daibh.- Macradha ag munudh a con
380] im dunad slatglan na subh
thech ag a ngles a Briain Breagh{MS folio 3v a}seal ar gach ngres biaidh id brugh- Imirt branaim is ler lind
god chebh clandaich a i Chuind
385] a Meg shair Samradhan sheng
send re taibh daghbranan dhuind.- Fir ig daghsenm uma uair
ig dula ar carfedm go ciuin
ar nimadh a nam in oil
390] ri himad oir na crand ciuil.- Imadh gach righraidhi rut
mirbhuile imad bhar nat
do legeadh cru bha chlar mbreac
bar ladh leat gan bhu gan brat.- 395] Rugais o Sinaind crech cruaidh
thech i ngach inaim go hem
o crech do sguir bhlaith a Briain
biaidh a ssaith cruidh go gach cler.
- Go hErni do chuaidh bar creach
400] is na heghmhi laim re loch
doiri sroill chorcra os gach cath
ag tochta amach o bhroin bhoth.- Airge in magh o mhoir aniar
soir go Cladh na Cairgi a chraebh
405] tre Magh nEne suairc bar slogh
tene mhor bar cuairt man Cael.- Creach Granaird do luaidhead lebh
gir lanard a sluaigead sin
a measg theach do gebhtha an groidh
410] creach a Moig Teabtha do tigh.- As tu o Duibhne a dearc glas
ar suirghi sar nert anos
fer mar or nDuibhni is deas
cneas geal as bhunghuili bos.- 415] Mar Choin Culaind do cneas ban
is cleas in ubhaill ag Aed
boill derga do ghon do ghruadh
snuadh Chon na cearda bha caemh.- Dealbh Fhiamhain in fir nar fhind
420] bhad riaghail a gil na glond
dar lin fleadh breactruaille bend
don geal sheng dhercuaine dond.- Mar maidm slebe ar cind na creach{MS folio 3v b}Find gach fhene tainm amach
425] a Fhir Diadh is dergi cruth
bruth tfhergi do chiam man cath.- A eolaig in daghbroit duind
a leomhain do dagloit drem
a nemh nathrach a guin Ghoill
430] a thuir a coill chathrach Cuind.
- A cercall tentidhi tren
a dergthene is dercmall gruadh
a bas corr daghaibh gon or
a thond mhor chalaidh ar chuan.- 435] A Mheg Amradhan tre fhond
doiri crannrabhan mad cheann
da mberi a Briain ghoin ar Ghall
red crand bhiaidh do troigh i tendD.e.n.u.m.
- A fir tainig ri tasg mBriain
440] tugais mhisi fa moirchiaidh
mhucht o sgeol in taisg is tend
mo dheor do faisg om inchenn.- Aichne ar a thasg thug misi
agud re na indisi
445] faidh mo bhas tenn is e sin
do sgend me as got aisgin.- A fir thug damh damhna der
sgaileas tasg Briain ni baidhbhsgel
freagair cach cred a oighidh
450] ni gnath eg gan fhiarfoighi.- Mar dho fhiarfhoigh fheacht oile
mac Liag tasg Briain Boruime
cneadh nemhe niam in fhuighill
Brian ele is eadh fhiarfuigim.- 455] Don glor aderi a dhuine
foirptheachdaid na fasuighe
biaid findesgir na feor bug
don seol innistir agud.
- In sgel demnige damhsa
460] olc a ulang agamsa
imda der gon sgoil don sgeol
as a sgel ni fhoil aiceod- Adbur sgeanma na sgela
tugais lat lor daithmhela
465] rom gabh mesgi don mheadhur{MS folio 4r a}mesdi dhamh anemneghud- Is dingantaibh indsi Fail
Brian mar indisi daghail
is truagh sas doiligh a dul
470] gan shluagh doigidh na arrudh.- Muna frith ga chosnum chath
cred tarraidh Tellach nEathach
Brian mac Dondchaidh din na ceall
ca lin torcair na thimcheall- 475] Cait an aghaigh sin an uilc
a raibhi lucht an longphuirt
in morslogh da rin gach neach
da chind man sloghmhor soichleach.- Nir lecthi don muintir mhoir
480] da dabhradh uaisle is onoir
sebhac findMuighe Fabair
gan inghuire enadhaigh.- Ni lemhadh bidhbha buain ris
mar dho badar da medis
485] cach do gach leith do flaith Breagh
nir bheth nar maith a muinter.- Longfort i Eathach Uisnigh
linmar eacht an adhuighsin
rab amhdhaigh a lis ar laigh
490] dhfhaghbail gan fis i nasgaidh
- Cac as eadh bha dera daibh
an tolc fhuaradar dhaghail
sa bhaili ri hucht in uilc
ni raibhi lucht an lonfuirt.- 495] Ni chadladh gan ched na thigh
no ni badh mho do muintir
airgneach ruaigdheas Benn mBhoirchi
gor mhell uaingeas aenoidhchi.- Ag biudh nag digh dar an dail
500] nir cleacht do uaingius dfhaghail
ag sduaigh Duibhi re na dhul
nochon uair duini diultud.- A dhilsiughudh na dethfir
nir comain da comechdibh
505] nir dilsigh dail daimh deoradh
gach dail daibh ro dilseoghad.- Brian a deoradha in domhain
dainimh do bar neoroghaibh
seoladh sluaigh do theacht fo theagh{MS folio 4r b}
510] tear uaibh deorad do dhlighfed.- Tainig doineand na dheaghaidh
do chuaidh iasg a hinberaib
ler gach lai ar a samradh sin
do bhai adhbhar gon aimsir.- 515] Fada gach la gemridh gear
da mhuintir o nach maireand
is faidi damsa na dhoibh
nirb alsa aigi monoir.- Anaibhind damh fo deachta
520] a negmhais in fhir aenleaptha
gairid lim lamh ri ho Cuind
sa lamh fam chind na cearchuill.
- Robadh gairid limsa is les
aenuir taram as taires
525] truagh a Dhe os ga dul uaim
gan mo chur is e a naenuaigh.- Dursann gan mo losgad lais
an oighidh fuair go faghmais
truagh nach raba tall as taig
530] sa cara and na egin- An adhaighsin na farradh
ma rir nocho rabhamar
do loisg soin me thiar gom thig
Brian toir agus se a negin.- 535] An tolc fhuair re na aghail
ni thug air a imgabail
do edfadh Brian gan breith air
do leith na diadh ni dheachaidh.- Usu les ger docra do
540] na techeadh snir tech rompo
a fuair do sbairn ele and
an tene sna hairm dulang.- Nir marbhadh darm Ghaideal ngeal
go bas Briain is nir baidhead
545] nir loisg tene riam roimi
Brian oile badh easpoighe.- Dil Briain no oighidh nar fhearr
fuair a lan duaislibh Erenn
fis gliadh na saerigh gar slogh
550] Brian ar aendhil sa nurmhor.- Do marbhadh Chobhthach Cael Breagh
do loisgead i digh teneadh
marbad Cobhtaigh ro bo creach
torchair re Labruidh Loingseach.
- 555] Eochaidh Oireamh uair na thaigh
ba sl
[...]
Mormael meic Mongaig
blosg
[...]
as a thruaill go tuind{MS folio 4v a}man losgud uair a Fremuind- Conuiri a mBhruidhin da Berag
560] do thoit re hAingcel nairmderg
do briseadh geas bhuidhean mBreag
in bruidean les do loisgedh.- Airc bruidhni ar brisiudh a geas
do fhuair Cormac Conloingeas
565] in bhruidhean nir ban a dath
far cuiread ar na nUlltach.- Da gabh Elim gan fhalaid
teach ar Fiacho Findalaidh
da adbhar gon ghaith fa ghul
570] marbadh i llaich sa losgudh.- Mac Erca an errla leabhair
Muirchertach mac Muireadhaigh
in tene mas fir do fhuair
sna dha dhil ele a naenuair.- 575] Diarmaid mac Cearbaill na cath
do thoit la hAedh ndub nimsach
do marbadh tuir thighe Breagh
ar Muigh Line sdo loisgead.- Brian mac Moiri mor an gim
580] do fuair oighidh na nairdrig
tene na gharrgha da ghabh
eri anma na neasbhadh.- Do laisg a lucht do loisg teach
air a teangnum sa teneach
585] tuir Bhanbha mar do bhai is digh
damna guil is cai a chluinsin.
- Is beag oraind na farradh
na uilc ele fuaramar
gach esbaidh dar bean riamh rind
590] go Brian nochneadh airmhim.- Acht muna buil ag Dia damh
erghi na diaidh do dhenam
ni er me do eadar as
leagadh mar e ni fuaras.- 595] Tar gach tuisleadh tugadh damh
gus aniugh do nind reabradh
dil Briain os a lanolc leam
abocht na dhiaidh ni dingneam.- Ni rac diarraidh nech anois
600] a choimdhi cred ma rachmois
seoid na sluaghsa ga dam daib
a slan uamsa da nedail.- Ni bend gan edail dagail{MS folio 4v b}da maireadh Mag Amradhain
605] ceandsa Dhe go fagha in fear
cara mar e ni fuigheabh.- Ar es dila mo dhana
is orrdaige medala
inmain cach do chanadh ruind
610] ag sgaradh ca trath ticfuind.- Nir er duini re na dhul
dochaidi a dhul don shaegul
damad eadh ro badh bhuan Brian
in fer ma nuar nirbh ainfhial.- 615] Teach Brian do bris mo craidhi
teach mar theach mBhriain Boraimhe
teach nar gairid samla sin
nach mairid ramhna is rafhir.A.f.i.r.t.a.i.n.i.g.ri.tasg
- Ramhuch tainig tasg Ferghail
620] sgel do dubh drech mindealbaich
in craebh fa blath ro bo bed
saebh do chach gan a choimed.- Fearghal mhac Briain bruindi seang
do leth Chuind cuich nach caineand
625] bha marthain doibh des in fir
sbes nochor choir na cairdibh.- In learg do rath ba ralan
go bas meic Meg Amradhan
ata ar ndith a cruid do cach
630] an crich do chuir a conach.- Ag sgailead duind na diaidh sain
gan arbur daithli in eolmaich
ar ndul uaind do craibh Coradh
laidh ar mbuair gar meathogadh.- 635] Ro bo minci crodh na ceall
ar comairci a craibh Railenn
tainte sluaigh Glindi Gaibli
tre buaibh cilli ar comairghi.- Ger linmhar a lucht toighi
640] dhes mharbhtha fhir Aelmhuighi
laim re theach thugadh ar crodh
rugadh ar creach gan cosnomh.- Mairg beanas cell don cruindi
bha bhuil danshodh oruindi
645] ni raibhi re tocht i Thail{MS folio 5r a}ar nairi re holc daghail
- Des marcaich Muighi na Fert
bud oilithrigh ar noirecht
biaidh aicnini na sligheadh sair
650] ga chineadh daithli Ferghail.- Mac Briain meic Dondchaidh derc mall
meic Findgualand flaith Cualand
do chuaid a cain do na cnaibh
in uair do chaid o Cobthaigh.- 655] Da chuaidh ar cara or cairdib
mor eagla gach athairgnich
ni bhi do teagar bham teach
ni banbhadh egal aithcreach.- Re med na toirbheart tug daibh
660] ni tuailing cach a congbhail
mairg nar chara du Briain Breagh
da fhagha na dhiaidh didean.- Re lind airgnich Acaidh mhoir
do thaibgind agra egcoir
665] daithli Ferghail ni hail lind
leanmain ar dail da ndligim.- Im tacar mbo beag mo shnim
des meic ingini in airdrigh
ar crodh ma do chaidh is teagh
670] re ndol i Tail ni thoillfeadh.- Adera me na marbhnaidh
re flesg in fuilt fhindghablaich
agod chainead do braith bean
a flaith Taidhean ar techeadh.- 675] A Teallach nEthach gan fell
a din egeas is airdcheall
rian bar namhad a nduraidh
a fhian Fhanad fhuarubhair.
- A theaghlach fhir na neach seang
680] da sgail sibhsi ar fud Erenn
a lucht toighi baidbhi Breagh
thairni im croidh bar coindmead- A mbhliadhna is mesdi misi
mor bund uaim ga indisi
685] ar chan me anduraidh re neach
madh cumain e budh aithreach.- Easgairdeach mhe thuaig is teas
is mairg neach do ni aimhleas{MS folio 5r b}
ar nuabhur ri cois i Chen
690] andois is uamhun e sen.- Bas meic righna Ratha Cuind
da rad me a ngarrda gobuing
ni thabram fen angne air
mo rem a aithle Ferghail.- 695] Fearghal mac Briain bruindi geal
ni ceand mo buair do bheread
fairi mu chruidh ro bo chair
ni fhuil mhaire ri hedail.- Gabha ic athchuma arm corr
700] ar marbadh churadh Cualond
a shleagh re remi roimi
fear eli ga ga hathsnoidhi- Aithris Maghnusa is Briain Breagh
tairbhirt chruidh crodh dho chaitheam
705] gon fhir nach mar ni mheradh
ni cradh cidh ma caigelad.- Ar mbhreth ar nairgeadh sar nech
cach cugaind diarraidh aithcreach
aris rainig ar ceand chruidh
710] in drem tainig ar tosaich.
- Marbhadh miled Muighi Slecht
dFeraibh Manach bha morecht
doirbh sith ris na tuathaibh thoir
ar ndith i Thuathail Teachtmair.- 715] Gilla Isu is Fergal fial
ge chomaidhid cath Oirghiall
traisgeoraid guin cleath Coradh
ar neach fuil ga haltoghadh.- Sgaili gach tuaighi na taebh
720] dar thesg a fholt fiar findclaen
cneas i Chen Ghailli ga ghuin
ler a sgaili sna sgeanaibh.- Do chansad os chind a chuirp
sluagh Tellaich Eachtach urrduirc
725] ghuil gon fhoir in adhradh land
rob amladh oir ar iarann.- Test gach aenduine ar flaith Fail
des a anma da agbhail
ma da bi in druim gonta od ghuin{MS folio 5v a}
730] is tre luing thochta a Fearguil.- Adearar ar uaig i find
gon fobul des in aifrind
leagar a cleath Cairnd Lini
neach it ainm gan oirbhiri.- 735] Gid imdha i timcheall ri treall
gair gol agus gair gemand
ba menci a learg braenach bhog
sealg agus aenach umod.- Tug Gleand nGaibli gan ghabhail
740] marbhadh meic Meg Amradain
fagus tra in gabhal don glinn
in ladhar ge ta ar toitim.
- Ni clos o da chuaidh Ferghal
en sa coill a celeabradh
745] crain da lo ni adair dal
ni labair bo re baethan.- Dairghi togbhaidh i tuili
ar marbhadh laich Liathmuini
congbhaid tonda Lacha Lo
750] clacha orro ri handro.- Ni thig blath re barraib crand
ni asann fear na fochand
ar a talamh da chuir cheas
nach fagar luibh go legheas.- 755] Teach onchon Lacha Lesi
rob e mo teach tairesie
ni foil neach ris badh ail sind
do chaidh in teach da teghind.- Nir an bo na heach aigi
760] mac Briain nar bheag sochraidi
ma thug sbes a bean am bhoin
maseadh is ar es Fergoil.- Des na sleagh do choidh na chneas
fuath don iarand rob oircheas
765] a haithli in croinn do choidh inn
coill nochor choir do chaigill.- Fearghal mac Briain badhb Chualand
mac flaitheamail Findghualand
ba dith bo ar fin fear Banda
770] ni bidh seadh dho i ndeagharra. R- Gilla Iso in abra duibh
cealg do dechus da dighuil
do breth ar neach eli ind{MS folio 5v b}cleath Eni nochon airmim.
- 775] A ndul ni heasbaidh enir
meic da mhac in tuirenich
bas na desi rem dhul fen
mesi ga cur fa choimhrem.- Da marbhadh mesdi mo sheag
780] Gafraid is Gilla Choimdheadh
Gilla in Coimdeadh is cor dhi
blogh do thoirneam ar tiri.- Mathgamhain Mag Raghnaill redh
ar cara firi in fearsen
785] do bera me a dharand
no go me talamh taram.
.R.amhuch tainig tasg Fergail
- Olc beatha na coisigheadh
a choimdi is mor i seachran
mor in mian don choimideacht
790] do niad gilli na leathbrag
ba mbeth acu in oifisdeacht
a Muiri is mor mo gearan.- Ad chondairc me aislingi
tiar ar bord Glinni Gaibhli
795] iarrfoidhmid na haichinti
go findum in bha taibsi
dar Dia smaith mo tairisi
bam breth uaithibh i nairdi.- Rachaidh me dar mbailini
800] mar a bhuil ceand ar mairi
berthoir and breath maislingi
agus fearfaider mailti
anfaidh me sa athailte ann o sin
go ceatra ceand raithi
- 805] Inneosaid go nemhfhallsa
maisling go crinda crithir
in teach beag fhuil agamsa
Mag amradhan da imirt
do bera craebh Ceanandsa
810] each bas da fhearr da filid.- Each beag mall fhuil againdi
ru bad earr lind each amail
in uair bim bar ndeaghaidhsi
mar dha measgtha me ar lathaich
815] o chosaibh bar neachraidhi
cuirthear otrach fam aghaidh
is e glor fhuil aguindi{MS folio 6r a}Brian isa coimdhi ar cabhair- Dena rim go degfegthach
820] a Briain Brefni a rosg rochorr
is oirrdirc do cheneltacht
in Eoghan isa Conoll
cuir misi ar an sersenach
sna cuir sersenach orom.- 825] Ai Briain builidh bindglaraich
a rightaisich go redhi
ech uaid do na timpanchaibh
ar sgelaidhacht na feni
coru ni ar imraidhmid
830] maith do rada rit feni.- Bimsea duid am reaslaighi
mo shaethar is rit caitbher
mor imreas tu seachaindi
deachaibh cuandha ar na caisgles
835] fiarfaighidh fhuil againdi did
a Choimdhi in maith in mainer.
- A Mheg shochraidh Samradhan
is me do bard sdo Bricni
ca fear duidsiu O h Allmaran
840] agod mholud na mhisi
duidsiu is ainm O hArgadan
O hIarrataich ort indi.- A flaith Brefne biadbhuigi
ort nocho duintear doruis
845] teneach mar laech Liathmhuini
thengnum mar engnum Osguir
da nindisi thiachmaidni
go fada ar fud an domain.- Imdha cliar gach cineadhaich
850] du dubrugh righdha ramhor
dar Dia nochon inearraich
a cuidich ar na fasdodh
is aibind do thileadhaibh
a meth agud fa athol.Olc.
- 855] Ni maith eadrum is mo mac
fiarfaighidh damh cred mo chin
in tadhbhur bha fuil is bais
indeosaid daibh gusa bhig.- Each do fhuarus ar mo chuairt
860] o Brian O Ruairc na rosg ngorm
mar do radsun in teach dam
digh mo mhac ga iarraidh orm.- Adubartsa ri mo mhac
bi atast ata dais gan chell
865] don baili a bhuair misi sen
erichsiu ar ceand ech dhuid fen.
- Erichsiu ar ceand ech duid fen
gabh umud rad chler ar cuairt
acht gu meara tu laidh leat{MS folio 6r b}
870] do ghebha tu each na duais.- Acht gidisreod cailleach dall
eadrud agus barr na mBhrian
is beacht go fhuighea tu each
muni leasg leat dul sa sliab.- 875] In teach do ghebha tu thuas
tairr fen anuas ar a mhuin
fuath dam cliar shadhal na tost
i casaibh con bis a cuid.- Mag amradhan eneach fial
880] dilaidh se gach cliar i cli
tearc Gaidheal is fhearr fa each
nochon erann neach am ni.
Ni maith edrum
- Aithni charad clairseach Briain
ga hesdeacht atu a tromgliaidh
885] a faisgin is ro do rad
re taisgid is cro carad.- Menic do senntea ma seach
a mbrugh Briain Bhendi Coilctheach
nocho ghlor i cill do chleacht
890] ba bind ig ol a hesdeacht.- Re linn ar taisich Eanaich
ni biadh si go suitheamhail
maith a seol fa mbidh na brugh
ba ceol ag fin a fosgudh.
- 895] Da bhidh as gach laimh do laim
a ndunud gegi Gabhrain
bha bind le slogh ga senm sin
bha mor a fedhm ag flaithibh.- Ba terc aenfer a feadma
900] no gor thuit a thighearna
ri gach nduain bha fial an flaith
nochon uair cliar a chomaith.A.i.th.n.i.
- Folt Emhiri ar ingin mBriain{MS folio 6v a}
ga dheghfidhi dinghin uir
905] a barr mar findalaich oir
indamail coir cland a chuil.- Do diall re hEmhir dun fholt
gach degidh fhiar os a hucht
slighi slimchorach cam cheart
910] barr cleacht findchlodhach na fult.- Oighrecht Emhire an fhuilt chlain
ar dheghfhidhi in fuilt ro fhuair
ni don oighrecht do chas chebh
do glas nemh ngoirmdhearc os gruaidh.- 915] Niamh a hearrla mar or cuirn
bha lor ndealbha ar ar dhiall in fhedhm
slat Li na gebheadh a ghairm
Emear is ainm di ar a delbh.- SaerGormlaidh mar Emhir nuir
920] daengobhlaibh enigh in aibh
do bhoing ar gormabhraibh gren
le cebh truim corramlaich clain.
- Snuadh Emhiri nochon fhearr
gach deghfili ga luad lim
925] niamclodhach is buidhi in barr
muini chlann fiarchorach find.- Inghean Mheg Shamradhain shemh
gan breg na daghrabhaigh dhuind
na srollchraebhaibh da cuilt chaimh
930] ri taebh fhuilt orchaelaich uir.- Clechtach bachallbhuidhi an barr
sgathandmhuini searcach slim
folt ur clandleacthach bha ceand
cul na ngleand faindlepthach find.- 935] Folt buidhi mar fhalaich noir
na mhuini os a malaich cail
na dondbhallaibh a dreach redh
leath ri cebh conglandaich clain.- Nuabharr buidhi thar bhrat ndonn
940] ag tuighi ghualand glac slim
duail bhoga bhuidhi sa bharr
ag tuighi chlann foda find.- {MS folio 6v b}As crochdha a lear crodha a chuil
gen gor bean ri cofbhra in chroigh
945] niamh sgaili chladhaic na cebh
samail re nem aindi oir.- Drong fhuighlim da hearrla thrum
a deaghbha cuinngim da chind
clumh leapthach ag loighi id bharr
950] ar doiri chland fhecthach fhind.- Ai bainceann bhanchloindi Briain
re caithbheam glanchoindi gloir
soillsi cland id crochbharr chuil
bidh lochcrand duind i nam oil.
- 955] Suairc mar sgaili in barr dod bois
ar chaimi na cland na ces
na fachlandaibh dod chebh chais
man mais redh ndathbhallaich ndes.- Folt Gormlaidhi na nglac saer
960] tar bhrat na ollmhuini fhiar
clanda na leapthaibh go lar
lamh ri clechtaibh cama ciab.- Gor meala an ges taibhglan trom
ai sbes a claenradh a chland
965] earrla na claenchlecht fiar fhind
i na mind chiabh craibhchert cain.- Gor mheala bhos in barr ur
tre nos a chland is a craebh
in mallabhrach fhindgeal fhial
970] inghean chiabh clandamlach claen.- Gor meala feasda in folt trom
o tesda gach locht dar lim
ri clandchaelach na ciabh cam
diall gon bharr fhandcraebhach fhind.- 975] Gor mheala an righan a radh
madna ciradh na craebh
gor meala in mind feacthach fiar
os chind na ciabh clechtach claen.- Don bharr chlaen sa chaimi os ucht
980] cam gach craebh ri claini a chlecht
daghshnuadhach do chiam a corp
man folt fhiar camdhualach ceart.- A bhult Gormlaidhi is ghorm sul
dan mongbhuidhi gach corn caem
985] casaidh fannmhuini find fiar
os chind chiabh clandbhuidhi claen.
- Earrla cam as chaimi os ucht
barr chraibhi Leamna gan locht
a folt mas fhir ailli a clecht
990] recht cir i faindi da folt.F.- {MS folio 7r a}Delbh Deirdrindi ar Gormlaidh nGail
ar dherfhindi ar chorndaibh cuil
ar drech nalaind ngil mar ghren
ar chebh tigh go haraind uir.- 995] Ar or dfhaghail dadhbhar bhaird
ar malaich as camdhubh guilg
arosg ndercmhall ar dhrech nderg
nach clechtand ferg ri breth mbuirb.- Ar dhed ngel ar chlaini i cebh
1000] gan breg naibhi ri headh sgeoil
ciabh dacruinn na cuachlerg clain
os fartluing chail bhruachderg bheoil.- Ar fholt mar chaenda ma ceand
is ar chorp mar chraebha tond
1005] ar barr craebhchlechtach dhfolt fhind
ar chorp slim taebhcearclach trom.- Ni cruaidhsi ma caith im mi
ar uaisli ar maith os gach mnai
formad gach fhir ri cleth Ce
1010] ar drech go ngne ngil ar ghnai.- Inghean Meg Samhradhain seng
da daghralaim do ed ind
na coig cedfadha fa chuing
gun truim oig bheltana bhind.- 1015] Drong dom glor ar Ghormlaith nGail
a hor bar cornaibh do chuaidh
celidh do dreach dergi in sroill
doibh a cleath Ghergi os do gruaid.
- Ri dechain tearrladh fiar fhinn
1020] neamdhubh a niamh niam a gland
an snath chuiri ar aghaidh eang
mar samhail ngleann mbhuidhi id bharr.- Innis uaimsea dinghin Bhriain
sa duainsea don fhindghil el
1025] ciradh a clecht cam do chir
ni shin a barr ceart id chebh.- Inghean Mheg Shamhradhain sheang
da randgabhail go leg lim
gach leaba a chraebh Brefni id bharr{MS folio 7r b}
1030] fethle cland caem os a chind.- Cumthair le da cor don chler
agus ni he a crodh on chraibh
eoin mhine go nearraibh oir
ar eangaibh sroill gribhi Gail.- 1035] Bean ar naisgeadh sar cuach corr
a haisdear ni luath dar lim
ni hanathlumh ig riar rand
in mall malachdhub fhial fhind.- Errla Gormlaidhi is geal ucht
1040] na chorrnmuini nach lean locht
suairc in clannmuini cam cert
is barr clecht bandbhuidhi in folt. Folt- Dealb Midhir ar fir fen
ar gach nidh didhibh a chuil
1045] cerdi i Dhuibhni do fhuair
dergi i ngruaidh sirghuirmi i suil.- Maisi ar Mhatha bha fholt ind
fa locht catha mar do crom
O Raighillich gar do ghad
1050] ramhillidh Mhagh Fhail go foll. F.o.l.t.em.
- Sitriug mac Briain go mbharr claen
ni fand isin gliaidh a glor
go ro dar neagor mas fhir
bidh din do Pedar is Pol. Fo.l.t.e.mh.
- 1055] Rogha na tuath Tellach nEathach
oirrdheirc a teist go teach nDuind
as e in deadond sona sithi
roga fearand crichi Cuind.- Indti ata in tibra as digh Sinand
1060] sruth as uaisli a nInis Fail
da gondphurt findreabh na fherchrann
inbher longphort trencland Tail.- Tellach nEathach as e a comarc
Ceann Cruaichi cairthi na necht
1065] cloch gar iar gach duine deghuair
air fiad Muighi srebuair Slecht.- Sith Edaini as innti tarla
Tulach Cosgair na con ngarg
fal nochtchleath fraechrend bha fianbruach
1070] gaethbenn Choilceach iadhluath ard.- Dun cath gar thoit Conall Cearnach
cosgar Oilella ann uair rug
a goin fa baethreim don beithir
ag soin aenceim teichidh tug.- 1075] Na urdail fein dfherann Erenn
as e magh magh as mo nos
as e glenn sona as fhearr ogbha
rogha glend na Fodla fos.
- Airgidh cach oirecht fa timcheall{MS folio 7v a}
1080] Tellach nEathach fhuilnghes dorr
tre Magh bhail tegar da togha
legar daibh rogha agus roind.- As fiu righ no rogha thaisich
cach taisech acu as i ar mbreath
1085] run a cridhe in fheile dfhoghlaim
fine is reidhi a comraind chreach.- Fiu taiseach i ngach thuaith eile
gach oglach oiltear na tir
cen go bhadh edh fos as fear saidhbhir
1090] ar nos cach fear daighbir dibh.- Brian Breaghach fa breaghdha longphort
budh lor daenfhear dhinghein Duilbh
ni fhuair toir da dargaidh comha
ac gargain loigh brogha Buidhbh.- 1095] Da bhi saith cach airdrigh doighri
aigi do mhac moidi a ghnai
mac as buaigh ngliadh ar a ghormghaibh
fuair Brian do chongbhail a chrai.- Tomas mhac Briain na mbhreath ndireach
1100] dreagan Gabhraidh gan gradh set
nir saileadh gan arm da oighidh
da maighedh badhb Oiligh dheg.- Teist a bidbadh ar bhaidhbh Cruachan
creidim fein guru fir dhaibh
1105] ge fuair bas on eg na aenur
nir fhas cet re ngebhadh a ghrain.- Nir chruthaich Crist do chloind Adhaimh
endhuini ar nar indill sas
ni he cleath Annla na aenur
1110] neach tarla a mbhaeghul gan bhas.
- In foghlaidh ra ghon gheigh bhanat
fir Bhreifni as beag nachar marbh
dursann nach toit a teg dhaenghuin
do loit cet daebhraidh gan arm.- 1115] In tenech a oidi muinti
da mharbh cumha craibhi Greg
biaidh go brath ar ndul in deighfhir
ar chach cumha in enich dheg.- Tucadh cuireadh go cath mBhreifni
1120] da breith suas tar sluagh na pian
breith i Erci is teach o tucadh
breath is cheirti rucadh riamh.- Dul le is gan anadh na hegmhais
a aes dana aderim ribh
1125] in eigsi a comhair a caithim.
conair theitsi a haitli in fhir.- Nos saeghulta sasadh neamdha
do ni in teneach donchoin Liag
duasa rand Tomas ar talmhain
1130] solas thall da anmain iat.- Din chorcra dha cheolaibh bindi
tre bhaidhbh Temhrach thucadh fuath
mo grain in gairi no in ghola
ga mhnaibh taighi ar nola i Dhuach.
1135]- Rob o Duach Galaidh geg Raighlend
rob o Ruairc nach roichim dfhis
cuibrenn dum re ruc o DuachRuairc
mar thuc me luathchuairt fha lis.- Os chind gach bhaili sa Bhreifni
1140] do bhaidhbh Chliach bhudh chumtha leacht
nir fhurail lem i tann torchair
ceall fa cach mball donchoin Feart.
- Inn onoirsea ar neg na flatha
fada bhias gan a buain de
1145] ata in la do chuaidh o Craidhi
uam mar la sairi gu se.- Mairidh fos fuigheall da bheodhacht
ac baidhbh Ghean da dhingbhadh chet
ni lamh dael re grain a ghaiscidh
1150] taebh i Thail daicsin ar neg.- Da niat altoir dait gach leptha{MS folio 7v b}ar loigh o cCais na colg mbhreacht
fa gach teampall i tann tegar
teancar and leagar da leacht.- 1155] I ngach crich dhar thaistill Tomas
talam naem do ni don chriaidh
acht sleachta brog gribhe Gabhra
gan fhot fire a mBhanbha Briain.- Mas fhir nochon aghann peacthach
1160] pian mor amuigh agus tall
dul a cli ar nula dho Dhairi
as i cumna is ailli ann.- Cis agus cain chenel mBhrenaind
do bhidh chuigi gach re guairt
1165] leomhain Breag da thruaill na tiri
suaill nar bhean righi dibh Ruairc.- Fear rightha is athrightha airdrigh
ua Samraghan slis mar thuind.
mor crechta feirgi na flatha
1170] meirgi senta catha Cuind.- Ce dearait cach eg re hadhart
donchoin Raighleand ruc gach buaidh
ni fhuair sind cas mar o greidhi
bas do rind na feili fuair.
- 1175] Olldhamhain agus aes dana
fa dhregan gruachna in cnis gil
da bhi ac triall a curp du Chathail
lucht gliadh no hathchair na thigh.
mar ta geg Eni na aenur
1180] cret eile in saeghul acht sin.- Teit mar dho chuaidh as na craebhaibh
cumha i Bhloid a mbharraibh dias
gu la in bhrath cen tubha im Thomas
cumha chaich ar bronas bhias.- 1185] Mag hamhraghain mac Briain Bhreghaich
in Bhreifni o bhas bunscind
ni fhuair sgol ac techta thrithi
acht leaptha brogh bhithi find.- Budh oilichrigh ar eis Tomais
1190] a theghlach ac triall do Roimh
da dhith rucadh crodh cach croisi
thucadh cor coisi don choir.- Faelchoin ar faichedhaibh teampal
tuile feoir ac falach rot
1195] ar aighthibh dealbh da as aindeadh
feadhbh o bhas gach aindear og. Rogha na tuath- Rogha na nAedh Aed O Domhnaill
ac dith chnicht fha crodha a lamh
o ghleo arm ni dheachaidh Danar
1200] nir sheachain badhbh Aghar agh. Roga- Aenghus mac Aenguis Ua Domhnaill
da dlighfindnd eg ar neg dho
mo la bratha a beith fan aenuir
co cleith Ratha craebhuir cro. Roga- 1205] Tomaltach na tachar menic
Mac Diarmada dorrdha in mac
da aisc as a bun frais fala
a bhas a cur fhagha acht at. Rogha.
- Rogha ar litreach leathainm Muiri
1210] mathair Christ fan cuing as mo
leath a hanma o ghairm na gloiri
tarla dhainm na hoigi ar o. Rogha- Ni bean rug ragha na toirrches
ni toirches fir flath na rot
1215] ar gein uaibhsi ar cum go clarneamh
uaisli o bunn bhaingheal a bhrog.
Rogha na tuath Tell
- Brian andois do nim do Maghnus
maith gach ni do ni go se
leagadh gach gliadh oile a echta
1220] Brian is oiri is denta dhe- Brian ar eangnumh is ar enech
onchu Brefn i in bruindi sheng
ni tabhair ol char da canand
ni chan glor nach gabhand grem.- 1225] Moidi is Brian e a ea bhas toirrgeas
Teallach nEathach na narm ndeas
ni nochtand se arm gan fhalaidh
ni garb e go tabhair tres.- Atag Maghnus Muighi Fabhair
1230] foghlaim ele fuair o Brian
nir smuain sa gabhudh na goiri
aludh da fuair remi riam.- Sleag ar camadh cloigheam ainmeach
aigi on tachur tug go garb
1235] do fhiarfaich flaith Greg do ghaibnibh
cred badh maith dainmhib a arm.
- Ted i dand as tresi a bidhbha
do buain creach dhe dal ar leth
od chluin ar neg a fear cagaib
1240] geg Breagh ni chagair a crech- Feoil imuinti uisge a brogaibh
bis ga muintir maith i chuid
cadlaid Maghnus ar cul crechi
ar barrdhos ur bethi buig.- 1245] Teach coille ag Maghnus mhac Dondchaid
duilli buidhi bis na ult
leagar ar brat corcra clumhcruind
bogcna shlat nurchuill na ucht.- Mag Samhradhan do sin marcsluag
1250] is maidhm remi na ruaig thenn{MS folio 8r b}faichi ig fodmhaidm ba cleth Codhail
ar ogbhaidbh ech sholaim sheng.- O oireacht ar es i tachair
is test firi fuair i fear
1255] lasair derg a nellaibh nimi
beraidh thearg a bhili Breag.- Glor caich ad chuala na egmhais
ag imrath fhir na narm nderg
do fhaisg tu sin gruaidh nglegil
1260] a cru in uair do erich thearg.- Do chualaidh misi sme comrath
le cerd maith a mholudh coir
gen go coisg tola a geg Gailli
rogha na sed taindi oir- 1265] Na fharrudh ar ud na sligheadh
ig senmoir do adubairt me
tugais a slat Macha ag macra
mac flatha na dalta De.
- Aichnidh daibsi dala Maghnais
1270] mesdi go mor mini a gloir
robad e sin am na heagla
in dann da bhir freagra foill.- A bhurba ni bhi ar a theangaidh
risi te da tabhair fuath
1275] gaidhealg mor gan brigh do bhera
an glor mhin adera o Duach.- Ni dearnadh riamh o re Logha
ludh foda nach fuil na urrd
ni corrach sgoth Eanaigh uirri
1280] cloch sleamhain i mbuinni bhurb.- Do shnamh lebur a lo anfaidh
ri hucht chuain do caidh do luing
do thomhais findmuir cais coptha
do bhais fidraidh corcra cruind.- 1285] Maghnus nocho mhenic aidmheas
airm bhidhbadh do bhen re ucht
ni feas go huair sguir na sgaindri
in buair tuir Aidni da hulc.- Do Ghallaibh a gnuis i Eachthach
1290] ri hucht tuindi tugais ruaig
do ling sa sal ngeal don gallchath
fear gan snamh gan arrtrach uaid.- {MS folio 8v a}Comradh chanaid i ngach longfort
a lucht sbairni ni sblead daib
1295] da meath med in Daghda i nduini
ni tarba a gheg Duibhi a dail.- Rind aigh iga radh go menic
ri mac nDonnchaidh dergas gho
do chupa derg a thuir Tlachtgha
1300] ni fhuil ceard nach dalta dho.
- As deoraidh uasal thear chaemthaich
a chneas Maghnusa as mhin folt
comhad do thaib daltain iaruind
i carcair chail iallduinn ort.- 1305] Ca faischeall nach fagaibh tearmunn
on taisiuch nach tug a ferg
ferg naim go tren nochor thogaib
en ar craibh tobair nir thelg.- I coindi cheandaighi in fhina
1310] anba an tinol ted O Ruairc
is mor tainig as a tunda
rainig ar slogh Cunga an cuairt.- Locht oircheas uarus don brogoid
banaidh na dhun dath in troill
1315] sdim do chuirm dubhdhuinn in dregain
ri hurrlaind cruind egair oir.- Suil nach deachadh in dan cheanghas
o ua Chormaic corcras braich
cuirid tuir Duibhi nar ndeaghaidh
1320] duini ga cluin meabair maith.- A saith dana as docair daghail
dir Theamra gus tig gach bard
ar dhuain ngirr do ches o Credhi
rubad bind les Eri ard.- 1325] Gan cruit no gan timpan tedbind
ni thed na cholludh craebh Liag
da dha gormshuil mar blath mbhugha
do mongdhuin snath uma iad.- Do tuaigh ar tocht tresin clogas
1330] go cris sgeni do sgailt fer{MS folio 8v b}at iaraind do nar tegh tairni
do iarroind bem baidhbhi Breag.
- A mhuintear ni maith da legeas
ar na lot ag lubad crand
1335] a lucht cneadh ag tocht a tachroib
fear gonta ga athguin and.- A aigheadh o Eachthach Fedlich
gus nach faghar fer a choisg
in tand is gabhud dod ghruaidibh
1340] sadhul barr ruaindich do roisg.- Is fir dam a ndubairt misi
ri mac Moiri is maith im buaibh
meraidh do maith re med chaithi
a fhlaith Greg go laithe in Luain.- 1345] Ader cach od chiad do derres
ig drud in aighidh arm nocht
beth agutubha a fhir Abhaich
do bir dhula ar taghaidh ort.- Do chleath leabur a lam Maghnais
1350] menic do ni nem is mho
crinaidh sa choill crand do chesi
barr i chroind is desi do.- Croind reamra rachas na armaibh
don uindsind is faidi i coill
1355] nocho chesdi ar ces i Chraidhi
gidh mesdi les caili a croind.- Smacht airdrigh ar ud na Breifni
bhis aigi sgurub eadh raibh
aincid cleath Eni na ingnuis
1360] neach sa eri indmhuis air.- Ni lamhair labra na aighidh
in toireacht toir tug go min
mar dha ghuidh mathair i Meadbha
da thathaic tuir Teamhra in tir.- 1365] Bidh gon bandtrocht bis ga imradh
ed mor gon mnai do nach tairg
do dibhraig bean maith a malaigh{MS folio 9r a}im flaith Breagh i naigaidh naird
- Liaidh duini i ndeaghaidh a uthrais
1370] aichnidh do a ndenand gach guin
ar meth chnead ar o Ruairc remi
cuairt ba er cnedhi do chuir.- Ata aigi is aigneadh concar
cles nach frith ag fir don fen
1375] o Duach ar ndol da hiarraidh
fuath a chon bha fiadhain fen.- Suan corrach a cuasaibh talmhan
tug ar cethirnn cagaidh gairg
leabaidh mhaith do bean ar bidhbaidh
1380] is flaith Breagh i nimdaidh aird.- Ni edum imarbhaigh longphuirt
leg do mar ader in rand
gan dul do do maith tar Maghnus
gach flaith is mo fhaghlus and.- 1385] Magnus Mag Samhradhan Sinda
do shir chis do cuindich ghiall
les gach drem ar sgath ar sgethni
nir fherr tath na Brefni ag Brian.- Tadhg mac Aengusa in airm nemi
1390] nert bidhbhadh ni bhia ar a thir
fan caith Tadhg rindi do richnamh
is lindi in garg michar min
a crodh nocho buan re buga
gach sgol uadh is chuga adchim.- 1395] Dondcadh mac Donnchaidh ded solus
slighi a fhagla go hAth Rois
ri seabhac Tlachtgha is glan gruaidhniamh
canta damh nuaidBrian andois. Brian andois do nim
- Tomas mac Briain ga mbhe misi
1400] mac meic Dond dergas crand
sirfid se dha thigh gach tirghiall{MS folio 9r b}is e sin is fhirBrian and. Brian andois do nim Magnus- Ingean mec Muireadhaich Maigi
min Gaidhilgi gan guth ndian
1405] ni fhaghaimni ar Arlaith oilbem
lanmaith i i coimrer na cliar
uathudh bean aga mbhi a huga
do lean si buga na mBrian.Brian
- ugad easgar dInis Fail
1410] is measgadh don inis uir
do cuadar raigni a rig uaind
sda cuaid gnim fa dainmi duind- Fuair leagad a ndund na ndol
do feadar as ur i cnead
Rest of column defaced and illegible.
- 1415] Bean anois chabhras chrich Meadhbha{MS folio 9v a}maith da furta.cht feidm na mna
din o Cuind cabhair o Meadhbha
ar chanaidh fhuind Theamra ta.- Inghean I Chonchabhair cabhras
1420] coigeadh Meadbha is maith da thath
in tin bhalbh ag brath na Sadhbha
Sadbh dha rath go cabhra chach.
- Ni bean ele acht inghean Chathail
chabhras da feidhm fod a sean
1425] ed le cach im ghnai dha ghebha
ar mnai Raith ni bera bean.- Ni bhia triath gan teacht da bruidhin
ni bhia bean gan bheith na raith
ni bhi teadh na mna gan muirear
1430] ge ta in bhean a cuireadh chaich.- Ata a nos is ni dha diadhacht
ag din bhan is ag badhudh locht
ata bladh is brigh a guidhi
ag din na mbhan uili ar olc.- 1435] Da gheibh chlu gi chuich nach faghaibh
nach bean sa beith os chach
fuair dhin ar choiribh na colla
an dil doiribh troma tra.- Nos a feili is fada rainig
1440] righan maerdha Mhaighi hAi
fada soir ro feas a feabhas
im muir theas gebhas ri gnai.- Clu na righ ni ragha dhisi
dul da teist ma ta air gach righ
1445] geall as gach mhodh ag maith Shaidhbhe
re ndol do sgaith Dhairbri dhibh.- Inghean Chathail chrichi Teamrach
do fuair chlu le cosain gheall
bheith os gach laith is lor dhisi
1450] mor is mhaith gidh issi is fhearr.- Beraidh mhna is as minic bheireas
tar bhladh caich ge chuich nach rug
rath don mnai mar da ga thuilliumh
air gnai gach mna is tuilleadh tug.
- 1455] Ingean i Chonchubhair chaitheas
ri clu in rath nach rangas dreim
roind da crudh ar chradh nach raibhi
do cur bhan a baili o bheim.- Neach ar chlu nir cuireadh tairsi
1460] in teist fuair da fhaghbhadh neach
geall ar ghnai gibe dhar beanadh
le mnai ge berar a bhreath.- Da ni run bhae riarfa in Duileamh
le ningne a din diadha in reim{MS folio 9v b}
1465] da ni gach naemh ni ar a guidhi
mar ra ni craebh Ruighi a reir.- Ni fhuil chleir gan chuit da hindmas
ni fhuil daimh nach denand toil
ar faghail raith do gheig Ghabhra
1470] ni theit tar maith Sadhbha soin.- Ar ghnuis corcra chraibhi Boindi
da bher theist ga teist is fearr
ed ar mnaibh ma breith mar bheiri
tre breith gair da gheibhi in geall.- 1475] Tugais ar nos ni as da thossaich
tugais druim re denamh locht
ni fhindfa bean da mbhi at aghidh
na in mheadh bhas ainibh ort.- Taithneamh cumhdaigh da chiabh ndhighaind
1480] dath in fhuilt is amhlaidh bhis
ni bhean tfholt cam as chloidhibh
tocht da bharr fa troighidh tis.- Tu gu cian o chintaibh Eabha
amhghar sibh ar son bar nghail
1485] ni bhiad dot chli coiri Eabha
ni is ghoiri na deala dhaibh.
- Maith do chlu o chur rit mhaitheas
maith dae din gan denamh nuilc
muna din cathmithi in chroidhi
1490] taitridhi ag dil choiri in chuirp.- Tussu os mnaibh le meat da theasta
mar dai eir chlu os chind gach shluaigh
ni he da chradh ni hi hanair
da rabh ni gan fhaghail uaibh.- 1495] Ar ndail chruidh do chanaidh Mhuaidhi
tar mna Chondacht ni cuirthear dhi
ar ndhail nghreadh seang leis a Saidhbh sin
bean is fearr na haimsir hi.- Da ni mhaith ar mhuindtir nimi
1500] da ni ri Dia dil a chrecht
a dula gan choiri o cheanaibh
oiri is lughu a neaghaidh derc.- Da mhbheath gan fhear ibheall Chunga
do chath Breifni o mbearntar sluaigh
1505] ni fuighthi dhi a dil da cheili
acht ri dharir Eiri dhfhuaim.- Geall einich ga haigneadh bhandta
buaidh ndhealbha ga dreich mar bhlath
geall ag Saidhbh ar a son feine
1510] is do naidhm dhol da cheli os chach.- Dealbhaidh i leomhan laimh re dreagan
dealbhaidh eochu a neangaib sroill
geis Leamna ga car a corrchail
ealbha dhamh re nonchoin oir.- 1515] Morthair cliara le crodh Saidhbhi
seachnaidh chinta on cheirrd da ni
daibhfear chean ge chraet da geabhtha{MS folio 10r a}ni fhet bean a seachna ach si
- Ludh go cill do ceandach loghaidh
1520] ludh gu daimh ga doirbhi ceim
ludh na coindi da me air bhochtaib
loindi le rochtain da reir.- Suil bheanaid gega a glac ndhighaind
ri dlaithib fuilt fleisgi Liag
1525] clanda boga na ceibh chaistigh
foda gan bhein aistibh iat.- Feacaidh thili a tosach cairbhi
cuiridh each ag imtheacht raen
beanaidh a beirt breig a cuma
1530] nir mheit neirt ach truma a thaebh- Glor gach daenfir aein rith hinghin Cathail
do chath Bhanbha o bhit na purt
neach dhan leir gach ainibh fholaigh
ni airich beim oraibh dhulc.- 1535] Teist gach fhileadh ar fholt feacdha
fiu na teasta ticfa dhit
gi bladh bha deara gi derca
ceana ban da fhetfa a nic.- Teighe air rath tar righnaibh Connacht
1540] air chlu dhit ni dheachaidh sluagh
teit tar shlogh thar nar dhu dhula
mor dho chlu is ni ludhu a luadh.- A Shadhbh ni hingar dhot anmain
ar oir tu da teit a curp
1545] mna o pheinn tre peacthaibh marbha
beantair ag bein tanma o ulc.- A ingean Aillbhi fhuind Bhoindi
bean bha theist ni thicfa a diaeidh
dar lat is duit ata tharbha
1550] cuit gach mna da Bhanbha Briain.
- Da gheibh rath da reir gach dhuini
Dia dhae riar mar ranig le
tar a mbhia naghaidh a hanmun
raghaid le Dia nadhbhrugh nDhe.- 1555] Mar da rath os righraigh Bhanbha
biaidh ar chlu os chind gach mna
in rath nar thuil do mnai mhuili
mar mhuir ar lai thuili ata.- 1560] Ge rabh uirri uamhan cintadh
cin na leath ni leicfi naemh
da maitheadh Dia is di na mhaithfeadh
ni fa ria aithfear gach aen.- Inghean meic Dhomhnaill dhuin Tuathail
ar thuar chlu dhae cheandaigh neamh
1565] dinidh hi dhanair is dfheili
nach bi ag faghail bhemhi in bhean.
Bean annois chabhras- Lor dhae chabhair choigidh Meadhbha
Mag amhraghan righa a re
ceandchait na sloigh sidh ar Neillni{MS folio 10r b}
1570] no gur din dfhoir Eirni e.- Mag Shamhraghan shireas cheandus
ar chath mBreifni da mbalbh sreabh
[...]
ndail rand do rath a aghla
geall dae cath Bhanbha dae bhean.
Bean anois cabhras chrich Meadba
- 1575] Fearthain aeini eineach Neill
naidhi a dheidheach ar gach nduain
mar ta Niall sa os nos gach Neill
a iarsma fein fos fa bhuaid.
- Moch fa buaini in fond a bhuil
1580] is gach tond uaini na ail
ar gnas na in gnai da gheibh
nar cheil drai re na fas air.- Meraid a gnai go la in Luain
ata ghnai os ghnai gach aein
1585] siltar gan cheilg nosbladh Neill
do mhorsun chleir ar cheirrd gain.- Mac Nualaidhi do ber bhu
a dhuan air sin ma thig ata
gilla bog a Baill na neo
1590] nach ob ghleo na laid re la.- Teallach nEathach gun min mhor
deathach dhaentir dae gach thaebh
saertheallach neamhthlaith mae Niall
ciabh mhaethghleandach sreathblaith saer.- 1595] Ar teallach ni a treas gan tlas
teas gacha gleandfhaichi a gris
teallach sin os tenid thuas
geinid chnuas a cnaibh fa ciaes.- Leaghaidh caer Dhanar an dun
1600] on gharadh ni chaer a chaer
sa teallach od do thogh Niall
na sgor ndia n searrog saer.- Ro brosnaghadh arm go thadh
ro dosnaghadh badhbh um buar
1605] do chomlas in teallach tren
nell corrghlas reandach dho ruadh.- Ibheall os a teallach thuas
ni saileam a eallach dfhas
tiaghadh ciabh ngleandach a ghris
1610] teallach bis um Niall o Nas.
- Mac thamraghain da shir gnai
glanbhranan da thil gach ti
a minlabra da mheall mhe{MS folio 10v a}fearr e
[...]
righ.- 1615] Sed sa cruindi ni char Niall
glan a bruindi sglan a ghlor
olc fa choin ge dheach dhun
ur um boin sum each sum or.- Ar fhlathbhili is flaith gan locht
1620] a math is arighi dhulc
ni creach roNiall neach gan neart
tearc neach a choimhfhial a curp.- Flaith Breagh ar bhuga os i Briuin
gan fhear braith chuga re cleir
1625] ar shnoidhi dheadhrand dae dhaim
do thail croidhi neamghand Neill.- In tairgfea tachar no treas
no in nairgfear gach athchadh glas
no in thraefa goimh Neill anos
1630] go buil bos gach geill na ghlas.- No in sguirfea in gilla da gruaimh
no in laidhfea a finda sna mnaibh
no in fir cach do neamthoil Neill
no in gna dreim ri fearchoin Fail.- 1635] No in fir Niall a cagar cnicht
no ag bagur ghliadh um gach gort
no in bhuil ga dhreich reigh na reacht
gan teacht fa breith Neill anocht.- Glas a dhearc gealchorcra a gruadh
1640] fearchonta a neart cas a chiabh
flaith Sinda is ghaeidgealta glor
gilla mor naigeanta Niall.
- Suairc a bhel is bind a ghuth
nir er ind mar nar er neach
1645] geg bhosghlan is bhlasta deoch
ar each ghasta ag cosnamh chreach.- Caimi a gruaga na gach gruadh
sairi a thaebh na gach taebh
da chuir me Niall tar gach Niall
1650] Brian na mBrian e is Aedh na nAedh- Rightaiseach is leabar lamh
minchraiseach reamar dhruadh
fear racalma neamcas Niall
leanas triar catharrdha ar cuan.- 1655] O tilaic slat corcra Chua
re bo molta mac gach mna
morfhas do Niall Niall gan bhu
Brian fa chlu is Tomas mar ta.- Calmach um nach faghar fuacht
1660] a bhalbhruth gan bladhadh mbharc
deargaidh a chain seanMuighi Slecht
sgeamgairi checht re taibh tracht.- Geall gach moighi gun mhoigh min
geall gach groighi ga ghroidh uir
1665] geall bo na Banbha ga buaib{MS folio 10v b}buaidh cro is arbha ar a uir.- Magh isirbindi en trom
mag is minshlimi fer fand
magh as a fhaidi an adhradh find
1670] lind sa tamradh aigi and.- Locht a mhoighi ar nach bhuil fraech
gan mhoir na ghoiri dha gnath
ni fuair fear enlocht dhaen iadh
neamh a fhiach braenghort fa bhlath.
- 1675] Gach torudh ar a mhuir mhoir
da gabhar sa mhaigh mhain ni fuair fear en
is port righ magh mar mhagh Neill
fin is ceir is cradh a chain.- Gilla in mhoighi finderg find
1680] i ngach dhoiri ar dibheirg truim
tug toirrsi Dia ris an droing
se fa choill on cloindsa Chuind.- Fuair ar eachtra airum righ
nir cainidh o thearca ag ol
1685] athaith teasta mar ta ar Niall
la na ngliadh ni cneasta a chlodh.- Na thir fein gan fuil se fear
tar gach ceim da chuir a ghnai
fearr ar fogra Niall um ni
1690] na righ fial is Fotlla fui.- Ata oirecht sin ar sodh
ar toidhecht noir le Niall
feghain ag toraidhecht re taebh
moraireacht saer fearrdha fial.- 1695] Gilla minderg chathas chrodh
gach diberg mhathas fa mhidh
gilla saer gemhealtrom geal
da mhbhean mhaer enecland dfhir.- Gilla blath eachamhail ur
1700] ag creachfhaghail caich nir clodh
fear conchar neamchrandta Niall
tromchra a fhian leathghallta a lon.- Mag thamragan cian o chol
gallbanfhaidh thre Niall gan neamh
1705] airm na cleith ar comhlaibh tor
sgeith mun crodh ar formnaibh fear. Fearthain
- Eineach Saidhbhi na sul ngorm
nir gradhaich bean ga mbhi a righ
geis Bhainlindi da guidh ghnai{MS folio 11r a}
1710] ni fuil mnai is crafici i gli.- O Brian Luighneach na land nger
nir ghein coimfhial chraibhi Sainbh
gearr leindi gach la fa cuirm
fa mhuirrn ata sindi ag Saidb.- 1715] Ingean I Choncubhair Chliach
chreides Dia rer dealbadh neam
gur fhai Niall fa gealla glan
leandan na man fial a fear. Fearth- Fearaidh fuil ar faichi naidh
1720] re tharm Dondchaidh is derg bel
fian cnicht re thochur ag tnuth
ur fa nirt fochun is fer. Fearthain aini- Manum ar eineach a sgeith
sgiath Michel bhu moidi neam
1725] rug thar gach naemh ceim o chin
cidh um nach saer fein gach fear.
Fearthain aeini eineach Neill
- Lair da ghabus do ghraidh Neill
ar mo breith fein do bhi in ghraidh
do thabhairt mo ragan dam
1730] cuirthear duini mach rim chois.- Ag sin is fech i go dath
in groidh maith do thimsaich Niall
beir henragha lara dhibh
nech bia ris ag aimhfeas phian.
- 1735] Be maith agi da cind sin
adubhartsa ris da eis
bermhaid lucht a haichni leind
minbha deaghaichneach sind fein.- Fear ga bhuil aichni ar a ghroidh
1740] fechach soin ma ta ar a ghlind
gebhas beagan do luach braith
is a dna fos maith da chind.- Adubairt fear do ghuth bhig
na cluintear mhe rit ga radh
1745] na tobhair domsa ach luach brog
is ghen da nos gu brath
da ber ragha lara dheit
na cluintear leat sin fa chach
gean go dilta roimi in duan
1750] ri ba in duas iar dhan.- Glaisis romhaind is laim rind
o gar stiur se sind sa ngland
sinis laim glollaidh a suil
muinid duind in lair da gheall.- 1755] Do mhuin in lair cheanand dond
beag nach rainig a mong lar
da bhi a boirbhis i na fhult{MS folio 11r b}da bhi na huchd feadh dha lam
nir lugha na beand do sliab
1760] sgeanma hi na fiadh gach thre trath
mini hi re glacadh dar leat
na in teach bha cuibhdhi ag cach.- Gamhaid and sin a llair dhond
ar mbuigin gan cond gan cheill
1765] in fearud dar cuireadh lind
tarrlla ar enaichni lind fein.
- Gluaismaid romaind seachad siar
ceartlaim dheas ri Sliabh da En
laimh chle ri Raith nGraindi dhund
1770] is ar cul ri Loch da Gher
suntach and sin a llar dhond
tre san aenach fa gorm fer
gu rangamar Abhand Mhor
tearc slogh ag nach buil a sgel.- 1775] Mar da chuaidh ar Abhaind Moir
tig builli da toin ri lar
saithis a gob is a griaidh
aichnid na fiaich hi ri bas
sinidh a cos ligidh sriadh
1780] teid a nell ri ba nell gnath
sa challadh da rindi andsoin
ata ndois is biaidh gu brath.- Tigmaid ar tamh as a cind
na fhacamar bidhg mar sin
1785] is mithich duind dul dar taigh
ar na fir da bhi rim chois
faninsitear fuind do thuaid
is beag nach toisg nair ar toig
os a taibh thoir ata Niall
1790] nar bhearr leam dol siar na soir.- Glaisaim romhum do thigh Neill
Mag thamhraghan is reigh gnuis
fearais failti rind a flaith
comairlli mhaith tarlla duind
1795] o da chualadar fis ar sgeoil
nir hiadhadh beoil i nar cuis
a Choimdhi fa beag a brigh
andsa ndi a roibhi ar suil.- Ag soin a groigh ceadna amhaigh
1800] fechaidh annois hi go daith
beridh aris raghain libh
ma beag sin anaidh air na hanaidh air.
- Ag sin taem da thaemaibh Neill
Mag amhraghan on reigh cliar
1805] ca Gaigheal is uaisli fuil
gilla na bhuil fuil na mBrian
nochon aicim thiar na thsoir
neach da ghenadh soi ach Niall
Mag tSamraghan is mor teisd
1810] gar mind lim a bheith mar ta{MS folio 11v a}maith
[...]
- Cluinmis a mbheol gach fhir is gach mna
cuich dara hiluidi na dho
nocho car sibh ni is mo a trast
1815] da gheallsun nach treigfead mhe
nocho treigiubh he gach la. Lair do ghabus- Ingean I Concubhuir Chuilt
ni threigfim a cuid don dail
Sadhbh ingean Cathail na cliar
1820] da ber a mian da gach dhaim
a crich Bhreifni ba imdha sluaigh
ni cluinim a luach do mhnaibh
urusa a bhuain do gheig Breagh
damadh fhearr leind each no lair. Lair ddeag- 1825] O Deaghaidh ar cara fein
maith da idir me nach mair
da chuaidh mar ar saileadh sin
inaidh nir chind Gaigheal air.- Cathal Og gan imdha geill
1830] tug a mbreath fein do gach dhaimh
as leis airgthear a tir thuaidh
co mhedradh ar Inis Fail
mac I Conchubhuir na creach
gilla nach leig meath da dhail
1835] agus da airg gu thAth Luain
is da bera cuairt ma claind dail
da an fos indhear
[...]
da Saindt
da airg se gu Baili in Clair.
Lair do ghabus do ghraidh Nell
- Eiri trom trillsi Saibhi
1840] earrlla a fhuilead findailghi
barr mar fhinddhruini is ur dath
in cul findbhuidhi fleasgach.- Ni hedrum in teiri cind
in phundund fhuilt blaithbhoig find
1845] na sreith glantruim ar geig Mis
ni hacmhaing breit a baithis.- Sreath bhan bhis ar a ghluinibh
fhailcis don ghil ghormshuilich
os beirt duind da fult fuilcear
1850] sa druim re hucht ninailteadh.- Folt Saidhbhi mar a snath oir
gur mheala moidi a honoir
trilis druimneach ciabh clandach
in tuidhneach fiar fiarandach.- 1855]
[...]
aidh re fighi a fuilt cais{MS folio 11v b}biseach conaich craebh Dhurlais
agnai haibh ag breith bhisich
le dreich sair na Saidhbhisin.- Bidh gach uair fhailcear dhisi
1860] ar taisbenadh a trillsisi
re folt camlag cladh copdha
farmad bhan a bhandtrochta.- Inghean I Concubhuir Chliath
bean airgnich Atha findChliath
1865] cead blathchraebh and re fhighi
barr snathcael ar Saidhbhini.
- Ni leir tairis a taebh geal
a folt trom in trath sgailter
o barr reigh ur na idhibh
1870] a glun fein ni faicfidhir.- Falchaid a trillsi troma
bun fuilt lachan Liathdroma
ni leir tar a barr a bun
gach cland na ceibh ar casach.- 1875] Da mnaibh is mor in ceandach
an barr fhada fheithleandach
doilghi a drumdluighi is locht lim
da folt bhunbhuidhi bharrfhind.- Casmhail re hublaibh aibchi
1880] folt righna righ Conmhaicni
folt fiar da chi ma ceand
da iad fa tri na thimcheall.- Falcad a hearrlla in tan tair
dinailtibh gribhi Gabhrain
1885] ingean righ ag fighi a fuilt
fin ga ibhi ga hinailt.- Ni thoilleand ar cholcaidh guirr
folt righna Ratha Brenaind
cuilt ni saidhbhir mun Saidhbh sin
1890] airbhir fuilt ni hanaibhsich.- Casmhail folt mna Muighe Samh
ri maethbarr Saidhbi Cruacan
a gnai ar fleisg an earrlla fhind
teist a dealbha mar Dhoirind.- 1895] An findciabhach Lacha Lein
casmhail a folt re fholtsein{MS folio 12r a}duail leabhra ar mallchraibh Midhi
earrlla barrchain baillghili.
- Baramhail a barr sgathaich
1900] folt mhathar Chuind cedchathaich
Graindi no Una isi
acht ailli cluma a ceibhisi.- Casmhail folt Saidbhi sairi
is trillsi Muirrnni Munchaimhi
1905] mathair Fhind gan chruini um chord
ar nar chind duini ar domon.- Sadhbh og an earrlla bhachlaich
mar Shaidbh meiring mallachdhuibh
dial ri hinghin Chuind Choghail
1910] gun findghil truim thaslaghaich.- Fada uathi bhis a barr
ag bandtracht craibhi Cualand
locht ar a fult ni faicear
sa folt and ucht inailteadh.- 1915] Ri geis Lacha guirm Gili
canait maithi a muindtiri
tainig tainig tuillead dealbha dhuid
ri bruindidh tearrla fhindbuig.- Ingean Cathail Cairrn Bhricni
1920] trillsi crocha a ceindlitri
imdha mindshlighi na mall cir
a mbharr inghini inn airdrigh.- Pudurl findbhuidhi ribearr
ina cul righna righleand
1925] alaind reimi gach drong de
gidh eiri trom a trillsi.
Eire trom trillsi Saidhbi- Da Saidhbh fein is neasu anois
canfat maith ri mnai nDurrlais
ri ba breath olc gan duan di
1930] fuair a folt leath na laidhi.
- Ni hesgaidh eirgheas a fearg
in gheis gealbhraighdeach gruadearg
malu mar dhael dearc mar ghloin
craebh Dhala is ceart ro congaibh.- 1935] Linaid beangla a bairr thruim
a hucht oireadha alaind
inghean Aillbhi an ochta gil
failghi copdha re cichibh.- Cris cumhdaich ceathra ceandrach
1940] cubhaidh ri cneas min ndealbhach
ni hail le fa slis solus
cris agus se ar aendhorus.- Ni frith locht o cind gu cois
do righain dedbhain Durrlais
1945] moladh mna Beirri dha ber
ata feili fa faisgin.- Da laimh leabair lor dheiri
folt mna soillsi Sligidhi
togbhaidh thuidhnich cais copdha{MS folio 12r b}
1950] do bhais bhuinghil barrchorcra- Ingean Cathail clair Midhi
Crucdhg tiri tairrngiri
grian bhan Erenn an inghean
in glan mheirsheang mhinfhingeal.- 1955] Bean I Ruairc Ratha Guaire
rigan i ruisg gormuaini
fear ni hindraidh gumadh fearr
is a bhean os fhindmnaibh Ereand.- Ranig fa Erinn uili
1960] nos mna mharcaich Aelmhaighi
is lor don mnai do moludh
a gnai mhor ag medudhudh.
- Sgarloid chorcra cumthar dhi
leinti breacshroil bhis uimpi
1965] roba na righna o Boind Breagh
is irna oir a inddreamh- Casmhail ri sneachta ar snighi
dath a glaici gleghili
mar thaebh Sadhbha trath sa troidh
1970] mar blath abhla da haghaidh.- A lan bhis is na bruighnibh
do mnaibh fleighi findLuimnich
da bandtrocht is lan gach lind
ag snam fa hardphort nibhind.- 1975] Bes do mnai dhuini Dealgan
gan mnai gan fhear dhimdeargadh
cach ga rogairm ceand a ceand
forainm gu gnath ni ghoireand.- Ingean airdrigh Atha Blair
1980] is bhancoghnach don bhandail
docair tagra ri cleith Cuilt
fa bhreith dagra ar a hinailt.- Mor a duais da dhlidhfeadh sind
daghail on cneisghil chuilfhind
1985] luadh a laighi is dola di
moludh gruadh chraibhi Ceisi.- Ar feabhas a fhuilt gleandaich
ar a gnuis nderg ndrithleandaich
ar ailli ar truimi a taibh ghil
1990] in laidh uirri ro imich.- Na hairm a neinleth tighi
ni biad is gribh Gairidhi
ni bhia Sadhbh istigh re thaibh{MS folio 12v a}is arm a fir na fachraibh.
- 1995] Meastar ri mathair Ludghaidh
bainceand cloindi Conchubhuir
ingean Aillbhi is fhearr fa ghroidh
geall dar Saidhbhi o na Sadbhaidh.- Sadhbh ingean Cathail chosgraigh
2000] righna ag roind a tuarastail
in trath is truimi a heiri
gan chach uirri ag oirbhiri.Eiri
- Bean fa eineach fuair Niall
buaidh ar an eieach araen
2005] da gebhad uili ni ag Niall
tuili cliar ge thi re taebh.- Fear fa heineach fuair Sadhb
a deidheach ar a duain dha dearb
duthaich di car ar a carnd
2010] Sadhb fa bhladh ar nach bi bearnn- Ni cruaidh in ghnai sin da ghabh
da fuair in mnaisin fa mhodh
fa heinighibh da fuair fhear
ni cruaidh bean deidhinich Dhor.- 2015] Fear ochor smain sisi ach se
sissi fa bhuaidh ge dha bhai
ni fhuigheadh fear oile hi
bean Li ar a goiri don ghnai.- Ceili fa teist ata ag Saidhb
2020] teist cheili na mna ni meirbh
in dias tuc dhil na namh ndoirbh
snim soirbh a ndan ga dheilbh.
- Sadhb sa damha ag dil na namh
na damha gha ndin ag Niall
2025] mar ra niad ni coimhshnim cael
siad ar aen a coimhdhil cliar.- Lanamhain gan mathas min
lanamhain chaitheas a cradh{MS folio 12v b}sgath gach cleiri ag triall na deadh
2030] Niall is bean Bheirri fa bhladh.- Fearta feili a rath araen
ca rath is reighi re radh
maith da din a fear gu fial
Niall sa bhean ag dil na namh.- 2035] Indmhas Neill chaitheas re clu
is leir ar mhaitheas na mna
da righni mar chongol cno
brondo bo in tiri an ata.- Ce theit on daghmnai gan dil
2040] in bhanghnai ni leig ar lar
cia nach fuidhbheadh ni o Niall
da ni riar dhuini gan dan.- Tug Niall fa bhuaidh is a bhean
gach a fuair gach cliar da crudh
2045] ni ling ri in gnaisin da ghabh
gan bladh taisich dhi dhul.- Niall fein ocho fear gan gnai
ach gi fial bean Neill fa ni
luach ar a goiri in ghnai
2050] fuath le gach mnai oili hi.- Sidh is na creachtaibh o cleith Chal
da mbeth a neintigh ar aen
mu maith ag Dia gach fear fial
da sia Niall ar neamh na naemh.
- 2055] Ingean Chathail on glan gres
ar gach fachain fa bladh bhos
nir chuir si na ceand do chas
ach a fas teand do ni a nos.- Slat mhorfhais ag snim na sluagh
2060] mac Tomais ag dil na ndamh
biaidh fa bladh mar ra bhai Brian
da ghabh Niall in ghnai ar a ghradh.- Imdha damh re taibh as toigh
ga radh ris a da chraibh chuir
2065] bhar nos gnath ag gabhail leibh
cach mar sin ag robhaidh ruibh.- Tfhear a nag corcradh crand
no ar a tradh ag locradh long
go huccun da cromadh ceand{MS folio 13r a}
2070] ag tolladh heang lucth
[...]
lom.- Da sgiath reigh comla na crich
a Neill gud chomdha ar chach
ge hi ga sgoltudh dod sgiath
as i in cliath ghontar do ghnath.- 2075] Eang geal ga greanadh at ucht
do bhar trealamh a bhean Bert
blathoigi gach ball id mhicht
slicht da shnahaidi is cam ceart.- Ar son taidhchi nudhi a Neill
2080] crod na Builli a haithli haigh
bha seach ot cathaibh da chuaidh
creach na buaibh machaidh le mnaibh.- En balbh ar na dhenaibh dhoit
a Sadhbh re fhedhain is ait
2085] imda alt ot ahim ghlic
im blatheing bricc greanta id ghlaicc.
- Rabhud od mnai a Neill do neach
agat fhein ma dha bhai brath
dar leat is gonta hi dreach
2090] mar rathi theach corcra on chath.- Righan Breagh ag denamh dhealbh
a fear ag feghain a cholbh
Niall ar moir a coindleadh charbh
Sadhbh as toigh a coindmeadh chorrn.- 2095] Sadhal in bean fholtglan fhind
isa fear a corcradh chrand reand
do namh chuain chlaisti nir crom
tond bhaisti o chuaidh ma ceand.- Sadhbh is eang greanta ar a glun
2100] no gor gearr leapdha na lar
reanda na sleagh ar gurt ghliadh
re Niall sa ucht geal re gadh.- Nir dhligh oigi ar a mhbiadh bearn
Niall mar as oidi don arm
2105] direoch cruimi a gailearr ngorm
as buimi chorrnn saereang Sadhbh.- Ca thinadh nach robha a run
sibhul mara is da mhian
ceim roimi is gan cheim ar cul{MS folio 13r b}
2110] is do run Neill a nhgoiri ghliadh.
[...]
tigh ata ga dheilbh
na fir fa mhicht na mna ag muirn
da fhuair saireing ag Saidbh
ainm agus se a caileirr chuirn.- 2115] Bas a taisich nocho tim
da chas chraisich as a heirr
do chas chleith nolamhaich nduind
do druim eich shoghanaich sheing.
- Ni ro don mnaisin a mogh
2120] mo sa mo in gnai sin da ghabh
sadhal ar mnai mhBeirri i mhbrudh
sa gnai ag dul don bheindi bhan.- Ni dhighnim ceilt ar neart Neill
ni imrind beirt ach bert aigh
2125] Mag amraghan o fhill foir
glanbranan oir a Cill Clair.- Snaim ga naghmadh gun min meirbh
nachar snadhmadh a sidh Duilbh
a chur ocho snim le Saidhbh
2130] gach snaim da mbidh a mbrudh Bhuilb.- An ghna sin da chuaid fa crodh
geall gach taisich fhuair a fear
giabhaidh in giall nachar ghabh
beraidh a bhladh Niall ar neamh.- 2135] Bean Marr da chomcabhair cleir
dil Concubair in mall min
o dug geg Dhuibhi do dhaimh
sed i laim gach dhuini dibh.- Tuili cliar fa blath na brudh
2140] fath as a fhuighea Niall neamh
nocho cruaidh do chaith a chrod
flath Dor fa buaid is a bean. Bean- O Dubhda ni duini min
re Cunga da fuidbhea in fear
2145] ic a geanaib craibhi Dor
crodh dhfearaibh Bailli da bhean
Bean fa eineach fuair Niall
- Uaisle cach cenel mBrenaind
in gloir builidh bindshegaind
comhdhana faghla na fir
2150] gabhla chongbala in choigidh- Cland Brenoind mhoir meic Fherghna
curaidh uallcha oireghdha
re carrdarcne thoir na thiar
ni oil clandmaicne a coimhfhial.- 2155] Tri meic Fhearghais nar er neach
Eochaidh Duach Ferghna fuileach
sreang re tromshluagh nir thriall fear
triar dar chomdhual in coigeadh.- Fearghna mac Ferghusa in flaith
2160] duaislibh Connacht ba ceandbhraich
oigfher dighoind nachar docht
do triroind choigeadh Connocht.- Rug do raghain ar na roind
trian oirrthearach in fhearoind
2165] nir trian cruind ar a chomus
o Druim Chliabh go Ceanondus.- Rainig dFerghna in ochta gil
daingean is coillte in choigidh
beag feadma in tar san aimsir
2170] ar ghabh Fearghna in feraindsin.- Cruithnecht is mil na Midhe
ig teacht go gribh nGairighe
fleadha fuirt Eamna Uladh
go Fearghna is tuirc Thuadhmuman.
- 2175] Ni tharrla dhferaibh Erenn
don ghormrosgach ghlaicmhereang
neach frith do chlodh a chosgair
gidh mor crich do chosnosdair.- Nir legeadh do righ Ruidhi
2180] mac na hingean dIardruidhi
ger thuar don choill brigh a bhreath{MS folio 14r b}ar a chloind ni bhidh biseach.- Ochtor cloinde ba creach trom
rugad o Fhergna armchorr
2185] do marbh cma da cead ban
im dhula dheag don ochtar.- Imsnim re huaislibh fher Fhail
ar ndith chloinni chind Ghabhrain
eg don shlogh mallbhan milla
2190] mor in tadbhar imshnima.- Caega ar ced go Cluain Ferta
tre fngoll a oirechta
toisg nar leg ar cel a chloind
ted is a bhean go Brenoind.- 2195] Do rala taebhtrom torrach
in ges doidgheal dercmhongach
rosg mall nach gebheadh fa groidh
fa dereadh ann da hinbhaidh.- Troisgid re Breanaind mbhethchert
2200] in dias chaidh nar choindimtearc
caoga findban ced curadh
tred bidhbhadh do baeghlughad.- Musglais bean onchon Uisnigh
meadon oidche in adhuichsin
2205] gor thus lai don lachain gloin
do bai athaigh ren idnaib.
- Beris mac ba maith in trath
ar teacht na maidne mochrath
rath De ar a naidhin do nim
2210] le bha failidh a faisgin.- Baisdeas in mac suairc sona
Brenaind mor mac Findlogha
tug a ainm fen ar a fhear
sa thairm os gleiri Ghaideal.- 2215] Dunaidhin chruthaigh chorpglain
tug Brenaind a bendochtain
tennobthor cath ar a chloind
tre rath bennochton Brenoind.- In ced laech sa leched ban
2220] tugsad ofrail don erlamh
failte ag ainglib De mon dail
ba saidhbhir e on ofrail.- Subhach tangadar da tigh{MS folio 14v a}ar mbhaisdedh a meic muirrnigh
2225] ceann sluaigh ba dedla a ndebhaidh
gegdha fhuair a oilemhain.- Mac eli dhFherghna echtach
Aedh Find in flaith roderchach
do chloind i righ shuairc shoindim
2230] sil Ruairc is Ragoilligh.- Na Tri Tuatha ta fan coirr
ataid sin ar slicht Brenoind
in ri du dil gach duini
da shil na tri telluighi.- 2235] Athair Baitin nar beg rath
Brenoind mac Ferghna fledach
gan deoraidh do thogra o thir
in leomhain brodla Baithin.
- Mac Baithin i beoil tana
2240] Maenach athair Echadha
maicne dan ferr a faigsin
ceand na haicme in tEchaidhsin.- Tellach nEthach nar er sgoil
clann Eachadha meic Maenaig
2245] a mbhuar ag righ ni rointir
an tir is uadh easlointir.- Tomas mac Briain i bairr thais
oighri Echadha armglais
a cro dinghoiri is do is dlecht
2250] is do sinbhaighe in toirecht.- Tigerna Thellaich Eathach
in tuir crodha chertbrethach
tir do thath ni do is docru
as mo cach a cumhochtu.- 2255] Glor in aingil re athair
ar mbreth i Chuind cedcathaigh
madh ail lat a fhaghail dfhas
ar dho mhac tabhair Tomas.- Do chedaich Dia ar flaith Fhabhair
2260] ainm apsdail da abhsdalaibh
buaid gach raith re na raghairm
in flaith fuair man absdalainm.- Art is Brian is Aed Eanghach{MS folio 14v b}Ruaidri is Tadg is Toirrdelbhach
2265] ainm ga ghairm uaibhsi ni fhuil
nach uaisle ainm in abhsail.- Ag mac Bhriain i bhruinde sheng
gen go be acht aentuath dErinn
o Credhe ni ches ar crodh
2270] marbadh les Eri a enor.
- Adubhartus ris im rund
radh nach aiferthor orum
nech fad chlu ni bera bas
mera acht ge dech tu a Tomas.- 2275] Tomas mac Briain is baigh leam
a test ag egsibh Erenn
Brian damadh olc a eneach
ni biadh ort na impedheach.- Mac meic Dondchaidh ded rageal
2280] nir haeradh sni haerfaighear
mar ta go laemdha im ceand cruidh
caemna is fhearr ar na haeraibh.- Tomas Mag Samradhan shair
nach ob deghlaidh na drochlaidh
2285] dleghmaid gradh don coirpsheng cas
ar ndan go coitcheann chendghas.- Teagh nach duntar re nduini
bruighean churadh Callmuighi
do biadh seal gach neach ar nim
2290] da mbeath mar teagh i taisigh.- Sochaidhi ag dul na dhaightheach
nach bi ainteach urrnaichtheach
neamh nochon aghar ar ais
mar do gabhar teagh Tomais.- 2295] Smuainiudh fhir na nabradh ndubh
go rachadh deg aenur
fir thalmhan ga mbreth don bas
adhbhar im nach tech Tomas.- Ata ag marcach Mhuighe in Sgail
2300] fulong anbhfhorrloind daghbhail
a nert i cabhair i Chuind{MS folio 15r a}o nach faghaibh cert comhlaind.
- Tuile samraidh in saegal
techt air nochan enbaegal
2305] anaid in tuile na traigh
sam
[...]
in domnan.
domnach Casc- Tedhm gan urchasg da fhaghlaidh
fich i dedghil dondabraig
2310] fala ri cach du Chrede
ath abha ni haigbele.- A fhedm ni legeand ba lar
mac righna Cruachna o Cubran
gan blaghadh feadma ar a fer
2315] go nderna in talamh techead.- Mag Shamradhan is garbh ngliadh
crechairi iarthoir Oirgiall
cleath Lemhna nochor leanudh
sni dearna a creach cruindeaghadh.- 2320] Cogadh in echtaich airgnich
tug imsnim ar eschairdibh
re lind i Cholman ni chluin
comhradh is bind da bhidhbaidh.- Tomas Mag Samhradhan sair
2325] mac meic igine Amhlaim
cnead nach iadand a falu
fer ris iarrand mheladhu. u.a.i.s.l.e.- Uaisle Banbha man nges ngil
ingean midchar Meg Uidhir
2330] is banua righ is righna
in grib ranua rogribhdha.- Sbes im dhan da drech naidhi
Nualaidh ingean Edaini
foghnaidh gach ni derum dhi
2335] do ghebhum i ba huaisli.u.a.i.sle
- Uaisle is fele na gach fer
Aedh O Domnaill din Gaideal
clu ar Aedh is dleacht bar nduaisne
is terc aen nach anuaisle.Uaisle- 2340] Uasal lend Muiri mathar
mathair meic Dhe ar ndeghbrathar
beith seal ga guide i ngach nguais
do geabh o Muiri morduais.u.- {MS folio 15r a}Uaisle in Duilimh is a delbh
2345] dom imnadhudh ar Ifearn
imdha ann gairthe is glecach
in tall clairthe cuaisleacach.u.u.a.i.s.l.e.c.a.c.h.
- Gebh do mhunudh a meic baith
senfhocul glan ghloir bhindghaith
2350] sdiuraidh fer laim re lochtaibh
cair seagh is na seanfhoclaib.- Seanfocul so suairc a lagh
gidh cred an chuis bar canadh
da ti leand mar as du do
2355] nir bhearr a chlu on ceadlo.- Ag seo tres muinte as maith duid
a meic bhaith as bhorb comhraig
na treg maith ar olc gan agh
na caith go docht an domnan.- 2360] Na bi luathaigeantach lond
ri daim re ningnea chomond
do grad o triath na trill chor
na ling fhal sgiach gan sgothod.
- Na saltair ar a slegh nger
2365] go brath na tabhair thaibhem
tocht ba egean rend go rod
na teann sgan edeadh umod.- Imgaib imghuin na naithrach
seachain leomhain ledarthach
2370] ri taebh na bethreach na boing
ina mercreach aen gan ochaind.- Comrag losgunn lasrach mear
na sir e is e do dhaingean
suail a seagh a narmaibh aigh
2375] marbhaidh fer uaidh da anail.- Dena orum adhair dhi
na trod risin tuind mbhaiti
ni fhoghain duid airm re hucht{MS folio 15v a}tuig tuig is garbh in guasucht.- 2380] Tusu in mac baethsa a bel dearg
a meic Bhriain nach baeth Gaidhealg
tre thocht a fhir Che bham cradh
olc do dligh me do mhunod.- Maith dlighim ge dubhart sin
2385] do munudhsa a laich Luimnigh
me do theand do chlu a chleath Chlair
tu leath rob err dom edail.- Tri mairg deg do dhailis damh
re taebh tedaich is tarradh
2390] a ningnais bho is each is oir
mo nan breath indmais monoir.- Inbhaigh dhuid a dhearc mhallsa
teacht ar ceand cruidh chugamsa
gnath leam gan rian sguir bam sgoil
2395] triall ar ceand cruidh dod chathroigh.
- Duid rob urusa a aichni
mo crodhsa a chleath gormAichli
ba terc bo and acht teallach
a barr cro ar an coimceandach.- 2400] Ni hor ni hindmus oili
fhuarais a fhir Challmoighi
acht dan a cendach do cruidh
ni nar in teallach amhluidh.- Mas aithimlaid as ail leat
2405] a barr Cliach mar adhchondac
do ber slan coidhchi do chrudh
is toirchi rim dan da dhiultudh.- Rit am thost ge tu go se
trid an aithimlaid negne
2410] ge taisiu slan a chleath Chuilt
is agh da neach gan dighuilt.- O chianaibh do chan me sin
misi in tonn baite bunaid
dirghidh se seoladh mo rann{MS folio 15v b}
2415] is me in leomhan sa losgand.- Is me in bheithir buaidhreas cath
me in dregon go nemh nathrach
me an fal remur do raghaibh
dleaghor in tagh dimgabhail.- 2420] Me in deoch nemi is nuidhi brigh
seachain bhiana na nairdrigh
na clo da hibhi is agh dhuibh
ar gradh bho a bili Beandchuir.- Is me in gris dearg a daighir
2425] me in fal sgiach nach sguchfaidhir
is bais ro lai ar lar na sas
mara tai atam a Tomas.
- Gid bais duid a ndernais ruind
a Thomais meic Briain bhratuind
2430] rim robhais nocho ro cur
is mo in toghais do thregun.- Toghais mhor duid is damsa
ar gradh bo a bharr Ceanannsa
tregun a chele a chraebh Mis
2435] sar fele ar aen ga haithris.- Gen gom coimfial mhe a meic Briain
re drech ndirg dhondas ghormcriaid
maithfead mo bhu ar bhuaibh bus fhearr
ni du an da cruaid go coimteand.- 2440] An gradh mor is melladh dam
tugus duid a fhir Almhan
do drech amlaich rob fhallsa
gan bheth amlaidh umamsa.- Mat allsacht aisig dhfhaghail
2445] rom treg mhe a Mheg Amhradhain
suil tregind tu a gruad mar glain
truagh nach gan bhu do bamair.- Cred acht leg agud uili
mo crodhsa a cind Maenmuighi
2450] ni bhiu ig ruidi red cebh coim{MS folio 16r a}tuigi go ler a labroim.- Aenghuth rod ma cheann ma chruid
ni dubhart ri drech namlaigh
as mor an gradh a ghribh Orc
2455] gan a radh dfhir no dhabhocht- Ni he an gradh ro anaic orm
do gnuis corcra a cleth Mughdhorn
gid inmain tfholt craebnocht cam
acht gan aenlocht ort agam.
- 2460] Ba nemhfhallsa a nathair Chuilt
mo gradh duid dichra a iarmuirt
ger imdha neac ga radh ruind
gor mheath dom dan a ndenuind.- Da chuis bhar dhechusa dhuid
2465] gan taeradh tra is tu id charuid
dfhis do freagra atam ig triall
do gradh is teagla ar enrian.- Ca hiath nach badh eagail leam
toirbheart fhada ar ud Erenn
2470] ge tai ar sith ri neart inois
is tearc crich nachar creachois.- Do creachais ba calma in rath
crich nArtraighi a dreach amlach
sluagh dartruighe nir dhin cruidh
2475] a gri fhaltbuidhe on arguin.- Do airgis anba in cathagh
muicni portglan Peodachan
creach sin mar chis a cleth Mhis
do creach sibh sis go Soilchis.- 2480] Do creachais ba creach foindim
shluagh crodha clann Raghoillich
do airg bhar creach cland Ferghail
a bharr cleath go claenTemhraigh.- Do airgis dar Sinaind siar
2485] la eli a airgnigh Gailian
red lind nir loigh rath gon lucht
go hOilfhind tar chath Connucht.- Do airgis da aithlisin
Tir nOilealla is Tir Tuathail
2490] is crich Cairbri dagh oile
go fairrgi is clar Callroighe.
- Brefne fen o bun go barr
do airgis a fhir Chualann{MS folio 16r b}a agra ort ni du dhaibh
2495] is tu ar gach nolc gan eadrain.- As tu creachaire a crich Te
is tu is buachaill don Brefne
beanai don lucht bhu go beacht
ca dulc is tu gatoirrecht.- 2500] Ni aireom thagh seacha soin
i nic mo bho a bharr Bennchoir
dighailt cruaidh grod ro ghenom
buaidh do trod ni thuiremom.- Gidh beag do airmhius dot agh
2505] dermhad tug orm a imradh
a chul find na fhaithchleath cas
is aithreach lim ar labhras.- Is uimi do airmhius ort
in beagansa dod bheodhacht
2510] fad du shluaghaidh a geg Gamh
is med muamhain mut aeradh.- Eagail leam a haird oile
thaeradhsu a fir Bhoroime
clu ar dho ghairgnim do lin libh
2515] isil airdrigh thu a thaisigh- Clann Briain umud druim ar druim
cland Meadhbha is maicne Chonaill
do lem anall doiligh dhaibh
clann Nell Oilich cland Cholmain.- 2520] Sil da Eochadh fat fholt cas
cland Ruairc fen ca fearr duchas
scland Murchadha nar traigh teand
drumchladha aigh na hErenn.
- Da mend a Mumain meic Con
2525] ni lemhaind .r. taerodh
med do ghail ar broind o mBriain
ri gach cloind sair go senCliaid.- Ni cuirfind Conachta am cheann
taerad acu ni fhuilgheand
2530] i Laighnibh ni lemhaind dul
saidbhir feghaim dot uamhun.- Conall i sil Eoghain fhel
mor a ngael dod ghnuis minredh
ni leg thair ngrind do ghabhail
2535] a Mheg bind shair Shamradhain.- {MS folio 16v a}Aenrand da cuirind fa chach
dot air a fholt mar orshnath
robad cian o sibhul sind
ni bhiadh minudh a nErind.- 2540] Crois Crist taraind leath ar leath
do chosg mergi a fholt faindeach
ferg edaigh a drecht damhsa
slecht a chedair chugomsa.- Slecht chugum o chind go cois
2545] sir loghudh a laich Bhernois
slecht in malaich drumchail nduibh
san aghaidh subhcaim socruidh.- Slecht i tabra craebhach corr
sin in bel corcra chugom
2550] tabhair phoig go dichra dam
dar moid fhichdha bhidh achar.- Achrom ar nesith uaind as
ghom tregon o tai denas
fa ghnai nochon edubh as
2555] gom tregun atai a Tomas
- A Tomas mac Briain Berbha
Mheg Shamradhan shairfearrdha
cuid talaich ni du damh dhe
tabhair bhu gan chradh celge. g.e.b.dh.o.m.un.- 2560] A inghean Meg Uidhir fhel
do mhuin Dia do dhrech minredh
na
[...]
id a Nualaid re neach
acht buanaigh taibh is teneach.- A bean Meg Samradhan shair
2565] a inghean ursa ag Edain
a craebh glan gan chlu celge
saer tu ar ghal mo Ghaedhelge.g.e.b.- A Lasar fina a folt bog
tri datha airmid orod
2570] cach uimi got ibhi de
gili agus duinde is derge.g.e.b.- A Athracht nar obair ges
rod muin Crist ge ra chelmes
do ghael dAdhumh ni du dhe
2575] saer tu on crabhudh chelge.
g.e.b.d.o.{MS folio 16v b}
- Buaid cagaid ar cath mBrefni
rath a tagaid is tuairthe
fraechdha an glor man fad ferthe
slogh Brefne tad far tuaithne.- 2580] Slog o mBriuin fir na foghl
fa sdiuir fhir is mor meanma
slighe go uaim ni himda
bidbha sluaigh thighe Teamhra.
- Tomas mac Briain badbh Codhail
2585] do bhac a ngliadh arm dhilidh
badh na righ do na dheghaidh
gebaidh tir le cro a chinidh.- Mag Shamradhain geal ngruadhi
dar bean armgabhail fhaindi
2590] nir fhas fear uann gan fheli
acht redhi sduagh geal Gailli.- Taiseach ar nach tren bidbha
gach craiseach ger fa ghelga
Boind Breagh ag bili Chnodhbha
2595] comla gheal tighi Temra.- Fear le nairgthear magh Midhi
gailltreabh ni ghabh na ghoiri
ni fhoil fath a mbrath mbaili
ma raibhi sgath rath roimhi.- 2600] Lamh as a treas nach toghta
nocho slan cneas o cathgha
mairg dibh Tail nar tech dheabhtha
seachna ar cleth Fail da faghtha.- Dil choig ceathrar sa churaidh
2605] roid a eachradh ni fhalaigh
gach mer geal do gribh Eanaigh
geabhaidh dibh fhear na aghaid.- Tug im Boind cach fa cheli
ar tath o Roigh do roindi
2610] telcthear tuath craibhi Chlairi
sgaile daini im bruach mBoindi.- Mag Shamradhan sair subhaigh
do sgail armraghadh dhfhoghaibh
cin ar a fhaidh ag feadhain{ MS folio 17r a}
2615] fa dheabaidh dfhir Clair Codhail.
- Beag nach lor a luaidhim dhe
a tigfadh dulc ad esie
gidh cuich ga mbiadh breath in ill
a leath no trian ni thuirmhim.- 2620] Do fhoir Dia Bhrefni mbhraenaigh
fhairsing fheraigh fhindraenaich
gach uir ri hidhnaib taraidh
san ibhraigh uir erlamhaigh.- Latsa a meic Briain i bhairr thais
2625] do fhoir Dia Bhrefni mbhraenglais
tu a slat Chuilt ar do chagar
bac in uilc nir fhobradar.- Gor fhoillsigh Dia bha dheni
fis duid a chind Coirrslebhi
2630] a flaith Gabrain gan grain dreas
rob ail tadhbhail a nuaingneas.- Ni hamhlaidh sin tarrla in toisg
be maith gon ti ro thegoisg
do chuadhais on lucht rod ling
2635] an fuarais dulc ni airmim.- A meic Bhriain nocho breg damh
indLogha fhuarais rabhadh
ba gaeth manuar thear robhaidh
a sduagh Breagh od bhidhbhadhaib.- 2640] Nos amhlaidh fhuarais a fhis
sluaigh ar ti theacht mad rolis
o balbhthuind ag ben ri tir
go redh a bharrthruim baismin.
- No no rob e thfer rabhaidh
2645] ge dho berium baramhail
fod glan mar bha gnath ri Lugh
bagar do chach god chogur.- Bid ort i nam na troda
buadha Logha Lamhfhoda
2650] terc a gheg Chlair nach cualaidh
med taigh o na hilbhuadhaibh.- IndLogha thu a dhregoin Druing
i nagh no sinChonculaind
coir do shechna a badhbh Berrnais
2655] debhtha tharm is inFerghais.- A meic Bhriain na tachor te
Tommas gidh e thainm baisde{MS folio 17r b}duid a laich Annla is ainm Lugh
rigairm thanma ni hantur.- 2660] Lugh mac Ethne in errla fhind
braithreas nir faemh fa Erind
bha fraechdha rindaigh in fhir
do mhill a bhaigh re braithribh.- Fuath do Lugh fa iadh nUisnich
2665] dob aithreach don feadhoinsin
ba lan gaidh gach tir o treas
nir mhin a mbaigh na mbhraithreas.- As casmhail tusa a thuir Dhor
is Lugh ri maicni a mhathor
2670] glor faidheadh ag dul san drem
gan Lugh daireamh fa Erind.- Aisi sin ainbreath rob ail
do breth ortsa a fhir Gabhrain
mad chuid don chindsa Chlair Bhreagh
2675] dar limsa nirbh ail thairemh.
- Biaidh aireamh as uaisli ort
ana fuil a chleath Cianocht
gan rimh ni fhagmaid dot agh
mar do sgribh Padraig peandbhan.- 2680] Ader dhuid a fhir Eni
uirsgel ar a fhaisdeni
tocht imslan o dha ed soin
breg dimradh nochor fhoboir.- Ag findChill Fhearta in fheoir bhuig
2685] aenna la dhar loigh Padruig
an amra da fhoir indi
tarrla ar a oigh aislingi.- Tarfas do bili buadha
sa moighsea a fhir fhindChluana
2690] medh i taraoidh do thoill air
nir samail coill re craebhaibh.- Ingnadh re habhsdal fhear Fhail
do ghluais gach coill na comhdail
nochtaid ochta geala gleand
2695] fedha ag tochta na thimcheall- Lucht cnuasaich ar cnuas a chraebh
do condairc Padraig peandchaemh
nir thearcthana a dhuilli dhe
ealtadha on chruindi chuige.- 2700] Musglais Padraig na peand noir
nachar mhaidh mheadhar egoir
rem i chroind ga labhra leis
poind a amhra da indes.- Do chan Phadraig phuirt Chimi
2705] ar nindisi a aislingi
ros ber fen go beacht a breath
fa rem ceart airsen clereach.
- Cuingidh gebhas in gortsa{MS folio 17v a}brigha in croind do chondarcsa
2710] Dia nir char chogur nar thuig
do chan re phobul Padruig.- Is iad coillti a chrand soichleach
do iadh man crand craebhthoirtheach
is fa cheart is doigh gach dream
2715] na sloigh ig teacht na timcheall.- Innmhus i cniuas do fhear as
egis na healta iarrfas
tromdhamha ga naithni air
orrlamha caithmhi in cnuasaich.- 2720] Barr rug orraim o eadhaibh
barr in croind gil gegleabhair
is i rachlann chaemh i chroind
gach craebh da dhathbharr dhighoind.- Crand buadha nar thearc toradh
2725] tathairsiu a geg gormCharadh
a dreagun Ce in cridhi gloin
in bili rob e thathoir.- Tusu craebh bairr i bhili
a leomhain glan Gairighe
2730] a fhlaith Caillmidhi is clu linn
is tu tairngiri in Tailgind.- As tu a Mheg Shamhradhan shair
leandan Brefni in bhuird sgothchaimh
a chraebh phuirt braenamlaich Bhreagh
2735] do shaerabhlaibh ghuirt Ghaidheal.- Togbhail cridhi dod chliaraibh
tagh a chonchair chailiallaich
saer o ferg uaibhrigh thfhaghlaidh
a ghruaidhghil derg dondabhraigh.
- 2740] An rosg da ndech do drech noig
inghean ur edaich sgarloid
ai bhili Gergi do ghebh
dergi agus gili id ghruaidhebh.- Mailghi donda is dubh guairi
2745] agus rosg gorm geguaini
folt mar umha na fhailghibh
ort ag dula ar dondmhailghibh.- Fuarais o Dia is demin sin
a Mheg Samradhain shuirghigh
2750] buaidh ndealbha is nenigh ar aen
a dheghir Emna daentaebh.- Buaidh naigh ort a fhir Chodhail
buaidh mbuga ar do bhrughodhaibh{MS folio 17v b}cuis fhormaid ri gach sluagh soin
2755] buad comraig ar bar cathoibh.- Buaidh sed oirbh ni coir a chelt
buaidh molta oirbh ban imert
denumh indluis bhar sluaigh sin
buaidh nindmhuis ar bhar negsibh.- 2760] A meic Briain na mbriathar mbind
leath tenigh nochon airmhim
ri tabhairt shed mbuadha id bhais
a gheg Cluana nir charais.- A Thomais Chruachna in cnis ghil
2765] a Mheg Shamhradhan shuilbhir
lat gach giall da ndleaghair dhe
du deabhaidh fa iadh nEle. le leath.Cuind.d.o.- Mac De go ndearna a Nualaith
an errla choim craebhdhualaich
2770] congnm dan loind treabh dho thath
let ear led chloind led chonach.
- Anocht nach dearg do drech gil
a inghean mhall Mheg Uidhir
a shlat Bhreagh ni dolta dhe
2775] ad geal nochta ad geal ngaire. re- Sgailedh Dia goirmidh dho ghlais
ai Shitriug mac Briain bharrchais
bidh maith din ar ndomhain de
ar fhoghail a ghribh Ghaille. l.ea.th.
- 2780] Ni beag an lensa ar Leath Cuind
a dhith dairiumh ni fhedfuind
len ig fobra chuir dhibh Cen
do chuir in Fhodla i naimredh.- Len do loigh ar lacht a chruidh
2785] len nach leg cnuas tre chraebhuibh
len da tarrla cor do chach
nach tarbha crodh na conach.- Len ar brondudh bho agus each
len dar heasgradh in teneach{MS folio 18r a}
2790] len ba sgel ar fianaibh Fail
len ar chliaraibh dho chongbhail.- Len do fhas a cimsaibh crich
len do leg fhas don esidh
len mor ar techt i toraidh
2795] le cleacht gach slogh sirfhoghail- Gabhail meic Bhriain ga mbi sinn
cuis a leoinse as len dErind
gor gabhadh gribh fhuind Uladh
gan shil Cuind do chumhsgughadh.
- 2800] Gid mor noilbhem uair Eri
re ngabhail chind Choirrslebhi
ith Banbha ni bed ri bhaidh
acht geg Gabhra do ghabhail.- Traigh gach lacha is lan tuili
2805] do gabhail chind Callmhuighi
do thart ma nuair ni fhaghar
acht lacht buair do bheagadhadh.- Tomas Mag Shamhradhan Shaigh
nirbh ingnadh Goill da ghabhail
2810] mor damnas an mbreth do ber
ai bheth a ngallghlas Ghaidhel.- Gabhail i Chraidhi is crad leam
creach is mho degsibh Erenn
creach gach cleri id chim i laim
2815] tre gribh nGrene do gabhail.- An fhoil ar cleth nUiri dhairc
suaichnidh lind Dia ga dighailt
imdha geall ri geg nEanaich
nach ted dar ceand coigeadhaigh.- 2820] Gan bhuain dhfhaisgin is gan ar
gan la greni o ra gabhadh
cred nar aisdigh sgemh man sgel
gan gren dfhaisgin i naer.- Gan luadh sidhcaimhi ag sil Chuind
2825] gan trebhadh gan tuar fearainn
gan bhuing arbha gach achaidh
i mBhanbha Chuind Chedchathaich.- Gan din ag duini ar dheabhaidh
gan bac cruidh ri caidhbheanaibh{MS folio 18r b}
2830] gan clodh fingaili na fill
ni sodh inghairi dErinn.
- Aig sin na gill dechta dhaibh
ata ag Dia a ngill re ghabhail
o chach ni thoill an torudh
2835] coill na bhlath do bhennoghudh.- Gabhail Meg Shamhradhan sheng
do lin durchradhaibh Erenn
bheith i llaimh do bharr Bhealaigh
tall a ngrain do Ghaidhealaibh.- 2840] Tnudh ri maithius mhileadh Fail
is e in tnudh thug a ghabhail
is ar flaith Almhan i nidh
nach maith adradh in enigh.- Tug gabhail fhir in fhuilt truim
2845] in fhele a nenidh iaruind
go fhoil deghear Andla a nidh
nir ghemheal adhbha in enigh.- Odchiad a nidh fhear nGaillmhi
do ni gach cliar comairrle
2850] tocht ar cuan mar nar ludh lind
is cul manuar ri Erind.- Do big egsibh Indsi Fail
des dreagoin Gail do ghabhail
ag triall dar searbhshaili soir
2855] mhian dermhaili ar na damoibh.- Damha Fodla laimh do laimh
do niad chomhairrle a chedair
druim re braentaradh chlair Chuind
rob ail daenthaghudh aguind.- 2860] Gluaistear le fileadhaibh Fail
imirci aibhseach anbhail
gan rian coindmhi sgeanmadha ar sgoil
go nderna in Coimdhi a cabhoir.
- Gach neach uaind sa cheand ma choim
2865] ag faisgin i chuain chugoinn
do fhuair a moludh in moir
uaind ri homhun in anfoidh.- Mar dobh ail lind tocht ar tuind
tainig glaedh chudhnoidh chugaind
2870] snaidm do thath na tuath a teacht
gairm cuach ri cach a cloisdecht- Esdmid and sin suairc in glor
neach ga radha rind impodh
bindi in ghloir do labhradh les
2875] ba choir adradh da aithris.- Tugsum beannacht ar a bhel
o dha indis mar uirsgel
teacht a laim do laithGaidheal{MS folio 18v a}maith bhad chair a chomaidheamh- 2880] Buain a gemhli do gheg Dhruing
tug sluaigheadh impoidh aguind
techt deghir Teamhra dia thoigh
meanma in enigh da ardoigh.- Tug broghudh ar blath mBanbha
2885] buain a glais dir fhinGhabhra
sgaileadh gebhind do gheg Clair
do leg dhErind a hanail.- Cidh nach bhadh fhailteach Eri
ri teacht chraibhi Coirrslebhi
2890] lind taith o Colmain do cach
do chongbhail caich a conach.- Taiseach Theallaich uir Eathach
beodha coitceand certbhreathach
ni traetar le neach ganeart
2895] breath agus se ga hesdecht.
- Tomas Mag Shamhradhan sheng
gan giall do is doirbh a aicell
gell du Chondla ar cheand na crich
comla is fearr risin esith.- 2900] Ri mac mec Mhoiri as mhin troigh
cia is coimhfhial do chloind Adhoim
ni himdha acht cleath fhial Eni
neach nar iarr a oirberi.- Ai ghilli gabhas do laim
2905] nos enich gach fhir dadmhail
da nabra as ferr a ni neach
ina ceand Li bhudh lethbreath.- Ni fhoil ar dheghear nDala
locht enich na heangnama
2910] ni thug sed maith do mholudh
as flaith nGreg a gradhoghudh.- Cairdi im ni sgan ni na laim
ni chuindghend cuingidh Gabhrain
ni ches ar crodh cleath Ghailli
2915] ar ndol i teach tromdaimhi.- Tomas Mhag Shamhradhain Shaidh
as imdha cliar na chomhdhail
techt gan riar nocho doigh dhi
gach cliar do choidh na choindi. N.i.- 2920] Ni beag anosa ar Nualaidh
an fhuilt clechtaich camdualaich
ar mhnai Cal nocho ler locht{MS folio 18v b}as lan do chell sdo chundlocht- Ingean Mheg Uidhir fuair bladh
2925] gnai na mna is maith re moladh
ni thadhaill geg ur Fhindi
tnudh na hed na hainindi. n.i.bea.g.an.len.
- Sitriug mac Briain bruindi slim
geall gach fhir do do dhlighfinn
2930] neach ni ches ar a caith di
ca maith as les nach lendi.N.i.b.e.g.- Ai tigh nimi is naemhdha clar
cuireadh Padraig phuirt Ghabhran
techta chugum re ndol di
2935] go tugum chor don chruindi.
N.i.b.ea.g.an.l.en.s.a.
- Millte Eri dimthnud Ghaidheal
ni gael sidha an seol do niad
ai fhich ga cursun a caemhduch
dursun nach frith daenghuth iad.- 2940] Med an imthnuidh fa iad mBhanbha
beanas dibh Fhodla an fheoir chuirr
an trath badh leo lem fo Gallaibh
gleo ar chach fen i clandaib Cuind.- A milltear dhFhodla is e mhilleas
2945] gan mian sidha ar sean nar og
do mhill ar noileni Eri
soilemi lind feni in fod.- Nis fiadhnaighi dimthnudh Gaidheal
gabhail meic Bhriain i bhairr tlaith
2950] idh ar cheand Tuama do theandadh
ni huadha is fearr ceangal caic.- Maith cuimneghas cuis a mhoidi
mac meic Dondcaidh deargas gho
mairg as a dhal as ghanacas
2955] a nglas lamh no dacas do.
- Gabhail Tomas tug a cheadoir{MS folio 19r a}crich nErenn ar inchaibh Gall
do bhi ar fairi sa glas Gaidhil
sni raibhi acht cas ainfhir and.- 2960] Mag Samradhan do shidh Gaidheal
do gabh Dia ga dhrech mar ghris
tainig an fear a hidh eli
dha thigh mo chin remi iris- Do fhuaslaig grem a ghlas lamha
2965] ni legfe an mBrefne ar breth Ghall
do bhean an glaic as gerbh aimhdeoin
ait in bhas gan ainbheoil and.- Tainig da thigh mac meic Dhondchaidh
na denad Gaidhil glor tlaith
2970] musglud fhir Erni as a idhibh
do bhir erghi ar cridhibh caich.- Nir choimsi imsnim fher mBrefni
a bhas Tomas is tu i llaimh
ba ndearnadh ort nochorbh ingnadh
2975] socht areabhra bhindbhan bhail.- Cred fa ticfaidhea i teach nGaidhil
a ghnuis fhir na nearladh cas
do ed tu gan tocht dod gabhail
nir dhu gan olc daghail as.- 2980] Maidhm do gebhind a glac Thomas
Teallach nEachtach rob e a tath
tithe o idh in glais id ghealbhois
don bhais ghil do chendghois cach.- Saeth lim mar leanaid dan imthnudh
2985] oirecht Brefne bregaid ciuil
gach geg geal re cheli i coimeas
Eri is ead boinge as dibriuin.
- Ceangul sidha ar sluaghaibh Banbha
beag bhadh iarrtha dairgneach Gall
2990] cosnadh cach a orraind dFhodla
in trath comaind dobra ann.- Sloigheadh combhaga i ceand Tomas
tir do bhera ar bheagan caith{MS folio 19r b}o Taidhg ma tharla ar ti in fhorrain
2995] ni bhi tarbha i combhaidh chaich.- Beag do findtar fraech a ghaisgidh
re ghnuis nderg go ndentar cin
go roich do mac Bhriain go bunad
dar lat bhiaidh go humal dfhir.- 3000] Mag Samradhan sirfead comund
in cneas min ni mairg re tug
ni do thendi creasa in chloidhim
sengi in shleasa roighil rug.- Mna aentumha ag imrad Thomais
3005] na tigh uaingniusa is air bhid
ni coir gach lai luadh ai Brefnigh
a gruadh do mnai teghthir trid.- Dingrem Brefnech beag bha denta
man donn casa mar crand siuil
3010] dal ar leth da cindeadh cagadh
millead nech bagar o mBriuin.- Maith tig don drem deaftha daghbhail
uathudh lucht dan lughu an dith
madh goiri an deabhaidh ni denta
3015] dferaibh Moighi Slechta in sith.- Fraechdha a nerghi doirchill bhidhbhadh
beag a fis ma fregraid ghliaidh
sgiath geal ri gach nais mar eghthir
sleagh ar bais gach Bhrefnigh biaidh.
- 3020] Leasg dho dleasda dul da fobra
fir Brefne oi bhid slis re slis
leagar os ceandaibh druadh dethach
ag luadh Teallaich Ethach dhfhis.- Gan ediudh leo acht lente tana
3025] da treas deabhtha deargaid niuill
gnai ar na lentibh la na troda{MS folio 19v a}ata am slebtibh boga o mBriuin.- Crodha an indeall dfhis i tachair
teaghlach i laich lengeas dig
3030] cloidheamh foda ar cliu gach curadh
troda is riu dho bunadh bhid.- Groidhi sleamna sriana breaca
berthair cucu ar cluinsin sgel
sgor seang o graifnibh na ngilla
3035] do bhearr dhfhaichthibh finda a fher.- Mairg nach aghrand dhferaibh Brefni
beti fan din doibh as lia
dleaghar theacht a teand re caimthi
neart a dream da ndailfe Dia.- 3040] Ni gael crechi cimsa a tiri
Teallach nEachthach anba an toir
beth ag on fhir im Gleand nGaibhli
fidh ma ceand ni daingni doibh.- Lan Eri duaman bar cogaidh
3045] a chathmeic Briain a mbim lis
do rudadh dhi dilsi sluaghaidh
bhar tirsi is i uamain dfhis.- Esgaidh troda Teallach nEathach
rob e mo ghlor re ghruadh mbreac
3050] gebha da ti sibh ar sluaigheadh
da tigh ni nar luaigheadh leat.
- Suighfea chugud coigeadh nGeanaind
a Glind Gaibhli in greadha luaith
ni cuma chael is fearr uirru
3055] do thaebh a heang tuilli in tuaith.- Durchur aith athchuiri in craisigh
le colg tana thogbhai in laim
dergfa a chais duind is debhaidh
im bais cuirr re fhearaibh Fail.- 3060] Aichnidh damsa denum tearrla
imdha cuas ann imdha dig
imdha cladh is a chebh ghluinigh
do ghabh rer i Duilim dhid.- {MS folio 19v b}Ar cath mBrefni a bhas in onchon
3065] do fhegh Dia godelbh a cli
is ann rib ail cach do choimdhi
daibh in trath dhod roighni in ri.- Mag Shamradhan ma selbh nduthaigh
Dia chungnas ri cul na sgath
3070] tugadh do ar na doiribh slebi
nach mo ar moighibh redhi in rath.- Sithchain Chormaic na crich dhuthaich
ga derc chuirr nar chomaidh echt
gan chomlaidh do char re dorus
3075] foghnaidh fa mhagh solus Slecht.- Da rabh ga thigh da ti ar sluaighead
is e aenur ainceas cach
mac Briain do bheath i na righe
biaidh i lleath tiri do thath.- 3080] Do measg Erinn anba in mhesneach
mac meic Mhoiri in mheadhair ghairg
formad re neach grain i ghilli
gidh baidh do beath imi os aird.
- Da fagha Bhoind bruithin ngrene
3085] glor fear Teamra ata na chluais
da suighea grian srotha Sinna
thiar bidh fotha ghilla a nghuais.- Tomas mac Briain bruinde solus
ri sil Craidhe caithfidh rind
3090] ma ta i fich dlighidh a nderna
sith cinidh Mheadhbha do mhill.
M.i.ll.t.e.e.ri.d.i.m.- Maith do thogbhail Teallaich eachthach
inghean righ Erni is fhind barr
gabhail acach do ni Nualaidh
3095] gach trath da mbi uamhain and.- Ingean Edaine ur colla
corcra naichthe o ibheas digh
dath a chroigh ar cain a trillsi
aibh a gloir ni millsi in mhil.m.i.ll.t.e.Er.i.dim.th.
- 3100] Da oir Dia dobron oi mBriuin
ata ar cudhnodh cliar nainiuil
ni foill ro ghlac se in sloghsin
gor fhoir mac De in dobronsin.- Rob inund dobron doibsin
3105] cliara Banba agus Brefnigh
gor sgail toil De da ndecraibh
nirbh e soin ailechtain.- Do sailsead cliara chlair Breag
fa feall dfhobra ar fhear Maisdean
3110] nach biadh im chlar find Fodla
dam on fhill gan furfhogra.
- Mar soin do saileadh uile
ag sluagh Brefni braenuighi
cath na leircreach nar lamhad
3115] rath Breneach do begaghadh- In da droingsin leath ar leath
damha caich sa cath Brefneach
rob e a luad sgailead gan sgur
sduagh Taidhean min thisudh.- 3120] Ni leg Iso is oirdirc seo
uadha a muintir amudo
frith caboir Dhe fon deacraibh
da falaigh se a saileachtain.- Tainig mac Briain bronnas cradh
3125] o finghuil maicne a mhathar
ar taithleach ge thi in gasraidh
bidh aitreach i in ingalsin.- Ger utroc on fhinghuil moir
mac Briain Cliach nach cred leabroir
3130] teacht do gheg Taidhen da taigh
nir leg sgaileadh dar sgolaib.- In cedla ro feallsad air
slogh mathar meic meic Donncaid
nos do sduaigh Inbhir an fheall
3135] do chuaidh ar imlibh Erenn.- Cidh nach sinfead se ar gach leath
nos meic Briain go mbarr ndruimneach
ni bi cliar i tand nach toir
acht ag triall go barr mBeandchoir.- 3140] Tusu in mac Briainsea in bairr truim
a Meg Samhradhan shulchuirr{MS folio 20r b}
nach lor dogra an domain duind
tobra tre fholuidh nimtnuidh.
- Tnudh rit a Thomas tug soin
3145] feall ort dod braithribh bunoidh
tuig a ri Cal agus Cuilt
da bhinan duid a dhighuilt.- Sloindfidh me dod malaigh duind
blagh sgeoil do sgribhadh romaid
3150] sgel leghthar mar as dual dund
do gebthar uam man imtnudh.- Digh imthnudh mor ri mac Con
ag Oilill Ulom uasal
go rodhing cach ceand a ceand
3155] ba gnath Oilill ga imdeall.- Fellas maicne a mhathar fen
ar mac Con ba cleas aigbel
a sduagh barrlag nir baidh sin
tre fharmad aigh is enigh.- 3160] Mac Con mar dho cinnedh do
ba heagal leo a thocht tarrsto
cuis na Muimneach fa eall air
teand Luighdheach ar a luchtsain.- Imthnudh fhear nErenn uile
3165] da bai ri barr Almuine
flaith Aine gan uabhur mbreath
ri huamun laime Luigdech.- Erais Oilill anba an fheall
Mac Con cosnumaigh Erenn
3170] go ndenra soin sibul neart
fa bloigh don ibhur oirrderc.- Tig enta ag Oilill na neach
ri hArt dindarba Luighdheach
gor sgail se an ficfobul fill
3175] do dichrodar e a hErinn.
- Ere dOillill is dArt fhial
fagbas Mac Con mac Mhaicniadh
nir gluais geg Thaidhean o thigh
acht aenfear deg go demin.- 3180] Re naireamh ni anfa sind
tuirrthechta Luighdheach luaidhim
no go tainig fear Li a le
don feadh da bhi ni beamne.- Gluaisis roimhi flaith Fodla
3185] anoir daithle a urfhogra
do chleth Lacha Ti nir thearc{MS folio 20v a}dech catha fo tri ag toidheacht.- Aenfer deg nir buidean beag
is deich ndecatha ficead
3190] ni tainig slog Luighdeach luind
gona lor cuidhleach cugainn.- Nuadhu go hOillill sgo hArt
laidh Mac Con criche Condacht
do roind Fhodla na ngart nglan
3195] fa fhogra dArt nirbh ingnad- Mac Con ba chuid dFodla fhind
erais Art agus Oillill
mo riamh a rath do Lughaidh
triall sa cath da chualubhair.- 3200] Tarrla bas Eogain is Airt
le Mac Con sa cath urrdairc
gor chosain gart Emhir find
bar erich dArt is dOillill.- In dream nachar dithaigh dibh
3205] Mac Con na comhrag nainmin
flaith Gail don aicmi nir an
no gor sgail maicne a mathar.
- Mar sin do gena a gruad bog
dul fon lucht ro feall orod
3210] gach a fhoil dibh fa eall ort
atchim nach geall rid ghuasocht.- Aig sin sgel beag dod bais gil
a Meg Samhradhan shuilbhir
a gheg barrlag Banbha is beacht
3215] tre fharmad tarrla a thoidhecht.- Formad rit fo dera daibh
feall ortsu a fendidh Gabrain
a shlat Che gan chor dfhaghail
Mac Con rob e tindamhail.- 3220] Nemhingnadh tnuth a thuir Breagh
do beth rit righdha toindeamh
ar dith sluaigh a chleath Chomuir
ar buaidh creach ar chomhlonduibh.- Ar imghuin mbeodha a bhadhbh Dor
3225] ar cagad ar bord mbidhbhodh
ar loindeart cruaid i gach cath
ar toirreact sluaigh go seabhrach.- Ar med a marcsluaig meanmnaich
ar crodacht ar cethearnaibh
3230] da ghnai as foda suas mar soin{MS folio 20v b}ar cruas do throda a tocraib- Ar imad do gealgha nger
dimad do cholg sdo choiler
a shlat nachar dimol dream
3235] ar imad glac is ghaithlenn.- Ar uaisle do theaglaich tren
dimad mac righ god rorer
ar meanmnaichi sar med sguir
sar greadnaighi a geg Gabhruidh
- 3240] Aruagaibh leabhra a lo creach
ar chosnumh na mbord mBrefneach
ar lem go dian a ndeabaid
arer cliar gach cineadhaich.- Ni lughu ba denta daibh
3245] tnudh rid redhi a righ Gabhrain
is tu as redhi ag riar na sgol
o Shliabh Berri go Beandchor.- Maith an chuis fhormaid oile
rit a meic Briain Boraime
3250] toillfid ar nduaisni a drech bog
neach fatuaisli ni agbhod.- Senchas tathar oirdirc sin
do sloind Mac Fhir bhind Bisigh
a barr Ce ro mor misi
3255] nach lor e da indisi- Sloindfidh misi diaidh a ndiaidh
tuaisli o Moir a meic sairBriain
do thoguibh rind delbha duid
a chind Teamhra ar a teagmuid.- 3260] Nai righa fichead fuair rath
umud a Tomas Theamhrach
moidi ar daghlaidh do duas cruidh
suas o Amlaim go hEochuidh.- Amlaim is Art Domnall Dean
3265] Fergal is Domnall dedgeal
da Thighearnan mataebh slim
a chraebh chineadnar Cuilinn.- Domnall Niall Congalach cas
da Fergal suairc a seanchas
3270] Art Breag is Ruarc druim ar dhruim
da fer da ruacht gart gealCuinn.
- Tighernan tren an cathal
Seallachan caem Ceanrach
Dubh Dothra is Duncadh na cath{MS folio 21r a}
3275] Baithin is Blathmac buadhach
cul na findcladh mbarrglan mbog
is Crimthan Almhan umod.- Sgandlan umud a folt cas
Aedh Find Feargna agus Fearghas
3280] dias fuineadhach ba garg gal
Muireadhach ard is Eoghan.- Duach Galach is Brian Banbha
umud a fhir findGhabra
ceand slogh ro sheachain mearol
3285] is Eachaidh mor Muighmeadon.- Aig sin do gheanadhlach grind
don lethsin a laich thuirmhim
is am tnuidh seanchas mar sin
a barr gelchas muir Midhir.- 3290] Gidh be do bheath re fhaghail
a Mheg shulghuirm Samhradhain
imdha cuis gan damnad duinn
dud ghnuis budh adhbar imtnuidh.- Du thoillis tnudh bhan mBanbha
3295] rit a fenidh Eachlabhra
ar bharr ndroblanach dleachtach
ngoblanach fann findleapthach.- Ar bel nderg is ar dhed mban
a meic Briain bregas bandal
3300] suairc tainig a fhir Eanaich
sar braigh ngil ngeseamhail.
- Ar glaic mbarrduind ar barr cas
ar taebh semhidhi solas
a i Dhuach nach crandta creach
3305] is ar chalpa luath ledmheach.- Aig seo a Mheg Samhradhain Saigh
dolaid uthrais ar edail
cuis laidhi gairbhghlec do gha
a daighmeic Maili Meadha. da foir Dia dobroin- 3310] Menic fhoiri thaighidh ngil
a inghean mhall Meg Uidhir
a Nualaidh go cebh cladhaich
ar chem nuabair thollamhain.- Usaidi amladh laidhi
3315] duid a inghean Edaini
do gnuis mar gren nderg ndealbdha
da thegh na lerg loidha. Da.fo.ir.Dia.dobron.- As tu a Athracht fhoireas daim
mo crod mindmhus is medail
3320] is tu an ogh atu thaga
is tu mor is mhasgadha. D.a.
- Nir bhaidh tene Teallaich Eachtach
is ur gleandal
ard a lasar dhond nach dimbuan
3325] trom a tenal.- Teallach nEachthach imdha a croinn chiuil
is choir shendtear.
in tuath fo hellach ni hairgthear
teallach tenteadh.
- 3330] Tene bithbeo bias ar fodod
frith na ngleandaib
da lasair dergthe mar dondfhuil
tente in teallaich.- Tene bheo beandachtan Phadraig
3335] gan plaigh dhfhaghbail
tene beo na crich do chongbail
ar fich nanbail.- Loisi tinoil Teallaich Eachthach
deagla a frasguin
3340] ni seachbaidh dfhoir caemna a cleasruid
laemda an lasair.- Crithri thentead Teallaich Eachthach
mar or nasnach
ri cois righ Erenn go hUisneach
3345] lebhend lasrach.- Gealbaind a tented ga togbhail
or tech tromsluagh
imdha os Teallach Eachthach airmger
deathach dondruadh.- 3350] Nir fhaem oirecht
re taebh ig toigheacht go rendaib
sluagh Ene an aigh
tene nar baid tene in tellaigh.- Fodogh ar grisaich is gnath ri
3355] gasraidh Uladh
menic do thegh teas a teneadh
cneas gach curadh.- Tene beo bithbheo na Brefni is
brodla sgribhaim
3360] go flaith Mhuighi gormLuirg granduinn
dondbruidhg dighuind.
- Losgudh caicrich
crithri na cairi cosg deger
lasar na laaem dhond gan dubadh
3365] caer trom tened.- Tene bithbeo
nach baidh uisge agus si ag deargad
tene beo ar a fhuil uidh ubhdar
tuir Duin Dealgan.- 3370] Laech Muighe Slecht na sul mongach
min re ceallaib
ni bhi dfhir Eli na urraidh{MS folio 21v a}teni in tellaich.- Tene beo ar eneach sar engnum
3375] es ar uaisli
tegh righ ni rech
fear do dil fo dech ar nduaisni.mh- Tomas Mag Shamradan Sinda
nar sir doimhiadh
3380] mar do bhi Brian agus gach ri
riam ga roriar.- Ar mbreth ar buaibh
ma gach crech nocon uair urchur
laech nach garb ngloir
3385] ar mharbh don toir ro bo thurchur.- Taiseach beanas orraim dairdri
is e ar sodhas.
gach ri ar a tug maidhm fa minos
o thairm Tomas.- 3390] A cach cantair
ni gnath antair ri ho nEachaidh
da treas tacair
do dathaigh gach cneas da cleataib.
- Maith ma dhuais iarcomairc degsibh
3395] ard an ghnaisin
maith ma tug o Duach do duaisibh
thuath in taisigh.- Teallach nDunchadha do dichuir
as an duthaigh
3400] crodha in dream do chaidh go Cruachain
ceand Fail futhaib.- Imad luireach ngeal is gormat
ri barr mBochna
rob imda ar an ath land limta ar
3405] sgath crand crochta.- Imad bratach meic Briain Breaghaich
nach bras mbaethgloir
imdha go clagh relgi rigtoir
mergi maethsroill.- 3410] Fear rigtha is aithrightha airdrigh
ise ar sloghas
ni bhi buachuil
go na tri tuathaibh acht Tomas.- Mag Shamhradhan
3415] na rind is echtairgnech Taidhean
da arm go nor
ar marbh ro bo mhor re mhaidheamh- Mac meic Dondchaidh deargas catbarr
cuich nac molfa
3420] a ndlus debhtha
a shechna ar tus ro bo togtha.- Nir tech tachor
man crech a crathud gach cascroinn
ar broind berna{MS folio 21v b}
3425] do roind gac gealgha dha glasloind.
- Mac Briain Meg Samradan Seagsa
seachnas fhinghuil
in te trebhas
ni he beanas ig a bidhbaidh.- 3430] A haithli an air
ainm gach mona o marcach Umaill
moin i madhma
dhon thoir ru ba gharrdha gubaing.- Fal suaichnidh sleagh
3435] fuaighfidh in clar geal re ghoirmsliabh
da chosnum ni thriallfad tromsluagh
iarthar Oirghiall- O Inis Taidhg go Traigh clainInnsi
a craibh Oidbhi
3440] les Loch mac nEn ri Gleann nGaibli
agus Beann Boinri.- Gach fer dar airg dFeraibh Manach
moidi is urra
do chuir o Cuind ar aibh Colla in
3445] chuing mun Cunga.- Cach riflaith Fail
firfaidhear faisdine ar ndruaidhni
biaidh gach fear is fhearr go hErni
ri ceand Cuailgni.- 3450] Crich na Brefni
biaid aigi sa claind a chloindi
sgoth Chlair Chimi
ag Loch Dindi is chair in choindi.- Smacht anbhail ar airdrighaib Banba
3455] ag baidhb Luaraidh
gor chu
[...]
Brian os na Brianaibh
[...]
- DEochaidh Fedhleach
dEochaidh Muighmeadhoin ro moladh
3460] righraidh Indsi Fail na fileadh
daibh fa doladh.- In treas Eochaidh ata am Tomas
na taebh seangbhog
Eochaidh da fhuair clu i ngach comhrag
3465] ni du a dermod.- Cland Ruairc Meg Thighearnan Teamrach
am thuir Mhaighi
Mac Diarmada Bearba is Builli
is damna ailli
3470] na tri hEochaidh Breagh is Boindi
fa fer nAini.- Re reacht roimher
re nert a cloidheamh sa craiseach
bidh lom gach tir a foil fasach{MS folio 22r a}
3475] toird taiseach.- Dergi nan fhuil aigeadh marcaich
Muighi Femhin
gnuis gairthi a gnuis
a faichthi gan tuis gan tenidh.- 3480] Mac Maile Meadha agus mac Brin
os gach flaithremh
rug buaidh o mBriuin
na sluaigh thug go ciuin da caitrem.- Mac Samhradhan sidi buadaigh
3485] gach buaidh leanas
tonn gleo gerthe
a ceo trom do Brefni beanas.
- Ar cosnum creach
cinnidh ar taiseach gach tuaithi
3490] cruaid airm ro fill
fa na buaibh ar ngairm cind Cruaichi.- Ri freasdal fhear
ri teasgadh a sleag a srollfhas
telthear do loind cruaid a caildias
3495] a tuaigh Tomas- Tomas mac Brian
baramail do dreagun Berri
Dolb ar cind chelg
Find agus Bodhbh Derg ar deni.Ni baid- 3500] Ingean Edaine earrla blaith
bis na sduadhaib
a dreach mar ros os gach righain
nos do Nualaid.- Ingean Meg Uidhir aigheadh derg
3505] dilas laidhi
bean rug as a hoigi ar feli
moidi ar maini. Ni baidh- Diall re hathair
ag inin Domnaill Duin Maighi
3510] a moludh is deaghdual duindi
gealghruadh Graindi. Ni baidh- Caillin Fidhnacha dar furtacht
ar gach faghail
do foir se ar gach ndoigh na dedaidh
3515] me ar goim ngalair.- Brian mac Ruaidri ratha Guairi{MS folio 22r b}grisaid fhaidhi
airgfid ar teachtad gach tiri
breacMagh mBhaini. Ni baidh.t.
- 3520] Toirrdelbhach mac Aedha Uisnich
aithcheodh sbleghi
re gleo ngarg da ghabh Magh Midhi
sMag nard nEni.Ni baidh teni Tellaich Eachtach
- Dith cruidh coiri Tomas
3525] taiseach Tellaich Eathach
in fial coitcheand cruthac
mar Brian coitcheann creachac.- Tri choiri ag cleth Cruachan
gon craaibh belderg boindghil
3530] coiri thoighi a theaghlaich
is choiri ga choindmhibh.- Coiri bis ga bhandtrocht
bean churadh chuain Bhanda
sa doiri i traigh tunda
3535] coiri ga mnaib malla.- A chuid lai is lan coirid
chuingidh gruaidghil Ghabhrain
ni druid chaidhchi o chonghair
a chuid aidhchi is anbail.- 3540] Ar mhuc ar bo mBhrefneach
do ber go mbi an cargas
ni hail les lon lachtcruidh
mor do martaibh marbhas.- Do biathadh fer nAlban
3545] is eachtrann iath nUlad
bidh gon craibh shuairc shuilbir
na bruighnib do bunadh.
- Coindmi Lini is Laigen
agus Midhi is Muman
3550] tug dith ar gach ndoiri
ni sgith coiri in curadh.- Ar cur ais na nairgeadh
dfenidh Boindi buigi
dith tug ar na tredaibh
3555] rug na cedaib chuigi.- Tomas mac Briain Breghaich
badb Daili na ndondbrat
is freasdal cliar Connacht
mar CondArt mar Cormac.- 3560] Mag Samrad sireas
gach tir Brian Bearbha
dith cruidh creach a coiri
tuirchleath Moigi Meadhbha.{MS folio 22v a}- Lan a chnuic do choindmibh
3565] da chatraich lain luchtmair
lan toighi do theachtaibh
le choiri sa chuchtair.- Leasg lind ar lamh folumh
go foghlaidh cland Craidhi
3570] dfhir tadhaill gach thiri
ni lamhaim gan laidhi.- Go Loch naibind nUachtair
ag airgnech Cairnn Currnan
coindi ag na tri tuathaibh
3575] a Cruachain o Cubran.- Lan gach tir do thoirthib
ag tuir echtaigh Adar
lan do bhuaibh na mbhrughadh
gach clar da fuair falam.- 3580] Mor glesdair do ghormghaib
ag degsain an dondsroill
do chan foir ga fetheam
coir techead an tromsloigh.
- Ni lamhthar a leanmhain
3585] ca lercreach nach lemhad
sith no osudh daemhadh
dith dosun a denam.- Conmhaicne i Bhriuin Brefne
ig baidbh Cliach ga choimriar
3590] clann Roig Echtach airmruad
crechtach o fhoir Oirghiall.- Teallach nEachtach nechtach
aigbel dferaibh gaisgidh
re fechain nir fuirgheadh
3595] nir fuilngeadh a faisgin.- Tren ar feraib Fodla
flaith Fail fedhm os raineart
do ingair gach oireacht
gan inghail gan ainecht.- 3600] Ri creachaibh a chrechtshloigh
ca ca trentoir nar tubadh
nos do nerna ar dereadh
degear Emna Uladh.- Sluagh Breagh on gleo gaibhteach
3605] ceo ar sroll ngeal a ngerchleath{MS folio 22v b}a cosdud ar criathrach
ig brosdud na mBrefneach.- Secht cead sleagh ar sluaigheadh
seabhac cosgrach Codhail
3610] seacht cead glac do a ndeabaidh
slat Greg bro do bhoghaibh.
- Laech seacht cead do cloidhmhibh
mar Cermaid mor mirbhel
seacht cead each fan uathfas
3615] is cleath ruadhchas rindgher.- Rosg mall is dreach dergmhin
docland each ar airdlem
taiseach ifiu airdrigh
gan liu craiseach cailgred.- 3620] Righ na taiseach Tomas
tuir Mhis mheallas righain
Mag Shamhradhan Shoghuin
na roghuin os righaibh.- Mac meic Dondchaidh Durrlais
3625] dregun sulghorm sochraidh
ni hail druid re deabthaibh
air thug is na tocraibh.- Re muintir Mael Morda
mor ferg flatha Doire
3630] mo a fich do Muigh Midhi
gidh dith cruidh a choiri. D.i.t.c.r.uid.- Ingean mall Meg Uidhir
ucht geal gruadh mar chorcair
drud ri haibh sgol sgagthair
3635] tug chrod ar laid lochtaich.- Ingean righ is righna
a rem cuich nach cualaidh
dal gan cleth a cliaraibh
gan gradh nech ag Nualaidh.- 3640] Os baindrighnaibh Banba
bis bean churadh Cairbri
is i a lamh as luighthi
damh ni chuirfi ar cairdi. Dith cruidh coiri Tomas
- Moidi andois nos Graindi{MS folio 23r a}
3645] gnai uirri as a hoigi
a mhed da chrudh caitheas
a maitheas is moidi.D.i.t.- Caillin ceand na nardnaem
erlum rob err aisdi
3650] lucht crabhaid cruaidh caras
sluaigh gabhas na ghaisdi. Dith.- Toirrdelbhach triath Fodla
fear caithmhi gach cisdi
mar Dathi mar Thuathal
3655] ri Cruacan as clisdi. D.i.t.cruidh.coiri Tomas
- Tanag danaid an enic
Magh Ai lorg landhemhin
glor mn dlighim re gach ndreim
sirim gach tir fo tuarim.- 3660] Ceilligh gach aen bhis a mbroid
gid
[...]
deachfear ag Fanaid
mor broid gach deidhfhir re dan
goid an enic don abhran.- Is e in tabhran ro alaich
3665] an edail an ealadhain
do sgar in daghdan re dhath
abhran ban agus bachlach.- Le righaib chagillte in cruid
nach tabhair treas ar mianaib
3670] bindi in cliar abhran foltach
sa camdhan fiar firlochtach
- Is iad duasa a nduthaich daib
(bia dna olarndha) d'aghbhail
mor a ceadach ar a cuid
3675] or na theallach ni iarraid.- Sgarloid ur is eich is ba
duasa deaghaesa dana
a nedail mhor ni muirrnd beag
cuirn is or is airgead.- 3680] Cliar ag cach rindi ga rad
cliar re (thathraisg) an abhran
gach fili bind da bagud
tind laim chridi is comthlamadh.{MS folio 23r b}- Da rindeadh creach nac coir di
3685] ni thed rinn anadh (eirbhi)
da trian bho is each is arradh
ni mo creach dha gualabhair.- Da trian indmhais Inse Fail
fheacht eile rob i ar nedail
3690] bha farbrig ba boing re baeis
boill na nairdrigh ro iarrmais- Mael seaclaind Gabran da ghuid
aensuil Eochadha d'iarraidh
gor shir sin saeghul Mo Bhi
3695] nir daeradh ind fa eni- Sa Bhreifni ni beg a rath
a cloind Bhriain mhoir meic Eathach
re la gan debheach re daimh
ata in teneach ar admhail.- 3700] Oireacht meanmnach Maighi Slecht
Teallach nEathach na nardecht
sith mhagh ar ar shill gach neach
da dichradh ind in teneach.
- Da creachadh Inis Fail
3705] re fis an enich daghbhail
in eli mar dha fuair cor
da cuaid Eriu as a thinod- Teallach nEathach na narm nglas
na neneach nan indmhas
3710] deigfir gan eallach gan or
teallach an enic dhadogh.- Tomas mac Briain briseas cath
ise triath Teallaich Eathach
fear gradha ind na oireact
3715] dana lind a lorgaireacht.- Ni fuil mas fhir don fhir sgeoil
nocho triall a tir naineoil
o bord maigi na in Ai
uaindi ach madh uighi aenlai.- 3720] Dadola ar fud na Fodla
ar cis chaich da chomhfhuagra{MS folio 23v a}sgeal truadh mar tharlla in teneach
ag sluadh Banbha is bigeanach.- Na chin fein fuair a ghabhail
3725] ig Mag soiclech Shamhradhan
on te gar choir a chagar
nocho doigh e dhuaslugud.- Easbhaidh bho is indmhais is each
ar a thir thug in teneach
3730] tegheadh fa crodh mara cleacht
is nir ghon enfear dand oireacht.- Is righdha rugadh i breath
ag mac Briain Benni Coilceach
ar ar chrodh ge dha cuir sin
3735] is gan dol fa fhuil inn enich.
- Fir mo ghut re geg Findi
maith fuigeall na firindi
do ghebh loghadh ar bru bhais
acht go molar thu a Thomhais.- 3740] Teallach nEathach na neach nhgeal
teni beo nachar baideadh
bristear ar chach gach cath leo
a rrath gu brath bidh bithbheo.- Mac meic Dhondchaidh dhuin Uisnich
3745] fhados teni in teallaichsin
a brondadh mar gual ngairthi
condadh buan a beathaiti.- Athair Tomais tug gach maighm
Brian Breagach rob e a orainm
3750] ba Brian Breagach im cheand greach
in seaghach fial seang suirgheach.- Righraidh Teamhrach tuaithi Breadh
as iad sgaith gleiri Gaegheal
ar ud Bhanbhan cian re clas
3755] a darrla im Brian da mbregas.- Breaghdha ar gach neach fo nimh
is on righraigsin raithteir
a radh ri neach im ni olc
ni thi ar mbhreath ar a mbredhocht.- 3760] As i in breagacht ge be i mbheath
gaisgeadh is uaill is eneach
ag sin triar nar tri lochta{MS folio 23v b}
da bhi a mBrian na breadhachta.- Ceirdi a athar o fhas
3765] meabrach ataid ag Tomas
in triur ro bhi im Brian on brudh
dlai ar a triar ni tugsun.
- Gaisgeadh is eneach is uaill
sa fhearchoin echtaich armruaidh
3770] na dhiaid lenas is ni da locht
breogos Briain is a beogocht.- In fod fireonach i bhuil
is da cinel cleach Ludhbhaidh
suithneart san uir as ar as
3775] da cruithneacht a tuir Tomas.- Rigan chonghaireach caithmeach
a thir duasbhog dheaghaichneach
a fidh na talamh ni thug
a tarad ach dfir fialbug.- 3780] A tuath ni theid ar a muin
marcach ainfhial nach easguir
tir na ngeleac is na greadh seang
fear gan eneach ni fuilnghnend.- Da thir is fearta feili
3785] freasdal churadh Chorrshlebhi
idna i tuath nar cnai bha crodh
is gnai i Dhuach fan domhan- Liadi uisgi a ol gu beacht
dala in uaran ga oireacht
3790] brondadh cruidh gan cruas du cach
as uas da tuir a chonach.- Eneach orro ga urail
is bind le sil Samhradan
neach do miadaich miadh na nam
3795] ga riar a gegaibh Gabhran.- Ni uil is ni bia is da mbeath
fear dan aicmi gan eneach
comhartha a sil is e riam
ni dibh e damad ainfial.
- 3800] Gach cluain taebtrom torrach
dun gealal dedbhan dearclondach{MS folio 24r a}a tir inn inbhaidh a toir
bidh re tignaib ga iarraid.- Mor saith tanaisdi a thiri
3805] beag nar baid clu a choimdhini
docair do domna fai fas
is a gnai tarrla ar Tomas.- Mairg do ni fraechacht na fearg
ris an gruadh chorcra ngelearg
3810] magnenar neach do ni tlas
da mbeath ar a thi Tomas.- Mac Briain mheic Samradhan shaeir
a lucht deabtha ro dhiansgail
gach greas da gresaibh re gha
3815] ga mheas re treasaib Tana. Tanag- Nualaith Breadh bumi na gliar
bainmheirrleach enich Oirghiall
ar muin mhna Eni na eoch
ata a theiri don neneoch.- 3820] In teneach na fhir ghradha
gun geanmnaidh reigh rosgmhalla
a crodh mar ra chleacht ro chaith
no gor ghabh neart ag Nualaith.- Ingean Mheg Ughir ucht ban
3825] glac mheirgeal amlas uchtan
gach eang greata o gheis Chabha
mar neachta ar eis fhearthana. Tanag- Tanag dathchur Fhodla air
Aedh O Domhnaill Duin Bhalair
3830] gealltair do ri Fail i fhad
cain as gach thir as a tanag. Tanag
- Fada atai am aighi Aed
ca dtai a deighfhir gan mo dil
ni deabhaigh ach rege ar aen
3835] re ceile a Aed dleaghar din.- Dia le mac hathar a Aed
guma leat in tachadh uad
rath bref
[...]
sean oraibh a Aedh
a craeb Toraigh is glan gru
[...]- 3840] Gumu leat a iatsa onn
noco mo leat iat Erenn
fearr don lo nach bhfuil
- A thsaith doigre a ninad Briain{MS folio 24v a}
comhdme san inadh a fuair
3845] do ni a lleas is a leas fein
ni dha gach cleir teas is tuaidh.- Aithris maith ar Brian da beir
gach flaith ga riar no go raib
is le cliaraibh cain in fir
3850] gerb ail libh a hiaraidh air.- Mac Shamhradain re fill foir
rind gac armaghaidh ra baig
ca tarba breith eir na buaibh
buain re cleith nAndla o nac ail.- 3855] Tomas mac Briain brondas scor
biaidh ar a comas a crod
ni scithach fagla barr Breagh
ca tarbha sead and a nar.
- Craiseach croind leabir na laimh
3860] da boing tre cnedaibh a criaidh
druim innane sa crand cruaidh
da cuaidh a barr Gaille a ngliaidh.- Leoman concar o Creit Rabh
gleic re confadh ro badh cin
3865] ar ndol tre cairthe o barr Breag
da bean land da aithle dir.- Gabh inn randso do dom dan
gan cradh damsa ni do is dual
airmid gach maith da bi ar Brian
3870] gach cliar a lait Li god luad.- A slogh fir na nabhra ndubh
ge tarrla ibh ag ol lead
as romaib budh coir a cur
ar nul oraibh go Boind mBreagh.- 3875] A cat marcaigh Mughe Rein
cana cairre sloighe sluaigh
crecht nocho dabair in toir
na roigh echt na haghaidh uaibh.- Bind in comrad da can me
3880] re ho golmain da gabh gnai
ar glor do suirge a laith Li
da bi cuimhne maith ag mnai.- Ca oiracht nar loisc go leir
da coisged e dodeacht dad toir
3885] ac teacht do geig Teamra a tir
bid a meanma sa meid moir- Creach o faghlaid ac an fir
dar falmaigh teach agus tor
da din da esi da an
3890] mar da gabh gribh Chesi crod.
- Doirbh a leanmain ar mbreith buair{MS folio 24v b}ar mbeith a teaghlaigh re taibh
ma ghaibh cleath Eine doir
nach doig creach ele ar a aidh.- 3895] Lucht foladh nach roig da dul
ar a oman da coidh car
mar tucsat aichne ar barr mBreag
fear sa aitle and nir an.- Leatar leis gac breath ma mbhia
3900] ca neac ar nac ceis a clu
gidh mor maith do cleith cro
ro bo mo a dith beith gan bu.- A troigh i Colmain a Cliaidh
do rograin a toigh in trir
3905] beg nach creach slighe bur sluaigh
ni fuair a leath tige a dir.- Fatha a gagair da cluin se
gach a nabair a fuil fai
budh iad da sgela a laith Li
3910] gach ni maith adera in drai.- Glor sloigh re ho guind a Cult
da oruim as doigh a clod cnicht
ainci in duine da feall ort
ar dochda ceand uire ar ticht.- 3915] Glor a bidhbhadh re ho mBriain
ar na glodh gidh diblad daib
ni ar in arm da bi buaidh
ach buain a badbh Li red laim.- Mac meic Dondcaidh dreach mar tuibh
3920] ni toghtair ach breat da mbeir
gach fer fial tarla a na tigh
o rian fir Banba da bheir.
- Nocho lamair dul na dail
ni tabair crodh acht a cein
3925] ni impa cleath Ene on foir
go roidh a creach reme ni reigh.- Arm trom da buille da blagh
don crond rob uille sann idh
is iad ro fill ag baidbh Breag
3930] na hairm da bean ind o fir.- Mairg duine na dearrna rith
re ho Meadba Mughe Rath
ni thuc da uidh san uair each
nir smuin leath a cuil re cath.- 3935] Mac Samhradain ra saer scoil
ren tre badbhragadh da bir
bidh neim ar fadbhaib o fuil
fa guinsin darmaib in fir.- Mac Maile Meada as maith lind
3940] dan deala gaine a raith rind
gach conair da creach o Cuind
ni buing cleath Codhail re cill.- {MS folio 25r a}Ni gradaigh o Cuind i cradh
gan buing a crabaidh no gin
3945] nocho tabhair a sed seagh
geg Breagh ach da fagail dir.- Tomas mac Briain barr na lub
ni mall acht a ngliaidh in geg
flaith Taidean ge da foir iad
3950] sloigh Liag mon muidhar a ed- Craeb druimneach os a dreic mhin
a bruindleat ga chleith da cluim
taise no gar claen in geibh
ni leir re taebh caise i chuil.
- 3955] Lon gach clere i ngraigheach geal
eineach i Credi is mor min
rati gor adhair geg gam
set da raib adaigh gon fir.- Aircfid gach nech na fuil fai
3960] na teach ac mona thoir se
ac feichim gach neich ra ni
ni bi ac teichead re cleith ge.- Mairg as bidhbha da barr tiugh
noch ba imda a cland on cin
3965] ni mairg dan cara ceand Breagh
teand dalta a fala dfir.- Go inmaid ra gabh a greim
a cradh da bidbaidh gur buing
o nach he bus urra id
3970] ar mill se is cuma du Cuind.- Ni meineic bis a adh air
a talam fa cis ra cuir
moltar aisdir each an fir
ba sir cleath Maisdin o a muin.- 3975] Tomas mac Briain barr mar cnu
biaid a cland os mac gach mna
leim a foghla o righ ni ria
go gongba Dia a tir mar ta. Atsaith oigre- A saith da mnai ag oighri in fir
3980] a gnai nocho coimge cruidh
in craeb ni gebha fa groig
era astoigh araen ni fuil.- Nualaith riam ni docht ri duain
gach cliar ac tocht tar a treoir
3985] ni roich a dimdha ar a daim
gidh imdha daibh go cleith geoil.
- Ingen Meg Uighir ucht nua{MS folio 25r b}na bruidin a lucht re la
gidh imdha flaith am craibh gro
3990] is mo da ail maith na mna. Atsaith- An randso do ar a duain fein
fearrdi cach Tomas mar ta
imda giall na taigh on treas
riar in fir a leas re la.Atsaith doighre a niadh Briain
- 3995] Fadog ar grisaigh gnai Nell
fuair nos nach tuillfea toibem
is i isead crai da chineadh
da gnai cread nar cuimnigheadh.- Fedm duchusa dhaicmi in fhir
4000] gan sgur dfhadogh in enigh
tug na nemeasbhaidh nos mor
fos i tenechsain dfadogh.- Tene beo nach baidh tuile
gnai athar fhir Challmhuighe
4005] an ghnai leatansa dlesg Nais
leathursa du thest Tomais.- Fada is ler a loisi mhor
nir sguireadh fos ga fadogh
biaidh mar da bai re tremhsi
4010] gnai Briain nocho baidhendsi.- Urusa a congbhail gan cheo
an gnai is tene bheo bithbheo
si gan cheo bhis du bhunadh
is gris beo da bheathugadh.
- 4015] Eneach Tomas is tesd Briain
gnai Nell daibh ina derbhshiair
flaith Ce ni celeabsa a nos
in teneacsa is e fhados.- Condudh nach legend i as
4020] a ba sa ech sa indmas
a chrodh uadh agach ollamh
ar son duan i deacondadh- Nir heradh roimhe am ni neach
le mac Briain Bhenni Coilcthech
4025] ni mo da er Niall annos
gach en ag diall re duchos.- Rug toirbeart na tened ail
ar ghnai a chinidh flaith Findgail
nir sguir se ag sircur na ceand
4030] le gur dichrad in doichill.- Mag Shamhradhan nar er fear
geall enig fuair o cined
clu duana mar clu a shindsear
sni cuala tu a tuirimsean- 4035] Ni oband Niall ni do daim
urusa le gual gabhail
o bis tene and re head
ni mar crand ele Ereann- Ni mar cach ag dil daine{MS folio 25v a}
4040] bis riam gach fear firuaire
[...]
se ceartas ri cler
in te clecht a coimrer- Bind le neach gach ni clechtas
fairseang thed a thoirbeartas
4045] mian le lachnaibh snam le sreab
riar dam charthair re chineadh.
- Da charsad cliara Banbha
in failteach og osgarda
tre bile cruithgheal Caisil
4050] cuirthear file a fiadhnaisibh.- Ni comhdhuthaich du gach cler
in sduag belchorcra bhoindredh
o bis ath ar tuile tonn
du cach uile ni hinond.- 4055] Ni hinann duchas duinde
sdu daimh Ri flesg fhindBhuilli
seach dhan gach daime eile
lan dar ndaine a duanoire.- A gnai silfad o so amach
4060] uidh Thaidhg oile ar Bhrian mBreaghach
biaidh bam chin Niall annosa
Brian ba chin dfhir manmosa.- Lim maidhim a nois annois
misi is Tadhg du thuir Durlois
4065] ar Niall da chuaidh mo crandsa
Niall bhus Bhrian uaibh agamsa.- Orlach ar Bhrian ted a thesd
flaith Erne in abhra bhairrlesg
du bhi Brian ba bhladh roime
4070] ge rabh Niall ni is nosmhoire.- Mac Tomais i taibh leabhair
rug geall o ghnai i chinedaig
ni fuighea magh mar magh mBreag
duine ni gar da ghnaisen.- 4075] Da sin tarrsa tuir Ceara
mar bhile os bharr craibhfeda
cuirid an narm fai gach flaith
a ghnai ni carn gan ceadbraith.
- Geall ar uaisle is ar einech
4080] fuair (imidh) car mor
[...]
fremh na ngealfidhbhadh on gin
nemhingnadh a threan tairrsebh.- Teallach nEathach go hEchaidh
fan flesg ngel gnuisleathain
4085] tuath riu soin nochor sin{MS folio 25v b}a fiu ni fhoil fa airdrig.- Direch leanfad a lorgsoin
o Eachaidh mormhac Maenoigh
go ndeach go Fearghna fleadhach
4090] in cleath mhaerda muirearach.- Geg cubra dar mac Maenach
Baithin na narm norchraebhach
prap da techtbhadha gach tir
le mac mbeltana mBaithin.- 4095] Mac Brenaind ba bind meadhar
Baithin na mbas ngegleabhair
cland Brenaind on test tarraidh
gon lesg tseghoind tsogradhoigh.- Mac dFerghna na neach sotal
4100] Brenaind ba bog tidlocadh
in Fearghnusoin ni ted troigh
dun gheg neamhruisil neartmoir- Men Ferghna agus Aeda find
fa mac Tomais ro thimchill
4105] cland morRuairc in fine fial
fa bhile nglorshuairc nGailian.- Eocho Doimlen fa dherc nglais
Colla Uais fa fhear nDurlais
frith da ghnuis corcra coimredh
4110] cuis molta as a mathoirmen.
- Da iadhadar uair no do
ba dhrech mbuig mar bhlath ndondchno
cland gealCholla taibh re taibh
ba craibh nEachdroma o Edain.- 4115] Dimad righ ba rosg nuaine
dhuaislib catha craebruaide
da chomnaidhigh cain a bhall
du craibh fhorbhailidh Arand.- Aigheadh is alaind oirniamh
4120] aige duaislibh saerOirgiall
casmail aibh aigte in deighfhir
ri cair ngairthe a guailtenidh.- Ded glegheal ar gne na sgath
fuair o Cholla clair Theamrach
4125] ruisg corra fan cebh caisin
men i Cholla cednasin.- Da abhra donda o Aedh Finn
da dherc gorma a geg Railind
da glaic leabra ag lem cagaidh{MS folio 26r a}
4130] du men Fergna abhraduib.- Glun corr nar cuiread ar ais
aigi os cind calptha solais
mintraig og u Erca
le lintair brog blaithgreanta.- 4135] Caraid sliasad redh rogheal
bruinde mar blath caeldroighean
ucht dealbhchaemh dar dirgeadh rand
seangthaebh mingeal mar meamram.- O fuair geall a ghnuis amlach
4140] ar ghurm a dhearc ndondabrach
ar chleth Claire nir cindead
ar aille deich ndoinningean.
- Bel corcra nach cred bhanfhaigh
rosg mall ag Mag Shamradhain
4145] ni hinghill dream re dhelbh sin
fearr a fhedm ina aigsin.- Fechfaidher fulang a land
la in tachair re tuir Cualand
daithle Nell fhuair a haitdelbh
4150] o bhem cruaidh du chlogadfhelm.- Rug a seagh a slait corcra
tarraing eolach arrochta
ag dail crand dibhraibh in fhir
ach barr fidhraid ni faicthir.- 4155] Cuiridh bas oigfhir Ene
snim a crand a craisaighe
du chomchasfadh mar a crand
le orcharsan a hiarand.- Snamhaighe is fhearr na aimsir
4160] in sduagh dedgeal dearcmallsin
is uidhi ar tir du mhnai mhoill
ar nai o thir dhan abhoind.- Mac Tomais meic Briain Breghaigh
meic Dhondchaidh moir mherlebair
4165] ag a riar ni chela a cradh
cliar dhera nochon fhetfadh Fad.og.ar.gris.g.- Dath grischa ar a gnuis namlaigh
inghean Cathail crecharnaidh
slis geal mas a geal snechta{MS folio 26r b}
4170] far fear dfis a haigenta.- Geall gach righna
[...]
inghean chorcra I Conchubhair
inghean Ailbhe ar ai a feli
gnai Saidhbhi ni sodhreme
4175] a tidhlaichthi gach lai ar lon
du ghnai a findmaicni is fadogh.F.a.d.o.g.a.r.
- Ni beag easbhaid indsi Fail
ni theadh nach easbhaidh anbhail
tugudh a coimdhi dho chach cor
4180] o
[...]
nir dhoilghi dosan.- Ar neasbhaidh ina theasbhaidh truim
ni theasbhaidh i gan ochaind
da ber soin chach gan cuimni
in fath bhoil gar neabhaidhni.- 4185] Ri luadh na neasbhadh uili
mo deasbhaidh in taennduini
trom i bed rer samladh soin
a eg is adhbhal deasbhaidh.- Mag Amraghan in bheoil bhind
4190] ni beg in esbhaidh dhErind
me o craidhi guma cnesghuin
se uili ar naenesbhaidh.- Doirbh aenfhear mar e dhadhail
deis mhuinti Meg Amraghain
4195] gan a bheith a Dhe gar nin
nocho cleith e dhar nimnim- Bas meic Briain rub ur nochta
tug fuind fuath an abhachta
dul do sgaith Choraind a curp
4200] da aith oraind ar nabhocht.- Tomas mac Briain bruindi geal
rob e comhed crich nGaigheal
in trath ro mhar flaith Febhail
maith do ghabh a Gaighealaibh.
- 4205] Da thoit eneach indsi Fail
ar ndula meic Briain bhondbhain
nuair da chuaidh ceand Femin{MS folio 26v a}da chuaidh gach dream dheighenich.- Tomas Mag Amraghan taeir
4210] ba mhinici ind na achraibh
truadh mar ra chuaidh fear Findi
uaind ri thead na thaislingi.- Nir lamh aenfher thiar na thair
teacht dhargain meic Briain Breaghaich
4215] da bhi ar breith do gu neachaidh
breith a mbho o Bhreifneacaibh.- Goill is Gaighil aguidhi
ar anmain fhir Aelmaighi
maith fian Bhanbha ri gach mbhocht
4220] ri mian anma durtocht.- Maith da thuar thaighi nimi
almsa saththrighi
in dug flaith Monaidh an amaidh
maith ri fhoghain da anmain- 4225] Gach neach rerbh ail a adhail
fuair maithis Mheg Amhraghain
bha mian le sgaith fheil Fhebail
a mhaith fein ag fileadhaibh.- Der ris ga thuair is fhearr
4230] dheigsibh Alban is Ereand
ta lin catha dha chur
a ghribh Macha gud mholudh.- Tanig rind ar treisi atigh
a meic Briain a bhairr leabhair
4235] ar treisi a fir Fhindi ort
da bir indi gan urtocht.
- Da crich Breifni leath ar leath
da chaithbheadh uili a eneach
ni caitheadh se ac reighi rind
4240] se rib fheili i nErinn- Ni frith orraim dhfhir uaindi
a glind Ghaibhli gheguaini
re ndhul dha gribh Cunga o chach
da righ nirbh urra a oglach.- 4245] A mac fein tanig na theach
mar ra orrdaigh Dia duileach
da sduaidh Bhoirni nochor bhas
in toighri da thuair Tomas.- Tomas mac Briain barr naidhi
4250] s sluadh Erenn ga egaini{MS folio 26v b}tug a chumha do chach cor
go brath ar ndola dhoson.- Imdha tir ata go se
a leon uili dha eisi
4255] da thraeth med bhorrfhaidh Banbha
ar neg donchoin Eachlabhra.- Gidh imdha anbhuain ele
da dhith curadh Caenrighi
gi doirb gach ni ar ndolo dho
4260] in chumha ni hi is osso.- Da thoirrsich daini in domhain
cumha ghegi gormhChoghail
dubhach slogh Banbha dha bhas
ba mor a tarbha o Thomas- 4265] Ar chan cach nir ceilti dhuind
ri mac mBriain a bairr chladhuir
toirrseach bean ar maigh Mhumhan
a thuir Breadh od budludhudh.
- Ba rir ni bhair sind gu se
4270] ar theis aenchara firi
ta sind ar ndola dhuid
a cind Chobha gan charaid.- Ach rob imdha ag techt dod taig
damha a thErind sa thAlbain
4275] beith ar thuaidh a fhir Oilidh
da bir uaind gan tindsaidhi.- Da cumasa a fhir arta
tug oirrndi easbhaidh imtheachta
mor dhom neart do chuaidh ar gul
4280] od leacht gu tuaidh ag timpudh.- Mairg ata mar tu dha eis
in tug dhuind ind ga aisneis
fuarus gach ni ar dan a dhuan
ge dha bhi i ndal go dimbhuan.- 4285] Dimbhuan bo nir bhuaini each
ac mac Briain ga mind buidheach
uair ba thoil ar caith don chrudh
maith do chaith soin in saeghul.- Seasg gach bo crin ina cuill
4290] deis Mheg Amragan thsuilchuirr
uathad gort ar a bhuil fas
od bhuin ar docht do Thomas.- Tomas mac Briain barr corcra
leandan bar bandtrochta
4295] maith a chuing da craibh Duibi
nir thuill air na thesguini.
Ni beag esbaidh indsi Fail{MS folio 27r a}
- Ar ghuth enfhir anaid Breifnich
baidh lem craidi in tlias raniad
neart is na ogaibh gor eirich
4300] da thogaibh ceart enfhir iad.- Righraidh Breifni na mbrat corcra
curaid uallcha nar ob ghleo
foireand gach clair ermhaith
re grain enlaich leagar leo.- 4305] Niall mac Tomais na treas naghmar
(isd) tainfear om fill ced
ni gabann fear dib Ruairc righi
gan chuairt i teadh gribhi Greg.- Mag Amragan tisda Midir
4310] mongan cruachna chorcras rind
gebhaidh gribh Gaela gu gealBhoind
da shil Aedha fleadhmhoir find.- Fa Conmacnib re cath mBreifni
beraid sighi le sleig ngeir
4315] fuath Breifnich imh airer nEithne
teicfit glaideam neimtheith Neill.- Da shleigh leathna leomhain Teamrach
tus na ngatleang ghebhas siad
tosach troda dhaibh o dheoraidh
4320] dha laim boga leomain Liag.- Ga fis duindi nach do treabhthair
Teallac nEatac in fhuind gloin
ni thobair Niall doib a dilsi
da oir Brian in dirsi toir.
- 4325] Tus imreasna o fearaibh Breifni
ag baidbh Cruachna in comrath tsuairc
flaith Beandchair ag boing ri tachraibh
teanchair do cloind rathmair Ruairc.- Teall nEathach na narm limtha
4330] ag leim bearrna bhid re chois
ge rob ar sodh iad no ar anshodh
ni bron da niad rashlogh Rois.- Craeidhi fiadh ag faisgin chuanart
ac cath bidhbha bidh re Niall
4335] bidh ag bili Dhor go deadfaibh
cridhi chon fealcaid go fiadh.- A pheall taibh ar deacht on chliathaich
cotun uaini
[...]
{MS folio 27r b}
[...]
nuair chagaidh a chearcaill
4340] a truaill sgabuil bea
[...]
blaith- Deargthair leis ar lathair chliatha
croid faebhraedi a fal sgiach
do niad ar bearna luing lubair
buind a fheadna am curaidh gliach.- 4345] Ag so in drongsa a dreagon Uisnich
uathadh tir nach teid a nos
da craeidi fial a bair Breifni
crand im nar iadh feitli fos.- A meic tSamragan o Sinaind
4350] nar seol baigni do braith ceall
(damsi) brugaidh da bhuadha
Ulaidh a fhir Cluana id chind.- Deirgi agus gili ad gnuis tibhrraich
a thuir Breifni re mim cois
4355] in da dhath ba dual ar foirind
ad gruad a sgath roibid Rois.
- Rugais geall o ghne na torcraobh
a chruth mindarg mac meic Briain
geall a sgath Bhanba bha breite
4360] re dath tabhra o eite in iaidh- Fuarais dealbh nar dhorchaich mirun
a meic Tomais na taebh seang
leir ar dhath da gruaidhi gairthi
nach smuaini a sgath Aicli fheall.- 4365] Tuar ratha da righraidh Breifhni
beith gu min dod malaich shuairc
fobra dhod leim a laith Ili
maith da ben righi dibh Ruairc.- Cinel mBrenaind na mbrudh naineach
4370] dreamh is eili dha fuair sind
ar triall od fhein a fhir Bhuilli
gar taigh fein bhadh aididh ind.- Nir sgibh craidhi churadh Saingil
re sond gorcra chraiseach reigh
4375] troigh in fhir agus abhra
ni sgibh riguin ghallgha gheir.- Ruathar feirgi flatha Manand
a meic Tomais ro chuirfeadh sgath
glor ro beradh ed ar Oilill
4380] aderadh gec robind Rath.- Ball einich nar urmais Guairi{MS folio 27v a}da gaib ar bronad bo laedh
togbhaidh barr Cearna ar a goghnam
ball nach derna Congal Claen.- 4385] Nir gradhaidh riam naigm a claideam
na cuach mbreac na bhrad no laed
sairgidh rig Duibi ri daibhris
duini ga mi saibhrius saeb.
- Mag Amragan tsidha i broga
4390] brisis cliathach re cro sleadh
is leor do thoirmisg a theichimh
slogh coimleasg ri beithir mBreadh.- Tearc im Boind baili nar thaistil
tearc im Cruachain crich nar airg
4395] inmhuin le Niall adhaigh fhada
faghail chian aga ar gach naird.- Fuil Emhir fa aighidh failtigh
fuil na Colla tre cru Neill
siad na nenghlais im thuir Teamra
4400] fuil Feargais fuil Fhearghna fheil.- Mac Nuatlaidhi da ni a shluaigheadh
sidh da cheangul creach da dheilbh
tath na sluagh ar bili manbha
tuar nimi tuar faghla in feidhm.- 4405] Ind gliadh beodha ag brisiudh cliatha
ag cleith Eirni in earlla buig
ar los na dechathuadh tarsodh
ni bhuail neach ach tarsno a troid.- Dereadh feadhna ag fagail tacair
4410] tosach ind ga abhra dhubh
tus da iar ar a fhear cumtha
is Niall a deagh norcha nus ag dul.- Ni he uamhun a arm senta
sloigh Danar da druid re Niall
4415] meid gairgi con i Cholla
airdi da cur orro os fiadh.- Faisgidh searach slat i debhaidh
drucht mar mhonand a meor bug
4420] cuilen lond ag leim go damraidh
bond Neill co talmain ni thug.
- Borb ri comarsaind cleath Mhaland{MS folio 27v b}min ri heigsibh a ucht geal
[...]
fa glaislind gailbe
craidhi fairsing baidhbhi Breadh- 4425] Teallach nEathach nar ob cliathach
crodha in tinol teid fa breith
ag flath Rath ni raich a fulun
docht a nath Cual gar creich.- Cotun uaini im airgneach Cruachna
4430] coilen buailteach briseas gliaidh
buarach trom ma onchoin Uladh
folchaidh bond curadh a griaidh- Ni treigfea me ar mhathaibh Condacht
cinel mBrenaind brisis maidhm
4435] mairi ar nol na dighi dearmaid
ar slogh bhili sheangbhuig Shainb- Deargaidh sneachta snuadh a leacan
no in la bruithneach bis re grein
fleachadh agaradh a ghealbhall
4440] aghadh leathan neamhghand Neill- As aiream reltand a ro gheimridh
guth ar onchoin Atha Cliath
as obair duini ar mbreith breithi
beith ag tuibhi cleithi Cliach- 4445] Obair samraidh shebhaic Breifni
buadhreadh Uladh in fhuind reig
adhbar eagla i nobair gheimridh
fregra chogaidh neimnich Neill.- Niall mac Tomais na treas minic
4450] mac meic Briain na mbratach ndearg
is bladh dha rath dreagain Dealbhna
egail cath nEamhna a fhearg.
- Ar guth Athracht anfas Muiri
ag mo radh chaich cumha dhom
4455] gebhaidh leind Luan na nanmand
sind da gruadh glanbhall gu gar.Ar guth enfir anaid Breifnigh
- Legadh don galltacht gnai Neill
Goill Fodla fuair dha comhleim
cosmail ar dath le neart Neill
4460] ni tearc
- Teach n-óil gach bruighean n-a bhaile
glóir tuireamh a thoighe,
teach i mbí a lór ar bheinn bhuidhe
d'ór im gach ngeim ngloine.- 5] Iomdha bleidhe d'ór mar fhéaghaim
d'ól fhleidhe 's dá luaghaill
is an tigh theann dlúthta dhíoghainn
is cúpa is beann bhuabhaill.- Cuirn an toighe n-a mbróin bheannchuirr
10] glóir oile ní fhionnfuinn;
druim na slógh n-a mbroinigh bharrchaim
d'ól re froighidh fionnchuill.- Eagraid an teagh fa Bhrian mBóinne
dream fhial as gheal ngruaidhe,
15] iomdha fan bhflaith nGréagaigh ngríbhe
go sgaith éadaigh uaine.- Iomdha fear saor ann go hursain
's a barr caomh mar chasnaidh,
iomdha géag thaoibhsheang is-taighsin,
20] aoibheall Gréag don ghasraidh.- Iomdha sróll re slios an dúine
ní lór dá fhios uainne
is sging throm ar cúl a chéile
as donn úr is uaine.
- 25] Iomdha sgéith uaine is airm chomhlainn
ós bhaidhbh Chluaine chairbhsheing;
iomdha srian is gealgha is goirmrinn
is sgian eamhdha ar aighlinn.- Iomdha n-a thaigh aird re hóiridh
30] iall ar saidh ngairg ngléighil,
is gormat ro ládh ós lúirigh,
donnbhrat lámh re léinidh.- Bard go sróll uime san ursain
ór uirre n-a asnaidh,
35] ós throimearla fhionn an fhirsin
mionn loinneardha ar lasraigh.- Drong mholta don gheal chas chúilfhionn
na sleagh nglas le ngéibheann,
Mág Amhradhán Brian na mbuabhall
40] daghbhranán fhian n-Éireann.- Tuar molta do Bhrian tre bhráithreas
dreach corcra ciabh ghlúnchas;
geal a bhonn is tana a tháithchneas
mala dhonn tre dhúthchus.- 45] Béal dearg ag Brian, bas mar fhaoilinn,
ciabh chas nar chealg díoraim,
dearc uaine 's an mhong mar mhónainn
gan ghuaire ndonn ndíoghainn.- Aigheadh fial nach úire gealchlár,
50] núidhe sgiamh tre a sgothbhraon;
geal a dhéad, dearg a dhá roithléan;
is bréag ceard a chomhchaomh.- Dath óir cheard ar cúl í Eoghain,
clúmh na learg mar laoghfhuil;
55] suairc do Bhrian an bhruinne ghléighil
niamh thuinne ar a thaobhaibh.
- Brian Mág Amhr-a-dhán na ndaighcreach
arm ar ghádh gá ghlanchath;
deargthar a chleath iomthrom eithreach
60] i dtiomcholl chreach gcathrach.- Maoil-mheadha móid nach móid fhíochdha
deala don óig órchna;
géis mhall a slios chollmhór Chruachna
donnshróll fa crios chróchdha;
65] inghean Ghiolla Íosa iarrtha
mo chíossa as a cófra.Rachdaid.
- D'uaislibh taoiseach Banbha Brian
a labhra ní labhra shaobh
gach giolla dar ghein go Niall
70] do-bheir Brian Sionna go saor.- Mac d'Eochaidh na n-abhra ndubh
eochair na Banbha a ghlac geal;
Niall nachar neamhghnáthaigh miodh
dearbhráthair don fhior Brian Breagh.- 75] Móide a chairdeas is clann Néill
a airdmheas ar gach crann ciuil
iarsma na ríogh diaidh i ndiaidh
do shíol Bhriain an Briansa ó Briuin.- Brian mhac Donnchaidh deargas crann
80] re honchoin dá ndearglas drong
glan a luadhaim cionn i gcionn;
tualaing sionn a char go Conn.
- Go Conn Céadchathach na gcuan
is na bhfonn séadchrathach saor
85] ní fhúigeabh gan bhreith ó Bhrian
triar fo dheich is cúigear caomh.- Tualaing sinn a n-áireamh sin
bidh grinn gach a ráidheabh ribh;
ní hé a ngairm do-ghéanum duibh
90] a-déarum ruibh ainm gach fhir.- Donnchadh Cime an chuaine ríogh
mhac Gille nuaidhe na Naomh,
mheic Gille Íosa ucht bán,
slán ó ulc gach cíosa an chraobh.- 95] Mheic Gille na Naomh neart niath,
time i dtaom nír chleacht re cách,
mheic Mhuireadhaigh gan mhodh maoth
cor laoch ar uidheadhaibh d'áth.- Mheic Shamhradháin shubhaigh shaoir
100] sa rannghabháil chubhaidh cháir
mheic Conchobhair na gcon sróill
do ghon tóir d'orchoraibh áigh.- Mheic Fhearghail mheic laochdha Fhloinn,
ba fraochdha i ngach gleic a ghreim,
105] mheic Aonghais an earrla fhinn
rinn feadhma ar a shaorbhois sheing.- Mheic Conchobhair mheic Thaidhg Thír
do airg a ghleic n-a gleic géir,
mheic Ruairc mheic Íomhaoir an áigh
110] cuairt Cheit gá láimh ríoghshaoir réidh.- Mheic Cosgraigh mheic Dhúnghail duinn
go dtnúdhghail n-a tnúdhghail teinn,
mheic Oireachtaigh nar airg cill
an ghairg bhinn shoineartaigh sheing.
- 115] Mheic Eachach mheic Mhaonaigh mhín
mheic Bhaoithín nar chan acht cóir,
mheic Bhréanainn mheic Fhearghna fhéil
nach dearna re cléir ghleic nglóir.- Mheic Fhearghusa an ochta gil
120] ba corcra a sheangbhosa ó shaigh,
mheic Mhuireadhaigh mhóir don mhuigh,
nír chuir tóir fhuineadhaigh air.- Mheic Eoghain mheic Dhuach deirg Í
i bhfeirg nar luath mar bhadh lé,
125] mheic Bhriuin mheic Eachach fhuair ghnaoi
sdiuir shluaigh ba draoi Eachach é.- Mheic Cairbre mheic Cormaic Cliach
mheic nachar thromloit ar dtáth,
mheic Airt mheic Cuinn na gcon sgíoth
130] ó bhfríoth cuing do chor ar chách.- Mág Amhradhán, Brian na mbeann
daghbhranán nach cian ó Chunn,
seanchas fhir na n-earrladh ndonn
do ceangladh go Conn sin sunn.- 135] Rugas leam mar luing re sruth
ó Cuinn ar nach beam ag brath,
an ghéag nachar chrom re cioth
im rioth go Conn na gcéad gcath.- 140] Conn Céadchathach is clann Chuinn
céadfaidh a chlann ós gach gcloinn
Teallach n-Eachach is d'ua Chuinn,
cuill nua ní creachach an choill.- Ceann Teallaigh Eachach fhuair dán,
ó hEachach do fhuair gach sgéal;
145] gach baile i mbí 's nach bí Brian
faire na gcliar do-ní a néall.
- Brian mhac Donnchaidh díon na dtuath
síodh gon onchoin tar a fhíoch
150] breith Dé do cheannaigh do chách
an tráth do cheangail sé an síoth.- Sochraide shoir bhághach Bhriain
ar nach foil árach gan fhóir;
bog fine Bréanainn im buaibh
sluaigh a Fréamhainn Mhidhe mhóir.- 155] Giolla óg anas re lot,
amhas Sionna na mbróg mbreac,
fear Muighe Sléacht as seang glac,
nochor fhearr Mac Céacht nó Ceat.- Féicheamh coitcheann ceannaigh dhuan
160] i mboigthreall nach leangair lámh
ní tuilleamh buidhe re Brian,
riar gach dhuine ris an dán.- Aos dána an talmhan n-a thaigh
na dámha ag adhradh n-a fhail;
165] gach dámh go Brian Bhealaigh Bhroin,
a thoil diall don fheadhain air.- Brian mar Theamhraigh mar theach mBriain
re leanmhain gach leath as áil;
cosmhail é is Teamhair an Trír
170] do shín sé tar fearaibh Fáil.- Suairc ionadh longphoirt laoich Bhoth
ar ghaoith d'ua ChonnChuirc 's ar chioth
Cúl ó nGuaire ní cúl creach,
dún na mbreath bhus bhuaine ar bioth.- 175] Airgneach Daoile na bhfleadh bhfuar
an fear as saoire ná an sróll
cosmhail bríogh ar cionn na gcliar
do Bhrian 's don fhíon fhionn gá ól.
- Inbhear Muighe Sléacht na sreabh
180] na huile éacht ag an fhior;
Sruth Gráinne ar a ghuth ní ghabh
sruth glan as áille tre fhiodh.- Ceann Cruaiche ag Brian do-bheir ní,
sgiamh a thuaithe sein as sé;
185] mór leas ro ghléimheall a ghnaoi
ní treas draoi na hÉireann é.- Ceann na ndruadh ceann na slógh soin,
mór don tsluagh do mheall nach mair
Magh Sléacht ós an chairthe chuil,
190] fuil na n-éacht gan aithbhe air.- Ceann Cruaiche a-tá ar an mhuigh mhór
do chuir mná gach tuaithe i dtámh
ar mharbh sé ag sléachtain don tslógh,
mór d'éachtaibh é seach gach n-ár.- 195] Ocht gcatha fo thrí, truagh soin,
nocho sluagh do bhí fa bhail
do chathaibh as mharbh san mhuigh
gan fhuil dtachair ó arm air.- Teidhm as uaisle i n-Inis Fháil
200] do innis an duainse dhúinn;
fearta an teadhma ar an mhuigh mhín
im rígh Teamhra fhuil fa úir.- Tighearnmhas tighearna ós chách
a libhearna ro bo luath
205] flaith na reann ráinig a chríoch,
táinig a dhíoth re Ceann Cruach.- Ainm ó fheartaibh Gaoidheal nglan
sa leachtmhaigh nar sgaoileadh sgur
Achadh Fearta nach fann fear
210] fearta ar sean ann bun i mbun.
- Do thógaibh ádh Briain i Bhriain
a lágh fa na fódaibh fúibh,
léibheann na leachtmhagh n-a láimh
seachtmhadh pláigh Éireann fa úir.- 215] Beann mar Bheinn Éadair gon fhior
do shéadaibh agus do shubh
Beann Choilctheach gach cliar fa crodh,
sgoilteach sgol ag Brian n-a bun.- Gasda an feiréan séaghainn saor
220] is ceinéal mBréanainn im Brian;
flaith Callmhuighe na gcall n-úr
clannbhuidhe a chúl cam a chiabh.- Bréanainn mhac Fearghna folt tais
nach dearna olc badh olc d'fheis,
225] a chor do Bhrian bidh slán seis
ní geis a chliar dá rádh ris.- Suirghe an fhir is í ar ar n-úidh
ag a thigh ag nach bí biaidh;
bídh ar éis a déanmha dháibh
230] sbéis ag mnáibh i mbéarla mBriain.- Biodhbhaidh fhir na n-abhra mall
ní mil tá ar a labhra acht lionn;
do-chuaidh Ó Ruairc n-a cheann
's dar leam ní fhuair cuairt dá chionn.- 235] Tearc ar domhun uile a fhiach
moludh gach dhuine ar ó nDuach;
mac Móire ní méin mar chách;
gnáth léim na Bóinne tar bruach.- Beag an iongnadh eineach Briain
240] gan diombladh gan deibheach sgeoil;
Teallach n-Eachach na n-each mín
díbh teach n-a dheathach fo dheoidh.
- Brian Mhac Donnchaidh dreach mar ghrís
ó Cobhthaigh do chreach go Buais
245] gan ghrádh ar sdéad ag sduaigh Náis
ar áis do bhréag duain ar duais. D.- Tadhg Mág Aonghusa fhuair gnaoi,
rug buaidh d'ú Aonghusa í;
's geal ad-clas re dtéid n-a theach,
250] nocho léig as neach gan ní.- Maghnus Mhac Donnchaidh dreach réidh
do chomthuigh gach teach n-a thír,
riar leas na n-uile rob áil,
a bháidh re gach nduine dhíbh.- 255] Donnchadh Mhac Donnchaidh Chinn Chnuic
crodh ó Loch Gile do ghluais;
tearc tóir nach luigheann fo láimh
nocho chuireann ar dáil duais. Duais- Ó Duibhgheannán duine naomh,
260] duine mar gach nduine n-ógh,
do ling i leabaidh na naomh,
do chinn Maol Peadair ar Pól.- Maol-mheadha, bruinne mar bhláth
nó mar eala ós bhuinne ar bruach,
265] a heineach ní cheil ar chléir,
is do-gheibh go léir a luach.- Inghean Í Ruairc Mór rob mó,
suairc a sódh gurub sódh nua;
i n-áighibh ní headh a-tá
270] fear na mná bhus fháilidh ua.Duais- I ngach airmdheabhaidh re áis
d'Ú Ghairmleadhaigh gémadh guais
Maol Seachlainn sin is é i n-ádh,
do-bhir sé ar gach ndán a dhuais.
- 275] Eachmharcach Ó hAnluain ard
do airg go Bior is go Buais
gor thráigh a rothuile ríogh
sochaidhe rer dhíol a duais. D.- Mac Maghnusa Mhuighe Finn
280] Maol Eachlainn as oirrdheirc clú,
meinic leis bó do chrudh chreach
do chur is an teach i dtú. D- Tadhg mhac Briain mo fhlaith rem lá
a mhaith gorob mó sa mhó;
285] eineach Taidhg ní léig re lár,
nocho mairg téid re dán dó. D- Maghnus Cruachan cheileas mná
ní huathudh bheireas a bhú;
go mbeith sé fa dholudh dó
290] an domhun is dó ba dhú. D- Muire mháthair Íoso óigh
inghean Iaichim aigheadh nua
dá mac go bhfoghnann an fear
dá nach congbhann re headh ua. D- 295] A mheic Mhuire 's a mheic Dhé
is leir dheit gach duine i gclí;
tuigidh tú an tagra ar a dtá
gen go n-abra achd ú á í. Duais
- Déanum shíodh mbunaidh, a Bhriain,
300] bíom mar as chubhaidh go caoin,
togaibh an malaigh nduinn dúinn
ná falaigh an súil gcuirr gcaoimh.
- Ná falaigh orainn t'ucht geal;
a lucht molaim ós gach mhudh;
305] ná falaigh an gruadh ndearg damh,
a learg do ghabh snuadh na subh.- Mo bhéal red bhéal tana teann
mar a-déar, a mhala mhall;
teanntar an corp rabhán riom,
310] a fholt fionn na gcabhán gcam.- Tabhram comhluighe, a chorp saor,
a fholt donnbhuidhe, dar ndíon,
dar gciontaibh, a chinn na mBrian;
dod riar tiocfaidh sinn ar síodh.- 315] Síodh dúthrachta gá luadh liom
red ghruadh n-úrchorcra is gach am
ná can frithchealga acht fíor riom
síodh do chionn rithlearga rann.- Sguirium dar ndoirr, déanum shíodh,
320] i nbhar gcoim do-ghéanum glór:
síodh anathlamh ní dual dúnn,
a sduagh úr mhalachdhubh mhór.- Adhbhur t'fheirge id ríoghthaigh riom
ná líomhthair ar gceirdne id cheann;
325] is eadh do loit ar n-aoibh ann
gan rann doit ar gach laoidh leam.- Bíom mar do bhámar, a Bhriain,
mar nach gábhadh síodh re saoidh;
uaim comainn is dleasda dhúinn
330] feasda ret shúil gcomhmaill gcaoimh.- Ag so teasgosg uaimse ort
agus na sluaighse ar ar sliocht;
do bhiodhbhaidh dá mbead ret ucht
leag an lucht is ionghair th'iocht.
- 335] Tú fear a leagtha ar an fhleidh
gach fear ag teachta dod thoigh;
do chomharsoinn gan mhuirn mir
ód sholosloinn shin ghuirm ghloin.- A Bhriain Mhéig Amhradháin óig,
340] gan a mballghabháil ní bhíd
bean tre tláithe a gort do ghéig,
léig a snáithe gan tocht thríd.- Suirghe re Bréifne, a bharr Lí,
na lann ngéirthe as ghuirme gné
345] leat toirrcheas an tíre i dtaoi;
míne re mnaoi is oircheas é.- Toirtheach duid gach abhall fhionn,
do dhruid gach abhann re hall;
fochonnbhras ón fhionnbhraon th'fhonn
350] cochollghlas gcoll n-ionnlaogh ann.- Toirtheach d'iasg na haibhne uaibh,
agus na dairghe n-a ndiaidh;
a hioth gá haltrom gon úir,
lachttrom dúibh an bioth, a Bhriain.- 355] Toirtheach gach magh uaine uaid,
a Ghuaire, tre ar gach fhóid;
callrabhán do chuid don Ghréig,
a Mhéig bhuig Amhradhán óig.- Sgathchorcra gach faithche, is féach;
360] dathmholta tairthe bhar dtuath;
fionn gach oirear is gach áth
do bhláth droighean ar cionn chuach.- Ríoghdha seol do bhaile, a Bhriain,
is a n-aire ar gach ceol caoin,
365] gearrthair meirgeadha gá mnáibh,
dealbhthair cláir dheirggeala dhaoibh.
- Gabhainn ag déanumh arm n-ard,
rabhainn d'fhéaghadh charbh is cheard;
crithre a taobh armshlat is ord
370] do mhaol colg bhar ndaghbhrat ndearg.- Crannuigheadha bíd id bhrugh
gá mbíd malluidheadha ód mhiodh;
crann go n-ionnsma ar gach nglún ngeal,
sleagh san dún fhionnsa ós gach fhior.- 375] Cearda ann ag amladh óir
agus slabhradh tall re thaoibh;
do bhreicdhearg nuamhoing do néimh
buabhaill shréin re deighceard daoibh.- Macradh ag múnudh a gcon
380] im dhúnadh slatghlan na subh;
th'eich ag a ngléas, a Bhriain Bhreagh,
seal ar gach ngréas biaidh id bhrugh.- Imirt bhrannaimh is léir linn
god chéibh chlannaigh, a í Chuinn,
385] a Mhéig shaoir Shamhradhán sheing
seinm re haoibh ndaghbhranán duinn.- Fir ag daighsheinm umha uair
ag dula ar cairfheidhm go ciuin,
ar n-iomadh i n-am an óil
390] re hiomadh óir na gcrann gciuil.- Iomadh gach ríoghraidhe rut,
míorbhuile iomadh bhar n-at,
do leigeadh crú bha chlár mbreac
bhar ládh leat gan bhú gan bhrat.- 395] Rugais ó Shionainn chreich gcruaidh,
th'eich i ngach ionaim go héimh;
ó chreich do sguir bhláith, a Bhriain,
biaidh a sáith chruidh go gach gcléir.
- Go hÉirne do-cháidh bhar gcreach
400] is na héighmhe láimh re loch;
doire sróill chorcra ós gach cath
ag tochta a-mach ó bhróin bhoth.- Airge an magh ó mhoir a-niar
soir go Cladh na Cairge, a chraobh,
405] tre Mhagh n-Eine suairc bhar slógh,
teine mhór bhar gcuairt man gCaol.- Creach Gránard do luaidheadh libh,
gér lánard an sluaigheadh sin;
i measg th'each do-gheabhtha an groidh
410] creach a Moigh Theabhtha dod thigh.- Is tú Ó Duibhne, a dhearc glas,
ar suirghe 's ar neart a-nos,
fear mar
[...]
as deas
cneas geal as
[...]
bos.- 415] Mar Choin Culainn do chneas bán,
is cleas an ubhaill ag Aodh,
boill dearga do ghon do ghruadh,
snuadh Chon na cearda bha caomh.- Dealbh Fhiamhain an fhir nar fhionn
420] bhad riaghail, a ghil na nglonn,
dar líon fleadh bhreacthruaille beann
don gheal sheang dhearcuaine dhonn.- Mar mhaidhm sléibhe ar cionn na gcreach
Fionn gach féine t'ainm a-mach,
425] a Fhir Dhiadh as deirge cruth,
bruth t'fheirge do-chiam man gcath.- A eolaigh an daghbhroit duinn,
a leomhain do dhaghloit druing,
a neimh nathrach, a ghuin Ghoill,
430] a thuir a coill chathrach Cuinn.
- A chearcall teintidhe tréan,
a Dheirgtheine as dearcmhall gruadh,
a bhas chorr d'fhaghaibh go n-ór,
a thonn mhór chalaidh ar chuan.- 435] A Mhéig Amhradhán tre fhonn
doire crannrabhán mad cheann;
dá mbeire, a Bhriain, ghoin ar Ghall
red chrann biaidh do throigh i dteann.
Déanam
- A fhir táinig re tásg mBriain,
440] tugais mhise fa mhóirchiaigh;
mh'ucht ó sgeol an táisg is teinn
mo dheor do fháisg óm incheinn.- Aithne ar a thásg tug mise
agud re n-a innise,
445] fáth mo bhas dteinn is sé sin,
do sgeinn mé as got fhaisgin.- A fhir tug damh damhna déar
sgaoileas tásg Briain ní baidhbhsgéal,
freagair cách créad a oighidh,
450] ní gnáth éag gan fhiarfoighidh.- Mar do fhiarfoigh fheacht oile
Mac Liag tásg Briain Bhóruimhe,
cneadh neimhe niamh an fhuighill,
Brian eile is eadh fhiarfuighim.- 455] Don ghlór a-deire, a dhuine,
foirbthéachtaid na fásuighe;
biaidh finneisgir n-a feor bhug
don sgeol innisdir agud.
- An sgéal deimhnighe dhamhsa
460] olc a fhulang agamsa;
iomdha déar gon sgoil don sgeol,
ar an sgéal ní fhoil áithcheodh.- Adhbhur sgeanma na sgéala
tugais latlór d'aithmhéala;
465] rom ghabh meisge don mheadhur,
meisde dhamh a ndeimhneaghudh.- Is d'iongantaibh Innse Fáil
Brian mar innise d'agháil;
is truagh 's is doiligh a dhul
470] gan shluagh d'oighidh n-a fharrudh.- Muna fríoth gá chosnumh cath
créad tárraidh Teallach n-Eachach ?
Brian mhac Donnchaidh díon na gceall,
cá líon torchair n-a thimcheall ?- 475] Cáit an adhaighsin an uilc
i raibhe lucht an longphuirt?
an mórshlógh do-ním gach neach
do-chínn man slóghmhór soichleach.- Nír leigthe don mhuintir mhóir
480] dá dtabhradh uaisle is onóir
seabhac fionnMhuighe Fabhair
gan ionghuire éanadhaigh.- Ní léamhadh biodhbha buain ris
mar do bhádar dá mbeidis
485] cách dá gach leith do fhlaith Bhreagh;
nír bhreith nar mhaith a mhuintear.- Longphort í Eachach Uisnigh
líonmhar éacht an adhuighsin
rob amhdháigh an lios ar luigh
490] dh'fhaghbháil gan fhios i n-asguidh.
- Cách is eadh fa-deara dháibh
an t-olc fhuaradar dh'agháil
sa bhaile re hucht an uilc
ní raibhe lucht an longphuirt.- 495] Ní chadladh gan chéad n-a thigh
nó ní badh mhó do mhuintir
airgneach ruaigdheas Beann mBoirche
gor mheall uaigneas aonoidhche.- Ag biudh ná ag digh tar an dáil
500] nír chleacht dó uaingheas d'fhagháil;
ag sduaigh Dhuibhe re n-a dhul
nochon uair duine diultudh.- A dhílsiughudh ná a dheithbhir
nír chomhain re choimhighthibh;
505] nír dhílsigh dáil dámh ndeoradh
gach dál dáibh ro dhílseoghadh.- Brian, a dheoradha an domhain,
dainimh dá bhar ndeorodhaibh
seoladh sluaigh do theacht fo theagh;
510] tearc uaibh deoradh do dhlighfeadh.- Táinig doineann n-a dheaghaidh
do-chuaidh iasg a hinbhearaibh;
léir gach laoi ar an samhradh sin,
do bhaoi adhbhar gon aimsir.- 515] Fada gach lá geimhridh gear
dá mhuintir ó nach maireann;
is faide dhamhsa ná dhóibh
nírbh fhallsa aige m'onóir.- Anaoibhinn damh fo-dheachta
520] i n-éagmhais m'fhir aoinleabtha;
gairid liom lámh re hó Cuinn
's a lámh fam chionn n-a cearchuill.
- Ro badh gairid liomsa is leis
aonúir taram is tareis;
525] truagh, a Dhé, 's gan a dhul uaim
gan mo chur is é i n-aonuaigh.- Dursan gan mo losgudh lais
an oighidh fuair go bhfaghmais;
truagh nach rabha tall as-tigh
530] 's a chara ann n-a éigin.- An adhaighsin n-a fharradh
fa-ríor nocho rabhamar;
do loisg soin mhé thiar gom thigh
Brian thoir agus é i n-éigin.- 535] An t-olc fhuair re n-a agháil
ní thug air a iomghabháil;
do fhéadfadh Brian gan bhreith air,
do leith na diagh ní dheachaidh.- Usu leis, gér dhocra dhó
540] ná a dteicheadh 's nir theich rompo
a bhfuair do sbairn eile ann,
an teine is na hairm d'fhulang.- Nír marbhadh d'arm Ghaoidheal ngeal
go bás Briain is nir báidheadh,
545] nír loisg teine riamh roimhe
Brian eile badh easbhoighe.- Díol Briain nó oighidh nar fhearr
fuair a lán d'uaislibh Éireann;
fios gliadh na saoirríogh gar slógh
550] Brian ar aoindíol 's a n-urmhór.- Do marbhadh Chobhthach Caol Breagh
do loisgeadh i dtigh theineadh,
marbhadh Cobhthaigh ro bo creach
torchair re Labhradh Loingseach.
- 555] Eochaidh Oireamh uair n-a thaigh
ba shlogh Mhórmhaoil mheic Mhongaigh
[...]
a thruaill go tuinn
man losgadh fuair i bhFréamhuinn.- Conuire i mbruidhin Dá Bhearg
560] do thoit re hAingceal n-airmdhearg;
do briseadh geis bhruidhean mBreagh,
an bhruidhean leis do loisgeadh.- Airc bhruidhne ar mbrisiudh a geas
do fhuair Cormac Con-loingeas;
565] an bhruidhean nír bhán a dath
far cuireadh ár na n-Ultach.- Do ghabh Éilim gan fhalaidh
teach ar Fiacha Fionnalaidh;
dá adhbhar gon ghaoith fa ghul
570] marbhadh an laoich 's a losgudh.- Mac Earca an earrla leabhair
Muircheartach mhac Muireadhaigh
an teine más fhíor do fhuair
'n-a dhá dhíol eile i n-éanuair.- 575] Diarmaid mhac Cearbhaill na gcath
do thoit le hAodh nDubh ndíomsach;
do marbhadh tuir thighe Breagh
ar Muigh Line, 's do loisgeadh.- Brian mhac Móire mór an gníomh
580] do fhuair oighidh na n-airdríogh;
teine n-a gharrdha do ghabh,
eire anma na n-easbhadh.- Do laisg an lucht do loisg teach
air an t-eangnamh 's an t-eineach;
585] tuir Bhanbha mar do bhaoi is-tigh
damhna guil is chaoi a chluinsin.
- Is beag orainn n-a fharradh
na huilc eile fhuaramar;
gach easbhaidh dar bhean riamh rinn
590] go Brian nochan eadh áirmhim.- Acht muna fhuil ag Dia dhamh
éirghe n-a dhiaidh do dhéanamh
ní éir mé do eadar as,
leagadh mar é ní fhuaras.- 595] Tar gach tuisleadh tugadh damh
gus a-niugh do-nínn reabhradh;
díol Briain ósa lánolc leam
ábhocht n-a dhiaidh ní dhingneam.- Ní rach d'iarraidh neich a-nois
600] a Choimdhecréad ma rachmois?
seoid na sluaghsa gá dám dáibh
a slán uamsa dá n-éadáil.- Ní bheinn gan éadáil d'agháil
dá maireadh Mág Amhradháin;
605] ceannsa Dhé go bhfagha an fear,
cara mar é ní fhuigheabh.- Ar éis díola mo dhána
is orduighthe m'éadála
ionmhain cách do chanadh ruinn
610] ag sgaradh cá tráth tiocfuinn.- Nír éar duine re n-a dhul,
docraide a dhul don tsaoghul;
dámadh eadh ro badh buan Brian
an fear man-uar nírbh ainfhial.- 615] Teach Briain do bhris mo chroidhe,
teach mar theach mBriain Bhóraimhe,
teach n-ar ghairid samhlá sin
nach mairid ramhná is raifhir.A fhir.
- Ramhuch táinig tásg Fearghail
620] sgéal do dhubh dhreich míndealbhaigh;
an chraobh fa bhláthro bo béad
saobh do chách gan a choimhéad.- Fearghal mhac Briain bruinne seang
do Leith Chuinn cúich nach caoineann?
625] bha mharthain dóibh d'éis an fhir
sbéis nochor chóir n-a chairdibh.- An learg do rath ba ralán
go bás meic Mhéig Amhradhán;
a-tá ar ndíoth a cruidh do chách
630] an chríoch do chuir i gconách.- Ag sgaoileadh dúinn n-a dhiaidh sain
gan arbhur d'aithle an fheolmhaigh;
ar ndul uainn do chraoibh Choradh
laoigh ar mbuair gar mbeathoghadh.- 635] Ro bo mince crodh na gceall
ar comairce ag craoibh Raoileann;
táinte sluaigh Glinne Gaibhle
tre bhuaibh cille ar comairghe.- Gér líonmhar a lucht toighe
640] dh'éis mharbhtha fhir Aolmhuighe,
láimh re theach tugadh ar gcrodh,
rugadh ar gcreach gan chosnomh.- Mairg bheanas chéill don chruinne
bha bhfuil d'anshógh oruinne,
645] ni raibhe re dtocht í Tháil
ar n-aire re holc d'agháil.
- D'éis mharcaigh Mhuighe na bhFeart
budh oilithrigh ar n-oireacht;
biaidh aithne na sligheadh sair
650] gá chineadh d'aithle Fhearghail.- Mac Briain mheic Dhonnchaidh, dearc mhall,
mhac Fionnghualann, flaith Cualann,
do-chuaidh a gcáin do na cnaibh
an uair do-cháidh ó Cobhthaigh.
655]- Do-chuaidh ar gcara ór gcairdibh,
mór eagla gach athairgnigh;
ní bhí do theagar bham theach
ní ba mbadh eagal aithchreach.- Re méad na dtoirbheart tug dáibh
660] ní tualaing cách a gcongbháil;
mairg nar chara d'ú Bhriain Bhreagh
dá bhfagha n-a dhiaidh dídean.- Re linn airgnigh Achaidh Mhóir
do thaibhghinn agra éagcóir
665] d'aithle Fhearghail ní háil linn
leanmhain ar dáil dá ndlighim.- Im thacar mbó beag mo shníomh
d'éis mheic inghine an airdríogh;
ar gcrodh má do-cháidh is-teagh
670] re ndol í Tháil ní thoillfeadh.- A-déara mé n-a marbhnaidh
re fleisg an fhuilt fhionnghabhlaigh:
'Agod chaoineadh do bhraith bean,
a fhlaith Taoidhean, ar dteicheadh'.- 675] A Theallach n-Eachach gan fheall,
a dhíon éigeas is airdcheall,
rian bhar námhad a-nuraidh,
a fhian Fhánad, fhuarubhair.
- A theaghlach fhir na n-each seang
680] do sgaoil sibhse ar fhud Éireann;
a lucht toighe baidhbhe Breagh
tairnge im chroidhe bhar gcoinnmheadh.- A mbliadhna is meisde mise
mórbhann uaim gá innise;
685] ar chan mé a-nuraidh re neach
madh cumhain é budh aithreach.- Easgairdeach mhé thuaidh is teas
is mairg neach do-ní aimhleas;
ar n-uabhur re cois í Chéin
690] a-nois is uamhun eiséin.- Bás meic ríoghna rátha Cuinn
do rad mhé i ngarrdha gobhuing;
ní thabhram féin aithne air
mo réim a haithle Fhearghail.- 695] Fearghal mhac Briain, bruinne geal,
ní ceann mo bhuair do-bheireadh;
faire mo chruidh ro bo cháir
ní fhuil mh'aire re héadáil.- Gabha ag athchuma arm gcorr
700] ar marbhadh churadh Cualonn;
a shleagh re a roibhe roimhe
fear oile gá hathshnoighe.- Aithris Mhaghnusa is Bhriain Bhreagh
tairbhirt chruidh crodh do chaitheamh;
705] gon fhior nach mar ní mhéaradh,
an cradh ciodh má gcaigéaladh?- Ar mbreith ar n-áirgheadh 's ar n-each
cách cugainn d'iarraidh aithchreach;
a-rís ráinig ar ceann chruidh
710] an dream táinig ar tosaigh.
- Marbhadh míleadh Muighe Sléacht
d'Fhearaibh Manach ba móiréacht;
doirbh síoth ris na tuathaibh thoir
ar ndíoth í Thuathail Teachtmhair.- 715] Giolla Íosu is Fearghal fial
gidh comhaidhigh cath Oirghiall,
traisgeoraidh guin chleath gCoradh
ar neach fhuil gá haltoghadh.- Sgáile gach tuaighe n-a thaobh
720] dar theasg a fholt fiar fionnchlaon;
cneas í Chéin Gháille gá ghuin
léir a sgáile sna sgeanaibh.- Do chansad ós chionn a chuirp
sluagh Teallaigh Eachach urrdhuirc;
725] 'Fuil gon fhóir ór hadhradh lann
rob amladh óir ar iarann.'- Teisd gach aonduine ar flaith Fáil
d'éis a anma dá ágbháil:
'Má do bhí an druim gonta ód ghuin
730] is tre luing th'ochta, a Fhearghuil '.- A-dearar ar uaigh an fhinn
gon phobul d'éis an Aifrinn:
'Leagar, a chleath Chairn Line,
neach it ainm gan oirbhire '.- 735] Gidh iomdha id thimcheall re treall
gáir ghol agus gáir ghéimeann,
ba meince, a learg bhraonach bhog,
sealg agus aonach umod.- Tug Gleann nGaibhle gan ghabháil
740] marbhadh meic Mhéig Amhradháin;
fagus trá an ghabhal don ghlinn
an ladhar gé tá ar toitim.
- Ní clos ó do-chuaidh Fearghal
éan sa choill ag ceileabhradh,
745] cráin dá ló ní adhair d'ál,
ní labhair bó re baothán.- Dairghe tógbhaidh an tuile
ar marbhadh laoich Liathmhuine;
cognaid tonna Lacha Ló
750] clacha orra re hannró.- Ní thig bláth re barraibh crann,
ní ásann féar ná fochann,
ar an dtalamh do chuir cheas
nach faghar luibh gá leigheas.- 755] Teach onchon Lacha Leise
rob é mo theach taireise;
ní fhoil neach ris badh áil inn
do-cháidh an teach dá dtéighinn.- Nír an bó ná heach aige
760] mac Briain nar bheag sochraide;
má thug sbéis a bhean i mboin
más eadh is ar éis Fhearghail.- D'éis na sleagh do-chóidh n-a chneas
fuath don iarann rob oircheas;
765] a haithle an chroinn do-chóidh inn
coill nochor chóir do chaigill.- Fearghal mhac Briain badhbh Chualann,
mac flaitheamhail Fionnghualann,
ba díoth bó ar fíon bhfear Banna,
770] ní bhíodh seadh dó i ndeagharra. R.- Giolla Íoso an abhra dhuibh
cealg do dhéachus dá dhíoghuil
do bhraith ar neach eile inn,
cleath Eine nochon áirmhim.
- 775] A ndul ní heasbhaidh éinfhir
meic do mhac an tuirfhéinnidh;
bás na deise rem dhul féin
meise gá gcur fa choimhréim.- Dá marbhadh meisde mo sheadh,
780] Gafraidh is Giolla an Choimdheadh;
Giolla an Choimdheadh is cor dhi
blogh do thoirneamh ar dtíre.- Mathghamhain Mág Raghnaill réidh,
ar gcara fíre an feirséin,
785] do-bhéara mhé odhar ann
nó go mbé tolamh taram.
Ramhuch
- Olc beatha na gcoisidheadh,
a Choimdhe, is mór a seachrán;
mór an mian don choimhideacht
790] do-niad gille na leathbhrág
ba a mbeath aca i n-oifisdeacht;
a Mhuire, is mór mo ghearán.- Ad-chonnairc mé aislinge
tiar ar bord Ghlinne Gaibhle;
795] iarrfaimid na haithinte
go bhfionnum an mba taidhbhse;
dar Dia is maith mo thairise
bam breith uaithibh i n-airde.- Rachaidh mé dar mbaileine
800] mar a bhfuil ceann ar mbáire;
béarthoir ann breath m'aislinge,
agus fearfaidhear m'fháilte
anfaidh mé fa athfháilte
go ceathra ceanna ráithe.
- 805] Inneosad go neamhfhallsa
m'aisling go críonna crithir;
an t-each beag fhuil agamsa
Mág Amhradhán dá himirt,
do-bhéara craobh Cheanannsa
810] each bhus dá fhearr dá fhilidh.- Each beag mall fhuil againne
ro badh earr linn each amhail
an uair bhim 'n bhar ndeaghaidhse
mar do measgtha mé ar lathaigh
815] ó chosaibh bhar n-eachraidhe,
cuirthear otrach fam aghaidh;
is é glór fhuil aguinne:
'Brian is an Coimdhe ar gcabhair '.- Déana riom go deighfhéaghthach,
820] a Bhriain Bhréifne, a rosg rochorr;
is oirrdhirc do cheinéaltacht
ó Eoghan is ó Chonoll;
cuir mhise ar an seirséanach,
's ná cuir seirséanach orom.- 825] A Bhriain bhuilidh bhionnghláraigh
a ríoghthaoisigh go réidhe
each uaid do na tiompánchaibh
ar sgéalaidheacht na féine;
córa ní ar a n-iomráidhmid
830] maith dá rádha riot féine.- Bímse dhuid im fhreaslaighe,
mo shaothar is riot caithfear;
mór imreas tú seachainne
d'eachaibh cuanna ar n-a gcaischleas;
835] fiarfaighidh fhuil againne:
'A Choimdhe, an maith an mainnear ? '.
- A Mhéig shochraidh Shamhradhán,
is mé do bhard 's do Bhricne;
cá fearr dhuidse Ó hAllmhurán
840] agod mholadh ná mhise?
duidse is ainm Ó hArgadán,
Ó hIarrataigh ort inne.- A fhlaith Bréifne biadhbhuige,
ort nocho dúintear doruis;
845] t'eineach mar laoch Liathmhuine,
th'eangnumh mar eangnumh Osguir;
dá n-innise tiachmaidne
go fada ar fud an domhain.- Iomdha cliar gach cineadhaigh
850] dod dhubrugh ríoghdha ramhór,
dar Dia nochon indearaidh
a gcuidigh ar n-a fasdódh;
is aoibhinn dot fhileadhaibh
a mbeath agud fa athól.Olc.
- 855] Ní maith eadrum is mo mhac
fiarfaighidh damh créad mo chion;
an t-adhbhur bha bhfuil is baois,
inneosad daoibh gus a bhiog.- Each do fhuaras ar mo chuairt
860] ó Bhrian ó Ruairc na rosg ngorm;
mar do radsun an t-each damh
tig mo mhac gá hiarraidh orm.- A-dubhartsa ris: 'A mhac,
bí id thosd, a-taoi d'aois gan chéill,
865] don bhaile a bhfuair mise soin
éirighse ar ceann eich dhuid féin.
- 'Eirighse ar ceann eich duid féin,
gabh umud red chléir ar cuairt,
acht go mbeara tú laoidh leat
870] do-gheabha tú each n-a duais.- 'Acht gé a-dréiseadh Cailleach Dhall
eadrad agus barr na mBrian,
is beacht go bhfuighe tú each
muna leasg leat dul sa sliabh.- 875] 'An t-each do-ghéabha tú thuas
tairr féin a-nuas ar a muin;
fuath damh cliar shádhal n-a tosd,
'i gcosaibh con bhíos a cuid ' '- Mág Amhradháneineach fial
880] díolaidh sé gach cliar i gclí;
tearc Gaoidheal as fhearr fa each,
nochon éarann neach um ní.
Ní maith
- Aithne charad cláirseach Bhriain
gá heisdeacht a-tú i dtroimghliaidh;
885] a faisgin is ró do rad
re taisgidh is cró carad.- Meinic do seinnte ma-seach
i mbrugh Bhriain Bheinne Coilctheach;
nocho glór i gcill do chleacht,
890] ba binn ag ól a héisdeacht.- Re linn an laoichsin Eanaigh
ní bhiodh sí go suidheamhail;
maith a seol fa mbíodh n-a bhrugh
ba ceol ag fíon a fosgudh.
- 895] Do bhíodh as gach láimh do láimh
i ndúnudh ghéige Gabhráin;.
ba binn le slógh gá seinm sin
ba mór a feidhm ag flaithibh.- Ba tearc aoinfhear a fheadhma
900] nó gor thuit a tighearna;
re gach nduain ba fial an flaith,
nochon uair cliar a chomhmaith.Aithne
- Folt Eimhire ar inghin mBriain
gá dheighfhighe d'inghin úir,
905] a barr mar fhionnfhalaigh n-óir
ionnamhail cóir clann a chúil.- Ag diall re hEimhir don fholt
gach deighidh fhiar ós a hucht,
slighe shliomchorach cam cheart
910] barr cleacht bhfionnchlodach n-a fult.- Oighreacht Eimhire an fhuilt chlaoin
ar dheighfhighe an fhuilt ro fhuair;
ní don oighreacht do chas chéibh,
do ghlas néimh ngoirmdhearc ós ghruaidh.- 915] Niamh a hearrla mar ór cuirn
lór ndealbha ar ar dhiall an feidhm;
slat Lí n-a ngeibheadh a gairm
Eimhear as ainm dí ar a deilbh.- SaorGhormlaidh mar Eimhir n-úir
920] d'aonghobhlaibh einigh a n-aoibh;
do bhoing ar gormabhraibh gréin
le céibh dtruim gcorramlaigh gclaoin.
- Snuadh Eimhire nochon fhearr
gach deighfhile gá luadh liom;
925] niamhchlodhach is buidhe an barr
muine chlann bhfiarchorach bhfionn.- Inghean Mhéig Shamhradháin shéimh,
gan bhréig ná daghrabháidh dúinn
n-a sróllchraobhaibh dá cuilt chaoimh
930] re taoibh fhuilt órchaolaigh úir.- Cleachtach bachallbhuidhe an barr
sgathfhannmhuine searcach sliom;
folt úr clainndleachtach bha ceann
cúl na ngleann bhfainnleabthach bhfionn.- 935] Folt buidhe mar fhalaigh n-óir
n-a mhuine ós a malaigh gcaoil;
n-a donnbhallaibh a dreach réidh
leath re céibh gconghlannaigh gclaoin.- Nuabharr buidhe tar bhrat ndonn
940] ag tuighe ghualann glac shliom;
duail bhoga bhuidhe sa bharr
ag tuighe chlann bhfoda bhfionn.- Is cróchdha lear cróchdha a cúil
gen gor bhean re cófra an chróigh;
945] niamh sgáile chladhaigh n-a céibh
samhail re néimh fháinne óir.- Drong fhuighlim dá hearrla thrum,
a deaghbha cuinghim dá cionn;
'Clúmh leabthach ag loighe id bharr
950] ar doire chlann fheacthach fhionn '- A bhaincheann bhanchloinne Briain
re gcaithfeam glanchoinne ghlóir;
soillse chlann id chróchbharr chúil
bidh lóchrann dúinn i n-am óil.
- 955] Suairc mar sgaoile an barr dod bhois
ar chlaoine na gclann ná ceis
n-a bhfachlannaibh dod chéibh chais
man mbais réidh ndathbhallaigh ndeis.- Folt Gormlaidhe na nglac saor
960] tar bhrat n-a ollmhuine fhiar,
clanna n-a leabthaibh go lár
lámh re cleachtaibh cama ciabh.- Gor mheala an ghéis taobhghlan trom
a sbéis i gclaonradh a clann,
965] earrla na gclaoinchleacht bhfiar bhfionn
i n-a mionn chiabh gcraoibhcheart gcam.- Gor mheala bhós an barr úr
tre nós a chlann is a chraobh,
an mhallabhrach fhinngheal fhial,
970] inghean chiabh gclannamlach gclaon.- Gor mheala feasda an folt trom
ó dteasda gach locht dar liom,
re clannchaolach na gciabh gcam
diall gon bharr fhannchraobhach fhionn.- 975] Gor mheala an ríoghan a rádh
[...]
cíoradh na gcraobh,
gor mheala an mionn feacthach fiar
ós chionn na gciabh gcleachtach gclaon.- Don bharr chlaon as chaoimhe ós ucht
980] cam gach craobh re claoine a chleacht;
daghshnuadhach do-chiam a corp
man fholt fhiar chamdhualach ceart.- I bhfult Ghormlaidhe as ghorm súl
dan mongbhuidhe gach corn caomh
985] casaidh fannmhuine fionn fiar
ós chionn chiabh gclannbhuidhe gclaon.
- Earrla cam as chaoimhe ós ucht
barr chraoibhe Leamhna gan locht;
a folt, más fhíor, áille a cleacht;
990] reacht cíor i bhfáinne dá folt. Folt- Dealbh Dheirdhrinne ar Gormlaidh nGáil
ar dheirbhfhinne, ar chornaibh cúil
ar dhreich n-áluinn ngil mar ghréin
ar chéibh dtigh go hárainn n-úir.- 995] Ar ór d'fhaghail d'adhbhar bhaird
ar mhalaigh as chamdhubh gcuilg,
ar rosg ndearcmhall, ar dhreich ndeirg
nach cleachtann fheirg re breith mbuirb.- Ar dhéad ngeal, ar chlaoine i gceibh,
1000] gan bhréig n-aoibhe re headh sgeoil;
ciabh dhaghcruinn n-a cuaichleirg claoin
ós phartuing caoil bhruaichdheirg bheoil.- Ar fholt mar chaonna ma ceann
is ar chorp mar chraobha tonn,
1005] ar bharr craoibhchleachtach d'fholt fhionn,
ar chorp sliom taoibhchearclach trom.- Ní chruaidhse ma gcaith im ní;
ar uaisle ar mhaith ós gach mhnaoi
formad gach fhir re cleith gCé
1010] ar dhreich go ngné ngil, ar ghnaoi.- Inghean Méig Shamhradháin sheing
dá daghraláimh do-éid inn;
na cóig céadfadha fa chuing
gun truim óig bhéaltana bhinn.- 1015] Drong dom ghlór ar Ghormlaidh nGaoil;
'A hór bar gcornaibh do-chuaidh,
ceilidh do dhreach deirge an tsróill
dóibh, a chleath Gheirge, ós do ghruaidh.'
- Re déachain t'earrladh bhfiar bhfionn
1020] neamhdhubh a niamh, niamh a gclann;
an snáth chuire ar aghaidh eang
mar shamhail ngleann mbuidhe id bharr.- Inis uaimse d'inghin Bhriain,
sa duainse don fhinnghil fhéil:
1025] 'Cíoradh a cleacht gcam do chír
ní shín a barr ceart id chéibh.'- Inghean Mhéig Shamhradháin sheang
a rannghabháil do léig liom:
'Gach leaba, a chraobh Bhréifne, id bharr
1030] féithle clann gcaomh ós a cionn '.- Cumthair lé dá gcor don chléir
agus ní hé a gcrodh ón chraoibh
eoin mhíne go n-earraibh óir
ar eangaibh sróill ghríbhe Gaoil.- 1035] Bean ar n-aisgeadh 's ar gcuach gcorr
a haisdear ní luath dar liom,
ní hanathlumh ag riar rann
an mhall mhalachdhubh fhial fhionn.- Earrla Gormlaidhe as gheal ucht
1040] n-a chorrmhuine nach lean locht;
suairc an clannmhuine cam ceart,
is bar r cleacht bhfannbhuidhe an folt. Folt- Dealbh Mhidhir ar a fior féin
ar gach n-iodh d'idhibh a chúil;
1045] ceirde Í fhíorDhuibhne do fhuair
deirge i ngruaidh síorghuirme i súil.- Maise ar Mhatha bha fhult fhionn
fa lucht chatha mar do chrom;
Ó Raighilligh gar do gháibh
1050] raimhillidh Magh Fáil gá pholl. Folt.
- Sitriug mhac Briain go mbarr gclaon
ní fann is in ghliaidh a ghlór;
go ró dar n-eagor, más fhíor;
bidh díon dó Peadar is Pól.Folt
- 1055] Rogha na dtuath Teallach n-Eachach
oirrdheirc a theisd go Teach nDuinn;
is é an deaghfhonn sona síthe
rogha fearann gcríche Cuinn.- Innte a-tá an tiobra as dtig Sionann
1060] sruth as uaisle i n-Inis Fháil;
dá donnphurt finnshreabh na bhféarchrann
inbhear longphort dtréanchlann dTáil.- Teallach n-Eachach is é a chomharc
Ceann Cruaiche, cairthe na n-éacht,
1065] cloch gar iarr gach duine deaghuair
ar fiadh Muighe sreabhuair Sléacht.- Síoth Éadaoine is innte tarla
Tulach Cosgair na gcon ngarg,
fál noichtchleath bhfraoichreann bha fianbhruach
1070] gaoithBheann Choilceach fhiadhluath ard.- Don chath gar thoit Conall Cearnach
cosgar Oilealla an uair rug
a ghoin fa baoithréim don bheithir;
ag soin aoinchéim teichidh tug.- 1075] N-a urdail féin d'fhearann Éireann
is é magh magh as mhó nós
is é gleann sona as fhearr ógbha,
rogha gleann na Fódla fós.
- Airgidh gach oireacht fa thimcheall
1080] Teallach n-Eachach fhuilngeas doirr;
tre Mhagh bhFáil teagar dá thogha
leagar dháibh rogha agus roinn.- Is fiu rígh nó rogha thaoisigh
gach taoiseach acais í ar mbreath;
1085] rún a chridhe an fhéile d'fhoghlaim
fine as réidhe ag comhrainn chreach.- Fiu taoiseach i ngach thuaith eile
gach óglách oiltear n-a tír;
gin gurbh eadh fós is fear saidhbhir
1090] ar nós gach fear daidhbhir dhíbh.- Brian Breaghach fa breaghdha longphort
budh lór d'aoinfhear dh'inghin Duilbh;
ní fhuair tóir dá dtargaidh comha
ag argain shlóigh bhrogha Buidhbh.- 1095] Do bhí sáith gach airdríogh d'oighre
aige do mhacmóide a ghnaoi;
mac is buaidh ngliadh ar a ghormgháibh
fuair Brian do chongbháil a chraoi.- Tomás mhac Briain na mbreath ndíreach
1100] dreagan Gabhraidh gan ghrádh séad
ní shaoileadh gan arm dá oighidh
dá maoidheadh badhbh Oiligh dh'éag.- Teist a biodhbhadh ar bhaidhbh gCruachan
creidim féin guru fíor dháibh
1105] gé fhuair bás ón éag n-a éanar
nír fhás céad re ngéabhadh ghráin.- Nír chruthaigh Críosd do chloinn Ádhaimh
éanduine ar nar innill sás;
ní hé cleath Annla n-a aonur
1110] neach tarla i mbaoghul gan bhás.
- An foghlaidh ro ghon ghéig bhFánad
fir Bhréifne is beag nachar mharbh;
dursan nar thoit it éag dh'aonghuin
do loit céad d'fhaobhraibh gan arm.- 1115] An t-eineach, a oide múinte,
do mharbh cumha chraoibhe Gréag;
biaidh go bráth ar ndula an deighfhir
ar chách cumha an einigh d'éag.- Tugadh cuireadh go cath mBréifne
1120] dá bhreith suas tar sluagh na bpian
breith í Eirce is-teach ó tugadh,
breath as cheirte rugadh riamh.- Dul lé is gan anadh n-a héagmhais,
a aos dána, a-deirim ribh,
1125] an éigse i gcomhair a caithmhe
conair téidse a haithle an fhir.- Nós saoghalta, sásadh neamhdha,
do-ní an t-eineach d'onchoin Liag;
duasa rann Tómás ar talmhain
1130] sólás thall dá anmain iad.- D'fhíon chorcra, do cheolaibh binne,
tre bhaidhbh dTeamhrach tugadh fuath;
mó gráin im gháire ná im ghola
gá mhnáibh táidhe ar ndola í Dhuach.- 1135] Rob ó Duach Galaigh géag Raighleann
rob ó Ruairc nach roichim d'fhios;
cuibhreann dom ré rug ó DuachRuairc
mar thug mé luathchuairt fa lios.- Ós chionn gach bhaile sa Bhréifne
1140] do bhaidhbh Chliach budh chumtha leacht;
nír fhuráil leam an tann torchair
ceall fa gach mball d'onchoin Fheart.
- An onóirse ar n-éag na flatha
fada bhias gan a buain dé;
1145] a-tá an lá do-chuaidh ó Craoidhe
uaim mar lá saoire go sé.- Mairidh fós fuigheall dá bheodhacht
ag baidhbh Dhean do dhiongbhadh chéad;
ní lamh daol re gráin a ghaisgidh
1150] taobh í Tháil d'aicsin ar n-éag.- Do-niad altóir d'áit gach leabtha
ar loigh ó Cais na gcolg mbreacht;
fa gach teampall an tann teagar
teanchar ann leagar dá leacht.- 1155] I ngach crích dar thaisdil Tomás
talamh naomh do-ní don chriaidh,
acht sleachta bróg gríbhe Gabhra
gan fhód fíre i mBanbha Bhriain.- Más fhíor nochon aghann peacthach
1160] pian mhór a-muigh agus tall;
dul a clí ar ndula d'ó Dháire
is í cumha as áille ann.- Cíos agus cáin cheinéal mBréanainn
do bhíodh chuige gach re gcuairt;
1165] leomhan Breagh do thruaill na tíre
suaill nar bhean ríghe d'íbh Ruairc.- Fear ríoghtha is aithríoghtha airdríogh
ua Samhradháin slios mar thuinn
mór créachta feirge na flatha
1170] meirge séanta catha Cuinn.- Cé dearaid cách éag re hadhart
d'onchoin Raighleann rug gach buaidh,
ní fhuair sinn cás mar ó gCréidhe,
bás do rinn na féile fuair.
- 1175] Ollamhain agus aos dána
fa dhreagan gCruachna an chnis ghil
do bhí ag triall a curp d'ú Chathail
lucht gliadh nó tachair n-a thigh;
mar tá géag Eine n-a aonur
1180] créad eile an saoghul acht sin?- Téid mar do-chuaidh is na craobhaibh
cumha í Bhloid i mbarraibh dias,
go lá an bhráith gan tubha im Thómás
cumha cháich ar brónfhás bhias.- 1185] Mág Shamhradháin mhac Briain Bhreaghaigh
an Bhréifne ó bhás bun ós chionn;
ní fhuair sgol ag teachta thríthe
acht leabtha brogh bhfithe bhfionn.- Budh oilithrigh ar éis Thomáis
1190] a theaghlach ag triall don Róimh;
dá dhíoth rugadh crodh gach croise
tugadh cor coise don chóir.- Faolchoin ar faithcheadhaibh teampal,
tuile feoir ag falach ród,
1195] ar aighthibh sealbh do ás ainneamh,
feadhbh ó bhás gach ainnear óg. Rogha.- Rogha na n-Aodh Aodh Ó Domhnaill
ag díoth chniocht fa cródha a lámh;
ó ghleo arm ní dheachaidh Danar,
1200] nír sheachain badhbh Aghar ágh .R.- Aonghus mhac Aonghuis Ua Domhnaill
do dhlighfinn éag ar n-éag dó;
mo lá brátha a bheith fan aonúir
go gcleith Rátha craobhúir Chró. Rogha.- 1205] Tomultach na dtachar meinic
Mac Diarmuda dorrdha an mac;
do fháisg as a bhun fras fola
a bhas ag cur fhogha i n-at. Rogha
- Rogha ar litreach leathainm Muire
1210] máthair Chríosd fan chuing as mhó;
leath a hanma ó ghairm na glóire
tarla dh'ainm na hóighe ar ó. Rogha- Ní bean rug ragha na dtoircheas,
ní toircheas fir flaith na ród;
1215] ar ghein uaibhse ar chum gach cláirneamh
uaisle ó bhunn bháingheal a bhróg.Rogha.
- Brian a-nois do-ním do Mhaghnus
maith gach ní do-ní go sé;
leagadh gach gliadh uile a éachta,
1220] Brian is uime as déanta dhé.- Brian ar eangnumh is ar eineach
onchú Bréifne an bhruinne sheing,
ní thabhair ól char dá chanann,
ní chan glór nach gabhann greim.- 1225] Móide as Bhrian é a fheabhas toirrgheas
Teallach n-Eachach na n-arm ndeas,
ní nochtann sé arm gan fhalaidh,
ní garbh é go dtabhair treas.- A-tá ag Maghnus Mhuighe Fabhair
1230] foghlaim eile fhuair ó Bhrian,
nír smuain 's an gábhudh n-a ghoire
áludh dá bhfuair roimhe riamh.- Sleagh ar gcamadh cloidheamh ainmheach
aige ón tachur tug go garbh;
1235] do fhiarfaigh flaith Gréag do ghaibhnibh
créad badh mhaith d'ainmhibh a arm.
- Téid an tann as treise a bhiodhbha
do bhuain chreach dhe dál ar leith;
ó 'd-chluin ar n-éag a fhear gcagaidh
1240] géag Bhreagh ní chagair a gcreich.- Feoil ionfhuinte uisge a brógaibh
bhíos gá mhuintir maith an chuid;
cadlaidh Maghnus ar cúl chreiche
ar barrdhos úr beithe bhuig.- 1245] Teach coille ag Maghnus mhac Donnchaidh,
duille buidhe bhíos n-a fhult,
leagar ar brat corcra clúmhchruinn,
bogcna shlat n-úrchuill n-a ucht.- Mág Shamhradháin do shín marcshluagh
1250] is maidhm reimhe n-a ruaig theinn;
faithche ag fódmhaidhm ba chleith Chodhail
ar ógbhaidhbh eich sholaimh sheing.- Ó oireacht ar éis an tachair
is teisd fhíre fhuair an fear
1255] 'lasair dhearg i néallaibh nimhe
béaraidh th'fhearg, a bhile Breagh.'- Glór cáich ad-chuala n-a éagmhais
ag iomráth fhir na n-arm ndearg;
'do fháisg tú san ngruaidh ngléighil
1260] an crú an uair do éirigh th'fhearg.'- Do-chualaidh mise 's mé ag comhráth
le ceard maith a mholudh cóir,
gen go gcoisg t'fhola, a ghéag Gáille,
rogha na séad t'fháinne óir.- 1265] N-a fharrudh ar fhud na sligheadh
ag seanmóir dó a-dubhairt mé:
'Tugais, a shlat Mhacha, a macra
mac flatha n-a dhalta Dhé '.
- Aithnidh daoibhse dála Maghnais
1270] meisde go mór míne a ghlóir,
ro badh é sin am na heagla
an dann do-bhir freagra fóill.- An bhurba ní bhí ar a theangaidh
ris an té dá dtabhair fuath;
1275] Gaoidhealg mhór gan bhrígh do-bhéara
i nglór mhín a-déara ó Duach.- Ní dearnadh riamh ó ré Logha
lúdh foda nach fuil n-a urd;
ní corrach sgoth Eanaigh uirre
1280] cloch shleamhain i mbuinne bhurb.- Do shnámh leabhur i ló anfaidh
re hucht gcuain do-cháidh do luing,
do thomhais fhionnmhuir gcais gcoptha
do bhais fhiodhraidh chorcra chruinn.- 1285] Maghnus nocho meinic admhas
airm bhiodhbhadh do bhéin re ucht;
ní feas go huair sguir na sgainnre
a bhfuair tuir Aidhne dá hulc.- Do Ghallaibh, a ghnúis í Eachach,
1290] re hucht dtuinne tugais ruaig;
do ling sa sál ngeal don Ghallchath
fear gan shnámh gan arthrach uaid.- Comhrádh chanad i ngach longphort
a lucht sbairnení sbleadh dáibh
1295] 'dá mbeath méad an Daghdha i nduine
ní tarbha, a ghéag Dhuibhe, a dháil '.- Rinn áigh ag a rádh go meinic
re mac nDonnchaidh deargas ghó;
do chupa dearg, a thuir Thlachtgha,
1300] ní fhuil cheard nach dalta dhó.
- Is deoradh uasal th'fhear caomhthaigh,
a chneas Maghnusa as mhín folt,
comhfhad do thaoibh d'altain iaruinn
i gcarcair chaoil iallduinn ort.- 1305] Cá fáischeall nach faghaibh tearmunn
ón taoisiuch nach tug a fheirg?
fearg naoimh go tréan nochor thogaibh
éan ar craoibh thobair nír theilg.- I gcoinne cheannaighe an fhíona
1310] anba an tionól téid ó Ruairc
is mór táinig as an tunna
ráinig ar slógh Cunga an chuairt.- Locht oircheas fhuarus don bhreagoid
bánaidh n-a dhún dath an tsróill;
1315] sdíom do chuirn dhubhdhuinn an dreagain
re hurlainn gcruinn n-eagair óir.- Súil nach déachadh an dán cheannghas
ó ua Chormaic corcras braich;
cuiridh tuir Dhuibhe n-ar ndeaghaidh
1320] duine gá gcluin mheabhair maith.- A sháith dána is docair d'agháil
d'fhior Theamhra gus tig gach bard;
ar dhuain ngirr do cheis ó Créidhe,
ru badh binn leis Éire Ard.- 1325] Gan chruit nó gan tiompán téidbhinn
ní théid n-a cholludh craobh Liag;
a dá ghormshúil mar bhláth mbugha
do mhongdhúin snáth umha iad.- Do thuagh ar dtocht tresin gclogas
1330] go crios sgeine do sgailt fear;
at iarainn dá nar théigh tairnge
do fhiarroinn béim baidhbhe Breagh.
- A mhuintear ní maith do leigheas
ar n-a lot ag lúbadh chrann,
1335] a lucht cneadh ag tocht i dtachroibh,
fear gonta gá athghuin ann.- A aigheadh í Eachach Feidhligh
gus nach faghar fear a choisg,
1340] an tann as ghábhudh dod ghruaidhibh
sádhul barr ruainnigh do roisg.- Is fíor dhamh a ndubhairt mise
re mac Móire as mhaith im buaibh:
'Méaraidh do mhaith re méad chaithe,
a fhlaith Gréag, go laithe an Luain '.- 1345] A-deir cách ó 'd-chiad do dhíoghrais
ag drud i n-aighidh arm nocht:
'Beith agud thubha, a fhir Abhaigh,
do-bhir dhula ar t-aghaidh ort.- Do chleath lobhur, a lámh Maghnuis,
1350] meinic do-ní neimh as mhó;
críonaidh sa choill crann do cheise
barr an chroinn as deise dhó.- Croinn reamhra rachas n-a n-armaibh
don uinnsionn as fhaide i gcoill;
1355] nocho ceisde ar ceis í Chraoidhe
gidh meisde leis caoile a chroinn.- Smacht airdríogh ar fhud na Bréifne
bhíos aige 's gurub eadh raibh;
aincidh cleath Eine n-a iongnuis
1360] neach 's a eire ionnmhuis air- Ní lamhair labhra n-a aighidh,
an t-oireacht toir tug go mín,
mar do ghuidh máthair í Mheadhbha
do tháthaigh tuir Theamhra an tír.
- 1365] Bídh fan bhantrocht bhíos gá iomrádh
éad mór gon mhnaoi dá nach tairg,
do dhíobhraig bean mhaith a mhalaigh
im fhlaith Breagh i n-aghaidh n-aird.- Liaigh duine i ndeaghaidh a uthrais
1370] aithnidh dó a ndéanann gach guin;
ar mbeith chneadh ar ó Ruairc reimhe
cuairt ba fhear cneidhe do chuir.- A-tá aige is aigneadh conchar
cleas nach fríoth ag fior don fhéin,
1375] ó Duach ar ndol dá hiarraidh
fuath a chon bha fiadhain féin.- Suan corrach i gcuasaibh talmhan
tug ar ceithirn gcagaidh ghairg;
leabaidh mhaith do bhean ar biodhbhaidh
1380] is flaith Breagh i n-iomdhaidh aird.- Ni fhéadam iomarbháigh longphuirt
'leig dó ' mar a-deir im rann
'gan dul dó do mhaith tar Maghnus
gach flaith as mhó fhaghlus ann.'- 1385] Maghnus Mág Shamhradhán Shionna>
do shir chíos, do chuinghidh ghiall;
leis gach dream ar sgáth ar sgéithne,
nír fhearr táth na Bréifne ag Brian. Brian- Tadhg Mág Aonghusa an airm neimhe
1390] neart biodhbhadh ní bhia ar a thír;
fa gcaith Tadhg rinne do fhriochnamh
is linne an garg miodhchar mín,
a chrodh nocho buan re buga,
gach sgol uadh is chuga ad-chím.- 1395] Donnchadh Mac Donnchaidh déad solus
slighe a fhaghla go hÁth Rois;
re seabhac Tlachtgha as ghlan gruaidhniamh
canta dhamh nuaidhBhrian a-nois. Brian
- Tomás mhac Briain gá mbí mise,
1400] mac meic Dhonnchaidh deargas crann,
sirfidh sé dá thigh gach tírghiall,
is é sin as fhírBhrian ann. Brian- Inghean meic Mhuireadhaigh Máighe
min nGaoidhilge gan ghuth ndian;
1405] ní fhaghaimne ar Árlaith oilbhéim,
lánmhaith í i gcoimhréir na gcliar,
uathudh bean aga mbí a huga,
do lean sí buga na mBrian.Brian
- Tugadh easgar d'Inis Fháil
1410] is measgadh don inis úir
do-chuadar raighne a ríogh uainn
's do-chuaidh gníomh fa dainmhe dhúinn.- Fuair leagadh i ndún na ndol
do-fheadar is úr an chneadh
- 1415] Bean a-nois chabhras chrích Meadhbha,
maith dá furtacht feidhm na mná;
díon ó gCuinn cabhair ó Meadhbha
ar chanaidh fhuinn Teamhra tá.- Inghean Í Chonchubhair chabhras
1420] cóigeadh Meadhbhais maith dá tháth;
an tsíon bhalbh ag brath na Sadhbha,
Sadhbh dá rath go gcabhra chách.
- Ní bean eile acht inghean Chathail
chabhras dá feidhm fód a sean;
1425] éad le cách im ghnaoi do-ghéabha,
ar mnaoi Ráth ní bhéara bean.- Ní bhia triath gan teacht dá biuidhin,
ní bhia bean gan bheith n-a ráith,
ní bhí teagh na mná gan mhuirear
1430] gé tá an bhean ag cuireadh cháich.- A-tá a nósis ní dá diadhacht
ag díon bhan 's ag bádhudh locht;
a-tá bladh is bríogh a guidhe
ag díon na mban uile ar olc.- 1435] Do-gheibh chlú, gi cúich nach faghaibh
nach fearr bean 's a beith ós chách;
fuair dhíon ar choiribh na colla,
a ndíol d'oiribh troma a tráth.- Nós a féile is fada ráinig
1440] ríoghan mhaordha Mhaighe hAoi;
fada soir ro feas a feabhas,
im muir theas gheabhas re gnaoi.- Clú na ríogh ní ragha dhise,
dul dá teisd má tá ar gach rígh;
1445] geall is gach mhodh ar maith Shaidhbhe
re dol do sgaith Dairbhre dhíbh.- Inghean Chathail Chríche Teamhrach
do thuair chlú le gcosain gheall;
beith ós gach fhlaith is lór dhise,
1450] mór is maith gidh ise as fhearr.- Béaraidh mhná is is meinic bheireas
tar bladh cáich gidh cúich nach rug;
rath don mhnaoi mar tá gá thuilliumh
ar gnaoi gach mná is tuilleadh tug.
- 1455] Inghean Í Chonchubhair chaitheas
re clú an rath nach rángas dréim
roinn dá crudh ar chradh nach raibhe
do chur bhan a baile ó bhéim.- Neach ar chlú nír cuireadh tairse
1460] an teisd fuair dá bhfaghbhadh neach;
geall ar ghnaoi gibé dhar beanadh
le mnaoi gCé bearar a bhreath.- Do-ní rún bha riarfa an Dúileamh,
le ndingne a díon diadha an réim;
1465] do-ní gach naomh ní ar a guidhe
mar ro-ní craobh Ruighe a réir.- Ní fhuil chléir gan chuid dá hionnmhas,
ní fhuil dáimh nach déan a dtoil,
ar bhfagháil raith do ghéig Gabhra
1470] ní théid tar maith Sadhbha soin.- Ar ghnúis gcorcra chraoibhe Bóinne
do-bhéar theisdgá teisd as fhéarr?
'Éad ar mnáibh ma bhreith mar bheire
tre bhreith gcáir do-gheibhe an geall.'- 1475] Tugais ar nós ní ós do thosaigh,
tugais druim re déanamh locht;
ní fhionnfa bean dá mbí it aighidh
ní ná meadh bhus ainimh ort.- Taitneamh cumhdaigh do chiabh ndíoghainn
1480] dath an fhuilt is amhlaidh bhíos;
ní bhean t'fholt cam as a chloidhibh
tocht dá bharr fad throighidh tíos.- Tú go cian ó chiontaibh Éabha,
amhghar sibh ar son bhar ngaoil;
1485] ní bhiad dod chlí coire Eabha
ní as ghoire ná a deala dhaoibh.
- Maith do chlú ó chur red mhaitheas,
maith dá díon gan déanamh n-uilc;
muna díon caithmhighe an chroidhe
1490] t'aithrighe ag díol choire an chuirp.- Tusa ós mhnáibh le méad do theasda
mar taoi ar chlú ós chionn gach shluaigh;
ní hé do chradh ní hí th'anáir
dá rabh ní gan fhagháil uaibh.- 1495] Ar ndáil chruidh do chanaidh Mhuaidhe
tar mná Connacht cuirthear í;
ar ndáil ghreadh seang leis an Saidhbhsin
bean as fhearr n-a haimsir hí.- Do-ní maith ar mhuinntir nimhe,
1500] do-ní re Dia díol a chréacht;
a dula gan choire ó cheanaibh
oire is lugha i ndeaghaidh déarc.- Dá mbeath gan fhear Aoibheall Chunga
do chath Bhréifne ó mbearntar sluaigh
1505] ní fuighthe dhí a díol do chéile
acht rí dar fhíor Éire d'fhuaim.- Geall einigh gá haigneadh bhanda,
buaidh ndealbha gá dreich mar bhláth,
geall ag Saidhbh ar a son féine,
1510] is dá naidhm dol dá céile ós chách.- Dealbhaidh leomhan láimh re dreagan,
dealbhaidh eocha i n-eangaibh sróill,
géis Leamhna gá gcar i gcorrthair,
ealbha dhamh re n-onchoin óir.- 1515] Mórthair cliara le crodh Saidhbhe,
seachnaidh cionta ón cheird do-ní;
d'aithbhear chean gidh créad do-gheabhtha
ní fhéad bean a seachna acht sí.
- Lúdh go cill do cheannach loghaidh,
1520] lúdh go dáimhgá doirbhe céim?
lúdh n-a coinne dá mbé ar bhochtaibh
loinne lé rochtain dá réir.- Suil bheanaid géaga a glac ndíoghainn
re dlaoithibh fuilt fhleisge Liag
1525] clanna boga n-a céibh chaistigh
foda gan bhéin aistibh iad.- Feacaidh thile i dtosach cairbhe,
cuiridh each ag imdheacht raon,
leanaidh a beirt bréig a cuma,
1530] nír mhéid neirt acht truma a taobh.- Glór gach aoin re hinghin gCathail
do chath Bhanbha ó bhíd n-a purt:
'Neach dan léir gach ainimh fholaigh
ní airigh béim oraibh dh'ulc.'- 1535] Teisd gach fhileadh ar th'fholt feactha
fiu na teasda tiocfa dhíot;
'gidh bladh fa-deara gidh déarca
ceana ban do fhéadfa a n-íoc.'- Téighe ar rath tar ríoghnaibh Connacht,
1540] ar chlú dhíot ní dheachaidh sluagh;
téid tar shlógh thar nar dhú dula,
mór do chlú is ní lugha a luadh.- A Shadhbh ní hionghar dot anmain
ar fhóir tú dá dtéid a curp;
1545] mná ó phéin tre pheacthaibh marbhtha
beantair ag béin t'anma ó ulc.- A inghean Ailbhe fhuinn Bhóinne,
bean bhad theisd ní thiocfa id dhiaidh;
dar lat is duid a-tá a tarbha
1550] cuid gach mná do Bhanbha Bhriain.
- Do-gheibh rath do réir gach dhuine
Dia dá riar mar ráinig lé;
tar a mbia i n-aghaidh a hanmun
raghaidh le Dia i ndaghbhrugh nDé.- 1555] Mór do rath ós ríoghraidh Bhanbha
biaidh ar chlú ós chionn gach mná;
an rath nar thuil do mhnaoi mhuile
mar mhuir an laoi thuile a-tá.- Gé rabh uirre uamhan ciontadh
1560] cion n-a leath ní leigfe naomh;
dá maitheadh Dia is dí ná maithfeadh
ní fa ria aithbhear gach aon.- Inghean mheic Dhomhnaill Dúin Tuathail
ar thuar chlú do cheannaigh neamh;
1565] dínidh hí d'anáir is d'fhéile
nach bí ag fagháil bhéime an bhean. Bean- Lór do chabhair Chóigidh Mheadhbha
Mág Amhraghánríodha a ré;
ceannchaid na slóigh síodh ar Néillne
1570] nó gur díon d'fhóir Éirne é.- Mág Shamhraghán shireas cheannas
ar chath mBréifne dá mbalbh sreabh
i ndáil reann do rath a fhaghla
geall do chath Bhanbha do bhean.Bean
- 1575] Fearthain Aoine eineach Néill,
naoidhe a dheigheach ar gach nduain,
mar tá an Niallsa ós nós gach Néill
a iarsma féin fós fa bhuaidh.
- Moch fa buaine an fonn i bhfuil
1580] is gach tonn uaine n-a fhail;
tearc an grás ná an ghnaoi do-gheibh
nar cheil draoi re n-a fhás air.- Méaraidh a ghnaoi go lá an Luain,
a-tá a ghnaoi ós ghnaoi gach aoin,
1585] síoltar gan cheilg nósbhladh Néill,
do mhórsun chléir ar cheird gcaoin.- Mac Nualaidhe do-bhir bhú,
duanaire i n-a thigh a-tá,
giolla bog a Baoill na n-eo
1590] nach ob ghleo ná laoidh re lá.- Teallach n-Eachach gun mhín mhór,
deathach don tír dá gach thaobh;
saoirtheallach neamhthláith na Niall
ciabh maoithghleannach sreathbhláith saor.- 1595] Ar dteallaichne i dtreas gan tlás,
teas gacha gleannfhaithghe a ghríos,
teallach sain ós teinidh thuas;
geinidh chnuas i gcnaibh fa chíos.- Leaghaidh caor Dhanar an dún
1600] ón gharadh ní caor an chaor
sa teallach ó do thogh Niall
na sgor ndian searrach saor.- Ró brosnaghaidh arm go hágh,
ró osnadhaidh bhadhbh um buar,
1605] do chomhlas an teallach tréan,
néall corrghlas reannach do ruadh.- Aoibheall ós an teallach thuas
ní shaoileam a eallach d'fhás,
tioghadh ciabh ngleannach a ghríos,
1610] teallach bhíos um Niall ó Nás.
- Mág Shamhradhán do shir gnaoi
glanbhranán do thil gach tí;
a mhíonlabhra do mheall mhé,
fearr é n-a ríoghdhamhna an rí.- 1615] Séad sa chruinne ní char Niall,
glan a bhruinne 's glan a ghlór;
olc fa choin gé dheach dúnn
úr um boin 's um each 's um ór.- Ar bhflaithbhile is flaith gan locht
1620] ó mhaith 's ó aithrighe d'ulc;
ní chreach roiNiall neach gan neart,
tearc neach a choimhfhial i gcurp.- Flaith Breagh ar bhuga ós íbh Briuin
gan fhear braith chuga re cléir;
1625] ar shnoidhe dheaghrann dá dháimh
do tháil croidhe neamhghann Néill.- An dtairgfe tachar nó treas,
nó an n-airgfear gach achadh glas,
nó an dtraothfa goimh Néill a-nos
1630] go bhfoil bos gach géill n-a ghlas?- Nó an sguirfe a ghialla dá ngruaim,
nó an luighfe a mhiana sna mnáibh,
nó an fíor cách do neamhthoil Néill,
nó an gnáth dréim re fearchoin Fáil?- 1635] Nó an fíor Niall ag cagar chniocht,
nó ag bagar ghliadh um gach gort,
nó an bhfuil gá dhreich réidh n-a reacht
gan teacht fa bhreith Néill a-nocht ?- Glas a dhearc, gealchorcra a ghruadh,
1640] fearchonta a neart, cas a chiabh,
flaith Sionna as Ghaoidhealda glór
giolla mór naoidheanda Niall.
- Suairc a bhéal is binn a ghuth,
nír éar inn mar nar éar neach,
1645] géag bhosghlan as bhlasda deoch
ar eoch gasda ag cosnamh chreach.- Caomha a ghruadha ná gach gruadh,
's cuanna a thaobha ná gach taobh,
do chuir mé Niall tar gach Niall,
1650] Brian na mBrian é is Aodh na n-Aodh.- Ríoghthaoiseach as leabhar lámh,
míonchraoiseach as reamhar ruadh,
fear rachalma neamhchas Niall,
leanfas Triar Cathardha ar cuan.- 1655] A dtionnlaic slat chorcra Chua
re bo molta mac gach mná;
mórfhás do Niall Niall gan bhú,
Brian fa chlú is Tómás mar tá.- Calmach um nach faghar fuacht
1660] ó bhallbhruth go mblaghar bárc;
deargaidh chaoin seanMhuighe Sléacht,
sgeamhghaire chéacht re taoibh dtrácht.- Geall gach moighe gun mhoigh mhín,
geall gach groighe gá ghroigh úir,
1665] geall bó na Banbha gá bhuaibh
buaidh chró is arbha ar a úir.- Magh as fhírbhinne éan trom,
magh as mhínshlime féar fann,
magh as fhaide an aghradh fhionn
1670] lionn sa tsamhradh aige ann.- Locht a mhoighe ar nach foil fraoch
gan mhoir n-a ghoire do ghnáth;
ní fhuair fear aonlocht don iath
neamh a fhiach braonghort fa bhláth.
- 1675] Gach tarudh ar a mhuir mhóir,
do-ghabhar sa mhuigh a mhaoin,
is port ríogh magh mar mhagh Néill,
fíon is céir is cradh a chaoin.- Giolla an Mhoighe fíndeirg Finn
1680] i ngach dhoire ar díbheirg dtruim
tug doirrse Dia ris an droing
's sia fa choill an chloinnse Chuinn.- Fuair ar eachtra áireamh ríogh,
nír cáineadh ó Earca ag ól,
1685] athaidh teasda mar tá ar Niall
lá na ngliadh ní cneasda a chlódh.- N-a thír féin agá bhfuil sé
tar gach céim do chuir a ghnaoi;
fearr ar bhfógra Niall um ní
1690] ná rí fial is Fódla faoi.- A-tá a oireacht soin ar sódh
ar dtoigheacht a-noir le Niall,
feadhna ag tóraidheacht re thaobh,
móraireacht saor feardha fial.- 1695] Giolla míndearg chaitheas chrodh
gach díbhearg mhaitheas fa mhiodh;
giolla saor geimhealtrom geal
dá mbean mh'aor eineaclann d'fhior.- Giolla bláith eachamhail úr
1700] ag creachfhaghail cháich nír clódh;
fear conchar neamhchrannda Niall
tromchar a fhian, leathGhallda a lón.- Mág Shamhradháin cian ó chol
gallbhanfháidh tre Niall gan neamh;
1705] airm n-a gcléith ar comhlaibh tor,
sgéith mun gcrodh ar formnaibh fear. Fear
- Eineach Saidhbhe na súl ngorm
nír ghrádhaigh bean gá mbí a rí;
géis Bháinlinne do ghuidh ghnaoi,
1710] ni fhuil mhnaoi as chráibhdhighe i gclí.- Ó Bhrian Luighneach na lann ngéar
nír ghein coimhfhial chraoibhe Sainbh;
gearr linne gach lá fa cuirm
fa mhuirn a-tá sinne ag Saidhbh.- 1715] Inghean Í Chonchubhair Chliach
chreideas Dia rer dealbhadh neamh
'gar fhaoi Niall na ngeallámh nglan;
leannán na mban bhfial an fear. Fear- Fearaidh fuil ar faithche n-áigh
1720] re harm Donnchaidh as dearg béal
fian chniocht re tochur ag tnúdh;
úr fa niort fochun is féar. Fear- M'anum ar eineach a sgéith,
sgiath Míchéal bhu mhóide neamh;
1725] rug thar gach naomh céim ó chion;
ciodh um nach saor féin gach fear?Fear.
- Láir do ghabhas do ghroigh Néill,
ar mo bhreith féin do bhí an ghroigh;
do thabhairt mo raghan damh
1730] cuirthear duine a-mach rem chois.- 'Ag sin i 's féach í go daith
an groigh maith do thiomsaigh Niall;
beir th'éanragha lára dhíbh
nach bia a-rís i gcaomhthach phian'.
- 1735] 'Ba maith againn dá chionn sin '
a-dubhartsa ris dá éis
'béarmaid lucht a haithne leinn
munbha deaghaithneach sinn féin.- 'Fear gá bhfuil aithne ar an ghroigh
1740] féachadh soin má tá ar an ghlionn,
ghéabhas beagán do luach bhraith
is an dán bhus mhaith dá chionn.'- A-dubhairt fear do ghuth bhiog:
'Ná cluintear mhé riot gá rádh,
1745] ná tabhair dhamhsa acht luach bróg
is do-ghéan do nós go bráth,
do-bhéar ragha lára dheit
ná cluintear leat sin fa chách
gen go ndíolta roimhe an duan
1750] ro b'fhearr leam duas iná dán.'- Gluaisis romhainn is láimh rinn
is do sdiuir sé sinn sa ngleann;
sínis láimh, gealaidh a shúil,
múinidh dúinn an láir do gheall.- 1755] Do mhúin an láir cheanndonn donn;
beag nach ráinig a mong lár,
do bhí an boirbeas i n-a fult,
do bhí n-a hucht feadh dá lámh,
nír lugha ná beann do shliabh
1760] sgeanma re fiadh gach ré dtráth,
míne hí red ghlaic dar leat
iná an t-each bha chuibhdhe ag cách.- Gabhmaid ann sin an láir dhonn
ar mbuighean gan chonn gan chéill,
1765] an fearúd do cuireadh linn
tarrla ar éanaithne linn féin.
- Gluaismid romhainn seachad siar,
ceartlámh dheas re Sliabh Dá Éan,
láimh chlé re Ráith nGráinne dhúnn
1770] is ar gcúl re Loch Dá Ghéar;
sanntach ann sin an láir dhonn
tresan Aonach fa gorm féar
go rángamar Abhann Mhór;
tearc slógh ag nach fuil a sgéal.- 1775] Mar do-chuaidh ar Abhainn Mhóir
tig buille dá tóin re lár,
sáithis a gob isan gcriaidh,
aithnid na fiaigh hí re bás;
sínidh a cos, ligidh sriadh,
1780] téid i néall ro ba néall gnáth;
sa challadh do-rinne ann soin
a-tá a-nois is biaidh go bráth.- Tiaghmaid ar támh ós a cionn,
ní fhacamar biodhg mar soin;
1785] 'Is mithid dúinn dul dar dtaigh '
ar na fir do bhí rem chois
'is a n-innistear fúinn thuaidh
is beag nach toisg náir ar dtoisg;
ós san taoibh thoir a-tá Niall,
1790] narbh fhearr leam dol siar ná soir ? '- Gluasaim romhum do thigh Néill
Mág Shamhradháin as réidh gnúis;
fearais fáilte rinn an flaith,
comhairle mhaith tarrla dhúinn,
1795] ó 'd-chualadar fios ar sgeoil,
nír hiadhadh beoil im ar gcúis,
'a Choimdhe, fa beag an bhrígh
insa ní i raibhe ar súil.- 'Ag soin an groigh céadna a-maigh
1800] féachaidh a-nois í go daith,
beiridh a-rís raghain libh;
madh beag sin ná hanaidh air '.
- Ag sin taom do thaomaibh Néill
Mág Shamhraghán ón réidh cliar
1805] cá Gaoidheal as uaisle fuil?
giolla n-a bhfuil fuil na mBrian;
nochon aicim thiar ná thoir
neach do-ghéanadh soin acht Niall
Mág Amhraghán as mhór teisd
1810] gur mionn liom a bheith mar
[...]
[...]
- Cluinmis i mbeol gach fhir 's mhná
cúich dara
[...]
ná dhó?
'Nocho char sibh níis mó a theisd
1815] do gheallsan nach tréigfeadh mhé,
nocho thréigiubh hé gach lá '. Láir do ghabhas- Inghean Í Chonchubhuir Chuilt,
ní thréigfiom a cuid don dáil;
Sadhbh inghean Chathail na gcliar
1820] do-bheir a mian dá gach dháimh;
i gcrích Bhréifne as iomdha sluagh
ní chluinim a luach do mhnáibh;
urusa a bhuain do ghéig Bhreagh
damadh fhearr leinn each nó láir.- 1825] O Deaghaidh ar gcara féin
maith do-fhidir mé nach mair;
do-chuaidh mar ar saoileadh sin
i n-aoibh nír chinn Gaoidheal air.- Cathal Óg dan iomdha géill
1830] tug a mbreath féin dá gach dháimh;
is leis airgthear an tír thuaidh
go mbearadh ar Inis Fháil,
mac Í Chonchubhuir na gcreach
giolla nach leig meath dá dháil
1835] agus do airg go hÁth Luain,
's do-bheir a chuairt ma chlainn Táil
do an fós i Muigh Dá Shainnt
do airg sé go Baile an Chláir.Láir
- Eire trom trillse Saidhbhe,
1840] earla i bhfuilead fionnfhailghe;
barr mar fhionndruine as úr dath,
an cúl fionnbhuidhe fleasgach.- Ní héadtrom an t-eire cinn,
an phununn fhuilt bhláith bhoigfhinn
1845] n-a sreith ghlantruim ar géig Mis;
ní hacmhaing breith a baithis.- Sreath bhan bhíos ar a nglúinibh
fhailceas don ghil ghormshúiligh;
ós bheirt duinn dá fult fuilcear
1850] 's a druim re hucht n-ionailteadh.- Folt Saidhbhe mar a snáth óir
gur mhealamóide a honóir
trilis druimneach ciabh chlannach,
an tuighneach fhiar fhiarrannach.- 1855] Gabhaidh re fighe a fuilt chais
biseach conáigh craobh Dhurlais;
adhnaidh aoibh ag breith bhisigh
le dreich saoir na Saidhbheisin.- Bídh gach uair fhailcear dhise,
1860] ar dtaisbéanadh a trillseise,
re folt camlag cladh gcopdha
farmad bhan a bantrochta- Inghean Í Chonchubhuir Chliach,
bean airgnigh Átha finnChliath,
1865] céad bláthchraobh ann re fhighe
barr snáthchaol ar Saidhbhine.
- Ní léir tairis a taobh geal
a folt trom an tráth sgaoiltear
ó bharr réidh úr n-a idhibh,
1870] a glún féin ní faicfidhir.- Falchaid a trillse troma
bun fuilt lachan Liathdroma,
ní léir tar a barr a bun
gach clann n-a céibh ar gcasadh.- 1875] Dá mnáibh is mór an ceannach
n-a barr fhada fhéithleannach;
doilghe a dhrumdhluighe is locht liom
dá folt bhunbhuidhe bhairrfhionn.- Casmhail re hubhlaibh aipche
1880] folt ríoghna ríogh Conmhaicne;
folt fiar do-chí 'ma ceann
do iadh fa thrí n-a thimcheall.- Falcadh a hearla an tan táir
d'ionailtibh gríbhe Gabhráin,
1885] inghean ríogh ag fighe a fuilt
fíon gá ibhe gá hionailt.- Ní thoilleann ar cholcaigh gcuirr
folt ríoghna Rátha Bréanainn;
cuilt ní saidhbhir 'mun Saidhbhsin,
1890] airbhir fhuilt ní anaidhbhsigh.- Casmhail folt mná Muighe Samh
re saorbharr Sadhbha Cruachan;
a gnaoi ar fleisg an earrla fhinn,
teisd a dealbha mar Dhoirinn.- 1895] An finnchiabhach Lacha Léin
casmhail a fholt re a fhoiltséin,
duail leabhra ar mallchraoibh Midhe
earrla barrchaoin baillghile.
- Baramhail a bairr sgathaigh
1900] folt mháthar Cuinn Chéadchathaigh;
Gráinne nó Úna ise
acht áille clúmha a céibheise.- Casmhail folt Saidhbhe saoire
's trillse Muirrne Munchaoimhe,
1905] máthair Fhinn gan chruinne um chrodh
ar nar chinn duine ar domhon.- Sadhbh óg an earrla bhachlaigh
mar Shaidhbh méirsheing malachdhuibh;
diall re hinghin Chuinn Chodhail
1910] gun fhinnghil truim
[...]- Fada uaithe bhíos a bharr
ag bantrocht chraoibhe Cualann;
locht ar a fult ní faicthear
's a folt i n-ucht ionailteadh.- 1915] Re géis Lacha guirm Ghile
canaid maithe a muinntire:
'Táinig tuilleadh dealbha dhuid
re bruinneadh t'earrla fhionnbhuig '.- Inghean Cathail Chairn Bhricne
1920] trillse crocha a ceinnlitre,
iomdha minshlighe mhall chíor
i mbarr inghine an airdríogh.- Púdrall fionn buidhe ro bhearr
i n-a cul ríoghna righleann;
1925] álainn reimhe gach drong de
gidh eire trom a trillse. Eire- Do Shaidhbh féin is neasa a-nois,
canfad maith re mnaoi nDurlais;
ro ba breath olc gan duain di
1930] fuair a folt leath na laoidhe.
- Ní héasgaidh éirgheas a fearg
an ghéis ghealbhráighdeach gruaidhdearg,
mala mar dhaol, dearc mar ghloin,
craobh Dhala is ceart ro chongaibh.- 1935] Líonaid beangláin a bairr thruim
a hucht oireaghdha áluinn;
inghean Ailbhe an ochta gil
failghe copdha re cíchibh.- Crios cumhdaigh ceathra gceannrach
1940] cubhaidh re cneas míndealbhach;
ní háil lé fa slios solus
crios agus é ar aondorus.- Ní fríoth locht ó chionn go cois
do ríoghain déadbháin Durlais;
1945] moladh mná Béirre do-bhir,
a-tá a féile fa faisgin.- Dá láimh leabhair lór d'eire
folt mná soillse Sligighe;
togbhaidh tuighnigh gcais gcopdha
1950] do bhais bhuinghil bharrchorcra.- Inghean Cathail Chláir Mhidhe
Cróichdhearg thíre tairngire,
grian bhan Éireann an inghean,
an ghlan mhéirsheang mhínfhinngheal.- 1955] Bean Í Ruairc Rátha Guaire,
ríoghan an ruisg gormuaine,
fear ni hionráidh gumadh fhearr
's a bhean ós fhionnmhnáibh Éireann.- Ráinig fa Éirinn uile
1960] nós mná mharcaigh Aolmhuighe;
is lór don mhnaoi do mholudh
a gnaoi mhór ag méadoghudh.
- Sgárlóid chorcra cumthar dhi,
léinte breacshróill bhíos uimpe,
1965] róba na ríoghna ó Bhóinn Bhreagh
is íorna óir a innreamh.- Casmhail re sneachta ar snighe
dath a glaice gléighile
mar thaobh Sadhbha tráth a-troigh,
1970] mar bhláth abhla dá haghaidh.- A lán bhíos i n-a bruighnibh
do mhnáibh fleisge fionnLuimnigh;
dá bantrocht is lán gach linn
ag snámh fa hardphort n-aoibhinn.- 1975] Béas do mhnaoi Dhúine Dealgan
gan mhnaoi gan fhear d'imdheargadh;
cách gá roghairm ceann i gceann
forainm go gnáth ní ghoireann.- Inghean airdríogh Átha Bláir
1980] as bhanchodhnach don bhandáil;
docair tagra re cleith gCuilt
fa bhreith d'agra ar a hionailt.- Mór an duais do dhlighfeadh sinn
d'agháil ón chneisghil chúilfhinn;
1985] luadh a laoidhe is doladh dí
moludh gruadh chraoibhe Céise.- Ar feabhas a fuilt ghleannaigh,
ar a gnúis ndeirg ndrithleannaigh,
ar áille ar truime a taoibh ghil,
1990] an laoidh uirre ro imthigh.- Na hairm i n-éinleith tighe
ní bhiad is gríobh Gháiridhe;
ní bhia Sadhbh is-tigh re thaoibh
is arm a fir n-a fochraoibh.
- 1995] Meastar re máthair Lughaidh
baincheann cloinne Conchubhuir;
inghean Ailbhe as fhearr fa ghroidh
geall dar Saidhbhne ó na Sadhbhaibh.- Sadhbh inghean Chathail chosgraigh,
2000] ríoghna ag roinn a tuarasdail;
an tráth as truime a heire
gan chách uirre ag oirbheire.Eire
- Bean fa eineach do fhuair Niall,
buaidh ar a n-eineach ar-aon;
2005] do-ghéabhad uile ní ag Niall
tuile cliar gé thí re thaobh.- Fear fa heineach do fhuair Sadhbh
deigheach ar a duain dá dhearbh;
dúthaigh dí car ar a charn
2010] Sadhbh fa bhladh ar nach bí bearn.- Ní cruaidh an ghnaoisin do ghabh,
do fhuair an mnaoisin fa mhodh;
fa heinighidh do fhuair fhear
ní cruaidh bean deigheinigh Dhor.- 2015] Fear nochor smuain sise acht sé
sise fa bhuaidh gé do bhaoi;
ní fhuigheadh fear oile hí
bean Lí ar a goire don ghnaoi.- Céile fa teist a-tá ag Saidhbh
2020] teist chéile na mná ní meirbh,
an dias tre dhíol na ndámh ndoirbh
sníomh soirbh a ndán ag a dheilbh.
- Sadhbh 's a dámha ag díol na ndámh,
na dámha gá ndíon ag Niall,
2025] mar ra-niad ní coimhshníomh caol,
siad ar-aon ag coimhdhíol chliar.- Lánamhain gan mhaitheas mion,
lánamhain chaitheas a cradh,
sgath gach cléire ag triall n-a dteagh,
2030] Niall is bean Bhéirre fa bhladh.- Fearta féile a rath a-raon
cá rath as réidhe re rádh?
maith dá díon a fear go fial,
Niall 's a bhean ag díol na ndámh.- 2035] Ionnmhas Néill chaitheas re clú
is léir ar mhaitheas na mná;
do-ríne mar chongol cnó
bronnadh bó an tíre i n-a dtá.- Cé théid ón daghmhnaoi gan díol?
2040] an bhanghnaoi ní léig ar lár;
cia nach fuighe ní ó Niall?
do-ní riar duine gan dán.- Tug Niall fa bhuaidh is a bhean
gach a bhfuair gach cliar dá gcrudh;
2045] ní ling rí an ghnaoisin do-ghabh
gan bhladh taoisigh dhí do dhul.- Niall féin nocho fear gan ghnaoi
acht gidh fial bean Néill fa ní;
2050] 's é luach ar a goire i ngnaoi
fuath le gach mnaoi oile hí.- Siodh 's na créachtaibh ó chleith Chál
dá mbeith i n-éantaigh ar-aon,
madh maith ag Dia gach fear fial,
do-sia Niall ar neamh na naomh.
- 2055] Inghean Chathail ón glan gréas
ar gach bhfachain fa bhladh bhós;
nír chuir sí n-a cheann do chás,
acht a fhás teann do-ní a nós.- Slat mhórfháis ag sníomh na sluagh
2060] mac Tómáis ag díol na ndámh,
biaidh fa bhladh mar ra bhaoi Brian;
do-ghabh Niall an ghnaoi ar a ghrádh.- Iomdha dámh re dtaoibh as-toigh
gá rádh ris an dá chraoibh chuir:
2065] 'Bhar nós gnáth ag gabháil libh
cách mar sin ag rabháidh ruibh.'- T'fhear i n-ágh ag corcradh chrann
nó ar an trágh ag locradh long,
dot ucht do chromadh a cheann
2070] ag tolladh th'eang do lucht lom.- Do sgiath réidh, comhla na gcríoch,
a Néill, agud chomhdha ar chách;
gidh hí gá sgoltudh dod sgiath
is í an chliath ghontar do ghnáth.- 2075] Eang geal gá greanadh it ucht
dá bhar dtrealamh a bhean Bheart;
bláthoige gach ball id mhiocht,
sliocht do shnáthoide is cam ceart.- Ar son t'fhaithche núidhe, a Néill,
2080] crodh na Búille a haithle th'áigh;
bha seach ód chathaibh do-chuaidh
creach n-a buaibh machaidh le mnáibh.- Éan balbh ar n-a dhéanaimh dhoit,
a Shadhbh, re fhéaghain is ait;
2085] iomdha ealta it fháithim ghlic
im bláitheing mbric ngreanta id ghlaic.
- Rabhudh ód mhnaoi a Néill, do neach
agat féin má do bhaoi brath;
dar leat is gonta dhí a dreach
2090] mar do-chí th'each corcra ón chath.- Ríoghan Bhreagh ag déanamh dhealbh,
a fear ag féaghadh a cholbh,
Niall ar moir ag coinnleadh charbh
Sadhbh as-toigh ag coinnmheadh chorn.- 2095] Sádhal an bhean fholtghlan fhionn
is a fear ag folcadh reann;
do shnámh chuain chaiste nír chrom
an tonn bhaiste ó 'd-chuaidh ma cheann.- Sadhbh is eang greanta ar a glún
2100] nó gor ghearr leabtha n-a lár;
reanna na sleagh ar gurt ghliadh
re Niall 's a ucht geal re gádh.- Nír dhligh oige ar a mbiadh bearn;
Niall mar as oide don arm
2105] díreach cruime a chaoilearr ngorm,
is buime chorn saoireang Sadhbh.- Cá hionadh nach robha a rún?
siobhal na mara is dá mhian;
céim roimhe 's gan chéim ar gcúl
2110] 's do rún Néill i ngoire ghliadh.- Fiort as-tigh a-tá gá dheilbh,
na fir fa mhiocht na mná ag muirn;
do fhuair é i saoireing ag Saidhbh
ainm agus sé i gcaoileirr chuirn.- 2115] Bas an taoisigh nocho tim,
do chas chraoisigh as a heirr,
do chas chleith ndolámhaigh nduinn
do dhruim eich shodhánaigh sheing.
- Ní ró don mhnaoisin a modh;
2120] mó sa mhó an ghnaoisin do-ghabh,
sádhal ar mnaoi mBéirre i mbrugh
's a gnaoi ag dul don bhéinne bhan.- Ní dhingneam ceilt ar neart Néill,
ní imreann bheirt acht beart áigh,
2125] Mág Amhradhán ó bhfill fóir,
glanbhranán óir a Cill Chláir.- Snaidhm gá nadhmadh gun mhín mheirbh
nachar snadhmadh i sídh Duilbh,
a chur nocho sníomh le Saidhbh
2130] gach snaidhm dá mbíodh i mbrugh Bhuilbh.- Ón ghnaoisin do-chuaidh fa chrodh
geall gach thaoisigh fuair an fear;
géabhaidh an giall nachar ghabh,
béaraidh a bhladh Niall ar neamh.- 2135] Bean Mharr do chomhchabhair chléir
d'íbh Conchubhair an mhall mhín;.
ó dtug géag Dhuibhe do dháimh
séad i láimh gach dhuine dhíbh.- Tuile cliar fa bhláth n-a bhrugh
2140] fáth asa bhfuighe Niall neamh;
nocho cruaidh do chaith a chrodh
flaith Dor fa bhuaidh is a bhean. Bean- Ó Dubhda ní duine mion
ré cumhga dá bhfuighe an fear;
2145] íoc i gceanaibh craoibhe Dor
crodh d'fhearaibh Baoille do bhean. Bean
- Uaisle a-chách ceinéal mBréanainn
an ghlóir bhuilidh bhinnshéaghainn,
comhdhána bhfaghla na fir,
2150] gabhla chongbhála an chóigidh.- Clann Bréanoinn mhóir mheic Fhearghna,
curaidh uallcha oireaghdha,
ar ngarbhaicme thoir ná thiar
ní oil chlannmhaicne a coimhfhial.- 2155] Trí meic Fhearghais nar éar neach
Eochaidh Duach Fearghna fuileach
sreang re a dtromshluagh nír thriall fear,
triar dar chomhdhual an cóigeadh.- Fearghna mhac Fearghusa an flaith
2160] d'uaislibh Connacht ba ceannbhraith,
óigfhear díoghoinn nachar dhocht,
do thríoroinn chóigeadh gConnocht.- Rug do raghain ar n-a roinn
trian oirthearach an fhearoinn;
2165] nír thrian cruinn ar a chomus
ó Dhruim Chliabh go Ceanonnus.- Ráinig d'Fhearghna an ochta gil
daingean is coillte an chóigidh;
beag bhfeadhma an t-ar san aimsir
2170] ar ghabh Fearghna an fearainnsin.- Cruithneach is mil na Midhe
ag teacht go gríbh nGáirighe;
fleadha phuirt Eamhna Uladh
go Fearghna is tuirc Thuadhmhumhan.
- 2175] Ní tharrla dh'fhearaibh Éireann
don ghormrosgach glaicmhéirsheang
neach fríoth do chlódh a chosgair
gidh mór críoch do chosnosdair.- Nír leigeadh do rígh Ruidhe
2180] mac ná hinghean d'Iardhruidhe;
gér thuar don choill bríogh a bhreath
ar a chloinn ní bhíodh biseach.- Ochtar cloinneba creach throm
rugadh ó Fhearghna armchorr
2185] do mharbh cumha dá chéad bhan
im dhula dh'éag don ochtar.- Imshníomh re huaislibh fhear bhFáil
ar ndíoth chloinne chinn Ghabhráin,
éag don tslógh mhallbhan mhíolla
2190] mór an t-adhbhar imshníomha.- Caoga ar céad go Cluain bhFearta
tre fhionghail a oireachta
toisg nar léig ar ceal a chloinn
téid is a bhean go Bréanoinn.- 2195] Do-rala taobhthrom torrach
an ghéis dóidgheal dearcmhongach;
rosg mall nach geibheadh fa ghroidh
fa deireadh ann dá hionbhaidh.- Troisgid re Bréanainn mbreithcheart
2200] an dias cháidh nar choinnimhthearc,
caoga fhionnbhan céad curadh,
tréad biodhbhadh do bhaoghlughadh.- Musglais bean onchon Uisnigh
meadhón oidhche an adhuighsin;
2205] gor thús laoi don lachain ghloin
do bhaoi athaigh re n-iodhnaibh.
- Beiris macba maith an tráth
ar dteacht na maidne mochthráth,
rath Dé ar a naoidhin do nimh,
2210] lé bha fhaoilidh a fhaisgin.- Baisdis an mac suairc sona
Bréanainn mór mac Fionnlogha;
tug a ainm féine ar an bhfear
's a thairm ós ghléire Ghaoidheal.- 2215] Dun naoidhin chruthaigh corpghlain
tug Bréanainn a bheannochtain;
tennobthor cath ar an chloinn
tre rath beannochton Bréanoinn.- An céad laoch 's an leithchéad ban
2220] tugsad ofráil don éarlamh;
fáilte ag ainglibh Dé mon dáil,
ba saidhbhir é ón ofráil.- Subhach tángadar dá dtigh
ar mbaisdeadh a meic mhuirnigh;
2225] ceann sluaigh ba déadla a ndeabhaidh
géagdha fhuair a oileamhain.- Mac eile d'Fhearghna éachtach
Aodh Fionn an flaith roidhéarcach;
do chloinn an ríogh shuairc shoinnimh
2230] síol Ruairc agus Raghoilligh.- Na Trí Tuatha tá fan gCoirr
a-táid sin ar sliocht Bhréanoinn;
an rí do dhíol gach duine
dá shíol na trí teaghluighe.- 2235] Athair Baoithín nar bheag rath
Bréanoinn mhac Ferghna fleadhach,
gan deoradh do thogra ó thír,
an leomhan brodla Baoithín.
- Mac Baoithín an bheoil tana
2240] Maonach athair Eachadha;
maicne dan fearr a faigsin
ceann na haicme an t-Eachaidhsin.- Teallach n-Eachach nar éar sgoil
clann Eachadha mheic Mhaonaigh;
2245] a mbuar ag rígh ní roinntir,
an tír is uadh easloinntir.- Tomás mhac Briain an bhairr thais
oighre Eachadha armghlais;
a chró d'ionghoire is dó as dleacht
2250] is dó as ionbhuidhe an t-oireacht.- Tighearna Theallaigh Eachach
an tuir chródha cheirtbhreathach;
tír do tháth ní dó as docra,
is mó a-chách a cumhochta.- 2255] Glór an aingil re athair
ar mbreith í Chuinn Chéadchathaigh
'Madh áil lat a fhaghail d'fhás
ar do mhac tabhair Tomás.'- Do cheadaigh Dia ar flaith bhFabhair
2260] ainm apsdail dá abhsdalaibh;
buaidh gach raith re n-a raghairm
an flaith fhuair man absdalainm.- Art is Brian is Aodh Eanghach
Ruaidhrí is Tadhg is Toirrdhealbhach,
2265] ainm gá ghairm uaibhse ní fhuil
nach uaisle ainm an abhsdail.- Ag mac Bhriain an bhruinne sheing
gen go mbé acht aontuath d'Éirinn,
ó Créidhe ní cheis ar crodh
2270] mar badh leis Éire a éanor.
- A-dubhartsa ris im runn
rádh nach aithbhearthor orum;
'Neach fad chlú ní bhéara bás
méara acht gé dheach tú, a Thomás.'- 2275] Tomás mhac Briain is báidh leam
a theisd ag éigsibh Éireann;
Brian dámadh olc a eineach
ní bhiadh ort n-a impeidheach.- Mac meic Dhonnchaidh déad raigheal
2280] nir haoradh 's ní haorfaidhear;
mar tá go laomhdha im cheann cruidh
caomhna as fhearr ar na haoraibh.- Tomás Mág Shamhradhán shaoir
nach ob deaghlaoidh ná drochlaoidh,
2285] dleaghmaid grádh don choirpsheang cas
ar ndán go coitcheann cheannghas.- Teagh nach dúntar re nduine
bruighean churadh Callmhuighe;
do bhiadh seal gach neach ar nimh
2290] dá mbeath mar theagh an taoisigh.- Sochaidhe ag dul n-a dhaightheach
nach bí aointeach urnaightheach;
neamh nochon aghar ar áis
mar do-ghabhar teagh Tomáis.- 2295] Smuainiudh fhir na n-abhradh ndubh
go rachadh d'éag gach aonur;
fir thalman gá mbreith don bhás
adhbhar im nach teich Tomás.- A-tá ag marcach Mhuighe an Sgáil
2300] fulong anfhorloinn d'aghbháil;
a neart ag cabhair í Chuinn
ó nach faghaibh ceart comhlainn.
- Tuile samhraidh an saoghal,
teacht air nochan éanbhaoghal,
2305] anaidh an tuile n-a thrágh,
samail don duine an domhnán.
Domhnach Cásc
[...]- Teidhm gan urchasg dá fhaghlaidh
fioch an déidghil donnabhraigh;
2310] fala re cách d'ú Chréidhe
áth abha ní haigbhéile.- A fheidhm ní leigeann ba lár
mac ríoghna Cruachna ó gCubhrán,
gan bhlaghadh feadhma ar an bhfear
2315] go ndearna an talamh teicheadh.- Mág Shamhradhán as gharbh ngliadh
creachaire iarthoir Oirghiall;
cleath Leamhna nochor leanudh,
's ní dhearna a chreach cruinneaghadh.- 2320] Cogadh an éachtaigh airgnigh
tug imshníomh ar easgcairdibh;
re linn í Cholmán ní chluin
comhrádh as bhinn dá bhiodhbhaidh.- Tomás Mág Shamhradhán shaoir
2325] mac meic inghine Amhlaoimh,
cneadh nach iadhann a fhalu,
fear re hiarann m'ealadhu. Uaisle- Uaisle Banbha man ngéis ngil
inghean mhiodhchar Mhéig Uidhir;
2330] is banua riogh is ríoghna
an ghríobh ranua roighríobhdha.- Sbéis im dhán dá dreich naoidhe
Nualaidh inghean Éadaoine;
foghnaidh gach ní a-dearum dhí
2335] do-gheabhum í ba huaisle. Uaisle
- Uaisle as fhéile ná gach fear
Aodh Ó Domhnaill díon Gaoidheal;
clú ar Aodh is dleacht bhar nduaisne
is tearc aon nach anuaisle. Uaisle- 2340] Uasal leinn Muire mháthar,
máthair mheic Dhé ar ndeaghbhráthar,
beith seal gá guidhe i ngach guais
do-gheabh ó Mhuire mhórdhuais. Uaisle- Uaisle an Dúilimh is a dhealbh
2345] dom iomshnádhadh ar Ifearn;
iomdha ann gáirthe is gleacach
an t-all cláirthe cuaisleacach. Uaisle
- 'Geabh do mhúnudh, a mheic bhaoith '
seanfhocul glan glóir bhionnghaoith
2350] sdiuraidh fear láimh re lochtaibh;
cáir seadh is na seanfhoclaibh.- Seanfhocul so suairc a lagh
gidh créad an chúis bar canadh;
dá dtí leann mar as dú dhó
2355] nírbh fhearr a chlú ón chéadló.- Ag so treas múinte as mhaith duid,
a mheic bhaoith as bhorb gcomhraig,
ná tréig maith ar olc gan ádh,
ná caith go docht an domhnán.- 2360] Ná bí luathaigeantach lonn
re dáimh re ndingne chomonn;
do ghrádh ód thriath ná till chor,
ná ling fhál sgiach gan sgothodh.
- Ná saltair ar an sleigh ngéir,
2365] go bráth ná tabhair thaibhéim,
tocht ba éigean reann go rod
ná teann 's gan éideadh umod.- Iomghaibh iomghuin na nathrach,
seachain leomhan leadarthach,
2370] re taobh na beithreach ná boing,
ná meirchreach aon gan fhochainn.- Comhrag losguinn lasrach mear
ná siris sé do dhaingean
suail a sheadh i n-armaibh áigh,
2375] marbhaidh fear uaidh dá anáil.- Déana orum, adhair dhi,
ná troid ris an tuinn mbáidhte;
ní fhoghain duid arm re hucht,
tuig, tuig, is garbh an guasucht.- 2380] Tusa an mac baothsa, a bhéal dearg,
a mheic Bhriain nach baoth Gaoidhealg,
tre thocht, a fhir Ché, bham chrodh
olc do dhligh mé do mhúnodh.- Maith dlighim gé a-dubhart sin
2385] do mhúnudhsa, a laoich Luimnigh;
mé do theann, do chlú, a chleath Chláir,
tú leath rob fhearr dom éadáil.- Trí mairg déag do dháilis damh
re taobh t'éadaigh is t'arradh
2390] i n-iongnais bhó is eich is óir,
mó ná an bhreith ionnmhais m'onóir.- Ionbhaidh duid, a dhearc mhallsa,
teacht ar ceann cruidh chugamsa;
gnáth leam gan rian sguir bam sgoil
2395] triall ar ceann cruidh dod chathroigh.
- Duid rob urusa a aithne
mo chrodhsa, a chleath ghormAichle;
ba tearc bó ann acht t'eallach,
a bharr cró, ar n-a gcoimhcheannach.- 2400] Ní hór ní hionnmhus oile
fhuarais, a fhir Challmhoighe,
acht dán ag ceannach do chruidh;.
ní nár an t-eallach amhluidh.- Más aithiomlaoid as áil lat,
2405] a bharr Cliach, mar ad-chonnac
do-bhéar slán choidhche do chradh
's toirche rem dhán do dhiultadh.- Riot im thosd gé tú go se
tríd an aithiomlaoid n-éigne,
2410] gé taoise slán, a chleath Chuilt,
is ágh dá ndeach gan díoghuilt.- Ó chianaibh do chan mé sain
mise an tonn bháidhte bhunaidh;
dírghidh sé seoladh mo rann,
2415] is mé an leomhan 's an losgann.- Is mé an bheithir bhuaidhreas cath,
mé an dreagon go neimh nathrach,
mé an fál reamhur do ragháibh,
dleaghor an t-ágh d'iomghabháil.- 2420] Mé an deoch neimhe as núidhe briogh,
seachain ainmhian na n-airdríogh
ná cló dá hibheis ágh dhuibh
ar ghrádh bhó, a bhile Beannchuir.- Is mé an gríos dearg, a dhaighfhir,
2425] mé an fál sgiach nach sgothfaidhir;
is baois rod laoi ar lár na sás
mar a-taoi a-tám, a Thomás.
- Gidh baois duid a ndearnais ruinn,
a Thomáismheic Bhriain bhratduinn,
2430] rem robhaois nocho ró cur;
is mó an toghaois do thréagun.- Toghaois mhór dhuid is damhsa
ar ghrádh bhó, a bharr Ceanannsa,
tréigin a chéile, a chraobh Mhis,
2435] 's ar bhféile ar-aon gá haithris.- Gen (gur) coimhfhial mé, a mheic Bhriain,
red dhreich ndeirg dhonnas ghoirmchriaidh,
maithfead mo bhú ar bhuaibh bhus fhearr;
ní dú an dá chruaidh go coimhtheann.- 2240] An grádh mór is mealladh damh
tugas duid, a fhir Almhan;.
dod dhreich amlaigh rob fhallsa
gan bheith amhlaidh umamsa.- 'Mat fhallsacht aiseag d'fhagháil
2445] rod thréag mé, a Mhéig Amhradháin;
suil tréiginn tú, a ghruadh mar ghlain,
truagh nach gan bhú do bhámair.- Créad acht beag agad uile
mo chrodhsa, a chinn Mhaonmhuighe;
2450] ní bhiu ag ruide red chéibh gcoim,
tuige go léir a labhroim.- Aonghuth rod ma cheann mo chruidh
ní dubhart red dhreich n-amlaigh;
is mór an grádh, a ghríobh Orc,
2455] gan a rádh d'fhíor nó d'ábhocht.- Ní hé an grádh ro anaic orm
do ghnúis gcorcra, a chleath Mhughdhorn,
gidh ionmhain t'fholt craobhnocht cam
acht gan aonlocht ort agam.
- 2460] Ba neamhfhallsa, a nathair Chuilt,
mo ghrádh duiddíochra a iarmuirt
ger iomdha neach gá rádh ruinn
gor mheath dom dhán a ndéanuinn.- Dá chúis bar dhéachussa dhuid
2465] gan t'aoradh trá is tú id charuid
d'fhios do fhreagra a-tám ag triall
do ghrádh is t'eagla ar éinrian.- Cá hiath nach badh eagail leam
t'oirbheart fada ar fhud Éireann?
2470] gé taoi ar síoth re neart a-nois,
is tearc críoch nachar chreachois.- Do chreachaisba calma an rath
chrích nDartraighe, a dhreach amlach;
sluagh Dartraighe nír dhíon cruidh,
2475] a ghríobh fhaltbhuidhe, ón arguin.- Do airgisanba an cathágh
maicne phortghlan Pheodachán;
creach sin mar chíos, a chleath Mhis,
do chreach sibh síos go Soilchis.- 2480] Do chreachaisba creach fhoinnimh
sluagh cródha clann Raghoilligh;
do airg bhar gcreach clann Fhearghail,
a bharr cleath, go claoinTeamhraigh.- Do airgis tar Sionainn siar
2485] lá eile, a airgnigh Gailian;
red linn nír loigh rath gon lucht
go hOil bhFinn tar chath Connocht.- Do airgis dá aithle sain
Thír n-Oilealla is Thír dTuathail,
2490] is chrích gCairbre d'ágh oile
go fairrge is chlár gCallroighe.
- Bréifne féin ó bhun go barr
do airgis, a fhir Chualann;
a agra ort ní dú dháibh
2495] is tú ar gach n-olc gá n-eadráin.- Is tú creachaire i gcrích Thé,
is tú as bhuachaill don Bhréifne;
beana don lucht bhú go beacht,
cá dulc is tú gad thoirreacht?- 2500] Ní áireomh th'ágh seacha soin
i n-íoc mo bhó, a bharr Beannchoir;
díoghailt chruaidh grod do-ghéanom,
buaidh do throd ní thuiréamhom.- Gidh beag do áirmhius dot ágh
2505] dearmad tug orm a iomrádh,
a chúl fionn na bhfaichleath gcas,
is aithreach liom ar labhras.- Is uime do áirmhius ort
an beagánsa dod bheodhocht
2510] fad do shluaghaidh, a ghéag Gamh,
is méad m'uamhain mut aoradh.- Eagail leam a haird oile
th'aoradhsa, a fhir Bhóroimhe,
clú ar do ghairggníomh do líon libh
2515] is síol airdríogh thú, a thaoisigh.- Clann Bhriain umad druim ar druim,
clann Mheadhbha is maicne Chonaill,
do léim a-nall doiligh dháibh,
clann Néill Oiligh, clann Cholmáin.- 2520] Síol dá Eochadh fat fholt chas,
clann Ruairc féincá fearr dúthchas?
's clann Mhurchadha nar thráigh teann,
drumchladha áigh na hÉireann.
- Dá mbeinn i Mumhain Mheic Con
2525] ní léamhainn orra t'aoradh
méad do ghaoil ar broinn ó mBriain
re gach gcloinn saoir go seinChliaigh.- Ni chuirfinn Connachta im cheann
t'aoradh agam nach fuilngeann;
2530] i Laighnibh ní léamhainn dul,
saidhbhir fhéaghaim dot uamhun- Conall is síol Eoghain fhéil
mór a ngaol dod ghnúis mhínréidh;
ní léig th'aoir ngrinn do ghabháil,
2535] a Mhéig bhinn shaoir Shamhradháin.- Aonrann dá gcuirinn fa chách.
dot aoir, a fholt mar orshnáth,
ro badh cian ó siobhal sinn
ní bhiadh m'ionudh i n-Éirinn.- 2540] Crois Chríosd tarainn leath ar leath;
do chosg m'fheirge, a fholt fáinneach,
fearg éadáigh a-dréacht damhsa,
sléacht an chéadáir chugamsa.- Sléacht chugum ó chionn go cois,
2545] sir loghudh, a laoich Bhearnois,
sléacht an malaigh ndrumchaoil nduibh,
's an aghaidh subhchaoimh sochruidh.- Sléacht an t-abhra craobhach corr,
sin an béal corcra chugom,
2550] tabhair phóig go díochra dhamh,
dar móid fhíochdha budh athchar.- Athchrom ar n-eissíoth uainn as
gom thréagon ó taoi deanas
fa ghnaoi nochon éadubh ás
2555] gom thréagun ó taoi, a Thomás.
- A Thomásmhac Briain Bhearbha
Mhéig Shamhradhán shaoirfheardha,
cuid d'fhalaidh ní dú dhamh dhe
tabhair bhú gan chradh ceilge. Geabh- 2560] A inghean Méig Uidhir fhéil,
do mhúin Dia do dhreich minréidh;
ná maoidh, a Nualaidh, re neach
acht buanaigh t'aoibh is t'eineach.- A bhean Méig Shamhradhán shaoir,
2565] a inghean úrsa ag Éadaoin,
a chraobh ghlan gan chlú ceilge,
saor thú ar ghal mo Ghaoidheilge. Geabh- A Lasair Fhíona, a fholt bog,
trí datha áirmhid orod,
2570] cách uile got ibhe dhe,
gile agus duinne is deirge. Geabh- A Athracht nar óbair gheis,
rod mhúin Críosd ciodh fa gceilmis?
do ghaol d'Ádhumh ní dú dhe
2575] saor thú ón chrábhudh cheilge.Geabh.
- Buaidh cagaidh ar cath mBréifne
rath an tagaidh is tuairthe;
fraochdha a nglór man bhfád féirthe
slógh Bréifne a-tád far dtuaithne.- 2580] Slógh ó mBriuin fir na foghla
fa sdiuir fhir as mhór meanma;
slighe dá uaill ní hiomdha
biodhbha sluaigh thighe Teamhra.
- Tomás mhac Briain badhbh Chodhail
2585] do bhac i ngliaidh arm d'fhilidh;
beith n a rígh dó n-a dheaghaidh,
geabhaidh tír le cró a chinidh.- Mág Shamhradháin geal ngruaidhe
dar bhean armghabháil fháinne,
2590] nír fhás fear uann gan fhéile
acht réidhe sduagh geal Gháille.- Taoiseach ar nach tréan biodhbha,
gach craoiseach géar fa ghealgha,
Bóinn Bhreagh ag bile Chnodhbha
2595] comhla gheal tighe Teamhra.- Fear le n-airgthear magh Midhe,
gailltreabh ní ghabh n-a ghoire;
ní fhoil fáth i mbrath bhaile
má raibhe sgath ráth roimhe.- 2600] Lámh as an treas nach toghtha,
nocho slán cneas ó chathgha;
mairg d'íbh Táil nar theich dheabhtha
seachna ar cleith bhFáil dá bhfaghtha.- Díol chóig gceathrar sa churaidh,
2605] róid a eachradh ní fhalaigh,
gach méar gheal do ghríbh Eanaigh
geabhaidh díbh fhear n-a haghaidh.- Tug im Bóinn cách fa chéile
ar dtáth ó Róigh do-róine;
2610] teilgthear tuath chraoibhe Cláire
sgáile daoine im bruach mBóinne.- Mág Shamhradhán shaoir shubhaigh
do sgaoil armraghádh d'fhoghaibh;
cion ar an bhfáidh ag feadhain
2615] fa dheabhaidh d'fhior Chláir Chodhail.
- Beag nach lór a luaidhim dhe
a dtiocfadh d'ulc dá éise;
gidh cúich gá mbiadh breath an fhill
a leath nó a trian ní thuirmhim.- 2620] Do fhóir Dia Bhréifne mbraonaigh
bhfairsing bhféaraigh bhfionnraonaigh,
gach úir re h-iodhnaibh taraidh
san iobhraidh úir éarlamhaigh.- Latsa a mheic Bhriain an bhairr thais,
2625] do fhóir Dia Bhréifne mbraonghlais;
tú, a shlat Chuilt, ar do chagar
bac an uilc nír fhóbradar.- Gor fhoillsigh Dia bha-dhéine
fios duid, a chinn Choirrshléibhe,
2630] a fhlaith Gabhráin gan ghráin dtreas,
rob áil t'aghbháil i n-uaingheas.- Ní hamhlaidh sin tarrla an toisg,
ba maith gon tí rod theagoisg;
do-chuadhais ón lucht rod ling,
2635] a bhfuarais d'ulc ní áirmhim.- A mheic Bhriain nocho bréag damh
ionLogha fhuarais rabhadh;
ba gaoth man-uar t'fhear rabhaidh
a sduagh Bhreagh ód bhiodhbhadhaibh.- 2640] Nó is amhlaidh fhuarais a fhios,
sluagh ar tí theachta id roilios,
ó bhalbhthuinn ag béin re tír
go réidh, a bharrthruim bhaismhín.
- Nó no rob é t'fhear rabhaidh,
2645] gé do-bhiream baramhail,
fód glan mar bha gnáth re Lugh
ba gar do chách god chogur.- Bíd ort i n-am na troda
buadha Logha Lámhfhoda;
2650] tearc, a ghéag Cláir, nach cualaidh
méad t'áigh ó na hiolbhuadhaibh.- IonLogha thú, a dhreagoin Druing,
i n-ágh nó 's ionChon Chulainn;
cóir do sheachna, a bhadhbh Bhearnais,
2655] deabhtha th'arm is inFhearghais.- A mheic Bhriain na dtachor dte,
Tomás gidh é th'ainm baisde,
duid, a laoich Annla, is ainm Lugh,
re gairm th'anma ní hantur.- 2660] Lugh mhac Eithne an earla fhinn
bráithreas nír fhaomh fa Éirinn;
ba fraochdha rinn áigh an fhir
do mhill a bháigh re bhráithribh.- Fuath do Lugh fa iadh nUisnigh
2665] do b'aithreach don fheadhoinsin;
ba lán gáidh gach tír ó dtreas,
nír mhín a mbáigh ná a mbráithreas.- Is casmhail thusa, a thuir Dhor,
is Lugh re maicne a mháthor,
2670] glór fáidheadh ag dul fan dreim
gan Lugh d'áireamh fa Éirinn.- Is í sin ainbhreath ro b'áil
do bhreith ortsa, a fhir Ghabhráin,
mad chuid don chionnsa Chláir Bhreagh
2675] dar liomsa nírbh áil t'áireamh.
- Biaidh áireamh as uaisle ort;
ní dá bhfuil, a chleath Chianocht,
gan ríomh ní fhágmaid dot ádh
mar do sgríobh Pádraig peannbhán.- 2680] A-déar dhuid, a fhir Eine,
uirsgéal ar a fháisdine;
tocht iomshlán ó do éad soin
breág d'iomrádh nochor fhóboir.- Ag finnChill Fhearta an fheoir bhuig
2685] aon do láibh dar loigh Pádruig
an amhra do fhóir inne
tarrla ar a óidh aislinge.- Tarfás dó bile buadha
sa mhoighse, a fhir fhionnChluana,
2690] méad an taroidh do thoill air,
nír shamhail coill re chraobhaibh.- Iongnadh re habhsdal fhear bhFáil
do ghluais gach coill n-a chomhdháil;
nochtaid ochta geala gleann
2695] feadha ag tochta n-a thimcheall.- Lucht cnuasaigh ar cnuas a chraobh
do-chonnairc Pádraig peannchaomh;
nír thearcthana a dhuille dhe,
ealtadha ón chruinne chuige.- 2700] Musglais Pádraig na bpeann n-óir
nachar mhaoidh meadhar éagcóir,
réim an chroinn gá labhra leis;
poinn a amhra do innis.- Do chan Phádraig phuirt Chime
2705] ar n-innise a aislinge:
'ros béar féin go beacht a breath
fa réim cheart ' ar an cléireach.
- 'Cuingidh ghéabhas an gortsa
bríogh an chroinn do-chonnarcsa '
2710] Dia nír chan chogur nar thuig,
do chan re phobul Phádraig.- 'Is iad coillte, a chrann soichleach,
do iadh man gcrann craobhthoirtheach
is fa cheart is dóigh gach dream
2715] na slóigh ag teacht n-a thimcheall.- 'Ionnmhus an cnuas do fhear as,
éigis na healta iarrfas,
tromdhámha gá n-aithne air
orrlámha caithmhe an chnuasaigh.- 2720] 'Barr rug orraim ó fheadhaibh
barr an chroinn ghil ghéigleabhair;
is í rachlann chaomh an chroinn
gach craobh dá dhathbharr dhíoghoinn.'- Crann buadha nar thearc toradh
2725] t'athairse, a ghéag gormChoradh;
a dhreagun Cé an chridhe ghloin,
an bile rob'é th'athoir.- Tusu craobh bhairr an bhile,
a leomhan glan Gáirighe,
2730] a fhlaith Callmhaighe as clú linn,
is tú tarngaire an Táilginn.- Is tú, a Mhéig Shamhradhán shaoir,
leannán Bréifne an bhuird sgothchaoimh,
a chraobh phuirt bhraonamlaigh Bhreagh
2735] do shaorabhlaibh ghuirt Ghaoidheal.- Tógbháil chridhe dod chliaraibh
t'ádh, a chonchair chaoiliallaigh,
saor ó fheirg uaibhrigh t'fhaghlaidh,
a ghruaidhghil deirg dhonnabhraigh.
- 2740] A rosg dá ndeach dod dhreich óig
inghean úr éadaigh sgárlóid,
a bhile Geirge, do-gheibh
deirge agus gile id ghruaidhibh.- Mailghe donna as dubh guaire,
2745] agus rosg gorm géaguaine,
folt mar umha n-a fhailghibh,
ort ag dula ar donnmhailghibh.- Fuarais ó Dhiais deimhin sin
a Mhéig Shamhradháin shuirghigh,
2750] buaidh ndealbha is n-einigh ar-aon,
a dheigfhir Eamhna, d'aontaobh.- Buaidh n-áigh ort, a fhir Chodhail,
buaidh mbuga ar do bhrughodhaibh,
cúis fhormaid re gach sluagh soin,
2755] buadh gcomhraig ar bhar gcathoibh.- Buaidh séad oirbhní cóir a cheilt
buaidh molta oirbh ban imeirt,
déanumh ionnluis bhar sluaigh sin,
buaidh n-ionnmhuis ar bhar n-éigsibh.- 2760] A mheic Briain na mbriathar mbinn,
leath t'einigh nochon áirmhim
acht tabhairt shéad mbuadha id bhais,
a ghéag Cluana, nír charais.- A Thomáis Chruachna an chnis ghil,
2765] a Mhéig Shamhradhán shuilbhir,
lat gach giall dá ndleaghair dhe
do dheabhaidh fa iadh n-Éile. Le leath Cuinn.d.o- Mac Dé go ndearna, a Nualaidh
an earrla choim craobhdhualaigh,
2770] congnamh dan loinn treabh do tháth,
let fhear led chloinn led chonách.
- Anocht nach dearg do dhreich ngil,
a inghean mhall Mhéig Uidhir,
a shlat Bhreagh, ní dolta dhe,
2775] ad geal n-ochta ad geal ngáire. Re- Sgaoileadh Dia goirmidh do ghlais,
a Shitriug mac Briain bharrchais,
bidh maith díon ar ndomhain é
ar fhoghail, a ghríobh Gháille. Le
- 2780] Ní beag an léansa ar Leath Cuinn
a dhíoth d'áiriumh ní fhéadfuinn;
léan ag fóbra chuir d'íbh Céin
do chuir an Fhódla i n-aimhréidh.- Léan do loigh ar lacht a chruidh,
2785] léan nach leig cnuas tre chraobhuibh,
léan dá dtarrla cor do chách,
nach tarbha crodh ná conách.- Léan ar bronnudh bhó agus each,
léan dar heasgradh an t-eineach,
2790] léan ba sgéal ar fianaibh Fáil,
léan ar chliaraibh dho chongbháil.- Léan do fhás i gciomhsaibh críoch,
léan do leig fhás don eissíoth,
léan mór ar teacht an toraidh
2795] le gcleacht gach slógh síorfhoghail.- Gabháil mheic Bhriain gá mbí sinn
cúis an leoinse as léan d'Éirinn;
gor gabhadh gríobh fhuinn Uladh
gan shíol Cuinn do chumhsgughadh.
- 2800] Gidh mór n-oilbhéim uair Eire
re ngabháil chinn Choirrshléibhe,
ioth Banbha ní béad ro bháidh
acht géag Gabhra do ghabháil.- Tráigh gach lacha is lán tuile
2805] do ghabháil chinn Challmhuighe;
do thart ma n-uair ní fhaghar
acht lacht buair do bheagaghadh.- Tomás Mág Shamhradhán Sháigh,
nírbh iongnadh Goill dá ghabháil;
2810] mór dhamhnas an bhreith do-bhir
a bheith i ngallghlas Ghaoidhil.- Gabháil í Chraoidhe is crádh leam,
creach as mhó d'éigsibh Éireann;
creach gach cléire ad-chím i láimh
2815] tre ghríbh nGréine do ghabháil.- A bhfuil ar cleith n-Úire d'airc
suaithnidh linn Dia gá dhíoghailt;
iomdha geall re géig n-Eanaigh
nach téid tar ceann cóigeadhaigh.- 2820] Gan bhuain dh'fhaisgin is gan ar,
gan lá gréine ó ro gabhadh,
créad nar aisdrigh sgéimh man sgéal?
gan ghréin d'fhaisgin i n-a-éar.- Gan luadh síodhcháine ag síol Chuinn,
2825] gan treabhadh gan tuar fearainn,
gan bhuing n-arbha gach achaidh
i mBanbha Chuinn Chéadchathaigh.- Gan díon ag duine ar dheabhaidh
gan bhac cruidh re caibhdheanaibh,
2830] gan chlódh fionghaile nó fill,
ní sódh ionghaire d'Éirinn.
- Ag sin n-a ghiolldéachta dháibh !
a-tá ag Dia i ngioll re ghabháil;
ó chách ní thoill an torudh
2835] coill n-a bláth do bheannoghudh.- Gabháil Méig Shamhradhán sheing
do líon d'urchradhaibh Éirinn,
bheith i láimh do bharr Bhealaigh
tall a ngráin do Ghaoidhealaibh.- 2840] Tnúdh re maithius mhíleadh Fáil
is é an tnúdh thug a ghabháil,
is ar flaith Almhan i n-idh,
nach maith adhradh an einigh.- Tug gabháil fhir an fhuilt truim
2845] an fhéile i n-éinidh iaruinn
gá bhfuil deighfhear Annla i n-idh;
nír gheimheal adhbha an einigh.- Ó 'd-chiad i n-idh fhear nGaillmhe
do-ní gach cliar comhairle,
2850] tocht ar cuan mar nar lúdh linn
is cúl man-uar re hÉirinn.- Do bhí ag éigsibh Inse Fáil
d'éis dreagoin Ghaoil do ghabháil
ag triall tar searbhsháile soir
2855] mian dearmháile ar na dámhoibh.- Dámha Fódla láimh do láimh
do-niad chomhairle an chéadáir;
druim re braontaradh chláir Chuinn
rob áil d'aontaghadh aguinn.- 2860] Gluaistear le fileadhaibh Fáil
imirche aidhbhseach anbháil,
gan rian coinnmhe sgeanma ar sgoil,
go ndearna an Coimdhe a gcabhoir.
- Gach neach uainn 's a cheann ma choim
2865] ag faisgin an chuain chugoinn,
do fhuair a moludh an mhoir
uainn re homhun an anfoidh.- Mar dob áil linn tocht ar tuinn
táinig glaodh cudhnóidh chuguinn;
2870] snaidhm do tháth na dtuath ag teacht,
gairm chuach re cách a chloisdeacht.- Éisdmid ann sin suairc an glór
neach gá rádha rinn iompódh;
binne an ghlóir do labhradh leis,
2875] ba cóir adhradh dá aithris.- Tugsum beannacht ar a bhéal
ó do innis mar uirsgéal;
teacht a láimh do fhlaith Ghaoidheal
maith bhadh cháir a comhmaoidheamh.- 2880] Buain a geimhle do ghéig Dhruing
tug sluaigheadh iompóidh aguinn;
teacht d'eighir Theamhra dá thoigh
meanma an einigh do ardoigh.- Tug broghudh ar bláth mBanbha
2885] buain a ghlais d'fhior fhionnGhabhra;
sgaoileadh géibhinn do ghéig Cláir
do léig d'Éirinn a hanáil.- Ciodh nach badh fháilteach Éire
re teacht chraoibhe Coirrshléibhe,
2890] lionn táith ó gColmáin do chách
do chongbháil cháich i gconách.- Taoiseach Theallaigh úir Eachach
beodha coitcheann ceirtbhreathach
ní traothar lé neach gan neart
2895] breath agus é gá héisdeacht.
- Tomás Mág Shamhradhán sheing
gan ghiall dó is doirbh a aichill;
geall d'ú Chonnla ar cheann na gcríoch
comhla as fhearr risin eissíoth.- 2900] Re mac meic Mhóire as mhion troigh
cia as coimhfhial do chloinn Ádhoimh?
ní hiomdha acht cleath fhial Eine
neach nar iarr a oirbheire.- A ghille ghabhas do láimh
2905] nós einigh gach fhir d'admháil,
dá n-abra 'is fearr im ní neach
iná ceann Lí ' budh leithbhreath.- Ní fhoil ar deighfhear nDala
locht einigh nó heangnamha;
2910] ni thug séad maith do mholadh
ar flaith nGréag a ghrádhoghadh.- Cairde im ní 's gan ní n-a láimh
ní chuinngheann cuingidh Gabhráin;
ní cheis ar crodh cleath Gháille
2915] ar ndol i dteach tromdháimhe.- Tomás Mhág Shamhradháin Sháidh
is iomdha cliar n-a chomhdháil,
teacht gan riar nocho dóigh dhí
gach cliar do-chóidh n-a choinne. Ní- 2920] Ní beag an nós ar Nualaidh
an fhuilt chleachtaigh camdhualaigh;
ar mnaoi Chál nocho léir locht,
is lán do chéill 's do chunnlocht.- Inghean Mhéig Uidhir fhuair bladh,
2925] gnaoi na mná is maith re moladh;
ní thadhaill géag úr Fhinne
tnúdh ná héad ná haininne. Ní.
- Sitriug mhac Briain bruinne slim,
geall gach fhir dó do dhlighfinn;
2930] neach nach ceis ar a gcaith dí,
cá maith as leis nach leinne? Ní- A tigh nimhe as naomhdha clár
cuireadh Phádraig phuirt Ghabhráin
teachta chugam re ndol dí
2935] go dtugam chor don chruinne. Ní
- Millte Éire d'iomthnúdh Ghaoidheal,
ní gaol síodha an seol do-niad,
a bhfíoch gá gcursun a caomhthach
dursun nach fríoth d'aonghuth iad.- 2940] Méad a n-iomthnúidh fa iath mBanbha
bheanas díobh Fhódla an fheoir chuirr;
an tráth badh leo léim fo Ghallaibh
gleo ar gach bhféin i gclannaibh Cuinn.- A milltear dh'Fhódla is é mhilleas
2945] gan mhian síodha ar sean ná ar óg;
do mhill ar n-oiléinne Éire
soiléime linn féine an fód.- Ní as fhiadhnaighe d'iomthnúdh Ghaoidheal
gabháil mheic Bhriain an bhairr thláith;
2950] idh ar cheann Tuama do theannadh
ní huadha as fhearr ceangal cáich.- Maith chuimhnéaghas cúis a mhóide
mac meic Dhonnchaidh deargas ghó;
mairg as a dhál as go hacas
2955] i nglas lámh nó daghcas dó.
- Gabháil Tomás tug an chéadóir
chrích n-Éireann ar ionchaibh Gall;
do bhí ar bhfaire fa ghlas Ghaoidhil
's ni raibhe acht cas aoinfhir ann.- 2960] Mág Shamhradhán do shíodh Ghaoidheal
do ghabh Dia gá dhreich mar ghrís,
táinig an fear a hidh eile;
dhá thigh mo chean reimhe a-rís.- Do fhuaslaig greim a ghlas lámha,
2965] ní leigfe an mBréifne ar bhreith Ghall;
do bhean an nglaic as gérbh aimhdheoin,
ait an bhas gan ainbhfeoil ann.- Táinig dá thigh mac meic Dhonnchaidh,
ná déanad Gaoidhil glór tláith;
2970] musgludh fhir Éirne as a idhibh
do-bhir éirghe ar cridhibh cáich.- Nír choimse imshníomh fhear mBréifne
a bhas Tomás is tú i láimh;
ba ndearnadh ort nochorbh iongnadh
2975] socht ar reabhradh bhfionnbhan bhFáil.- Créad fa dtiocfaidhea i dteach nGaoidhil,
a ghnúis fhir na n-earladh gcas?
do fhéad tú gan tocht dod ghabháil,
nír dhú gan olc d'agháil as.- 2980] Maidhm do ghéibhinn, a ghlac Thomás,
Teallach n-Eachach rob é a tháth;
títhe ó idh an ghlais id ghealbhois,
don bhais ghil do cheanglais cách.- Saoth liom mar leanaid don iomthnúdh
2985] oireacht Bréifne bhréagaid ciuil;
gach géag geal re chéile i gcoimhmeas,
Éire is eadh bhoingeas d'íbh Briuin.
- Ceangul síodha ar sluaghaibh Banbha
beag badh iarrtha d'airgneach Gall;
2990] cosnadh cách a orrainn d'Fhódla;
ní tráth comainn d'fhóbra ann.- Slóigheadh combágha i gceann Tomás
tír do-bhéara ar bheagán cháith;
ó Taidhg má tharla ar tí an fhorráin
2995] ní bhí tarbha i gcombáigh cháich.- Beag do-fionntar fraoch a ghaisgidh
re ghnúis ndeirg go ndéantar cion;
go roich do mhac Bhriain go bunadh
dar lat biaidh go humhal d'fhior.- 3000] Mág Shamhradhán shirfeas comunn
an cneas mín ní mairg re dtug;
ní do theinne chreasa an chloidhimh
seinge a shleasa roighil rug.- Mná aontumha ag iomrádh Tomáis
3005] n-a dtigh uainghiusa is air bhíd;
ni cóir gach laoi luadh an Bhréifnigh
a gruadh do mhnaoi téighthir tríd.- D'inghreim Bhréifneach beag bha déanta
man ndonn cassa mar chrann siuil;
3010] dál ar leith dá chineadh cagadh
milleadh neich bagar ó mBriuin.- Maith tig don dreim deabhtha d'aghbháil
uathudh lucht dan lugha an díoth;
mádh goire an deabhaidh ní déanta
3015] d'fhearaibh Moighe Sléachta an sioth.- Fraochdha a n-éirghe d'oirchill bhiodhbhadh;
beag a bhfios ma bhfreagraid ghliaidh;
sgiath geal re gach n-ais mar éighthir
sleagh ar bais gach Bhréifnigh biaidh.
- 3020] Leasg dan dleasda dul dá bhfóbra
fir Bhréifne ó bhíd slios re slios;
leagar ós cheannaibh druadh deathach
ag luadh Teallaigh Eachach dh'fhios.- Gan éidiudh leo acht léinte tana
3025] dá dtreas deabhtha deargaid niuill;
gnaoi ar na léintibh lá na troda
a-tá am shléibhtibh boga ó mBriuin.- Cródha a n-inneall d'fhios an tachair
teaghlach an laoich lingeas díog;
3030] cloidheamh foda ar cliu gach curadh,
troda is riu dho bhunadh bhíod.- Groidhe sleamhna, sriana breaca,
béarthair chucu ar gcluinsin sgéal;
sgor seang ó ghraifnibh na ngiolla
3035] do bhearr d'fhaithchibh fionna a bhféar.- Mairg nach adhrann dh'fhearaibh Bréifne
beith i n-a ndíon dóibh as lia;
dleaghar theacht i dteann re cáimthe
neart an dream dá ndáilfe Dia.- 3040] Ní gaol creiche ciomhsa a dtíre
Teallach n-Eachachanba an tóir;
bheith ag an fhior im Ghleann nGaibhle
fiodh ma gceann ní daingne dhóibh.- Lán Éire d'uamhan bhar gcogaidh,
3045] a chaithmheic Bhriain i mbím lios,
do radadh dí a dílse sluaghaidh,
bhar dtírse is í uamhain d'fhios.- Éasgaidh dtroda Teallach n-Eachach;
rob é mo ghlór re ghruadh mbreac:
3050] 'Géabha dá dtí sibh ar sluaigheadh
dod thigh ní nar luaidheadh leat.'
- Súighfe chugud chóigeadh nGeanainn,
a Ghleann Gaibhle an ghreadha luaith;
ni cuma caol as fhearr uirre,
3055] do thaobh a heang tuille an tuaith.- D'urchur áith athchuire an gcraoisigh,
le colg tana thógbha an láimh;
deargfa a chais nduinn sa deabhaidh
im bais gcuirr re fearaibh Fáil.- 3060] Aithnidh damhsa déanamh t'earrla,
iomdha cuas ann, iomdha díog,
iomdha cladh is an chéibh ghlúinigh;
do ghabh réir an Dúilimh dhíod.- Ar cath mBréifne, a bhas a n-onchon,
3065] do fhéagh Dia gad dhealbh i gclí;
is ann rob áil cách do choimhdhe
dáibh an tráth dod-roighne an Rí.- Mág Shamhradhán ma sheilbh ndúthaigh
Dia chungnas re cúl na sgath;
3070] tugadh dó ar na doiribh sléibhe
nach mó ar moighibh réidhe an rath.- Síothcháin Chormaic n-a chrích dhúthaigh
gá dheirc cuirr nar chomaidh éacht;
gan chomhlaidh do char re dorus
3075] foghnaidh fa Mhagh solus Sléacht.- Dá rabh gá thigh, dá dtí ar sluaigheadh,
is é a aonur ainceas cách;
mac Briain dá mbeath i n-a ríghe
biaidh a leath tíre dá tháth.- 3080] Do mheasg Éirinnanba an mheisneach !
mac meic Mhóire an mheadhair ghairg
formad re neach gráin an ghille,
gidh báidh do bheath ime ós aird.
- 'Dá bhfagha Bhóinn bruithean ghréine,'
3085] glór fear dTeamhra a-tá n-a chluais,
'dá súighe an ghrian srotha Sionna
thiar bidh fotha an ghiolla i nguais.'- Tomás mhac Briain bruinne solus
re síol Craoidhe caithfidh rinn;
3090] má tá i bhfíoch dlighidh a ndearna
síoth cinidh Mheadhbha do mhill. Millte- Maith do thógbháil Teallaigh Eachach
inghean ríogh Éirne as fhionn barr;
gabháil le cách do-ní Nualaidh
3095] gach tráth dá mbí uamhain ann.- Inghean Éadaoine úr gcolla
corcra n-aighthe ó ibheas digh;
dath an chróigh ar caoin a trillse,
aoibh a glóir ní millse an mhil.Millte
- 3100] Do fhóir Dia dobrón ó mBriuin,
a-tá ar gcudhnódh chliar n-ainiuil;
ní fóill ro ghlac sé an slóighsin
gor fhóir Mac Dé an dobróinsin.- Rob ionann dobrón dóibh sin
3105] cliara Banbha agus Bréifnigh;
gor sgaoil toil Dé dá ndeacraibh
nírbh é soin a saoileachtain.- Do shaoilsead cliara chláir Bhreagh
fa fheall d'fhóbra ar fhear Maisdean
3110] nach biadh im chlár fionn Fódla
dámh ón fhioll gan fhurfhógra.
- Mar soin do saoileadh uile
ag sluagh Bhréifne braonuighe,
cath ná léirchreach nar lamhadh
3115] rath Bréifneach do bheagaghadh.- An dá dhroingsin leath ar leath,
dámha cáich 's an cath Bréifneach,
rob é a luadh sgaoileadh gan sgur
sduagh Thaoidhean muna thíosudh.- 3120] Ní leig Íosooirrdheirc so
uadh a mhuintir a-mugho;
fríoth cabhoir Dhé fa ndeacraibh,
do fhalaigh sé a saoileachtain.- Táinig mac Briain bhronnas cradh
3125] ó fhionghuil mhaicne a mháthar;
ar taithleach gé thí an ghasraidh
bidh aithreach í an fhionghalsain.- Gér uthrach ón fhionghuil mhóir
mac Briain Chliach nach creid leabhróir,
3130] teacht do ghéig Thaoidhean dá taigh
nír léig sgaoileadh dar sgolaibh.- An céadlá ro fheallsad air
slógh máthar meic mheic Dhonnchaidh
nós do sduaigh Inbhir an fheall
3135] do-chuaidh ar imlibh Éireann.- Cidh nach sínfeadh sé ar gach leath
nós meic Bhriain go mbarr ndruimneach,
ní bhí cliar an tann nach tair
acht ag triall go barr mBeannchoir.- 3140] Tusu an mac Briainse an bhairr thruim,
a Mhéig Shamhradhán shúlchuirr;
nach lór d'fhógra an domhain dúinn
t'óbra tre fholuidh n-iomthnúidh.
- Tnúth riot, a Thomás, tug soin
3145] feall ort dod bhráithribh bunoidh;
tuig, a rí Cál agus Chuilt,
do bhí i ndán duid a dhíoghuilt.- Sloinnfidh mé dod mhalaigh dhuinn
blagh sgeoil do sgríobhadh romhainn;
3150] sgéal léaghthar mar as dual dúnn
do-ghéabhthar uam man iomthnúdh.- Tig iomthnúdh mór re Mac Con
ag Oilill Ólum uasal;
gor roidhing cách ceann i gceann
3155] ba gnáth Oilill gá imdeall.- Feallais maicne a mháthar féin
ar Mac Conba cleas aigbhéil;
an sduagh bharrlag nír bháidh sin
tre fharmad áigh is einigh.- 3160] Mac Con mar do cinneadh dó
ba heagal leo a thocht tarrso;
cúis na Muimhneach fa fheall air
teann Luighdheach ar an luchtsain.- Iomthnúdh fhear n-Éireann uile
3165] do bhí re barr Almhuine,
flaith Áine gan uabhur mbreath,
re huamhun láimhe Luighdheach.- Éarais Oilillanba an fheall
Mac Con cosnumhaidh Éireann,
3170] go ndearna soin siobhul neirt,
fa bhloigh don Iobhur oirrdheirc.- Tig aonta ag Oilill na n-each
re hArt d'ionnarba Luighdheach;
gor sgaoil sé an fíochphobul fill
3175] do dhíochrodar é a hÉirinn.
- Éire d'Oilill is d'Art fhial
fágbhais Mac Con mhac Maicniadh;
nír ghluais géag Thaoidhean ó thigh
acht aoinfhear déag go deimhin.- 3180] Re n-áireamh ní anfa sinn
tuirreachta Luighdheach luaidhim;
nó go dtáinig fear Lí a le
don fheadh do bhí ní bheimne.- Gluaisis roimhe flaith Fódla
3185] a-noir d'aithle a urfhógra;
do chleith Lacha Tí nír thearc
deich gcatha fo thrí ag toigheacht.- Aoinfhear déagnír bhuidhean bheag
is deich ndeaghcatha fichead
3190] ní tháinig slógh Laghdhach luinn
gan a lór cabhlach cugainn.
[...]
go hOilill 's go hArt
(Lugh) Mac Con críche Connacht
do roinn Fhódla na ngart nglan
3195] fa fhógra d'Art nírbh iongnadh.- Mac Con ba chuid d'Fhódla fhinn
éarais Art agus Oilill;
mó riamh a rath do Lughaidh
triall sa chath do-chualubhair.- 3200] Tarrla bás Eoghain is Airt
le Mac Con sa chath urrdhairc
gor chosain gart Éibhir Fhinn
bhar éirigh d'Art is d'Oilill.- An dream nachar dhíothaigh díbh
3205] Mac Con na gcomhrag n-ainmhín
flaith gaoil don aicme nír an
nó gor sgaoil maicne a mháthar.
- Mar sin do-ghéana, a ghruadh bog,
dul fon lucht ro fheall orod;
3210] gach a bhfuil díbh fa fheall ort
at-chím nach geall red ghuasocht.- Ag sin sgéal beag dod bhais ghil,
a Mhéig Shamhradhán shuilbhir,
a ghéag bharrlag Bhanbha, is beacht
3215] tre fharmad tarla a thoigheacht.- Formad riot fo-deara dháibh
feall ortsa, a fhéinnidh Gabhráin;
a shlat Ché gan chor d'fhaghail
Mac Con rob é th'ionamhail.- 3220] Neimhiongnadh tnúth, a thuir Bhreagh,
do bheith riotríoghdha t'fhoinneamh
ar díoth sluaigh, a chleath Chomuir,
ar buaidh gcreach, ar chomhlonnuibh.- Ar iomghuin mbeodha, a bhadhbh Dhor,
3225] ar cagadh ar bord mbiodhbhodh,
ar loinneart gcruaidh i ngach cath,
ar toirreacht sluaigh go seabhrach.- Ar méad do mharcshluaigh mheanmnaigh,
ar cródhacht, ar ceithearnaibh
3230] do ghnaoi is foda suas mar soin
ar cruas do throda i dtochroibh.- Ar iomad do ghealgha ngéar,
d'iomad do cholg 's do choiléar,
a shlat nachar dhiommol dream,
3235] ar iomad glac is ghaithleann.- Ar uaisle do theaghlaigh thréin,
d'iomad mac ríogh god roiréir,
ar meanmnaighe is ar méad sguir,
's ar greadhnaighe, a ghéag Gabhraidh.
- 3240] Ar ruagaibh leabhra i ló chreach,
ar chosnumh na mbord mBréifneach,
ar léim go dian i ndeabhaidh,
ar réir gcliar gach cineadhaigh.- Ní lughu ba déanta dháibh
3245] tnúdh red réidhe, a rí Gabhráin;
is tú as réidhe ag riar na sgol
ó Shliabh Bhéirre go Beannchor.- Maith an chúis fhormaid oile
riot, a mheic Bhriain Bhóroimhe;
3250] toillfid ar nduaisne, a dhreach bhog,
neach fat uaisle ní ágbhod.- Seanchas t'athar, oirrdheirc sin,
do shloinn Mac Fhir bhinn Bhisigh;
a bharr Cé ro mhór mise,
3255] nach lór é dá innise.- Sloinnfidh mise diaidh i ndiaidh
t'uaisle ó Mhóir, a mheic shaoirBhriain,
do thóguibh rinn dealbha dhuid,
a chinn Teamhra ar a dteagmuid.- 3260] Naoi ríogha fichead fuair rath
umud, a Thomás Teamhrach,
móide ar daghlaoidh do dhuas cruidh,
suas ó Amhlaoibh go hEochuidh.- Amhlaoibh is Art, Domhnall Dean,
3265] Fearghal is Domhnall déidgheal
dá Thighearnán mad thaobh slim,
a chraobh chineadhnár Chuilinn.- Domhnall, Niall congalach cas,
dá Fhearghal, suairc a seanchas,
3270] Art Breagh is Ruarc druim ar dhruim,
dá fhear dá ruacht gart gealChuinn.
- Tighearnán tréan an cathfhál,
Seallachán caomh, Cearnachán,
Dubh Dothra is Dúnchadh na gcath,
3275] Baoithín is Bláthmhach buadhach,
cúl na bhfionnchladh mbarrghlan mbog
is Criomhthan Almhan umod.- Sgannlán umud, a fholt cas,
Aodh Fionn, Fearghna agus Fearghas,
3280] dias fhuineadhach ba gharg gal,
Muireadhach ard is Eoghan.- Duach Galach is Brian Banbha
umud, a fhir fhionnGhabhra,
ceann slógh ros seachain mearól,
3285] is Eachaidh mór Muighmheadhón.- Ag sin do gheinealach grinn
don leithsin, a laoich, thuirmhim,
is am tnúidh seanchas mar sin,
a bharr gealchas múir Mhidhir.- 3290] Gidh be do bheath re fhagháil,
a Mhéig shúlghuirm Shamhradháin,
iomdha cúis gan damhnadh dúinn
dod ghnúis budh adhbhar iomthnúidh.- Do thoillis tnúdh bhan mBanbha
3295] riot, a fhéinnidh Eachlabhra,
ar bharr ndrolshlámach ndleachtach
ngobhlánach bhfann bhfinnleabthach.- Ar béal ndearg is ar dhéad mbán,
a mheic Bhriain bhréagas bandál,
3300] suairc táinig, a fhir Eanaigh,
's ar bráighid ngil ngéiseamhail.
- Ar glaic mbarrdhuinn, ar barr cas,
ar taobh séimhidhe solas,
a í Dhuach nach crandta creach,
3305] is ar chalpa luathléidmheach.- Ag so, a Mhéig Shamhradháin Sháigh,
dolaigh uthrais ar éadáil
cúis laoidhe gairbhghleic do gha,
a dhaighmheic Maoile Meadha. Do fhóir- 3310] Meinic fhóire d'aighidh ghil,
a inghean mhall Mhéig Uidhir,
a Nualaidh go gcéibh gcladhaigh
ar chéim n-uabhair th'ollamhain.- Usaide amladh laoidhe
3315] duid, a inghean Éadaoine,
do ghnúis mar ghréin ndeirg ndealbhdha
do théigh n-a leirg loinneardha. Do fhóir- Is tú, a Athracht fhóireas dháimh,
mo chrodh, m'ionnmhus is m'éadáil,
3320] is tú an ógh a-tú do thagha,
is tú m'ór is m'asgadha.Do fhóir
- Nír bháidh teine Teallaigh Eachach
as úr gleandál;
ard a lasar dhonn nach diombuan,
3325] trom a teannál.- Teallach n-Eachach iomdha a chroinn chiuil
as chóir sheinntear;
an tuath fo heallach ní hairgthear
teallach teinteadh.
- 3330] Teine bhithbheo bhias ar fadódh
fríoth n-a ghleannaibh;
dá lasair dheirgthe mar dhonnfhuil
teinte an teallaigh- Teine bheo bheannachtan Phádraig
3335] gan phláigh dh'fhaghbháil,
teine bheo na gcríoch do chongbháil
ar fhíoch n-anbháil.- Loise tionóil Teallaigh Eachach
d'eagla a frasghan
3340] ní seachbhaidh d'fhóir caomhna a cleasradh;
laomhdha an lasradh.- Crithre theinteadh dTeallaigh Eachach
mar ór n-asnach
fa chois ríogh Éireann go hUisneach
3345] léibheann lasrach.- Gealbhainn a theinteadh gá dtogbháil
ór dtoigh thromshluagh;
iomdha ós Teallach Eachach airmghéar
deathach donnruadh.- 3350] Nír fhaomh oireacht
re thaobh ag toigheacht go reannaibh
sluagh Eine an áigh;
teine nar bháidh teine an teallaigh.- Fadódh ar gríosaigh is gnáth re
3355] gasraidh n-Uladh;
meinic do théigh teas a theineadh
cneas gach curadh.- Teine bheo bhithbheo na Bréifne is
brodla sgríobhaim
3360] go flaith Mhuighe gormLuirg gránduinn
donnbhuird díoghuinn.
- Losgudh caigcríoch
crithre n-a gcaire cosg deighfhear,
lasar n-a laomh dhonn gan dubhadh,
3365] caor throm theineadh.- Teine bhithbheo
nach báidh uisge agus í ag deargadh,
teine bheo ar a bhfuil úidh ughdhar,
tuir Dhúin Dealgan.- 3370] Laoch Muighe Sléacht na súl mongach
mín re ceallaibh;
ní bhí d'fhior eile n-a hurraidh
teine an teallaigh.- Teine bheo ar eineach 's ar eangnumh
3375] is ar uaisle
teagh ríogh ní reich
fear do dhíol fo dheich ar nduaisne.- Tomás Mág Shamhradhán Shionna
nar shir doimhiadh
3380] mar do bhí Brian agus gach rí
riamh gá roiriar.- Ar mbreith ar buaibh
ma gach gcreich nochon fhuair urchur;
laoch nach garbh nglóir,
3385] ar mharbh don toir ro bo turchur.- Taoiseach bheanas orraim d'airdrígh
is é ar sódhfhás;
gach rí ar a dtug maidhm fa mhíonós
ó thairm Thómás.- 3390] Ag cách cantair:
ní gnáth antair re hó n-Eachaidh;
dá threas tachair
do dhathaigh gach cneas dá chleathaibh.
- Maith ma dhuais n-iarchomhairc d'éigsibh
3395] ard an ghnaoisin;
maith ma dtug ó Duach do dhuasaibh
tuath an taoisigh- Teallach nDúnchadha do dhíochuir
as a ndúthaigh;
3400] cródha an dream do-cháidh go Cruachain
ceann Fáil fúthaibh.- Iomad lúireach ngeal is ghormat
re barr mBóchna,
rob iomdha ar an áth lann líomtha ar
3405] sgáth crann gcróchdha.- Iomad bratach meic Bhriain Bhreaghaigh
nach bras mbaothghlóir;
iomdha go cladh reilge ríoghthóir
meirge maothshróill.- 3410] Fear ríoghtha is aithríoghtha airdríogh
is é ar slóghfhás;
ní bhí buachail
do na Trí Tuathaibh acht Tómás.- Mág Shamhradhán
3415] na reann as éachtairgneach Taoidhean;
dá arm go n-ór
ar mharbh ro bo mór re mhaoidheamh.- Mac meic Dhonnchaidh deargas cathbharr
cúich nach molfa?
3420] i ndlús deabhtha
a sheachna ar dtús ro bo toghtha !- Nír theich tachor
man gcreich ag crathudh gach caschroinn;
ar broinn bhearna
3425] do roinn gach gealgha dá ghlasloinn.
- Mac Briain Mhéig Shamhradhán Sheaghsa
sheachnas fhionghuil,
an té threabhas
ní hé bheanas ag a bhiodhbhaidh.- 3430] A haithle an áir
ainm gach móna ó mharcach Umhaill;
móin an mhadhma
don tóir ru ba gharrdha gubhaing.- Fál suaithnidh sleagh
3435] fuaighfidh an clár geal re ghoirmshliabh;
dá chosnumh ní thriallfadh tromshluagh
iarthar Oirghiall.- Ó Inis Taidhg go Tráigh gClaoininnse
ag craoibh Oidhbhe;
3440] leis Loch Mac n-Éan re Gleann nGaibhle
agus Beann Bhoinre.- Gach fear dar airg d'Fhearaibh Manach
móide as urra:
do chuir ó Cuinn ar íbh Colla an
3445] chuing mun gCumhnga.- Cách re flaith Fáil;
fíorfaidhear fáisdine ar ndruaidhne;
biaidh gach fear as fhearr go nÉirne
re ceann Cuailghne.- 3450] Críoch na Bréifne
biaidh aige 's ag cloinn a chloinne;
sgoth Chláir Chime
ag Loch Dhinne is cáir an choinne.- Smacht anbháil ar airdríoghaibh Banbha
3455] ag baidhbh Luaraidh
gor chu
[...]
Brian ós na Brianaibh do bhuanaigh.
- D'Eochaidh Fheidhleach,
d'Eochaidh Mhuighmheadhón ro moladh
3460] ríoghraidh Inse Fáil na bhfileadh
dáibh fa dholadh.- An treas Eochaidh a-tá im Thomás
na dtaobh seangbhog,
Eochaidh do fhuair clú i ngach comhrag,
3465] ní dú a dhearmod.- Clann Ruairc mheic Thighearnáin Teamhrach
im thuir Máighe,
Mac Diarmuda Bearbha is Bhúille
is damhna áille;
3470] na trí Eochaidh Breagh is Bhóinne
fa fhear n-Áine.- Re reacht roimhear,
re neart a chloidheamh 's a chraoiseach
bidh lom gach tír i bhfoil fásach
3475] thoir dá taoiseach.- Deirge ná an fhuil aigheadh marcaigh
Mhuighe Feimhin;
gnúis ghairthe a ghnúis;
a fhaithche gan túis gan teinidh.- 3480] Mac Maoile Meadha agus mac Briain
ós gach fhlaithfhréimh
rug buaidh ó mBriuin,
na sluaigh tug go ciuin dá chaithréim.- Mág Samhradhán sidhe bhuadhaigh
3485] gach buaidh leanas;
tonn ghleo géirthe
a ceo trom do Bhréifne bheanas.
- Ar cosnumh chreach
cinnidh ar taoiseach gach tuaithe;
3490] cruaidh airm ro fhill
fa na buaibh ar ngairm Chinn Chruaiche.- Re freasdal bhfear
re teasgadh a sleagh ag sróllfhás
téighthear do loinn chruaidh an chaoildias
3495] i dtuaigh Thómás.- Tomás mhac Briain
baramhail do dhreagun Bhéirre,
Dolbh ar cionn chealg,
Fionn agus Bodhbh Dearg ar déine. Ní- 3500] Inghean Éadaoine earrla bhláith
bhíos 'n-a dhualaibh,
a dreach mar rós ós gach ríoghain
nós do Nualaidh.- Inghean Méig Uidhir, aigheadh dearg,
3505] dhíolas laoidhe,
buaidh rug as a hóige ar fhéile,
móide ar maoine. Ní- Diall re hathair
ag inghin Domhnaill Dúin Mháighe,
3510] a mholudh is deaghdhual dúinne
gealghruadh Gráinne. Ní- Caillin Fiodhnacha dar bhfurtocht
ar gach bhfaghail;
do fhóir sé ar gach ndoigh n-a dheaghaidh
3515] mhé ar goimh ngalair.- Brian mhac Ruaidhrí Rátha Guaire
gríosaidh fháidhe;
airgfidh ar dteachtadh gach tíre
bhreacMhagh mBáine. Ní
- 3520] Toirdhealbhach mhac Aodha Uisnigh
áithcheodh sbleighe,
re gleo ngarg do ghabh Mhagh Midhe
's Mhagh n-ard n-Eine. Ní
- Díoth cruidh coire Tomás;
3525] taoiseach Teallaigh Eachach
an fial coipcheann cruthach
mar Bhrian coitcheann creachach.- Trí choire ag cleith Chruachan,
gon chraoibh bhéildeirg bhoinnghil,
3530] coire thoighe a theaghlaigh
is coire gá choinnmhibh.- Coire bhíos gá bantrocht,
bean churadh chuain Bhanna,
sa doire i dtráigh tunna
3535] coire gá mnáibh malla.- A chuid laoi is lán coire
cuingidh gruaidhgheal Gabhráin;
ní dhruid chaidhche ó chongháir,
a chuid aidhche is anbháil.- 3540] Ár muc ár bó mBréifneach
do-bheir go mbí an Carghas;
ní háil leis lón lachtchruidh,
mór do mhartaibh mharbhas.- Do bhiathadh fhear n-Alban
3545] is eachtrann n-iath n-Uladh
biadh gon chraoibh shuairc shuilbhir
n-a bruighnibh do bhunadh.
- Coinnmhe Line is Laighean
agus Midhe is Mhumhan
3550] tug díoth ar gach ndoire;
ní sgíoth coire an churadh.- Ar gcur áis na n-áirgheadh
d'fhéinidh Bhóinne buige,
díoth tug ar na tréadaibh
3555] rug n-a gcéadaibh chuige.- Tomás mhac Briain Bhreaghaigh,
badhbh Daoile na ndonnbhrat,
ag freasdal chliar gConnacht
mar ChonnArt mar Chormac.- 3560] Mág Shamhradháin shireas
gach tír mar Bhrian Bearbha;
díoth cruidhchreach a coire,
tuirchleath Mhoighe Meadhbha.- Lán an chnuic do choinnmhibh
3565] dá chathraigh láin luchtmhair;
lán toighe do theachtaibh
le choire sa chuchtair.- Leasg linn ar lámh fholamh
go foghlaidh clann gCraoidhe;
3570] d'fhior thadhaill gach thíre
ní lamhaim gan laoidhe.- Go loch n-aoibhinn n-Uachtair
ag airgneach Cairn Churrnán
coinne ag na Trí Tuathaibh
3575] i gCruachain ó gCubhrán.- Lán gach tír do thoirthibh
ag tuir éachtaigh Adhar;
lán do bhuaibh na mbrughadh
gach clár dá bhfuair falamh.
- 3580] Mór ghléasdair do ghormghaibh;
ag déagsain an donnshróill,
do chan fóir gá bhfeitheamh:
'Cóir teicheadh an tromshlóigh.'- Ní lamhthar a leanmhain;
3585] cá léirchreach nach léamhadh?
síoth nó osudh d'aomhadh
díoth dosun a dhéanamh.- Conmhaicne í Bhriuin Bhréifne
ag baidhbh Chliach gá coimhriar;
3590] clann Róigh éachtach armruadh
créachtach ó fhóir Oirghiall.- Teallach n-Eachach éachtach
aigbhéil d'fhearaibh gaisgidh;
re bhféachain nír fuirgheadh,
3595] nír fuilngeadh a bhfaisgin.- Tréan ar fearaibh Fódla
flaith Fáil, feidhm ós raineart,
do ionghair gach oireacht
gan fhionghail gan aineacht.- 3600] Re creachaibh a chréachtshlóigh
cá tréantóir nar tubhadh
nós dá ndearna ar deireadh
deighfhear Eamhna Uladh?- Sluagh Breagh ón ghleo gháibhtheach
3605] ceo ar sróll ngeal a ngéirchleath,
a gcosdudh ar criathrach
ag brosdudh na mBréifneach.- Seacht gcéad sleagh ar sluaigheadh
seabhac cosgrach Codhail;
3610] seacht gcéad glac dó i ndeabhaidh
slat Ghréag bró do bhoghaibh.
- Laoch seacht gcéad do chloidhmhibh
mar Chearmaid mór Mirbhéal,
seacht gcéad each fan uathfhras
3615] is cleath ruadhchas rinnghéar.- Rosg mall is dreach dheirgmhín,
daghclann each ar airdléim,
taoiseach as fhiu airdrígh
dan liu craoiseach cailgréidh.- 3620] Rí na dtaoiseach Tomás,
tuir Mhis mheallas ríoghain,
Mág Shamhradhán Shoghuin
n-a roghuin ós ríoghaibh.- Mac meic Dhonnchaidh Dhurlais,
3625] dreagun súlghorm sochraidh
ní hál drud re dheabhthaibh,
ár thug is na tochraibh.- Re muintir Maoil Mhórdha
mór fearg flatha Doire;
3630] mó a fhíoch do Mhuigh Mhidhe
gidh díoth cruidh a choire. Díoth- Inghean mhall Mhéig Uidhir
ucht geal, gruadh mar chorcair,
drud re haoibh sgol sgagthair,
3635] tug chrodh ar laoidh lochtaigh.- Inghean ríogh is ríoghna
a réim cúich nach cualaidh;
dál gan chleith ag cliaraibh
gan ghrádh neich ag Nualaidh- 3640] Ós bhainríoghnaibh Banbha
bhíos bean churadh Cairbre;
is í a lámh as luighthe,
dámh ní chuirfe ar cairde. Díoth
- Móide a-nois nós Gráinne
3645] gnaoi uirre as a hóige;
an mhéid dá crudh chaitheas
a maitheas is móide. Díoth- Caillin ceann na n-ardnaomh,
éarlumh rob fhearr aisde,
3650] lucht crábhaidh chruaidh charas,
sluaigh gabhas n-a ghaisde. Díoth- Toirrdhealbhach triath Fódla,
fear caithmhe gach cisde,
mar Dhá Thí, mar Thuathal,
3655] rí Cruachan as clisde. Díoth.
- Tánag d'Fhánaid an einigh
Magh Aoi mo lorg láindeimhin;
glór mín dlighim re gach ndreim
sirim gach tír fo thuairim.- 3660] Céillidh gach aon bhíos i mbroid
[...]
deach fear ag Fánoid;
mór broid gach dheighfhir re dán,
goid an einigh don abhrán.- Is é an t-abhrán ro fhalaigh
3665] a n-éadáil a n-ealadhain;
do sgar an daghdhán re a dhath
abhrán ban agus bhachlach.- Le ríoghaibh caigillte an chruidh
nach tabhair treas ar mianaibh
3670] binne an chliar abhrán n-olcach
's an camdhán fiar fíorlochtach.
- 'Siad a nduasa a ndúthaigh dáibh
biadh ó n-a mbairdne d'aghbháil;
mór an ceannach ar a gcuid,
3675] ór ná heallach ní iarraid.- Sgárrlóid ór is eich is ba
duasa deaghaosa dána;
a n-éadáil mhórní muirn bheag
cuirn agus ór is airgead.- 3680] Cliar ag cách rinne ghá rádh
cliar re
[...]
an abhrán
gach file binn dá bhádhadh,
tinn lem chridhe is comhthlámadh.- Do-rinneadh creach nach cóir dhi
3685] ní théid rinn anadh uirre
dá dtrian bhó is each is arradh;
ní mó creach dá gcualabhar.- Dá dtrian ionnmhais Inse Fáil
fheacht eile rob í ar n-éadáil;
3690] ba fairbríogh, ba boing re baois,
boill na n-airdríogh ro iarrmaois.- Maol Seachlainn Gabhrán do ghuin,
aonshúil Eochadha d'iarraidh,
gor shir sinn saoghul Mo-Bhí
3695] nír daoradh inn fa éinní.- Sa Bhréifne ní beag a rath
ag cloinn Bhriain mhóir mheic Eachach,
re lá gan deibheach re dáimh
a-tá an t-eineach ar admháil.- 3700] Oireacht meanmnach Maighe Sléacht,
Teallach n-Eachach na n-airdéacht,
síothmhagh ar a sill gach neach
do díochradh inn an t-eineach.
- Do creachadh i n-Inis Fháil
3705] re fios an einigh d'aghbháil;
an fhéile mar do fhuair cor
do-chuaidh Éire as a hionadh.- Teallach n-Eachach na n-arm nglas
gan an eineach ná an ionnmhas,
3710] deighfhir gan eallach gan ór,
teallach an einigh dh'adógh.- Tomás mhac Briain bhriseas cath
is é triath Teallaigh Eachach;
fear grádha inn n-a aireacht,
3715] dána linn a lorgaireacht.- Ní fhuil más fhíor don fhior sgeoil
nocho triall i dtír n-aineoil
ó bhord Mhuaidhe is Mhuighe Aoi
uainne acht madh uidhe aonlaoi.- 3720] Dodhola ar fud na Fódla
ar gcíos cáir dá chomhfhógra;
sgéal truagh mar tharla an t-eineach,
ag sluagh Bhanbha is beigeineach.- 'N-a chion féin fuair a ghabháil
3725] ag Mág shoichleach Shamhradháin;
ón té gar chóir a chagar
nocho dóigh é d'fhuaslagudh.- Easbhaidh bhó is ionnmhuis is each
ar a thír tug an t-eineach
3730] téigheadh fa chrodh mar ro chleacht
's nír ghon éinfhear don oireacht.- Is ríoghdha rugadh an bhreath
ag mac Bhriain Bheinne Coilceach,
ár ar chrodh gé do chuir sin,
3735] is gan dol fa fhuil an einigh.
- Fíor mo ghuth re géig bhFinne
maith fuigheall na fírinne
'Do-ghéabh loghadh ar brú bháis
acht go molar thú, a Thomáis.'- 3740] Teallach n-Eachach na n-each ngeal
teine bheo nachar báidheadh;
bristear ar chách gach cath leo,
a rath go bráth bidh bithbheo.- Mac meic Dhonnchaidh Dúin Uisnigh
3745] fhadós teine an teallaighsin;
a bhronnadh mar ghual ngairthe
connadh buan a beathaighthe.- Athair Tomáis tug gach maidhm,
Brian Breaghach rob é a fhorainm;
3750] ba Brian Breaghach im cheann gcreach
an seadhach fial seang suirgheach.- Ríoghraidh Teamhrach tuaithe Breagh
is iad sgath gléire Gaoidheal;
ar fhud Bhanbha cian ro clas
3755] a dtarrla i mBrian dá mbreaghas.- Breaghdhacht tar gach neach fo nimh
is don ríoghraidhsin ráidhtir;
a rádh re neach im ní olc
ní hí ar mbreath ar an mbreaghocht.- 3760] Is í an bhreaghdhacht gi bé i mbeath
gaisgeadh is uaill is eineach;
ag sin triar nar thrí lochta
do bhí i mBrian na breaghdhochta.- Ceirde a athar ó do fhás
3765] meabhrach a-táid ag Tomás;
an triur ro bhaoi i mBrian ón bhrugh
dlaoi ar an triar nocha thugsun.
- Gaisgeadh is eineach is uaill
san fhearchoin éachtaigh armruaidh;
3770] n-a dhiaidh leanas's ní dá locht
breaghas Briain is a bheodhocht.- An fód fíreonach i bhfuil
is dá cheinéal cleath Lughmhaigh;
suithneart san úir as ar fhás
3775] do chruithneacht a túir Tomás.- Ríoghan chongháireach caithmheach
a thír duasbhog deaghaithneach;
a fiodh ná a talamh ní thug
a dtaradh acht d'fhior fhialbhug.- 3780] A thuath ní théid ar a muin
marcach ainfhial nach easguir;
tír na ngeileach's na ngreagh seang
fear gan eineach ní fhuilngeann.- Dá thír is fearta féile
3785] freasdal churadh Coirrshléibhe,
iodhna a thuath nar chnaoi bha chradh
is gnaoi í Dhuach fan domhan.- Liaide uisge a ól go beacht
dála an uarán gá oireacht;
3790] bronnadh cruidh gan chruas do chách
is suas do chuir a chonách.- Eineach orra gá fhuráil
is binn le síol Samhradháin;
neach do mhéadaigh miadh na ndámh
3795] gá riar ag géagaibh Gabhrán.- Ní uil is ní bhia is dá mbeath
fear don aicme gan eineach
comhartha a síl is sé riamh
ní díbh é dámadh ainfhial.
- 3800] Gach cuaine thaobhthrom thorrach
gealál déadbhán dearclonnach;
an tír i n-ionbhaidh a hoir
bídh re hiongnaibh gá hiarraidh.- Mórsháith tánaisde a thíre
3805] beag nar bháidh clú a choimhdhíne;
docair do dhamhna faoi fás
is an ghnaoi tarrla ar Tomás.- Mairg do-ní fraochdhacht ná fearg
ris an ngruadh gcorcra gcaoillearg;
3810] mo ghéanar neach do-ní tlás
dá mbeath ar a thí Tomás.- Mac Briain Mhéig Shamhradhán shaoir
a lucht deabhtha ro dhiansgaoil,
gach greas dá ghreasaibh re gha
3815] gá mheas re treasaibh Tána. Tánag- Nualaith Bhreagh, buime na gcliar,
bainmheirleach einigh Oirghiall,
ar muin mhná Eine n-a heoch
a-tá a heire don eineoch.- 3820] An t-eineach n-a fhior ghrádha
gun gheanmnaidh réidh rosgmhálla;
a crodh mar ro chleacht ro chaith
nó gor ghabh neart ag Nualaith.- Inghean Mhéig Uidhir ucht bán,
3825] glac mhéirgheal amlas uchtán,
gach eang greanta ó ghéis Chabha
mar shneachta ar éis fhearthana. Tánag- Tánag d'athchur Fhódla air,
Aodh Ó Domhnaill Dúin Bhalair,
3830] gealltair do rígh Fáil i bhfad
cáin as gach thír a dtánag.Tanag
- Fada a-taoi im aighidh, a Aodh,
(gé) a-taoi, a dhaighfhir, gan mo dhíol;
ní deabhaidh acht réidhe a-raon
3835] re chéile, a Aodh, dleaghair dhíonn.- Dia le mac th'athar, a Aodh,
gumadh lat an t-achadh uadh
[...]
oraibh, a Aodh,
a chraobh Thoraidh as ghlan gruadh.- 3840] Gumadh leat a
[...]
[...]
- A sháith d'oighre i n-ionadh Bhriain
coimhdhe san ionadh a n-uair;
3845] do-ní a leas is a leas féin
ní dá gach cléir teas is tuaidh.- Aithris mhaith ar Brian do-bheir
gach flaith gá riar nó go raibh;
is le cliaraibh cáin an fhir
3850] gérbh áil libh a hiarraidh air.- Mág Shamhradháin re bhfill fóir
rinn gach armagháidh rob áil;
cá tarbha breith ar na buaibh
buain re cleith n-Annla ó nach áil.- 3855] Tomás mhac Briain bhronnas sgor
biaidh ar a chomas a chrodh;
ní sgítheach bhfaghla barr Breagh,
cá tarbha seadh ann i n-or?
- Craoiseach croinn leabhair n-a láimh
3860] do bhoing tre chneadhaibh i gcriaidh;
druim an fháinne sa gcrann cruaidh
do-chuaidh ó bharr Gháille i ngliaidh.- Leomhan conchar ó Chreit Rabh
gleic re chonfadh ro badh cion;
3865] ar ndol tre chairthe ó bharr Bhreagh
do bhean lann dá aithle d'fhior.- Gabh an rannso dhó dom dhán,
gan chradh damhsa ní dó as dual;
áirmhid gach maith do bhí ar Brian
3870] gach cliar, a fhlaith Lí, god luadh.- A shlógh fhir na n-abhra ndubh,
gé tharla ibh ag ól fhleadh,
is romhaibh budh chóir a chur
a ndul thoraibh go Bóinn mBreagh.- 3875] A chath marcaigh Mhoighe Réin
gan n-a chartaigh shloighe shluaigh;
créacht nocha dtabhair an tóir
ná róigh éacht n-a aghaidh uaibh.- Binn an comhrádh do chan mé
3880] re hó gColmán do ghabh gnaoi:
'Ar glór do shuirghe, a fhlaith Lí,
do bhí cuimhne mhaith ag mnaoi.'- Cá hoireacht nar loisg go léir
do choisg a toigheacht dod thóir?
3885] ag teacht do ghéig Theamhra i dtír
bídh a meanma n-a méid mhóir.- Creach a fhaghlaidh ag an fhior
dar fhalmhaigh teach agus tor;
dá dhíon dá éise do an
3890] mar do ghabh gríobh Chéise crodh.
- Doirbh a leanmhain ar mbreith bhuair
ar mbeith a theaghlaigh re thaoibh;
a n-aghaibh cleath Eine d'fhóir
nach dóigh creach eile ar a aoidh.- 3895] Lucht foladh nach dóigh do dhul
ar a omhan do-chóidh car;
mar thugsad aithne ar barr mBreagh
fear n-a aithle ann nír an.- Leathar leis gach breath ma mbia;
3900] cá neach ar nach ceis a clú?
gidh mór an síoth dó cleith chró,
ro bo mó a dhíoth bheith gan bhú.- A throigh í Cholmáin a Cliaigh,
do roghráin i dToigh an Trír;
3905] beag nach creach slighe bhur sluaigh,
ní fhuair a leath tighe i dtír.- Fatha a gcagair do-chluin sé,
gach a n-abair a bhfuil faoi;
budh iad do sgéala, a fhlaith Lí,
3910] gach ní maith a-déara an draoi.- Glór slóigh re hó gCuinn a Cult:
'Dá dhruim is dóigh doid clódh cniocht;
aince an duine do fheall ort
ar dtocht i gceann uidhe ar t'iocht.'- 3915] Glór a bhiodhbhadh re hó mBriain
ar n-a gclódh, gidh diombladh dáibh:
'Ní har an arm do bhí buaidh
acht buain, a bhadhbh Lí, red láimh.'- Mac meic Dhonnchaidh dreach mar shuibh,
3920] ní toghthair acht breath dá mbeir;
gach fear fial tarla i n-a thigh
do riar fhir Bhanbha do-bheir.
- Nocho lamhair dol n-a dháil,
ní tabhrair crodh acht i gcéin,
3925] ní iompá cleath Eine ón fhóir,
go róigh a chreach reimhe ní réidh.- Arm trom do bhuille do bhlagh
don chronn rob uille san fhiodh;
is iad ro fhill ag baidhbh Bhreagh
3930] na hairm do bhean inn ó fhior.- Mairg duine ná dearna rioth
re n-ó Meadhbha Muighe Rath;
ní thug dá úidh san uair each,
nír smuain leath a chúil re cath.- 3935] Mág Shamhradhán ro shaor sgoil
raon tre bhadhbhraghádh do-bhir;
bídh neimh ar fadhbhaibh ó bhfuil
fan ghuin sin d 'armaibh an fhir.- Mac Maoile Meadha is maith linn
3940] dan deala caoine a raith rinn;
gach conair do chreach ó Cuinn
ní bhuing cleath Chodhail re cill.- Ní ghrádhaigh ó Cuinn an cradh
gan bhuing a chrábhaidh re cion;
3945] nocho tabhair i séad seadh
géag Bhreagh acht dá fhaghail d'fhior.- Tomás mhac Briain, barr na lúb,
ní mall acht ón ghliaidh an ghéag;
flaith Taoidhean gé do fhóir iad
3950] slóigh Liag ní maoidhear a mhéad.- Craobh dhruimneach ós a dhreich mhín,
a bhruinnleath gá cleith do chlúimh;
taise nó gur chlaon an gcéibh
ní léir re taobh caise an chúil.
- 3955] Lón gach cléire i ngroigheach geal;
oineach í Chréidhe is mór mion;
gon tí gar adhair géag Gamh
séad dá rabh aghaidh gon fhior.- Airgfidh gach neach ná fuil faoi
3960] n-a theach acht muna thoir sé;
ag feitheamh gach neich fa ní
a mbí ag teicheadh re cleith gCé.- Mairg as bhiodhbha dá bharr thiugh
nochan iomdha a chlann ón chion;
3965] ní mairg dan cara ceann Breagh,
teann do lean a fhala d'fhior.- Gach ionbhaidh ro ghabh a ghreim
an cradh dá bhiodhbhaidh gur bhuing;
ó nach é bhus urra inn
3970] ar mhill sé is cuma d'ú Chuinn.- Ní meinic bhíos aghadh air
an talamh fa chíos ro chuir;
moltar aisdear each an fhir
ba sir cleath Mhaisdean dá muin.- 3975] Tomás mhac Briain barr mar chnú
biaidh a chlann ós mhac gach mná;
léim a fhoghla ó rígh ní ria,
go gcongbha Dia a thír mar tá.- A sháith do mhnaoi ag oighre an fhir,
3980] a gnaoi nocho coimhdhe chruidh;
an chraobh ní ghéabha fa ghroigh,
éara as-toigh ar aon ní fhuil.- Nualaith riamh ní docht re duain
gach cliar ag tocht tar an treoir;
3985] ní reich a diomdha ar a dáimh
gidh iomdha go gcleith gceoil.
- Inghean Méig Uidhir ucht nua
n-a bruidhin a lucht re lá;
gidh iomdha flaith im chraoibh gCró
3990] is mó do shaoil maith na mná. A sháith- An rannso dhó ar a dhuain féin
feirrde a-chách Tomás mar tá;
iomdha giall n-a thigh ón treas
riar an fhir a leas re lá.A sháith.
- 3995] Fadógh ar gríosaigh gnaoi Néill;
fuair nós nach tuillfe toibhéim;
is í as séad craoi dá chineadh;
dá ghnaoi créad nar cuimhnigheadh?- Feidhm dúthchasa dh'aicme an fhir
4000] gan sgur d'fhadógh an einigh;
tug n-a neimheasbhaidh nós mór,
fós an t-eineachsain d'fhadógh.- Teine bheo nach báidh tuile
gnaoi athar fhir Challmhuighe;
4005] an ghnaoi leathansa d'fhleisg Náis
leathursa do theisd Tomáis.- Fada as léir a loise mhór
nír sguireadh fós gá fadógh;
biaidh mar do bhaoi re treimhse,
4010] gnaoi Bhriain nocho bháidheinnse.- Urusa a congbháil gan cheo
an ghnaoi as teine bheo bhithbheo;
sí gan cheo bhíos do bhunadh
is gríos beo dá beathughadh.
- 4015] Eineach Tomáis is teisd Bhriain,
gnaoi Néill dáibh i n-a deirbhshiair;
flaith Cé ní cheileabhsa a nós,
an t-eineachsa is é fhadós.- Connudh nach leigeann í as
4020] a bha 's a eich 's a ionnmhas;
a chrodh uadh ag gach ollamh
ar son nduan an deaghconnadh.- Nír héaradh roimhe im ní neach
le mac Briain Bheinne Coilctheach;
4025] ní mó do éar Niall a-nos,
gach éan ag diall re dhúthchos.- Rug toirbheart n-a theinidh aoil
ar ghnaoi a chinidh flaith fionnGhaoil;
nír sguir sé ag síorchur n-a ceann
4030] lé gur díochradh an doicheall.- Mág Shamhradhán nar éar fhear
geall einigh fhuair ó chineadh,
clú cuanna mar chlú a shinnsear
's ní chuala tú a thuirimhsean.- 4035] Ní obann Niall ní do dháimh;
urusa le gual gabháil
ó bhíos teine ann re headh;
ní mar chrann eile eisean.- Ní mar chách ag díol duaine
4040] bhíos riamh gach fear fíoruaire;
do-ní sé ceartas re cléir
an té chleachtas a coimhréir.- Binn le neach gach ní chleachtas;
fairseang théid a thoirbheartas;
4045] mian le lachnaibh snámh le sreabh,
riar dámh charthair re chineadh.
- Do charsad cliara Banbha
an fáilteach óg osgardha;
tre bhile cruithgheal Caisil
4050] cuirthear file i bhfiadhnaisibh.- Ní comhdhúthaigh dá gach cléir
an sduagh bhéalchorcra bhoinnréidh;
ó bhíos áth ar tuile tonn
do chách uile ní hiononn.- 4055] Ni hionann dúthchas dúinne
's do Dhamh Ré fleasg fionnBhúille,
seach dhán gach dáimhe oile
lán dar ndáinne a dhuanoire.- A ghnaoi síolfad ó só a-mach
4060] úidh Taidhg oile ar Bhrian mBreaghach;
biaidh bham chion Niall a-nosa,
Brian ba chion d'fhior m'anmosa.- Liom maoidhimh a nóis a-nois
mise is Tadhg do thuir Dhurlois;
4065] ar Niall do-chuaidh mo chrannsa,
Niall bhus Bhrian uaibh agamsa.- Orlach ar Bhrian téid a theisd,
flaith Éirne an abhra bhairrleisg;
do bhí Brian ba bhladh roimhe
4070] go rabh Niall ní as nósmhoire.- Mac Tomáis an taoibh leabhair
rug geall ó ghnaoi a chineadhaigh;
ní fhuighe magh mar Mhagh mBreagh,
duine ní gar dá ghnaoisean.- 4075] Do shín tarrsa tuir Cheara
mar bhile ós bharr chraoibhfheadha;
cuirid a n-arm faoi gach flaith,
a ghnaoi ní carn gan chéadbhraith.
- Geall ar uaisle is ar eineach
4080] fuair uaidh cár
[...]
fréamh na ngeilfhiodhbhadh ó ngin
neimhiongnadh a thréan tairsibh.- Teallach n-Eachach go hEochaidh
fan bhfleisg sin ngeil ngnúisleathain,
4085] tuath riu soin nocho sín,
a bhfiu ní fhoil fa airdrígh.- Díreach leanfad a lorg soin
ó Eachaidh mórmhac Maonoigh
go ndeach go Fearghna fleadhach,
4090] an chleath mheardha mhuirearach.- Géag cubhra dar mac Maonach
Baoithín na n-arm n-órchraobhach;
prap dá téachtfholaibh gach tír
le mac mbéaltanaidh mBaoithín.- 4095] Mac Bréanainn ba binn meadhar
Baoithín na mbas ngéigleabhar,
clann Bhréanainn a dteisd tárraidh
gon fhleisg shéaghoinn shoghrádhaigh.- Mac d'Fhearghna na n-each sotal
4100] Bréanainn ba bhog dtiodhlocadh;
an Fearghnasain ní théid troigh
don ghéig neamhfhrasaigh neartmhoir.- Méin Fhearghna agus Aodha Finn
fa mhac Tomáis ro thimchill;
4105] clann mhórRuairc an fine fial
fa bhile nglórshuairc nGailian.- Eochaidh Doimhléan fa dheirc nglais,
Colla Uais fa fhear nDurlais,
fríoth dá ghnúis chorcra choimhréidh
4110] cúis mholta as a mháthoirmhéin.
- Do iadhadar uair nó a dó
ba dhreich mbuig mar bhlath ndonnchnó
clann ghealCholla taoibh re taoibh
ba chraoibh n-Eachdhroma ó Éadaoin.- 4115] D'iomad ríogh ba rosg n-uaine
dh'uaislibh catha Craobhruaidhe
do chomhnaoidhigh caoin a ball
do chraoibh fhorbhfhaoilidh Arann.- Aigheadh as áluinn oirniamh
4120] aige d'uaislibh saorOirghiall;
casmhail aoibh aighthe an deighfhir
re caoir ngairthe a guailteinidh.- Déad gléigheal ar gné na sgath
fuair ó Cholla chláir Theamhrach;
4125] ruisg corra fan chéibh chaissin
méin an Cholla chéadnaisin.- Dá abhra dhonna ó Aodh Fhionn,
dá dheirc gorma ag géig Raoilionn,
dá ghlaic leabhra ag léim chagaidh
4130] do mhéin Fhearghna abhradhduibh.- Glún corr nar cuireadh ar ais
aige ós chionn chalptha sholais,
míontraigh óg ag ú Earca
le líontair bróg bhláithghreanta.- 4135] Cáraid sliasad réidh roigheal,
bruinne mar bhláth caoldroighean,
ucht dealbhchaomh dar dírgheadh rann
seangthaobh míngheal mar mheamram.- O fhuair geall a ghnúis amlach
4140] ar ghurm a dhearc ndonnabhrach,
ar chleith gCláire nír cinneadh
ar áille deich ndoinningean.
- Béal corcra nach creid banfháidh,
rosg mall ag Mág Shamhradháin;
4145] ní hinghill dream re dheilbh sin;
fearr a fheidhm iná a fhaigsin.- Féachfaidhear fulang a lann
lá an tachair re tuir gCualann;
d'aithle Néill fhuair a haithdeilbh
4150] ó bhéim chruaidh a chlogaidfheilm.- Rug a seadh a slait chorcra
tarraing eolach arrochta
ag dáil chrann d'iobhraibh an fhir
acht barr fiodhraidh ní faicthir.- 4155] Cuiridh bas óigfhir Eine
sníomh i gcrann a chraoisighe;
do chomhchasfadh mar an gcrann
le orcharsan a hiarann.- Snámhaidhe as fhearr n-a aimsir
4160] an sduagh dhéidgheal dearcmhaillsin;
is uidhe ar tír do mhnaoi mhoill
ar shnaoi ó thír don abhoinn.- Mac Tomáis mheic Bhriain Bhreaghaigh,
mheic Dhonnchaidh mhóir mhéirleabhair,
4165] ag a riar ní chéala a chrodh,
cliar dh'éara nochon fhéadfadh. Fad- Dath gríoscha ar a gnúis n-amlaigh
inghean Cathail chreacharnaidh
slios geal masa geal sneachta
4170] far fhear d'fhios a haigeanta.- Geall gach ríoghna
[...]
inghean chorcra í Chonchubhair;
inghean Ailbhe ar aoi a féile
gnaoi Shaidhbhe nír shoidhréime;
4175] a tiodhlaicthe gach laoi ar lón,
do ghnaoi a fionnmhaicne is fadógh. F.
- Ní beag easbhaidh Inse Fáil,
ní headh nach easbhaidh anbháil;
tug an Coimdhe do chách cor
4180] a fháth nír dhoilghe dhosun.- Ar n-easbhaidh n-a heasbhaidh truim
ní heasbhaidh í gan fhochoinn;
do-bheir soin chách gan chuimhne
an fáth fhoil gar n-easbhaidhne.- 4185] Re luadh na n-easbhadh uile
mó d'easbhaidh an t-aonduine;
trom an béad rer samhladh sain
a éag as adhbhal d'easbhaidh.- Mág Shamhradháin an bheoil bhinn
4190] ní beag an easbhaidh d'Éirinn;
mé go croidhe gum chneasghuin
is é oile ar n-aoineasbhaidh.- Doirbh aoinfhear mar é dh'agháil
d'éis mhúinte Méig Shamhradháin;
4195] gan a bheith, a Dhé, gar ndíon
nocho cleith é dhar n-imshníomh.- Bás meic Bhriain rub úr n-ochta
tug fúinn fuath an ábhochta;
dul do sgaith Chorainn a curp
4200] do aith orainn ar n-ábhocht.- Tomás mhac Briain bruinne geal
rob é coimhéad críoch nGaoidheal;
an tráth ro mhar flaith Feabhail
maith do ghabh ó Ghaoidhealaibh.
- 4205] Do thoit eineach Inse Fáil
ar ndula mheic Bhriain bhonnbháin;
nuair do-chuaidh ceann Feimhin
do-chuaidh gach dream dheigheinigh.- Tomás Mág Shamhradhán shaoir
4210] ba mhinic inn n-a fhochraoibh;
truagh mar ro-chuaidh fear Finne
uainn re headh na haislinge.- Nír lamh aoinfhear thiar ná thair
theacht dh'argain mheic Bhriain Bhreaghaigh;
4215] do bhí ar bhreith dó go ndeachaidh
breith a mbó ó Bhréifneachaibh.- Goill is Gaoidhil ag guidhe
ar anmain fhir Aolmhuighe;
maith fian Bhanbha re gach mbocht
4220] re mian a anma d'fhurtocht.- Maith do thuar thaighe nimhe
a almsa is a aithrighe;
a dtug flaith Monaidh a-maigh
maith ro fhoghain dá anmain.- 4225] Gach neach rerbh áil a fhagháil
fuair maitheas Méig Shamhradháin;
ba mian le sgaith bhféil bhFeabhail
a mhaith féin ag fileadhaibh.- A-déar risgá huair as fhearr?
4230] dh'éigsibh Alban is Éireann
a-tá líon catha dhá chur,
a ghríobh Mhacha, gud mholudh.- Táinig rinn ar dtreise id thaigh,
a mheic Bhriain an bhairrleabhair;
4235] ar dtreise, a fhir Fhinne, ort
do-bhir inne gan fhurtocht.
- Do chrích Bhréifne leath ar leath
do chaithfeadh uile a eineach;
ní chaitheadh sé acht réidhe rinn
4240] is re a ré fhéile i n-Éirinn.- Ní fríoth orraim d'fhior uainne
i nGlinn Ghaibhle ghéaguaine
re ndul do ghríbh Chunga ó chách,
do rígh nírbh urra a óglách.- 4245] A mhac féin táinig n-a theach
mar ro orduigh Dia dúileach;
do sduaigh Bhoirne nochor bhás
an t-oighre do thuair Tomás.- Tomás mhac Briain barr naoidhe
4250] 's sluagh Éireann gá éagcaoine
tug a chumha do chách cor
go bráth ar ndula dhoson.- Iomdha tír a-tá go sé
i leon uile dhá éise;
4255] do thraoth méad borrfaidh Bhanbha
ar n-éag d'onchoin Eachlabhra.- Gidh iomdha anbhuain eile
do dhíoth churadh Caoinrighe,
gidh doirbh gach ní ar ndula dhó,
4260] an chumha ní hí as oso.- Do thoirrsigh daoine an domhain
cumha ghéige gormChodhail;
dubhach slógh Banbha dhá bhás,
ba mór a dtarbha ó Thomás.- 4265] Ar chan cách nír cheilte dhúinn
re mac mBriain an bhairr chladhúir;
'Toirseach bean ar muigh Mhumhan,
a thuir Bhreagh, ód bhaoghlughadh.'
- Fa-ríor ní bharr sinn go sé
4270] ar éis aoncharad fíre;
a-tá sinn ar ndola dhuid,
a chinn Chobha, gan charaid.- Ach rob iomdha ag teacht dod thaigh
dámha a hÉirinn 's a hAlbain;
4275] beith ar th'uaigh, a fhir Oiligh,
do-bhir uainn gan t'ionnsoidhidh.- Do chumhasa, a fhir Fhearta,
tug oirne easbhaidh imdheachta;
mór dhom neart do-chuaidh ar gcúl
4280] ód leacht bu thuaidh ag tiompúdh.- Mairg a-tá mar tú dhá éis
a dtug dhúinn inn gá fhaisnéis;
fuarus gach ní ar dán a dhuan,
gé dho bhí a ndál go diombuan.- 4285] Diombuan bó, nír bhuaine each,
ag mac Bhriain gá mbinn buidheach;
fuair ba thoil ar chaith don chrudh,
maith do chaith soin an saoghul.- Seasg gach bó chríon i n-a choill
4290] d'éis Mhéig Shamhradhán shúlchoirr;
uathadh gort ar a bhfuil fás
do bhuin ar dtocht do Thomás.- Tomás mhac Briain, barr corcra,
leannán is barr bantrochta,
4295] maith a chuing do chraoibh Dhuibhe,
nír thuill aoir ná heasguine.Ní
- Ar ghuth éinfhir anaid Bréifnigh
báidh lem chroidhe an cleas ra-niad
neart is na hógaibh gor éirigh;
4300] do thógaibh ceart éinfhir iad.- Ríoghraidh Bhréifne na mbrat gcorcra,
curaidh uallcha nar ob gleo,
foireann gach cláir fhéarmhaoith eagair
re gráin éanlaoich leagair leo.- 4305] Niall mhac Tomáis na dtreas n-ághmhar
is é an t-aoinfhear ó bhfill céad;
ní ghabhann fear d'Íbh Ruairc ríghe
gan chuairt i dteagh gríbhe Gréag.- Mág Shamhradhán
[...]
Midhir,
4310] Mongán Cruachna chorcras rinn,
géabhaidh gríobh Ghaola go gealBhóinn
dá shíol Aodha fleadhmhóir Finn.- Fa Chonnmhaicnibh le cath mBréifne
béaraidh sidhe le sleigh ngéir;
4315] fuath Bréifnigh im Airear n-Eithne
téighfidh claidheamh neimhthe Néill.- Dá shleigh leathna leomhain Teamhrach
tús na ngaithleann ghéabhas siad;
tosach troda dháibh ó dheoraidh
4320] dá láimh bhoga leomhain Liag.- Gá bhfios dúinne nach dó treabhthair
Teallach n-Eachach an fhuinn ghloin,
ní thabhair Niall dóibh a dílse,
do fhóir Brian an tírse thoir.
- 4325] Tús imreasna ó fhearaibh Bréifne
ag baidhbh Chruachna an chomhráith shuairc,
flaith Beannchuir ag boing re tachraibh
teanchair do chloinn rathmhair Ruairc.- Teallach n-Eachach na n-arm líomhtha
4330] ag léim bhearna bíd re chois;
gé robh ar sódh iad nó ar anshódh
ní brón do-niad rashlógh Rois.- Croidhe fiadh ag faisgin chuanart
ag cath bhiodhbhadh bídh re Niall;
4335] bídh ag bile Dhor go diaghair
cridhe chon fiadhaigh go fiadh.- A pheall taoibh ar dteacht ón chliathaigh
cotún uaine
[...]
is í in-uair chagaidh a chearchaill
4340] a thruaill sgabuil bhearntoill bhláith.- Deargthair leis ar láthair chliathcha
a chroinn fhaobhraidhe a fhál sgiach;
do-niad ar bearna i luing lubhair
buinn a fheadhna im churaidh gCliach.- 4345] Ag so an drongsa, a dhreagon Uisnigh,
uathadh tír nach téigh a nós,
do chroidhe fial, a bharr Bréifne,
crann im nar iadh féithle fós.- A Mhéig Shamhradháin ó Shionainn
4350] nar sheol boidhre do bhreith cheall
[...]
brughaidh do bhuadha
Ulaidh, a fhir Chluana id cheann.- Deirge agus gile id ghnúis tibhrigh,
a thuir Bhréifne re mbím chois,
4355] an dá dhath ba dhual ar foirinn
id ghruadh, a sgath roibhinn Rois.
- Rugais geall ó ghné na dtorchraobh,
a chruth míndearg meic mheic Bhriain;
geall, a sgath Banbha, ba breithte
4360] re dath t'abhra ó eite an fhiaigh.- Fuarais dealbh nar dhorchaigh míorún,
a mheic Thomáis na dtaobh seang,
léir ar dhath do ghruaidhe gairthe
nach smuaine, a sgath Aichle, fheall.- 4365] Tuar ratha do ríoghraidh Bhréifne
beith go mín dod mhalaigh shuairc;
fóbra dhod léim, a fhlaith Íle,
maith do bhéin ríghe d'Íbh Ruairc.- Ceinéal mBréanainn na mbrugh ndaoineach
4370] dream as fhéile do fhuair sionn;
ar dtriall ót fhéin, a fhir Bhaoille,
gar dtigh féin badh aoidhe ionn.- Nír sgibh croidhe churadh Saingil
re sonn gcorcra gcraoiseach réidh;
4375] troigh an fhir agus a abhra
ní sgibh re goin ngallgha ngéir.- Ruathar feirge flatha Manann,
a mheic Thomáis, ro chuirfeadh sgáth;
glór ro bhéaradh éad ar Oilill
4380] a-déaradh géag roibhinn Ráth.- Ball einigh nar urmais Guaire
do ghabh ar bhronnadh bhó laogh,
togbhaidh barr Cearna ar ar gcongnamh
ball nach dearna Conghal Claon.- 4385] Nír ghrádhaigh Niall naidhm a chlaidheamh
ná a chuach mbreac ná a bhrat ná a laogh;
sairghidh rí Duibhe re daidhbhreas
duine gá mbí saidhbhreas saobh.
- Mág Shamhradhan shíodha an bhrogha
4390] bhriseas cliathach re cró sleagh;
is lór do thoirmeasg a theichimh
slógh coimhleasg re beithir mBreagh.- Tearc im Bóinn baile nar thaisdil,
tearc im Chruachain críoch nar airg,
4395] ionmhuin le Niall adhaigh fhada
faghail chian aga ar gach n-aird.- Fuil Éibhir fa a aighidh bhfáiltigh,
fuil na gColla tre chrú Néill,
siad n-a n-eanglais im thuir dTeamhra
4400] fuil Fhearghais fuil Fhearghna fhéil.- Mac Nualaidhe do-ní a shluaigheadh,
síodh dá cheangal, creach dá deilbh;
táth na sluagh ar bile mBanbha,
tuar nimhe tuar faghla an feidhm.- 4405] Rinn gliadh beodha ag brisiudh chliathcha
ag cleith Éirne an earrla bhuig
ar los na dteach
[...]
ní bhuail neach acht
[...]
i dtroid.- Deireadh feadhna ag fágbháil tachair,
4410] tosach inn gá abhra dhubh,
tús do iarr ar a fhear comtha
is Niall i dteagh ndorcha ag dul.- Ní hé uamhun a arm séanta
slóigh Dhanar do dhruid re Niall,
4415] acht méid ghairge con í Cholla,
airde dá cor orra ós fhiadh.- Laisgidh searrach slat i ndeabhaidh,
drúcht mar mhónainn i meor bhug;
cuiléan lonn ag léim go damhraidh
4420] bonn Néill go talmhain ní thug.
- Borb re comhursain cleath Mhálann,
mín re héigsibh a ucht geal,
n-a fhaire fa ghlaisGhlinn nGaibhle
craidhe fairsing baidhbhe Breagh.- 4425] Teallach n-Eachach nar ob chliathaigh
cródha an tionól téid fa bhreith;
ag flaith Ráth ní róigh a fhulang
tóir i n-Áth Chulann gar gcreich.- Cotún uaine im airgneach Cruachna
4430] coiléan buailteach bhriseas ghliaidh;
buarach trom ma onchoin Uladh
folchaidh bonn curadh i gcriaidh.- Ní thréigfe mé ar mhaithibh Connacht
ceinéal mBréanainn bhriseas maidhm;
4435] m'aire ar n-ól na dighe dearmaid
ar slógh bhile sheangbhuig Shainbh.- Deargaidh sneachta snuadh a leacan
nó an lá bruithneach bhíos re gréin;
fleachadh ag garadh a ghealbhall
4440] aghadh leathan neamhghann Néill.- Is áireamh réaltann i reo gheimhridh
guth ar onchoin Átha Cliath;
is obair dhuine ar mbreith bhreithe
beith ag tuibhe chleithe Cliach.- 4445] Obair shamhraidh sheabhaic Bhréifne
buaidhreadh Uladh an fhuinn réidh;
adhbhar eagla an obair gheimhridh
freagra chogaidh neimhnigh Néill- Niall mhac Tomáis na dtreas meinic,
4450] mac meic Bhriain na mbratach ndearg,
is blagh do rath dreagain Dealbhna
eagail le cath n-Eamhna a fhearg.
- Ar ghuth Athracht anfas Muire
ag móradh cháigh cuma dhamh;
4455] géabhaidh linn Luan na n-anman
sinn dá gruadh ghlanbhall go gar.Ar guth
- Leaghadh don Ghalltacht gnaoi Néill
Goill Fhódla fhuair dá choimhléim
cosmhail ar dath le neart Néill
4460] ní tearc
[...]