Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Gabham deachmhaidh ar ndána

Author: Donnchadh Mór Ó Dálaigh

File Description

Electronic edition compiled and proof-read by Beatrix Färber , Hilary Lavelle

Funded by The HEA via the LDT Project and
School of History, University College Cork

2. Second draft with variants.

Extent of text: 3500 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College Cork.
College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt

(2014) (2020)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402170

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only. CELT would like to thank the Irish Province of the Society of Jesus for granting permission to reproduce this work in electronic form.

Sources

    Manuscript sources
  1. Dublin, Royal Irish Academy, 1225 (alias D ii 1, alias Book of Uí Maine), fo. 59b; c. 1394. See R. A. S. Macalister (ed.), The Book of Uí Maine, otherwise called The Book of the O'Kelly's, with a descriptive introduction and indexes (Dublin 1942). Digital images and a description of the MS are available on http://www.isos.dias.ie.
  2. Dublin, Royal Irish Academy, 1134 (olim 23 E 29), Book of Fermoy, 15th c.
  3. Dublin, Royal Irish Academy, 2 (olim 23 F 16), O'Gara MS, 1655-59.
  4. Edinburgh, National Library of Scotland, Advocates 72 2 14, dating uncertain. Digital images and a description of the MS are available on http://www.isos.dias.ie.
  5. Dublin, National Library of Ireland, G 45 E, a transcript by O'Reilly of RIA 1134, c. 1803.
    Literature
  1. This poem is listed in the Irish Bardic Poetry Database (see http://bardic.celt.dias.ie/main.html) and dated to the early 13th century.
  2. An English translation is available in Dá Dé, 113–117.
    The edition used in the digital edition
  1. Lambert McKenna, Gabham deachmhaidh ar ndána in Dán Dé, Ed. Lambert McKenna. , Dublin, The Educational Company of Ireland (1940) page 46–51

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

All the editorial text with the corrections of the editor has been retained. Editorial annotations have not been reproduced in this edition.

Editorial Declaration

Correction

Text has been checked and proof-read twice. All corrections and supplied text are tagged.

Normalization

The electronic text represents the edited text.

Quotation

Quotation marks are rendered q. They are not used within lines of poetry.

Hyphenation

Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, the page-break is marked after the completion of the hyphenated word.

Segmentation

div0=the whole poem. Metrical lines and quatrains are marked and numbered.

Standard Values

Dates are standardized in the ISO form yyyy-mm-dd.

Interpretation

Names of persons (given names), and places are not tagged. Terms for cultural and social roles are not tagged.

Canonical References

The n attribute of each text in this corpus carries a unique identifying number for the whole text.

The title of the text is held as the first head element within each text.

div0 is reserved for the text (whether in one volume or many).

The numbered quatrains provide a canonical reference.

Profile Description

Created: By Donnchadh Mór Ó Dálaigh Date range: c.1200–1225.

Use of language

Language: [GA] The text is in Classical Modern Irish.

Revision History

Corpus of Electronic Texts Edition: G402170

Gabham deachmhaidh ar ndána: Author: Donnchadh Mór Ó Dálaigh

Variants

¶XXV]
[RIA D ii I, p 59 (D); 23 F 16 p. 16 (F). Both MSS ascribe to D. Mór
O Dálaigh. Text is mainly F. The order of the stanzas is that of D
(except that 66, 73 do not occur in D). The order in F is 1–25, 27–63, 74,
65–73, 75, 64, 76] 1a deachmadh F c ma da g D 2a atá DF b d[rsquo ] not in
F d nó a yh F 2d man gr D 4a taras me d F, tarad d D-shlat DF 5a
corosa cach damh doigh lem D 5b fríchnamh le D fa nd D, breagae
le D ma nd. F, c suaill DF d is am D, is a (overlined) F; (caithiomh F,
caithemh D 6a uaim D Dainn F b mo dheagh-D c 1. no a luagh F,
l. da luach D 7c a chios do F d s. don d. na nd. D 8 not in F b déis é
F 9a tig díom as F d allo, bhus D 10a biaidh F bhiadh da cach D d
tsas D 11a olc frithailt-D c re taebh ge t. D d fa gach naen D 12a
aichnidh D c siad mar dís ag t. ó tigh D d ní beacht leo ars ag rochtain D
13a uaidhe F an duine téid uaid amach D b fgaice D c cleith D d Bearair
do a F 14a sinde D c bhus a D 16b ma teit D 17a f ris uaim a D b eadh
as ferr le D d beg nindsa fhedur D bhar nionnsa F 19d t. soin aig soin
insaeghal D ma eadh, aicillti D 21a dibh D c allbruach 22b c faice,
sailtir D d ealtain, hóirnibh D 23a Do gheabhthar ar bhar gc an c F;
da gebthi D 2c 4a dib D o gan guin D 25b mar dula df D c leacthach F
leapthach g a gol D d peacach F, g a pechthach ga p D 27a tsont F,
eidchí, tig asturnn D c gabad in D d a aes D, bar c D 28a daibh D c
drochracha a d D, dochmacha F, 29a ceoil D b na hé D 30a faicfeat fir
D b an gc DF c indnasa an D d [rsquo ]s not in D, ní luagh na ha D 31b gc
ad ci D c libh budh g. do gabhlaibh D 32b as not in D c sa raithigh go
rabhach D d fan a D 33c fa ch D 34a bíthu D b imridin D d falaidh na f.
D 35a irchra D b itaidh D 36a da rat an rí ar bhar r. D c bar r. f. duibh
fo deacht F d mhuin ceil D 37b as gabaid m. D is gabhadh F c l. sa c.
D 38b olc accilim D c s. ar an n. f. ar F; s. (?) n. f. re cach f. D 39a ar s.,
maeil D c s. ris D d mór not in D 40a poing F, b. a foind D 41b in ainm
41 b in ainm D c beim red tolc nír D 42a Mhainn-sea ag ahradh mo D
b sisi gan feghadh D c an crini ag D 44a Cabhradh D b go hinníoll F c rath
tritcibh gingur dligh D d cíche adibh tabhrudh F, cicibh dibh tabradh
D 45a Denadh an D b dfegadh D c cred he acht d. D 46a Sirimse c. ar
F sirium sith ar D b tig D d lagfadh F, laghaidh D 48b ga D 49a Ní for.
D 50a da abstal D b dom th. D c prém ar, ceisibh D 52a Maigian D d um
b. D 53b arcaingil De gan dobrón D 54b mun p. F; Panathial D 55a
seola D d re c. D 56d fobart D 57a feadhbha F c Muire F d buidhe F 58b
fan r. D c dot shódh D d ógh F, fan ch. ng. nógh naitgim D 59b um
Beirbile um F um Dirbile um D c Sh. ch. um F; um gl ris nar gr. baeill
D 60 b a Dhé F, dom th. D d prímh faidheadh D 61a Aimos F d fhior–
faoidheadh F; an primfaidh D 62c dom din D d Griodhair glan F 63a
Luirint D 64a g. na nuile m. D b buan— F c adhbha D 65c ataid far
nuaisne na D d isat uaisle a nimpighidh D 66a rabhach F c madh F 67c
man nGr. ragon mo gran D 68b Findan, Ogamhnan F d ban F 69a
Crumaein D b -chruimin F, Seannan, Crumtein D d Chaeindeach D, 70
a Suanaicigh na slam F c naemhoig ar nimh D d Mailmaegóig 71b shith
F, dom din D c im Eindi D d im gléire D 72c a frímh sa feidhm D
74b deadhail D 75c don aos F; dar naeis aichnidh ar feadhaibh D 76a
ín fad FD; mheras D b ag g. aen meibhreghas D c go nos b. D d ng.
g. F; fear ros gebha a ng. D.

p.46

  1. 1] Gabham deachmhaidh ar ndána
    2] do Dhia mar as díongmhála
    3] mithigh dhó ar ngréas mar do gheibh
    4] béas ro badh mhó ná mithigh.
  2. 5] A-tú riamh is ní riacht uaim
    6] ag geall d' Íosa 'ma éan-duain
    7] nochan fhuil meall as mhó dhamh
    8] ná a gheall dhó is gan a dhéanamh.

    3. p.47

  3. 9] Sinne ag déanamh ar ndána
    10] do chách do chionn éadála
    11] an té do chéas tar ar gceann
    12] far ngréas is é nach áirmheam.
  4. 13] Tárras deigh-ealadhain de
    14] gidh olc bheirim a buidhe
    15] ní fhidir mé an deagh-shlad damh
    16] dearmad an té dá dtárradh.
  5. 17] Córai-de dhamh is dearbh leam
    18] friochnamh re Dia fa ndligheann
    19] gidh suail ó a-né gus a-niogh
    20] as an ré do chuaidh cúiteamh.
  6. 21] D' Íosa nochan fhoráil uann
    22] feasda deachmhadh ar ndeagh-dhuan
    23] deachmhaidh ar leith do luagh croidh
    24] nó duan as na deich nduanaibh.
  7. 25] Tabhram a thruagha a ndligh dhínn
    26] gan imreasain don Áird-rígh
    27] cíos mar do gheabhthair don Ghall
    28] sgíos 'mun ndeachmhaidh ná déanam.
  8. 29] Do dhlighfeadh gach neach fa nimh
    30] d'éis a éadála d'áirimh
    31] an deachmhadh do Rígh na ríogh
    32] acht deachmhadh mír na mí-ghníomh.
  9. 33] Gion go dtí riomsa is mé a-muigh
    34] Dia do dhearmad fá dheachmhaidh
    35] na féich nach cuirim dhó dhíom
    36] do ló an fhuighill badh imshníomh.
  10. 37] Do bhiadh ag cách seanmhóir sonn
    38] dá mbeith a n-aire oram
    39] a-tá an bás re béal gach fhir
    40] mar shás re n-éan gan fhaicsin.
  11. 41] Olc freagarthar an robhadh
    42] gidh meinic a mhothoghadh
    43] an fear red thaobh mar théid as
    44] ní léig dá gach aon anas.
  12. 45] Mar sgarthar an t-aos aithnidh
    46] borba mhór nach mothaighthir
    47] 's iad a-rís ag teacht dá dtaigh
    48] ní beacht le dís a ndeaghail.
  13. 49] An fear éirgheas uaid a-mach
    50] ní fhaicfe beo ar n-a bhárach
    51] ceilt gach thaoibh leabhair fa lic
    52] do bhearair d'aoidh go haimhghlic.
  14. 53] Nior chuir sinn i sníomh go se
    54] th'éara-sa a ghnúis Mheic Mhuire
    55] lá an Luain budh hachlán th'éara
    56] athnár an uair aithmhéala.
  15. 57] Re hÍosa is adhbhar móide
    58] teacht tar tuar na Tríonóide
    59] ní leanta ní as sia ná sin
    60] do bhí Dia re n-a dhúilibh.
  16. 61] Ní shaoilim acht ag Dia a dhearbh
    62] má téid óinmhid i nIfearnn
    63] gá breath rug féin ar an bhfear
    64] dá nach tug céill nó creideamh.
  17. 65] Fuighlim d' Íosa amhlaidh so
    66] más eadh do b'áil le hIosa
    67] is cead liom-sa a Dhé mo dhul
    68] beag n-ionnsa é do eadar.
  18. 69] Guth ar bhuidhin bhíos gan neart
    70] ná tabhram tré n-ar dtreiseacht
    71] Mac Muire ní doilghe dhó
    72] luighe oirne ná orra.
  19. 73] An duine ad-chí a-niogh i niort
    74] ag so i márach é i n-ainriocht
    75] an sluagh mar a-droigh ag dul
    76] truagh gan acht soin an saoghal.
  20. 77] A dhaoinei-se nach deachaidh
    78] bídh feasda go fuireachair
    79] bhar dtocht ar cheal is cinnte
    80] gidh eadh is olc oirchillte.

    21. p.48

  21. 81] Do bhéar dhaoibh re ndul san mbeirn
    82] tuarasgbháil tighe Ifeirnn
    83] all bruach-dhubh roi-ghéar riasgach
    84] goibhéal uathmhar il-phiasdach.
  22. 85] Gach fraoch gach fiodhbhadh fhuil ann
    86] gach srath gach áth gach abhann
    87] gach faighthe ar a saltair sibh
    88] mar altain d'aithle a hoirnimh.
  23. 89] Do ghéabhtha ar bhar gcionn don chuairt
    90] eadarnaidh is í an-shuairc
    91] sluagh borb diabhlaidhe i nbhar ndáil
    92] ord iarnaidhe i ngach éan-láimh.
  24. 93] Éirghid daoibh a haird eile
    94] fir go dteangthaibh teinntighe
    95] mar eimhear is ord dá ghuin
    96] colg teineadh ar gach teangaidh.
  25. 97] A thruagha ní tháinig teidhm
    98] acht dul daoibh d'fhéachain Ifeirnn
    99] éitche a leabthach gráin a ngon
    100] gáir na bpeacthach dá bpianadh.
  26. 101] Gairbhe a leacaigh lór do phláigh
    102] teas agus fuacht a urláir
    103] troma a thairnighe nach te
    104] loma is gailbhighe a ghaoithe.
  27. 105] Éitche an teaghlaigh thig ón tsornn
    106] éitche an bheoil as bhéal d'Iofarnn
    107] eagail an craos dorcha dubh
    108] is aos comhtha 'gá chosnamh.
  28. 109] Inneosud 'n-a dheaghaidh dhaoibh
    110] sgéala an rígh-thighe im ro-laoidh
    111] ní sgeoil droch-ratha a ndearbhadh
    112] eoin cochlacha ag ceileabhradh.
  29. 113] Is ceol dá gceolaibh maithe
    114] oirfideadh na héanlaithe
    115] fosgadh gotha gach eoin fhinn
    116] mar sgotha ceoil a cuislinn.
  30. 117] Gá fios nach faicfe fear uaibh
    118] an gcathraigh neamhdha neamh-fhuair
    119] ionnmhas an talmhan truagh sin
    120] 's gan luagh na hadhbhadh d'fhaicsin.
  31. 121] Eadarnaidh d'ainglibh nimhe
    122] ar bhar gcionn do chífidhe
    123] dar libh is grian dá ghabhlaibh
    124] niamh gach fhir don eadarnaidh.
  32. 125] Do chífidhe an clár neamhdha
    126] as teaghdhais an Tighearna
    127] slógh san rathaigh go reabhach
    128] 'mun Athair mór muinntearach.
  33. 129] Gairid lá ag lucht an taighe
    130] gan chogadh gan chorraighe
    131] gan aon ag ceilg dá chéile
    132] gan taom d' fheirg ná d'aimhréidhe.
  34. 133] Gan lá bróin tré bheathaidh síor
    134] gan imreasain gan imshníomh
    135] gan ghalar gan tnúdh gan troid
    136] gan rún faladh nó formaid.
  35. 137] Gan orchra ar síodh nó ar sonas
    138] gan íotain gan ocaras
    139] gan mhonar gan ghníomh dar ghein
    140] acht moladh Ríogh an ríchidh.
  36. 141] Do bhéara an Rí mar roghain
    142] na cathracha ad-chualobhair
    143] ar rogha féin dúin budh dheacht
    144] do mhúin dúinn céill is cloisdeacht.

    37. p.49

  37. 145] Gé dearar gur logh Dia dhúinn
    146] is gomadh mionca ar míorúin
    147] loghadh na gcéad ndoibhéas damh
    148] créad fá dtoiréas dá dtugadh.
  38. 149] Eagail leam Dia fá ndéanaim
    150] fo ríor is olc aithfhéaghaim
    151] súil a ní féin ar gach fear
    152] béi ar an tí nach tibhreadh.
  39. 153] Mé ag siobhal ó aois meic mhaoith
    154] go bhfuilim i n-aois óglaoich
    155] sódh ar a dtaisdil mo throigh
    156] ba mór n-aisdir dom anmoin.
  40. 157] Tríocha bliadhan beag do phoinn
    158] thugas ceannas dom choluinn
    159] srian ris an gcolainn badh cóir
    160] 's a n-iarr orainn dá honóir.
  41. 161] Gá misde don cholainn chriadh
    162] an t-anam d'faghbháil ilphian
    163] léim let olc ní cóir a chuirp
    164] ní hort as dóigh a dhíoghuilt.
  42. 165] Mh'anam-sa i n-aghaidh mo chuirp
    166] ei-sean gan fhéachain d'iarmuirt
    167] ar gclí-ne ag crádh na hanma
    168] nár líne na lánamhna.
  43. 169] A thaoibh-se ar a dtá mo lámh
    170] gé taoi a-nocht go hóg iomshlán
    171] cinnte daoil ort dot ithe
    172] a thaoibh is olc th'áirithe.
  44. 173] Tabhradh Mac ar seathar sinn
    174] ar chionn éaga go hinill
    175] rath críche gion go ndligh dhamh
    176] ar na cíche ór ibh th'adhbhar.
  45. 177] Dlighidh an Coimdhe rom chum
    178] trócuire d' fhéachain oram
    179] 's é 'n-a dhearbhráthair 'n-a dhiaidh
    180] deagh-mháthair Dé 'n-a deirbhshiair.
  46. 181] Sirim ceannsa ar Mhac Mhuire
    182] cia ar nach tug a thrócuire
    183] ó raghar ar gcúl chuga
    184] laghadh dhúnn ar ndroch-ugo.

    Gabham.

  47. 185] Inghean Iaichim is Anna
    186] conair molta míorbhalla
    187] dá dtrian impidhe aice
    188] finn-tighe na fochraice.
  48. 189] Gabhaim greim maith do Mhuire
    190] meinic sionn dá síor-ghuidhe
    191] a cuid do dhuain Dé dlighidh
    192] do chuaidh mé 'n-a muinighin.
  49. 193] Gá foráil flaitheas nimhe
    194] d'fhagháil tré 'n-a himpidhe
    195] gan bheith fa ghlóir éarlaimh ann
    196] ón óigh ghléa-ghlain ná gabham.

    Gabh.

  50. 197] Aitchim an dá dheagh-fháidh dhéag
    198] fam thabhairt do Dhia ar deigh-shéad
    199] slóigh ar nach ceiseabh chuige
    200] dá sheisear do shochruide.
  51. 201] Im Aindrias im Eóin nglan-ógh
    202] im Philip im Pharthalón
    203] im Mhatha mór as mhór bhladh
    204] im Thatha im Phól im Pheadar.
  52. 205] Im Thomás im Mhaithias mór
    206] im Shean-Iacobh im Shiomón
    207] dá fhear déag nach seachain sinn
    208] rem beathaidh rem éag aitchim.
  53. 209] Guidhim an móir-sheisear mór
    210] fam thabhairt a Dhé ar dheagh-shódh
    211] lughai-de is omhan eisean
    212] ó moladh na móir-sheisear.
  54. 213] Im Mhíchéal mbláthmhar mbith-fhial
    214] im phríomh-fhlaith im Phanithial
    215] im Ruimhial ris nach sgar sgiamh
    216] im Uirial nglan im Ghaibhrial,

    55. p.50

  55. 217] Im Sairial seolta caingean
    218] im Raifial n-ard árchaingeal
    219] uaisle an tsamhaidh aingligh fhinn
    220] rem chaingnibh gabhaidh guidhim.
  56. 221] Guidhim ceathrar sgríobhtha sgéal
    222] im Lúcas liom go láin-tréan
    223] in Eóin im Mhatha im Mharc
    224] treoin na flatha dar bhfóbart.
  57. 225] An triúr fheadhbh im Mhartha móir
    226] 's im Mhuire máthair Iacóibh
    227] 's im Mhaire Magh-da-léana
    228] báidhe dhamh rom dhídéana.
  58. 229] Guidhim na hógha uile
    230] 'mun ríoghain im ro-Mhuire
    231] do shódh móideadh an Ríogh rinn
    232] an cóigear gríobh n-ógh aitchim.
  59. 233] Im Chaitir-fhíona as fhearr thig
    234] im Dheir-bhile is im Bhrighid
    235] cóig glan-chroinn ris nach gráin poing
    236] im Shamhthainn gcáidh im Chaoluinn.
  60. 237] Aitchim an dá dheagh-fháidh dhéag
    238] fam thabhairt do Dhia ar dheigh-shéad
    239] do gheabhthar ionn dá n-áireamh
    240] an ceathrar fionn fíor-fháidheadh.
  61. 241] Im Amos im Iosa hÉal
    242] im Isahias im Aiséar
    243] ceathrar glain-fhial i mbiadh báidh
    244] im Dhainial bhfial an bhfíor-fháidh.
  62. 245] Guidhim liom go dian díreach
    246] an chéad míle mairtíreach
    247] díon damh gan chionaidh gan chrádh
    248] im Ghrioghair nglan im Ghearmán.
  63. 249] Im Sdeafan im Laibhrint lonn
    250] im Chlement dar chóir tearmonn
    251] tréan i dtoigh Dé na deigh-fhir
    252] as a bhfoil mé ag muinighin.
  64. 253] Guidhim an sluagh mór manach
    254] im Bheinidheacht mbuanbhladhach
    255] gach manach bhus adhma orm
    256] do thabhach mh'anma a hIofarnn.
  65. 257] Guidhim Auguistin óghach
    258] go 'n-a chéadaibh canónach
    259] íocfa ar nduais-ne na deigh-fhir
    260] as uaisle is na himpidhibh.
  66. 261] Guidhim Martain réidh reabhach
    262] go 'n-a shluagh fhionn fhaoiseamhach.
    263] go ndeach mé san magh neamhdha
    264] más é tal mo Thighearna.
  67. 265] Guidhim Pádraig Puirt na reann
    266] im naomhaibh uaisle Éireann
    267] im Ghrinne rom ghonann grádh
    268] im Cholam Cille im Chiarán.
  68. 269] Im Arannán im Odhrán
    270] im Fhinnéan in Adhamhnán
    271] gach naomh dá ndéanam dán díbh
    272] im Bhréanann mbán im Bhaoithín.
  69. 273] Im Fhéichin Cunga im Chuimín
    274] im Sheannach im Shean-Chuimín
    275] beid go luinneach im láimh thall
    276] im Choinneach gcáidh im Chomhghall.

    70. p.51

  70. 277] Im Ó Suanaigh na salm ngrod
    278] im Ghiolla Aodha Easbog
    279] gach naomh gach naomh-óg dá gcluin
    280] im Mhaol Maodhóg Ó Monguir.
  71. 281] Im naomhaibh Éireann uile
    282] dom shíoth le Mac mór-Mhuire
    283] im Bhéinne ngléa-ghlan nach gann
    284] im Éinne éarlamh Arann.
  72. 285] Gach ní as cumhain 's nach cumhain
    286] liom d'ainglibh is d'éarlamhaibh
    287] a roineart a ngníomh 's a ngreim
    288] dom dhíon ar oireacht Ifrinn.
  73. 289] Ní hiad naoimh an bheatha bhí
    290] thig díom d'áireamh acht éin-ní
    291] gach naomh dar naomhadh ar nimh
    292] dom shaoradh ar taom dtuisil.
  74. 293] Eoin Bruinne is im Eoin Baisde
    294] dom dheaghailt re díochaisge
    295] eoin oile Pól is Peadar
    296] Muire ógh dom fhoircheadal.
  75. 297] Rob sgiath dídin an duan-sa
    298] do mharbhaibh na mór-shluagh-sa.
    299] dom aos aithnidh don fheadhain
    300] dar n-aithribh dar n-oideadhaibh.
  76. 301] Guidhim fós an bhFáidh bhéaras
    302] neamh dá gach neach mheibhréabhas
    303] go rod beara ar neamh a-nonn
    304] gach fear dá ngeabha a ngabham.

    Gabham.