Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Duanta Eoghain Ruaidh Mhic An Bhaird

Author: Eoghan Ruadh Mac an Bhaird

File Description

Electronic edition compiled by Benjamin Hazard

Funded by University College Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project

1. First draft, revised and corrected

Proof corrections by Benjamin Hazard

Extent of text: 2890 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College Cork.
College Road, Cork, Ireland.—http://www.ucc.ie/celt

(2003) (2008)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402365

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.

Sources

    Manuscript sources
  1. Brussels, Bibliothèque Royale MS 6131-6133.
  2. Dublin, Trinity College, MS H. 1. 6: see T. K. Abbott and E. J. Gwynn (eds.), Catalogue of Irish manuscripts in the library of Trinity College, Dublin (Dublin: Hodges and Figgis, 1921).
  3. Dublin, Royal Irish Academy, MS 23 N 26: see K. Mulchrone, T. F. O'Rahilly et al. (eds.), Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy, fasc. 14.
  4. Dublin, Royal Irish Academy, MS 24 P 27: see Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy, fasc. 18.
    Literature
  1. Breandán Ó Buachalla, 'Cúlra is tábhacht an dáin A leabhráin ainmnighthear d'Aodh,' Celtica 21 (1990) 410–13.
    The edition used in the digital edition
  1. in Duanta Eoghain Ruaidh Mhic An Bhaird, Ed. Tomás Ó Raghallaigh. , Galway, Ó Gormain Teach na Cloidoreachta (1930) page 64–116

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

All the editorial text with the corrections of the editor has been retained.

Editorial Declaration

Correction

Text has been checked, proof-read and parsed using NSGMLS.

Normalization

The electronic text represents the edited text.

Hyphenation

The editorial practice of the hard-copy editor has been retained.

Segmentation

div0=the whole text. div1=the individual poem. Pagebreaks, metrical lines and quatrains are marked and numbered.

Interpretation

Names of persons (given names), and places are not tagged. Terms for cultural and social roles are not tagged.

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the Poem.

Profile Description

Created: By Eoghan Ruadh Mac an Bhaird, an Irish bardic poet (c.1570?–1630?). Date range: c.1600–1610.

Use of language

Language: [GA] Whole text in Classical Modern Irish.

Revision History

Corpus of Electronic Texts Edition: G402365

Duanta Eoghain Ruaidh Mhic An Bhaird: Author: Eoghan Ruadh Mac an Bhaird

p.64

Leabhran Gaedhilge

Eoghan Ruadh Mac An Bhaird cct.
  1. 1] A leabhráin ainmnighther d'Aodh,
    2] atá libh léighionn neamh-dhaor,
    3] go hInis bhfódghloin na bhFionn,
    4] bhus milis d'ógbhuidh Eirionn.
  2. 5] Atá i dteanguidh ar máthar
    6] sonn —ga saoire soláthar?—
    7] léighionn bhus cian ar cuimhne
    8] i bhfiadh Eirionn iath-ghuirme.
  3. 9] Atá ar na tionól sonna
    10] cnuasach glan déas ndíoghlioma,
    11] do thriath sluaghaidh Gulban Guirt,
    12] as cluanuidh ughdar n-ordhuirc.
  4. 13] Teagasc diadha ar a dhruim sin,
    14] eolus ealadhna an ghaisgidh,
    15] d'iath Eirionn agoibh anois,
    16] léighionn caguidh is cunntois.
  5. 17] Ag ceangal chairdeas a síodh,
    18] ag toirmeasg uilc is fairbríogh,
    19] nó ag triall caguidh gi-bé bheas,
    20] ní habuidh é acht led t-oideas.

    6. p.66

  6. 21] Meic eagailsi gidh iad ann,
    22] tarbhach don lucht ros-léaghann,
    23] 'san ord ghaisgidh gi-bé bheas,
    24] bhur bhfaigsin ní hé a aimhleas.
  7. 25] Aodh Ó Domhnaill, dóthchais cáigh,
    26] arnad—léaghadh, a leabhráin,
    27] a bhfuil leibh labhair iar soin,
    28] ná ceil ar dhaghfhuil nDálaigh.
  8. 29] Ar Shíol nEoghain, druim ar dhruim,
    30] nó ar laochraidh chinél gConuill,
    31] ná bíodh t'fhoilcheas, toill a dtoil,
    32] oircheas roinn ris an ríoghraidh.
  9. 33] Ná ar neach don chloinn charfus sibh,
    34] Ír, Éiriomhóin nó Éibhir,
    35] nó Luighdheach mheic Íotha Fhéil,
    36] ní bad sgíotha ód reic riúiséin.
  10. 37] Ní badh sgíotha dot sgéulaibh
    38] na Búrcaigh, na Builtéaruigh,
    39] na Gearoltuigh do thuill toil
    40] tar seanfholtaibh fhuinn Fhionntoin.
  11. 41] Ar neach do shliocht Ghaoidhil Ghlais
    42] ná ceil gach iúl dá bhfurais,
    43] ná ar Sheanghallaibh fóid na bhFionn,
    44] lér cheanglamair óig Eirionn.

    12. p.68

  12. 45] Meic ollamhan Innsi Fáil,
    46] beidh romhuibh lán do lúthgháir,
    47] god choimhreic ó bheól go budh bél,
    48] badh oirdhreic t'eól san oilén.
  13. 49] Tabhair ar gach n-aon umhla
    50] don aos eagnoidh ealadhna;
    51] connailbhe as dú ris an dreim,
    52] tú ar a ccomairghe cuireim.
  14. 53] Ar son go sealbhuighim sibh
    54] d'U Dhomhnaill tar fhonn bhFionntain,
    55] an fonn ar gach taobh tiomchuil,
    56] ronn ris gach n-aon d'Eirionnchaibh.
  15. 57] Ar nGaoidhil ar bFionn—Ghoill féin
    58] beannacht tré dhíograis dóibhséin
    59] beir mo bheannacht go fonn bhFáil
    60] beannacht sonn leibh, a leabhráin.

    A leabhráin.

    16. p.70

    Sgeala Craidhte

    Eoghan Ruadh Mac an Bhaird cct.
    1. 1] Truagh do chor a chroidhe tim;
      2] beag an díoth t'olc no t'inghreim:
      3] ón mhéid toirbhire do thoil
      4] téid bhar n-oirbhire a n-asgoidh.
    2. 5] Urusa t'ionntódh ar ais,
      6] mór do-gheibh fios bhar bhforais;
      7] truagh do chor, ní cás do shíodh,
      8] gá ttás do dhol a ndeimbríogh.
    3. 9] Ná seachnadh dhuine ar domhan
      10] bhar ngríosadh, bhar ngortoghadh:
      11] as t'ucht ní hintinn meisi,
      12] gá dulc t'inntinn uaisleisi?
    4. 13] Gidhbé sgél do reacadh ruinn
      14] an tráth-sa a dtaobh I Dhomhnuill,
      15] mo náire 'na amhghar ort,
      16] ádhbhar gáire do ghluasacht.
    5. 17] Do-chím tar chenn gach diomdha
      18] uaim dár thuill mo thighiorna
      19] ar a chneidh nach coduil sibh,
      20] neimh bhar gcogaidh do-cíthir.

      6. p.72

    6. 21] Caidhe an chúis do chuiris róimh,
      22] caidhe an uaisle nó an onóir,
      23] caidhe an fhearg-gomh ané anois,
      24] más é do threaghdadh tárrois?
    7. 25] A ndíaigh a n-abruim oraibh
      26] a chroidhe bocht banamhail,
      27] fá fhlaith sriobhshrotha Sligigh,
      28] maith t'ionghotha im fhoighidin.
    8. 29] Lámh I Dhomhnuill Dúna ós Sáimh
      30] d'easgor más fhíor san Eadáill,
      31] cúis bhur n-amhluaigh ós sí soin,
      32] ní hí an anbhuain gan fhochain.
    9. 33] Gidh eadh, ní hí h'eagla féin
      34] budh cás libh, gér lór d'oilbhéim,
      35] acht don triall tarla roimhe,
      36] 's d'iath Bhanbha go mbeanfoidhe.
    10. 37] D'éis a ndearna go nua anois
      38] san easgor fuair flaith Bearnais,
      39] gá dtás robadh soiréidh sinn
      40] acht cás oiléin na hEirinn.
    11. 41] Gidhbé tá ar reacadh ruinn
      42] dá gcluineadh críoch chlann gConuill,
      43] do mheasfadh a míobhuaidh féin,
      44] an easghlan shíodhfhuar shoilléir.

      12. p.74

    12. 45] Dá gcluineadh sliocht Ghaoidhil Ghlais
      46] a gcuala ó mhac mheic Maghnais,
      47] budh mór bhfáth gcomhrúin fá a cheann
      48] ag bláth fhionn-mhúir na hEireann.
    13. 49] As sé adéara gach duine,
      50] da bhfillti réim Rughruidhe
      51] cia linn do laoidhfidhe anocht,
      52] ó saoilfidhe inn d'fhurtocht?
    14. 53] An Coimsidh do-chí bhar ndáil,
      54] a chríoch Mhac Míleadh Easbáinn,
      55] go bhfégha ort is oirne,
      56] sgéla ar olc nár fhaghaim-ne.
    15. 57] Bíodh nach cás ar dearbhadh dhúinn,
      58] bíodh nach budh filleadh fortúin,
      59] iomdha anoss fá dhoghruing de,
      60] 's ní a los I Dhomhnaill Daoile.
    16. 61] Easgor láimhe laoich Éirne
      62] tug ar chridhibh coimhéirghe:
      63] an teidhm tárra go dtí uadh,
      64] ní bhí acht námha léan neamhthruagh.

      Truagh.

    17. 65] Dá gcluineadh a gcuala mé
      66] inghean iarla fhóid Mháighe
      67] truagh an bedhgadh do bhéaradh,
      68] truagh an treaghdadh tairreaghadh.

      18. p.86

      Comhdhail Siothchana

      Eoghan Ruadh Mac an Bhaird.
      1. 1] Dána an turas tríalltor sonn,
        2] fada atá ag tocht 'na thimcholl,
        3] geall re hoighidh an eachtra,
        4] doiligh earr na huaisleachta.
      2. 5] Re leathtrom cogaidh Chráoi bhFloinn
        6] do mealladh mac Uí Dhomhnaill,
        7] ag thriall ré haigneadh n-anba
        8] i gcaidreamh fhian n-eachtronna.
      3. 9] Dána an chúis do chuir roimhe,
        10] gá dtám acht tug Rudhroidhe
        11] aighidh ar an lucht ros ling,
        12] lér airigh d'ulc 'na oirchill.
      4. 13] Deacair aghaidh orra soin,
        14] iomdha ar a cheann cúis bhaoghail,
        15] lucht cruadhaighthe caingneadh réidh,
        16] gruamaighthe airgeadh n-aigmhéil.

        5. p.88

      5. 17] Atáid re a ucht i n-Áth Clíath
        18] óig ar ar himreadh mídhíach,
        19] mór ngoimhfhéchsin ré a ghnúis ngloin,
        20] cúis roidhéisoin a rochtoin.
      6. 21] Iomdha cúis imnidh aca,
        22] iomdha mairg mná deórata,
        23] iomdha leacht as a losain,
        24] diongna a theacht ón turus-soin.
      7. 25] Na róid ina roicheadh soin
        26] go dtráasda i dtreallaibh coguidh,
        27] taigh ligh go síothchánna sonn
        28] fiochnámha aingidh eachtronn.
      8. 29] Taisbentor sonn seal oile
        30] gnúis uathmhar na hamhsoine
        31] 'na dreich roighil saordha sáimh,
        32] 'na haighidh mhaordha mhacáimh.
      9. 33] Gibe an tráth sa theagmhus dó,
        34] iomdha foireann fuair anró,
        35] do tháirtheghadh a dtocht sin
        36] ag fáithléghadh olc idir.

        10. p.90

      10. 37] Atáid, narab díth dhosan,
        38] croidthe a chomthach bhfoghla-san
        39] ag léim d'urghráin na heachtra,
        40] ní céim d'faghbhail aigeanta.
      11. 41] Iomdha ag úaislibh Innsi Bhreagh,
        42] ag mnáibh, ag macoibh fileadh,
        43] ré léghadh leóin as a los,
        44] meoir da dtéghadh fan turos.
      12. 45] Gidheadh measuid óig Eamhna,
        46] do dhruim toice a dtighearna,
        47] an turus-sa fa dtéigh mé,
        48] 'nachcéim urusa aige.
      13. 49] Foghla gráineamhla an ghille
        50] ní chuimhnigh cath Duibhlinne,
        51] lé fonn a shíothoighthe soin
        52] fa fhonn bfíochfoirbhthe bFionntoin.
      14. 53] A ndearna orra, as é a shuim,
        54] maithtear do mhac I Dhomhnaill,
        55] gur thaisentor tocht 'na gceann,
        56] ní aisecthar olc na hEireann.

        15. p.92

      15. 57] Tugadh leo a bhfioch sa bhformad,
        58] ar rún ceannsa ar cháon chomhrag,
        59] fuath aroile, rún cogaidh,
        60] ar rún toile tugadair.
      16. 61] Tiad gnúisi giolladh ndorrdha
        62] roimhe i reachtaibh searcamhla,
        63] meanma goimheamhla Gall ndúr
        64] le barr soimheanma ag síothlúdh.
      17. 65] Móide a ro-fháilte roimhe
        66] go bhfúair siad síoth Rúdhraighe,
        67] an gartoirear far glé Conn,
        68] nar haltoigheadh é ag eachtronn.
      18. 69] On tráth fa dtáinig na gceann
        70] fear ionaid áirdríogh Eireann,
        71] briagh na gcéimionnaibh ní chuir,
        72] sídh Eirionnaigh ní híarthuir.
      19. 73] Leis an ngealladh ghealltar lais,
        74] lé humhla mic mic Mághnais,
        75] do reactha rún gacha fir,
        76] do feactha glún gach Gaoidhil.

        20. p.94

      20. 77] Faigsin codhnaigh chlainne Dálaigh
        78] i nAth Cliath a gcomhdhálaibh
        78] dáil chaomhanta do chrích nGall,
        79] aon-shompla síth na sáor-chlann.
      21. 80] Gibé tráth thí 'na fhritheng,
        81] mór gcúis n-égnuigh d'oirichil
        82] ag Rudhraighe, ga dulc dhó?
        83] le a lucht furnaidhe is fada.
      22. 84] Mór ríoghan um Ráth Logha
        85] tárla do nós Nualadha
        86] fan gcéim do-chluinsin 'na ceann
        87] a bpéin tuirsi 'na timcheall.
      23. 88] Fúaras lé a los a shiúbhail,
        89] ó's doilghe na déighionaigh,
        90] nach smuain an t'imneadh oile
        91] fuair inghean ar nAodhaine.

        Dana.

        24. p.106

        Aodh Ruadh Ó Domhnaill

        Eoghan Ruadh Mac an Bhaird cct.
        1. 1] Rob soraidh t'eachtra, a Aodh Ruaidh,
          2] an Coimsidh do-chí ar n-anbhuain,
          3] gabhaidh sé th'innfheitheamh Air,
          4] go mbé ag rinnfheitheamh romhaibh.
        2. 5] Ná tí ribh, a rí Suca,
          6] triall sonna i sín gheamhruta,
          7] amuigh on chuainsin Chlíodhna,
          8] tar muir nduaibhsigh ndoighiordha.
        3. 9] Dia dot eadráin san amsa
          10] ar ghluasacht ngaoth gcodarsna,
          11] ar ghoimh n-ainchridhigh gach fhir,
          12] 's ar muir n-ainbhthinigh idir.
        4. 13] Go dtréigid a dtrealbha laoch
          14] dea séite na síonghaoth;
          15] go dtille an ghaothmhuir a geoin,
          16] nach saobhthuir inne an aiir.

          5. p.108

        5. 17] Go mbé an toice, a thriath Gaillmhe,
          18] duit-se ag crúdh gach comhairle;
          19] ná deach faoibh fréamh ar ndoibheart,
          20] rob sén daoibh bhur ndheóraidheacht.
        6. 21] Rob suilbhir aghaidh gach fhir
          22] róibhsi, a rí rátha Sligigh,
          23] títhe urláir do ghruadh ngeal,
          24] rob tuar soghráidh a silleadh.
        7. 25] Gi-bé rabh a rí Conaill
          26] i n-aincheas bhar n-urfhoghaill
          27] go mbé a chroidhe gá chrúdh sin
          28] le rún toile dot thuigsin.
        8. 29] Rob gar leigheas dar leónadh,
          30] sgeoil da dtiocfa ar dtaithbheodhadh,
          31] go mbeidh oraibh dá reic ruinn,
          32] rob soraidh dheit gach dodhuing.
        9. 33] An eanlong lér imthigh sibh,
          34] na coill bhárc bhréideadh suaithnidh
          35] go dtargha an luing sin tar lear,
          36] go hadhbha dtuirsigh dTailltean.

          10. p.110

        10. 37] Gá dtú acht as tingheall sláinte
          38] do thoisg, nó as tuar anbhfáilte,
          39] gibé thí do thaobh t'eachtra,
          40] do shní, a Aodh, ar n-aigeanta.
        11. 41] Na laoich, a llos a n-annsa,
          42] na mná, na meic eagalsa,
          43] clanna ar saor, meic ar moghadh,
          44] dheit, a Aodh, fá énomhan.
        12. 45] D'furtacht shleachta Gaoidhil Ghlais
          46] tar muir ón tráth do thriallais,
          47] atáid croidhe sonn gá sníomh
          48] le trom n-oire gach áirdríogh.
        13. 49] Atáid m'ionnsamhla eile,
          50] atúsa, a Aodh, d'áiridhe,
          51] dom bhuing do bhithin t'eachtra
          52] i dtuinn fhichidh mh'aigeanta.
        14. 53] Ní chorraigh muir nach measg sinn,
          54] ní éir gaoth nach gluais mh'intinn,
          55] ní aithrigh síon séis mbuinne
          56] nach sníomh dot éis oruinne.

          15. p.112

        15. 57] Ní hé aithbhear bhar n-olc féin,
          58] ní hé ainbhthine an aeéir
          59] do chor ort budh urlamh linn,
          60] acht turbhadh d'olc na hEireann.
        16. 61] Inis Chuinn do chleacht leónadh,
          17. 62] gá dtám as dí theigeómhadh,
          63] dá dtíste ruibh god rochtain
          64] tar muir ngríste nguasachtaigh.
        17. 65] Do cuireadh clódh a teadhma
          18. 66] uaibhsi a n-ucht na cinneamhna,
          67] do fhéch sibh do chríchsi Chuinn,
          68] dá ndigh díbhsi, a Uí Dhomhnuill.
        18. 69] Mór da haos cumtha ar cheana
          70] do chuir a n-áit oidheadha
          71] an bhréig-insi ler fhaoi Art,
          72] ar aoi a héiginsi d'fhurtacht.
        19. 73] Iomdha imshníom fhuair fá a ceann
          74] Tuathal Teachtmhar, triath Eireann,
          75] ar dtocht tar muirchinn muire
          76] d'oirchill a holc d'iomghuire.

          20. p.114

        20. 77] Cuairt dar chosain a heineach
          78] do-rad Conghal Cláireineach,
          79] go dtug gle eidir ghleanntaibh tonn,
          80] nár theó i dteanntaibh na tiomcoll.
        21. 81] Eoghan Mór mhac Mogha Néid,
          82] do-chuaidh trá toisg a leithéid,
          83] don talamhsoin gar thriall sibh,
          84] ó fhiadh fhalarsaidh Uisnigh.
        22. 85] Ríghe chogthach Chláir na Niall,
          86] lingis Mac Con mheic Maicniadh
          87] rinn ghlas-mhara ar aba a huilc,
          88] amhsoine as fhada iarmhuirt.
        23. 89] Tusa, a rí fhréimhe hEachaidh,
          90] ag triall ar iocht éin eathair,
          91] gé meastoir do thocht a dteann,
          92] do dheasgaibh olc na hEireann.
        24. 93] Atá san luing sin tar lear
          94] oireachas Insi Gaoidheal,
          95] a síodh, a guaisbhearta, a glóir,
          96] díon a huaisleachta, a honóir.

          25. p.116

        25. 97] Go bhfille ar sliocht nGaoidhil nGhlais,
          98] a mhic Aodha, a ua Mhaghnais,
          99] rob dimbríogh gach tonn dá dtuil,
          100] gach imshníomh sonn rob soraidh.

          26. Rob soraidh.