Corpus of Electronic Texts Edition

Teallach einigh iath Laighean (Author: Eochaidh Ó hEoghusa)

p.402

1. 1] Teallach einigh iath Laighean;
   2] mór gceardcha 'n-ar cumhdaigheadh
   3] an ghairm nach gnáth i n-asgaidh;
   4] ní hainm gan fháth fhuarasdair.

---

p.403

2. 5] Teallach einigh Innse Néill
   6] do bhí dá rádha riui-séin
   7] an síol fionn-sa Nuadhadh Neacht
   8] sluaghadh do b'ionnsa d'imtheacht.
3. 9] Aighthe éigeas Innse Fáil
   10] a-tá ó thús an domhnáin
   11] —ní diombuaine a ndál a-niodh—
   12] ar chlár lionnuaine Laighean.
4. 13] Cúigeadh chloinne Cathaoir Mhóir
   14] baisdear air—ní hainm éagcóir—
   15] múr roidhil síthbheannach sliom
   16] prímhtheallach oinigh Éireann.
5. 17] Cia do-chluin nó do-chualaidh
   18] maith mar mhaith an mhórshluaghaidh?
   19] do b'iontogha olc na bhfear
   20] um ghort lionntana Laighean.
6. 21] Caidhe i n-éanaird d'Inis Breagh
   22] a coimmeas re crích Laighean?
   23] níor feas úir an oirir fhinn
   24] gan dúil oinigh 'n-a inntinn.
7. 25] Tarla tar éintír eile
   26] dochar deiridh aimsire
   27] is trom céadaslaigh na gcliar
   28] ar fonn ngéagarsaidh nGailian.
8. 29] Gár bheag dhúinn dá dhearbhadh sin
   30] geall Athairne uair éigin
   31] i n-am anaslaigh gach aoin
   32] don talamh-soin chlann gCathaoir.
9. 33] Don chuaird thimchill thug orra
   34] a bhreith féin fuair eatorra
   35] dream do aithigh anbhuain gliadh
   36] ó mhaithibh glanshluaigh Gailian.
10. 37] "Dream budh chuirthe i mbar gcumaidh
    38] ní chluinfeam ní chualamair;
    39] a-tá an geall libh, a Laighne,
    40] sibh as fhearr" ar Athairne.
11. 41] Tug Féidhlim mór mac Criomhthain
    42] geall oinigh tar Éireannchaibh
    43] don droing náir oirbheartaigh fhéil
    44] dáil do oirdhearcaigh iaid-séin.

---

p.404

12. 45] Toisg dar thriall a Caisiol Chuirc
    46] mac Criomhthain—fa cuaird orrdhuirc—
    47] d'fhagháil gliadh a ngéirreann gcruaidh
    48] is giall Éireann i n-éanuair.
13. 49] Fríoth leis ar lorg a chéile
    50] ar feadh Fódla finnréidhe
    51] géill gach Éireannaigh dar iarr
    52] go féin ngéirreannaigh nGailian.
14. 53] Tar éis réidhthighe riu sin
    54] feadh bliadhna do bhí i Laighnibh
    55] ar chuireadh an uair do fhill
    56] an bhuidhean ler fhuaigh Éirinn.
15. 57] D'éis breathnuighthe Banbha Breagh
    58] ar gcur cúil re cath Laighean
    59] maith don droing-sin tar gach ndreim
    60] ar fhoillsigh an flaith Féidhlim.
16. 61] "Ní fhaca mé" ar mac Criomhthain
    62] "meadh dá n-uaisle d'Éireannchaibh
    63] gémadh iad aithigh Laighean
    64] siad ós mhaithibh measfaidhear."
17. 65] Geall cháich ón ló-sain i-le
    66] gnáth aca d'éis a chéile
    67] na Laighin ó bheannráth Breagh
    68] mairidh seanghnáth a sinnsear.
18. 69] Béim orra d'éis a n-aithreadh
    70] a-niodh féin ní foghaibhthear
    71] na deighfhir ga ndubhradh geall
    72] ar dturnamh einigh Éireann.
19. 73] A-tá fear díobh go nua a-niodh
    74] théighfeas teallach na sinnsear
    75] i measg sluaghfhairche bhfear bhFáil
    76] gan seal n-uaraighthe d'fhagháil.
20. 77] Eidhre Fhiachaidh mheic Aodha
    78] croidhe nar char míothaomha
    79] fear comdha céadanma a shean
    80] comhla ghéagabhla Ghaoidheal.
21. 81] Dá mbáidhtí oineach Fhóid Fhloinn
    82] do-ghéabhthaoi gríos san gcogoill
    83] fear gan amhluadh einigh air
    84] ag eidhir armruadh Fhiachaidh.

---

p.405

22. 85] Dá mbeidís righnigh re a linn
    86] gan d'iomrádh acht ainm Fhéidhlim
    87] do aithbheodhaigh an ainm sin
    88] gairm an chaithleomhain cheirdigh.
23. 89] Ar gcaitheamh einigh Fear bhFáil
    90] téid-sean i dtús a iomráidh
    91] uain an ualaigh-sin ní fhuil
    92] 'ga ghruaidh nualuisnigh náraigh.
24. 93] Mar fhéachas dá onóir féin
    94] féachtar leis—lór dó dheighmhéin—
    95] croidhe as fhraochaibche i gcrú chleath
    96] do chlú laochaicme Laighneach.
25. 97] Nach mór d'Fhéidhlim mhac Fhiachaidh
    98] díon Laighneach ar lainnfhiachaibh
    99] coimhfhéagaidh ó eing go heing
    100] don eing fhoighéagaigh fhairrsing.
26. 101] Ní fhuigheadh Laighneach re a linn
    102] béim ris nach beadhgfadh Féidhlim
    103] méad a imnidh fa chúis cháigh
    104] 'n-a ghnúis tibhrigh 'n-a teannáil.
27. 105] Do bhí an gnáith-sin uair eile
    106] 'gun mhílidh mhac Deichtire
    107] troigh fa siobhlaighe ag cur cath
    108] ar son ionghaire Ultach.
28. 109] An t-aoinfhear do b'fhaide uaidh
    110] i gcrích Eamhna an fhuinn fhionnfhuair
    111] do dheargfadh a dhímhiadh sain
    112] ríniadh ceardchan an chleasraidh.
29. 113] Cú Chuluinn na gcleas ngoile
    114] Cnoc Fionnchairn na Foraire
    115] fa ráith choimhfheithmhe don choin
    116] i ndáich oireichle d'Ultaibh.
30. 117] Fiú éinchreiche níor fhiu leis
    118] gá dámaid do dhul thairis;
    119] leor é fan am-sa d'fhaire
    120] sé ar an gcarn-sa i gcomhnaidhe.
31. 121] Níor ghnáth leis—ní léigeadh sain—
    122] aghaidh deoraidh fa dhiomdhaidh;
    123] fa deaghcangnamh dál na Con
    124] fa chlár eatalghlan Uladh.

---

p.406

32. 125] Ag cosnamh a gclú 's a gcreach
    126] do bhíodh an bheithir nimhneach;
    127] ag coimhfhéagsain do chrú Ír
    128] fa troighéasgaidh Cú an chleitín.
33. 129] Coimhéad dan mac samhla sain
    130] do-ní Féidhlim mac Fiachaidh
    131] do Laighneachaibh toir is tiar
    132] ar moigh ghlainleathain Ghailian.
34. 133] A mbiodhbhaidh do bhreith a ngill
    134] ní guais leo le linn Féidhlim,
    135] ná lotadhnadh a ngruadh nglan
    136] d'fhocalghamh druadh ná deoradh.
35. 137] Cúis béime le a mbeadhgfadh sin
    138] ní fhuighe aonmhac Laighnigh
    139] tre lios eithreach bhfoighéag bhFinn
    140] tar coimhéad bhfeithmheach bhFéidhlim.
36. 141] I ndoras báis, i mbreith gill
    142] fear a saortha is sé Féidhlim,
    143] eo saorchuain bhailbhealtaigh Bhreagh
    144] tairngeartaidh laochshluagh Laighean.
37. 145] Fear ler hóradh a aicme,
    146] fear as truime tiodhlaicthe,
    147] fear as mheasardha do mhodh,
    148] fear as easumhla d'uabhar.
38. 149] Fear as leomhanda ag léim treas,
    150] fear as réidhe ag riar éigeas,
    151] fear as aimhréidhe i n-uair cean
    152] do chruaidh ghlainfhréimhe Gaoidheal.
39. 153] Ní hónna acht re haighthibh cliar,
    154] ní lonn acht ag léim caithghliadh,
    155] ní frithir acht feadh smachta,
    156] sreabh fhichidh na hannsachta.
40. 157] Cruaidh fa rún, réidh fa mhaoinibh
    158] aigneadh an duinn dreachfhaoilidh;
    159] mín re héidtréan, teann re tréan
    160] géigfhréamh as ceann dá chinéal.
41. 161] Bradán Life na learg sean
    162] posd einigh íochtair Laighean
    163] brat caomhdhaigh fásfhairche Fáil
    164] aonghoin bhásaighthe bandáil.

---

p.407

42. 165] Ursa cogaidh, ceann síodha,
    166] dídean cirt, cosg fairbríogha,
    167] doras céadágha cláir Breagh,
    168] dáigh éadála na n-aoigheadh.
43. 169] Cinnlitear clú na mBranach
    170] tús teasda tá ar neamhfhalach
    171] dortadh créachtfhuile i gcrú sleagh,
    172] clú nach féadfaidhe d'fhilleadh.
44. 173] Donn failgheach fine Chathaoir,
    174] gnúis dil nar dhearg gríostathaoir,
    175] fíorbhun labhartha Mo-Ling,
    176] díoghbhadh anorchra d'Éirinn.
45. 177] Mac meic Aodha na n-arm ngéar,
    178] mórádh ceall, cumhdach éidtréan,
    179] draig shuilbhir, troigh re teannta,
    180] muir go ndruimnibh díleannta.
46. 181] Labhairt as lugha ná a ghníomh
    182] sníomh easaonta na n-airdríogh,
    183] séad robhuadha ráithe Néill,
    184] snáithe comhuama a cheinéil.
47. 185] An dá Aodh do imthigh uam
    186] m'aos cumtha, crobhuing dhiombuan,
    187] do imthigh mo thréan le a dteann
    188] mar éan ór imthigh eiteall.

    Teallach.

48. 189] Inghean Fhiachaidh earla lag
    190] níor oircheas dúinn a dearmad
    191] meanma chobhsaidh nar char séad
    192] níor chosmhail damh, ní dheirméad.
49. 193] Ní dheirméad-sa an deaghbharr slim
    194] ná an glór féata focailbhinn
    195] ná an sdíom chorramhlaigh cúil chais
    196] ná an tsúil mhongfhabhraigh mhallghlais.
50. 197] Searc aoidheadh, iomchar ainbhreath,
    198] gein bhuadha ban ríoghLaighneach,
    199] rosg glainshliom fa ngrianlas síon
    200] nach ainghionn fhiabhras airdríogh.
51. 201] Fuair Úna ó ógmhnáibh Banbha
    202] barr éagcoisg is urlabhra;
    203] tearc meadh don bhriatharthaoi bhinn
    204] ar feadh iatharchraoi Fhéidhlim.

    Teallach.