Corpus of Electronic Texts Edition
The Book of O'Hara (Author: [unknown])

section 7

VI

Tadhg Mhac Giolla Brighde Meic Bhruaideagha .cc.


    1065]
  1. Ciondus fríth fearand Luighne
    ó rígh Fódla férghuirme?
    fir bhoga cathurrdha ó gCéin,
    foda ón athurrdha iaidséin.
  2. Ní fearand fríth gan fhachoin
    1070] ó mhaicne Cuinn Chédchathoigh,
    fuinn lánshocra do líon mil
    le síol árracha Éimhir.
  3. Mór do fhuilngiodur impe
    d'imshníomh uile is aidhmhillte,
    1075] d'anbhuain chatha, dho chogthoibh,
    sgatha in daghshluaigh dhíoghaltoigh.
  4. Tadhg mhac Céin céidfhear do ghlac
    Luighne a gcath Crionna ó Chormac
    ar son a eadrána air
    1080] ar ccor theagmhála um Theamraigh.
  5. Dála Laoi nar loc iomoidh,
    mac Cormaic ghil Ghaileangoigh,
    d'uaim a ghlainshlightheadh do ghabh;
    ainmnighthear uaidh an t-achadh.

  6. 1085]
  7. Ar chosg Í Ruairc fuair an fear
    Luighne ó Ruaidhrí rí Gaoidheal,
    flatha gan taithleach dtachair,
    Taithleach chatha Conachair.

  8. p.90

  9. Cairt ar Luighne na learg nglan
    1090] Ó Ching Risdeard rí Sagsan
    do réidhigh Aodh Ó hEadhra,
    an féinnidh saor soidhelbha.
  10. A Art Ó hEadhra a n-Áth na Ríogh
    rug Féilim—fada an t-imshníomh—
    1095] cóigiodh cairt an oirir fhinn
    ar n-oicchidh Airt fa Fhéilim.
  11. An seisiodh cairtse ag Cormac
    ar clár bhfionn na bhfochanbhrat,
    cairt as dísle san domhan,
    1100] an tírse a hairc dh'fhuasgoludh.
  12. Laoi mhac Cormaic, ciabh na sreath,
    Art is Aodh, Tadhg is Tailteach,
    ní leig a ngar Luighni a lot,
    ní mhar dá gcuimhni acht Cormac.

  13. 1105]
  14. Sé féin as mhó fhuair dá hulc,
    é bhus fearr seal dá sochrucht,
    sé ar maith as cheand dá chineadh;
    flaith 'n-a cheand ní cuirfidhear.
  15. Ó aois naoighean gus a-niogh
    1110] ag cosnamh críche a shinnsior
    a-tá taibhgheoir brúigh Bhearbha
    d'aimhdheoin tnúidh gach thighearna.
  16. Ní rug aonlá ar n-éirghe a-mach
    ó aois leinibh laoich Theamhruch
    1115] ní ar talumh bhudh leathtrom lais
    ar thamhan ndearccorr nDurlois.

  17. p.92

  18. Síol gCuind agus clanna Céin,
    mór lá do-rinni riuséin
    osadh síth comhdháil cogaidh
    1120] mun gcrích ttonnbháin dtiobradaigh.
  19. Mór lá nar choigil Cormac,
    gur shaor í ar a hothorlot,
    sgaoi sheancholg dtirmlígeal tte
    d'imdhídean leathbhord Luighne.

  20. 1125]
  21. Meinic do bhí a bhas leaphar
    fa cholg dtrom dá tuirseaghadh,
    dá mbeath gur fhada in adhaigh,
    's a each aige ar aradhuin.
  22. Meinic bhós do bhean chasnoidh
    1130] don bhais séghoinn solusghloin
    crann sean as neamhfhoirfe neimh
    ar feadh geamhoidhche geimhridh.
  23. Meinic do cheangoil cuisne
    an cneas nar chlaoi athtuirsi
    1135] re beirt bhfuair ngoirméidigh ngil
    fa sduaigh choirrghéigil Chaisil.
  24. Do ghabh Cormuc gu nua a-niodh
    dó féin coidhche is dá chineadh
    críoch Luighne ass í gan urraidh—
    1140] ní as duilghe dá ndubhramair.
  25. Fuair Luighne na lubhghort bhfionn,
    d'éis a dtorchoir 'n-a timchioll,
    lot cáich is coimhdhe a a chinidh
    'n-a sáith d'oighre ar éinshlighidh.

  26. p.94


    1145]
  27. An uair as dóthcha a ndol as
    ar shíol gCéin as ann fhásas
    pailm do mhórchrann trom thoroidh
    'n-a lóchrand lonn lasamhoin.
  28. Ní mór nach mac a samhla
    1150] Feniox an t-én allmhurdha
    don ríghealbha do chloind Chéin,
    na croind fhíneamhna a héinfhréimh.
  29. Ní mó ná aoinén uile
    iomthús na n-én neamhdhuidhe,
    1155] bhíos aca go bráth san bhioth
    slata gan bhláth gan bhisioch.
  30. Saoghal gach eoin don ealtoin
    go gcuirthir é a n-illreachtoibh
    —iomdha líne dh'fhiaghuin air—
    1160] míle bliaghain do bhliadhnoibh.
  31. Én soin le bhfaghthor gach fios;
    tionóilidh, an tan tuigeas
    a bheatha a ndeiriodh ag dol,
    sreatha teiniodh 'n-a thiomchol.

  32. 1165]
  33. Do-níthior ainnséin re headh
    luaithreadh beag dhe fa dheireadh,
    go dtéid sé a n-illreachtoibh as;
    mindleantair é as a eolass.
  34. An luaithreadh cédna a gcionn trill,
    1170] téid sé re haimsir aithghirr
    fa dheoigh 's na reachtoibh reimhe
    d'fheartoibh an eoin ainglidhe.

  35. p.96

  36. Ní bhí éinmhí gan an t-én,
    's ní bhí dhíbh ann acht éinén;
    1175] iongnadh gach cás don dá chor,
    fás is iondramh na healtan.
  37. Mar soin do chlannmhaicne Chéin;
    mar thiaghoid as go héinfhréimh
    tig an fhrémh bhós 'n-a bile
    1180] do nós na n-én n-ainglidhe.
  38. Uair is fiche fuair a lot
    ó Thadhg mhac Céin go Cormac
    gan aodhaireacht éinfhir air
    saoroireachd céillidh Clároigh.

  39. 1185]
  40. Ní fríth éanuair aca sin
    nar fhás díbh dh'éis a n-imnigh
    dá ndeirbhfhine féin dá bhfuil
    ceinnbhile ó gCéin do chabhuir.
  41. Fada do bhádur fa bhrut
    1190] go teacht chuca do Chormuc,
    gur shaor geilfhiodhuch clann gCéin
    an crann deireanuch díbhséin.
  42. Amloigh do bhí a bhél corcra
    'n-a naoidhin óig éadrochta
    1195] gan aithne ar achadh a shean
    a haithle a athar dh'oighiodh.
  43. Goirid d'aimsir dá éis soin
    go dol dó a ndígheann cogaidh,
    gruaidh fhinnmhíolla shuilbhir hseang,
    1200] fuilngidh imshníomha Éireann.

  44. p.98

  45. Mór dh'ulc fuair bhur bhfear suirghe
    fad cheannsa, a chríoch sheanLuighne;
    maith do chuir leis agus libh
    gan fhoil a chneis do choigil.

  46. 1205]
  47. Ó chéibh mbuig go bonn ttaisgheal
    ní fhoil ball dá bhallaibhsion
    —ní ró teasmholta ar thuir mBreadh—
    nach phfuil treasghonta ad thimcheal.
  48. Ní fhuair neach comhmaith an cheirt
    1210] a-tá ar Luighni ag laoch Deirgdheirc,
    críoch na gclaontamhan bhfiar bhfionn
    a n-aontalamh d'iadh Éirionn.
  49. Míle acht dá bhliadhoin a-bháin
    ceithri céad—ní cúis tseachráin—
    1215] don chrích ainghlidhe ag cloinn Chéin
    gan ainbhfine ag roinn riuséin.
  50. Andamh aoinneach riamh roimhe,
    dá bhféachthaoi in réim ríoghroidhe,
    gan cheart nua ar atharrdha in fhuinn
    1220] go hua gcatharrdha gCriomhthoinn.
  51. Do shliocht Taidhg mheic Céin chalma
    lór a fhad as atharrdha,
    clár óir na gcraobhleas gcorcra;
    dóibh ní haoibhnios iasochta.

  52. 1225]
  53. Fuair Cormac féin mar gach bhfior
    —maith do lean lorg a shinnsear;
    gá ní as domhaolta um barr mBreadh? —
    comhaonta Gall is Gaoidhil.

  54. p.100

  55. Cormac mac Céin nar chlaon breath,
    1230] far iadhsad ógbhoidh Luighneach,
    a gcosg foghla, a ndíon docra,
    gríobh comhdha na cródhachta.
  56. A ré lán, a lán mara,
    a ngrian tar éis fhearthana,
    1235] flaith as rodhaingne rún gnáth,
    as úr comhairrle, a gconách.
  57. A sgur feirge, a bhfraoch deabhtha,
    a dtinne dh'ór aithleaghtha,
    dar chaith an ríghe reimhi
    1240] a bhflaith fíre foirghlidhe
  58. A mír chruadha, a gceann uidhe,
    inghilt súla sochoidhe,
    tileadh clár na bhfiodhbhudh bhfionn,
    grádh na bhfionnbhan nach bhfaicionn.

  59. 1245]
  60. Ciondus fríth mar fuair Máire
    amladh óir ón amháille
    dá deirc gcuirr mongfhabhroidh mir
    ó ollamhnoibh fhuinn Éimhir.
  61. Gé fhuair inghean Mhaoil Mhuire
    1250] d'aonláimh uatha a n-ionmhoine;
    gidh bé dá dtabhroid a dtol
    ní thabhroid é gan adhbhor.
  62. A n-orrláimh dhuine ar domhan
    acht dúinne an t-aois ealoghan
    1255] ar chóir taisgeadha ní thig
    aisgeadha óir ná airgid.

  63. p.102

  64. A seoid bhuadha, a bruit chorcra,
    tug sí sealbh a n-iasochta
    don luchd taisgeadha do thogh
    1260] a huchd aisgeadha a n-ughdur.
  65. Searc na n-éigeas dá dreich ndil
    saoilim nach slad a n-aisgidh;
    fáth a n-ionmhoine ag dol di
    gan chrodh d'ionghaire aici.
  66. Cionnus

Aois an Tigherna an uair do-rinniodh an dánsa 1584 Aois an Tigherna an uair do cuireadh cath Crionna eadhón dhá chéd bliaghan[...]


p.104