Corpus of Electronic Texts Edition
Background details and bibliographic information
Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill
Author: Fearghal Óg Mac an Bhaird
File Description
Electronic edition compiled and proof-read by Margaret Lantry
Funded by University College Cork and
Professor Marianne McDonald via the CURIA Project.
1. First draft, revised and corrected.
Extent of text: 2300 words
Publication
CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College Cork.
College Road, Cork, Ireland http://www.ucc.ie/celt (1997) (2008) Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402133
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of
academic research and teaching only.
Sources
Manuscript source- Dublin, Royal Irish Academy, MS 727, 222 (alias 23 C 33: see Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy, fasc.
18).
Secondary literature- Pádraig Ó Macháin, Poems by Fearghal Óg Mac an Bhaird, Celtica 24 (2003) 252263. [Survey article about Mac an Bhaird's oeuvre with further literature.]
- Lambert McKenna, 'Elegy on Aodh Óg Ó Domhnaill', Irish Monthly 48 (1920) 207209.
The edition used in the digital edition- Láimhbheartach Mac Cionnaith, Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill in Dioghluim Dána, Ed. Láimhbheartach Mac Cionnaith. , Dublin, Oifig an tSoláthair [Government Publication Office] (1938) page 373380
Encoding
Project Description
CELT: Corpus of Electronic Texts
Sampling Declaration
All the editorial text with the corrections of the editor has been
retained. Variant readings and editorial annotations have not been
reproduced in this edition. Variants may be entered in a future
edition.
Editorial Declaration
Correction
Text has been checked, proof-read and parsed using NSGMLS.
Normalization
The electronic text represents the edited text. Compound words
have not been hyphenated after CELT practice.
Quotation
There are no quotations.
Hyphenation
The editorial practice of the hard-copy editor has been
retained.
Segmentation
div0=the poem. Page-breaks, metrical lines and quatrains are
marked and numbered.
Interpretation
Names of persons (given names), and places are not tagged. Terms
for cultural and social roles are not tagged.
Canonical References
The n attribute of each text in this corpus carries a
unique identifying number for the whole text.
The title of the text is held as the first head
element within each text.
div0 is reserved for the
text (whether in one volume or many).
The numbered quatrains provide a canonical reference.
Profile Description
Created: By Fearghal Óg Mac an Bhaird, an Irish bardic poet.
(1618 (see P. Ó Macháin))
Use of language
Language: [GA] Whole text in Classical Modern Irish.
Revision History
Corpus of Electronic Texts Edition: G402133
Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill: Author: Fearghal Óg Mac an Bhaird
p.373
FEARGHAL ÓG MAC AN BHAIRD cct.
- 1] Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill
2] a gcloch chúil an gcéin do mhair;
3] lor do bhoing casnadh do chroidhibh
4] do choill gasradh Oiligh air.
- 5] Ar chosnamh cádhais an tuaisgirt
6] an tighearnas do thuill sé
7] ní fhuair guaisghin Chaithreach Cearmna;
8] aithreach d'uaislibh Eamhna é.
- 9] Ní hiontaobhtha aicme Conaill
10] a gceannas dó ó nar dháil siad,
11] níor ghabh guaisneimh re nguin mbaoghlaigh,
12] do uaisligh tuir Aolmaigh iad.
- 13] An lá nach fuair flaitheas Conaill
14] ceann rodhamhnadh Rátha Té
15] is ann badh caointe clann Fhéilim;
16] níor bh'am faoilte d'Éirinn é.
- 17] Bás Aodha is gan é do ríoghadh
18] ríoghradh éachtach Átha Liag
19] ó Theamhraigh chlaoin na gcoll leonta
20] do sgaoil fa fhonn Eorpa iad.
p.374
- 21] A chur fa úir Innse Luighdheach
22] 's gan fhlaith do ghairm do ghríbh Luain
23] dá ní do sgaoil cách ó
chéile
24] an tráth do shaoil Éire a huaim.
- 25] Gan chur ris um ríoghacht Éirne
26] do b'fhiu othair aidhbhle a chró;
27] do bhí sé idir chách 'n-a Chormac,
28] do sgé bláth na ndonnshlat dó.
- 29] Ó chur na gcrú is chur
na
gcathadh
30] creideamh d'Aodh an uair do mhair
31] fa shíol n-Éanna do b'fhiu a dhochar;
32] do-chiu séala a othar air.
- 33] Do b'fhiu a fhuarbhoth oidhche shoighnéan
34] 's a shuan corrach ós chionn sdéad
35] do b'fhiu a dhochar i gcoill chaoilshleagh
36] gur thuill sochar Gaoidheal nGréag.
- 37] Le móradh tuath do thuill flaitheas
38] le fírinnefoirbhthe an chairt
39] le rath ríogh, le coingheall gcroidhe,
40] le sníomh goirmreann d'Fhine Airt.
- 41] Fós ag cosnamh catha Éirne
42] uatha gion go n-uair a luagh
43] níor thearc ag teacht as gach tachar
44] feart is leacht is athar uadh.
- 45] Fa múr cloiche do chrích Leithbhir
46] a bhas fhuilteach do b'fhearr séan;
47] do chathaibh Breagh fa ceall chomhdha
48] a ghreagh seang is a ghormgha géar.
- 49] Ó nar leis Cruacha is cuan Feabhail
50] ní fríoth leis-sean luach ar thuill;
51] do b'é fál a gcreach do chaomhna
52] each is lámh is caolgha Í Chuinn.
- 53] Gion gur hoirdneadhanba an
mhíobháidh
54] mac Í Dhomhnaill Dúin na Sgiath
55] ní budh cóir achd caoineadh flatha
56] ar róimh aoigheadh chatha Cliach.
- 57] Le huaithnibh catha Cláir Laighean
58] 's i Leith Chuinn iar gcrích a ré
59] 's i ngach aointeagh do mhín Mhumhan
60] caointear 'n-a rígh Uladh é.
p.375
- 61] Gaisgead na cruinne ar n-éag Earchail
62] do aithbheodhuigh i n-a fhonn
63] ní hé féine a-mhán do
mhéaduigh;
64] dá chrádh céille éadair
ann.
- 65] Ní hionmhaoidhte i nInis Luighdheach
66] ar lucht caointe na gcóig n-iath
67] caoi do dhéanamh go ndeoir dhatha
68] tre réallain eoil catha Cliach.
- 69] Na cúig cúigidh-se clann Luighdheach
70] lán d'eolchuire druim ar dhruim;
71] fa léan ní dhiongna na daoine,
72] iomdha néal ag caoine Í Chuinn.
- 73] Ceithre searbhghaotha iar slait Raoileann
74] is réalta dhonn as dearg snas
75] ag drud re caithimh a chéile
76] tug ar laithibh gréine glas.
- 77] Siansa cumhadh ceol na Finne;
78] fachain tuirse tá 'gun Mhuaidh;
79] ar chuan Daoile ní fhuil áineas;
80] faoidhe guil ag ráimhEas Ruaidh.
- 81] Cuiridh athtuirse ar fhior gcuarta
82] an ceol tuirse tá san gcuan;
83] do-bheir caoine ar fhior ainiuil
84] faoidhe na sriobh dtaidhiuir dtruagh.
- 85] Ag caoine laoich Locha Feabhail
86] faoidhe truagha tógbhaidh sí;
87] is lór do mhaoithe do mhúsgladh
88] glór na gaoithe ag dúsgadh dhí.
- 89] Ag dúilibh balbha iar mbás Aodha,
90] gidh iomdha cheana caoi thruagh,
91] is lia faoidhe badhbh is brainéan
92] ag caoine a arm raighéar ruadh.
- 93] Do b'iad trí bhrughaidh na mbrainéan
94] a bhas fhuilteach nar fhosd séad,
95] a dhornchar, 's a dhoire caoilshleagh,
96] Murchadh oile Gaoidheal nGréag.
- 97] Murchadh Siuire, seabhac Muimhneach,
98] mac Briain Bhóruimhe, barr Té,
99] níor ghabh for-íor adhbha Cormaic
100] gér dhamhna ríogh orrdhraic é.
p.376
- 101] 'N-a dhamhna téarnatuar
neamháidh
102] Naoise éachtach na n-each mbras;
103] níor léigeadh faoi róimh na
ríghe
104] gé do bhaoi dóigh fhíre as.
- 105] Do thuit fós suil fuair a ríoghadh
106] i Ráith Dá Choga cian uaidh
107] Cormac na Loingse, lámh éachtach;
108] fa dál toirse an t-éachtbhrath fhuair.
- 109] Mac Carraigh chalma an cur éachtach,
110] Aonghus Cláire rer chóir súil
111] do chall ar dhóthchas a dhraoidheadh
112] barr órchas far saoileadh Súir.
- 113] Mar na damhna tú do thuireamh
114] tug cinneamhain bhus cian goimh
115] d'Aodh Eilge gan táth a thíre;
116] fáth feirge na síne soin.
- 117] Timcheall tighearnais an tuaisgirt
118] ní turbhaidh tharla ar tuir mBaoi
119] achd olc d'Ibh Cobhthaigh a gcinneadh;
120] níor locht orthaibh filleadh faoi.
- 121] Ar olc re hógaibh an tuaisgirt
122] nar toghadh oirn Aodh 'n-a rígh;
123] ar n-eite lúith do chloinn Chraoidhe
124] do bhuing tnúith na ndaoine dhínn.
- 125] Guais gur díoghladh do dhigh tnútha
126] le taobh míleadh Mhúir Dá
Thí
127] an feidhm do-níodh gleolucht gaisgidh;
128] fa beodhacht i n-aisgidh í.
- 129] Na catha do chuirdis Ultaigh
130] i n-aoinfheacht le háirsidh Liag
131] le hAodh Fáil do-bheirthí a mbuidhe,
132] fa neimhní dháibh uile iad.
- 133] Do-ghéanadh sei-sean sluagh d'aoinneach
134] Aodh Bearnais ar bruinne slóigh;
135] muna mbeath a each is a ara
136] do ba a leath cleath dala
dhóibh.
- 137] Glún deireanach gaisgidh Gaoidheal
138] a ghaol ón tráth tharla i n-uaigh
139] mar fhine Róigh iar gCoin gCuluinn
140] ó do roigh róimh fhuluing uainn.
p.377
- 141] Dínn do-roighneadh ríoghradh Uisnigh
142] iar n-Art Aoinfhearanba an clódh
143] nó fiodh críon nó tráigh gan
torchar
144] nó síol dTáil iar Murchadh
mór.
- 145] Nó Tuatha Dé na nduas líonmhar
146] ar Lugh Láimhchian dar an linn,
147] nó fine Néill iar Niall n-Oiligh
148] nó a fhian féin iar n-oighidh Fhinn.
- 149] Nó an Róimh phortghlas iar bPoimp
Máighe
150] múr duaitheanta Dúin na nGall;
151] iar ndul faoi dá fláithibh dílse
152] caithir na Traoi an tír-se thall.
- 153] Nó an Fhrainc iar Searlas sluaigh Gaoidheal,
154] nó an Ghréag uma ngéisid cuill
155] do bhí fa bhrón iar n-éag n-Aichil
156] is mór an béadcaithir
Chuinn.
- 157] Aichill mhac Péil na mbeart mbaoghlach
158] do bhí thoir go dteasda sé
159] neimh ón ghrian áigh ar
a
armaibh;
160] níor dháigh gliadh dá fhaghlaidh
é.
- 161] Níor leighis liaigh ná luibh
dhíleas
162] duine ar ar dheargdia do ghlóir
163] Aichill mhac Péil posd an ghaisgidh
164] nar fhosd ó chléir aisgidh óir.
- 165] Níor leigheasadh go lá a éaga
166] éachta a chaolgha ná a chuilg dhuinn;
167] do bhí Aodh amhla 'n-a Aichil
168] damhna ler fhaomh caithir Chuinn.
- 169] Neimh a láimhe ón ló do imthigh
170] d'Ultaibh uile is adhbhar cráidh
171] an ceas naoidhean do fhás ortha
172] tre a bhás aoinfhear Tolcha Táil.
- 173] Na toirthe ar dtréigean a ndatha
174] ní daoine a-mháinmór an
bhroid;
175] a-ta ót éag fa cheas cumhad
176] meas na ngéag ar ndubhadh dhoid.
- 177] Le glór dhuaibhseach dhíoghlas borbghaoth
178] ar bhalbh oighreadh d'fhuighlibh cuain;
179] a-tá a luach d'fhailmhe san fhiodhbhaidh
180] aibhne ós bhruach re n-iodhnaibh uaibh.
p.378
- 181] Diasa fása is fiodhbhadh fholamh
182] d'easbhaidh eire ag éirghe suas
183] a luach soin d'ísle san fhochan
184] go ngoil tríbh-se ag crothadh cnuas.
- 185] Soighnéan fiuchaidh, aoibhle teine,
186] fan dtuaisgeart ag téaghadh líog,
187] a-tá a lógh d'fhuaire san oighreadh;
188] lór do thruaighe ar toirneadh tríod.
- 189] A sil a innibh an aieoir
190] d'fhearthain líonmhair san leith thall
191] teasda soin do bhliocht ón bhuarchrodh;
192] ní fhuil achd riocht uathmhar ann.
- 193] Éachta mionca, míne is burba,
194] boga is cruas, is cumann sáimh,
195] na síona dá gcaoi ó chroidhe,
196] a dhlaoi dhíona Mhoighe Máil.
- 197] A mhaoidheamh beag iar mbreith cosgair
198] a chnú chroidhe, a chathach Ché,
199] a leonadh gnáth daoine ndearbhtha,
200] a bhláth naoidhe Tealcha Té.
- 201] A Aodh Óg mhac Aodha Í Dhomhnaill
202] nar dhiult iorghail, nar éar duain;
203] a dhúsgadh cealg, a cheo shídhe,
204] a breo dhearg an tíre thuaidh.
- 205] A mheic Máire, a mhóradh éigeas,
206] an uaigh i bhfuile, a fhleasg lí,
207] ní beag do mheath fuile Féilim;
208] is creach uile d'Éirinn í.
- 209] Mág Aonghusa ón uair do imthigh
210] an t-eineach uile fuair bás,
211] iomdha gan riar dámh dá dhearbha;
212] triall tre Chlár Teamra ní tráth.
- 213] Teasda gaisgeadh Ghaoidheal gConnacht
214] Conn Aolmhuighe mar fhuair bás;
215] ní cluintear tnúdh le cor gcosgair;
216] dol do thúr tochair ní tráth.
- 217] Fuair a oirdneadh i n-áit Pápa
218] Peadar cráibhtheach, ceann na ngrás,
219] lán do bhuaidh do bhaoi san
ríoRóimh
220] fuair gnaoi ón Tríonóid 'n-a
thráth.Ní tráth.