Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill

Author: Fearghal Óg Mac an Bhaird

File Description

Electronic edition compiled and proof-read by Margaret Lantry

Funded by University College Cork and
Professor Marianne McDonald via the CURIA Project.

1. First draft, revised and corrected.

Extent of text: 2300 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College Cork.
College Road, Cork, Ireland— http://www.ucc.ie/celt

(1997) (2008)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402133

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.

Sources

    Manuscript source
  1. Dublin, Royal Irish Academy, MS 727, 222 (alias 23 C 33: see Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy, fasc. 18).
    Secondary literature
  1. Pádraig Ó Macháin, Poems by Fearghal Óg Mac an Bhaird, Celtica 24 (2003) 252–263. [Survey article about Mac an Bhaird's oeuvre with further literature.]
  2. Lambert McKenna, 'Elegy on Aodh Óg Ó Domhnaill', Irish Monthly 48 (1920) 207–209.
    The edition used in the digital edition
  1. Láimhbheartach Mac Cionnaith, Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill in Dioghluim Dána, Ed. Láimhbheartach Mac Cionnaith. , Dublin, Oifig an tSoláthair [Government Publication Office] (1938) page 373–380

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

All the editorial text with the corrections of the editor has been retained. Variant readings and editorial annotations have not been reproduced in this edition. Variants may be entered in a future edition.

Editorial Declaration

Correction

Text has been checked, proof-read and parsed using NSGMLS.

Normalization

The electronic text represents the edited text. Compound words have not been hyphenated after CELT practice.

Quotation

There are no quotations.

Hyphenation

The editorial practice of the hard-copy editor has been retained.

Segmentation

div0=the poem. Page-breaks, metrical lines and quatrains are marked and numbered.

Interpretation

Names of persons (given names), and places are not tagged. Terms for cultural and social roles are not tagged.

Canonical References

The n attribute of each text in this corpus carries a unique identifying number for the whole text.

The title of the text is held as the first head element within each text.

div0 is reserved for the text (whether in one volume or many).

The numbered quatrains provide a canonical reference.

Profile Description

Created: By Fearghal Óg Mac an Bhaird, an Irish bardic poet. (1618 (see P. Ó Macháin))

Use of language

Language: [GA] Whole text in Classical Modern Irish.

Revision History

Corpus of Electronic Texts Edition: G402133

Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill: Author: Fearghal Óg Mac an Bhaird

p.373

FEARGHAL ÓG MAC AN BHAIRD cct.
  1. 1] Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill
    2] a gcloch chúil an gcéin do mhair;
    3] lor do bhoing casnadh do chroidhibh—
    4] do choill gasradh Oiligh air.
  2. 5] Ar chosnamh cádhais an tuaisgirt
    6] an tighearnas do thuill sé
    7] ní fhuair guaisghin Chaithreach Cearmna;
    8] aithreach d'uaislibh Eamhna é.
  3. 9] Ní hiontaobhtha aicme Conaill
    10] a gceannas dó ó nar dháil siad,
    11] níor ghabh guaisneimh re nguin mbaoghlaigh,
    12] do uaisligh tuir Aolmaigh iad.
  4. 13] An lá nach fuair flaitheas Conaill
    14] ceann rodhamhnadh Rátha Té
    15] is ann badh caointe clann Fhéilim;
    16] níor bh'am faoilte d'Éirinn é.
  5. 17] Bás Aodha is gan é do ríoghadh
    18] ríoghradh éachtach Átha Liag
    19] ó Theamhraigh chlaoin na gcoll leonta
    20] do sgaoil fa fhonn Eorpa iad.

    6. p.374

  6. 21] A chur fa úir Innse Luighdheach
    22] 's gan fhlaith do ghairm do ghríbh Luain
    23] dá ní do sgaoil cách ó chéile
    24] an tráth do shaoil Éire a huaim.
  7. 25] Gan chur ris um ríoghacht Éirne
    26] do b'fhiu othair aidhbhle a chró;
    27] do bhí sé idir chách 'n-a Chormac,
    28] do sgé bláth na ndonnshlat dó.
  8. 29] Ó chur na gcrú is chur na gcathadh
    30] creideamh d'Aodh an uair do mhair
    31] fa shíol n-Éanna do b'fhiu a dhochar;
    32] do-chiu séala a othar air.
  9. 33] Do b'fhiu a fhuarbhoth oidhche shoighnéan
    34] 's a shuan corrach ós chionn sdéad
    35] do b'fhiu a dhochar i gcoill chaoilshleagh
    36] gur thuill sochar Gaoidheal nGréag.
  10. 37] Le móradh tuath do thuill flaitheas
    38] le fírinne—foirbhthe an chairt—
    39] le rath ríogh, le coingheall gcroidhe,
    40] le sníomh goirmreann d'Fhine Airt.
  11. 41] Fós ag cosnamh catha Éirne
    42] uatha gion go n-uair a luagh
    43] níor thearc ag teacht as gach tachar
    44] feart is leacht is athar uadh.
  12. 45] Fa múr cloiche do chrích Leithbhir
    46] a bhas fhuilteach do b'fhearr séan;
    47] do chathaibh Breagh fa ceall chomhdha
    48] a ghreagh seang is a ghormgha géar.
  13. 49] Ó nar leis Cruacha is cuan Feabhail
    50] ní fríoth leis-sean luach ar thuill;
    51] do b'é fál a gcreach do chaomhna
    52] each is lámh is caolgha Í Chuinn.
  14. 53] Gion gur hoirdneadh—anba an mhíobháidh—
    54] mac Í Dhomhnaill Dúin na Sgiath
    55] ní budh cóir achd caoineadh flatha
    56] ar róimh aoigheadh chatha Cliach.
  15. 57] Le huaithnibh catha Cláir Laighean
    58] 's i Leith Chuinn iar gcrích a ré
    59] 's i ngach aointeagh do mhín Mhumhan
    60] caointear 'n-a rígh Uladh é.

    16. p.375

  16. 61] Gaisgead na cruinne ar n-éag Earchail
    62] do aithbheodhuigh i n-a fhonn
    63] ní hé féine a-mhán do mhéaduigh;
    64] dá chrádh céille éadair ann.
  17. 65] Ní hionmhaoidhte i nInis Luighdheach
    66] ar lucht caointe na gcóig n-iath
    67] caoi do dhéanamh go ndeoir dhatha
    68] tre réallain eoil catha Cliach.
  18. 69] Na cúig cúigidh-se clann Luighdheach
    70] lán d'eolchuire druim ar dhruim;
    71] fa léan ní dhiongna na daoine,
    72] iomdha néal ag caoine Í Chuinn.
  19. 73] Ceithre searbhghaotha iar slait Raoileann
    74] is réalta dhonn as dearg snas
    75] ag drud re caithimh a chéile
    76] tug ar laithibh gréine glas.
  20. 77] Siansa cumhadh ceol na Finne;
    78] fachain tuirse tá 'gun Mhuaidh;
    79] ar chuan Daoile ní fhuil áineas;
    80] faoidhe guil ag ráimhEas Ruaidh.
  21. 81] Cuiridh athtuirse ar fhior gcuarta
    82] an ceol tuirse tá san gcuan;
    83] do-bheir caoine ar fhior ainiuil
    84] faoidhe na sriobh dtaidhiuir dtruagh.
  22. 85] Ag caoine laoich Locha Feabhail
    86] faoidhe truagha tógbhaidh sí;
    87] is lór do mhaoithe do mhúsgladh
    88] glór na gaoithe ag dúsgadh dhí.
  23. 89] Ag dúilibh balbha iar mbás Aodha,
    90] gidh iomdha cheana caoi thruagh,
    91] is lia faoidhe badhbh is brainéan
    92] ag caoine a arm raighéar ruadh.
  24. 93] Do b'iad trí bhrughaidh na mbrainéan
    94] a bhas fhuilteach nar fhosd séad,
    95] a dhornchar, 's a dhoire caoilshleagh,
    96] Murchadh oile Gaoidheal nGréag.
  25. 97] Murchadh Siuire, seabhac Muimhneach,
    98] mac Briain Bhóruimhe, barr Té,
    99] níor ghabh for-íor adhbha Cormaic
    100] gér dhamhna ríogh orrdhraic é.

    26. p.376

  26. 101] 'N-a dhamhna téarna—tuar neamháidh—
    102] Naoise éachtach na n-each mbras;
    103] níor léigeadh faoi róimh na ríghe
    104] gé do bhaoi dóigh fhíre as.
  27. 105] Do thuit fós suil fuair a ríoghadh
    106] i Ráith Dá Choga cian uaidh
    107] Cormac na Loingse, lámh éachtach;
    108] fa dál toirse an t-éachtbhrath fhuair.
  28. 109] Mac Carraigh chalma an cur éachtach,
    110] Aonghus Cláire rer chóir súil
    111] do chall ar dhóthchas a dhraoidheadh
    112] barr órchas far saoileadh Súir.
  29. 113] Mar na damhna tú do thuireamh
    114] tug cinneamhain bhus cian goimh
    115] d'Aodh Eilge gan táth a thíre;
    116] fáth feirge na síne soin.
  30. 117] Timcheall tighearnais an tuaisgirt
    118] ní turbhaidh tharla ar tuir mBaoi
    119] achd olc d'Ibh Cobhthaigh a gcinneadh;
    120] níor locht orthaibh filleadh faoi.
  31. 121] Ar olc re hógaibh an tuaisgirt
    122] nar toghadh oirn Aodh 'n-a rígh;
    123] ar n-eite lúith do chloinn Chraoidhe
    124] do bhuing tnúith na ndaoine dhínn.
  32. 125] Guais gur díoghladh do dhigh tnútha
    126] le taobh míleadh Mhúir Dá Thí
    127] an feidhm do-níodh gleolucht gaisgidh;
    128] fa beodhacht i n-aisgidh í.
  33. 129] Na catha do chuirdis Ultaigh
    130] i n-aoinfheacht le háirsidh Liag
    131] le hAodh Fáil do-bheirthí a mbuidhe,
    132] fa neimhní dháibh uile iad.
  34. 133] Do-ghéanadh sei-sean sluagh d'aoinneach
    134] Aodh Bearnais ar bruinne slóigh;
    135] muna mbeath a each is a ara
    136] do ba a leath cleath dala dhóibh.
  35. 137] Glún deireanach gaisgidh Gaoidheal
    138] a ghaol ón tráth tharla i n-uaigh
    139] mar fhine Róigh iar gCoin gCuluinn
    140] ó do roigh róimh fhuluing uainn.

    36. p.377

  36. 141] Dínn do-roighneadh ríoghradh Uisnigh
    142] iar n-Art Aoinfhear—anba an clódh—
    143] nó fiodh críon nó tráigh gan torchar
    144] nó síol dTáil iar Murchadh mór.
  37. 145] Nó Tuatha Dé na nduas líonmhar
    146] ar Lugh Láimhchian dar an linn,
    147] nó fine Néill iar Niall n-Oiligh
    148] nó a fhian féin iar n-oighidh Fhinn.
  38. 149] Nó an Róimh phortghlas iar bPoimp Máighe
    150] múr duaitheanta Dúin na nGall;
    151] iar ndul faoi dá fláithibh dílse
    152] caithir na Traoi an tír-se thall.
  39. 153] Nó an Fhrainc iar Searlas sluaigh Gaoidheal,
    154] nó an Ghréag uma ngéisid cuill
    155] do bhí fa bhrón iar n-éag n-Aichil
    156] —is mór an béad—caithir Chuinn.
  40. 157] Aichill mhac Péil na mbeart mbaoghlach
    158] do bhí thoir go dteasda sé
    159] neimh ón ghrian áigh ar a armaibh;
    160] níor dháigh gliadh dá fhaghlaidh é.
  41. 161] Níor leighis liaigh ná luibh dhíleas
    162] duine ar ar dhearg—dia do ghlóir—
    163] Aichill mhac Péil posd an ghaisgidh
    164] nar fhosd ó chléir aisgidh óir.
  42. 165] Níor leigheasadh go lá a éaga
    166] éachta a chaolgha ná a chuilg dhuinn;
    167] do bhí Aodh amhla 'n-a Aichil
    168] damhna ler fhaomh caithir Chuinn.
  43. 169] Neimh a láimhe ón ló do imthigh
    170] d'Ultaibh uile is adhbhar cráidh
    171] —an ceas naoidhean do fhás ortha—
    172] tre a bhás aoinfhear Tolcha Táil.
  44. 173] Na toirthe ar dtréigean a ndatha
    174] —ní daoine a-mháin—mór an bhroid;
    175] a-ta ót éag fa cheas cumhad
    176] meas na ngéag ar ndubhadh dhoid.
  45. 177] Le glór dhuaibhseach dhíoghlas borbghaoth
    178] ar bhalbh oighreadh d'fhuighlibh cuain;
    179] a-tá a luach d'fhailmhe san fhiodhbhaidh
    180] aibhne ós bhruach re n-iodhnaibh uaibh.

    46. p.378

  46. 181] Diasa fása is fiodhbhadh fholamh
    182] d'easbhaidh eire ag éirghe suas
    183] a luach soin d'ísle san fhochan
    184] go ngoil tríbh-se ag crothadh cnuas.
  47. 185] Soighnéan fiuchaidh, aoibhle teine,
    186] fan dtuaisgeart ag téaghadh líog,
    187] a-tá a lógh d'fhuaire san oighreadh;
    188] lór do thruaighe ar toirneadh tríod.
  48. 189] A sil a innibh an aieoir
    190] d'fhearthain líonmhair san leith thall
    191] teasda soin do bhliocht ón bhuarchrodh;
    192] ní fhuil achd riocht uathmhar ann.
  49. 193] Éachta mionca, míne is burba,
    194] boga is cruas, is cumann sáimh,
    195] na síona dá gcaoi ó chroidhe,
    196] a dhlaoi dhíona Mhoighe Máil.
  50. 197] A mhaoidheamh beag iar mbreith cosgair
    198] a chnú chroidhe, a chathach Ché,
    199] a leonadh gnáth daoine ndearbhtha,
    200] a bhláth naoidhe Tealcha Té.
  51. 201] A Aodh Óg mhac Aodha Í Dhomhnaill
    202] nar dhiult iorghail, nar éar duain;
    203] a dhúsgadh cealg, a cheo shídhe,
    204] a breo dhearg an tíre thuaidh.
  52. 205] A mheic Máire, a mhóradh éigeas,
    206] an uaigh i bhfuile, a fhleasg lí,
    207] ní beag do mheath fuile Féilim;
    208] is creach uile d'Éirinn í.
  53. 209] Mág Aonghusa ón uair do imthigh
    210] an t-eineach uile fuair bás,
    211] iomdha gan riar dámh dá dhearbha;
    212] triall tre Chlár Teamra ní tráth.
  54. 213] Teasda gaisgeadh Ghaoidheal gConnacht
    214] Conn Aolmhuighe mar fhuair bás;
    215] ní cluintear tnúdh le cor gcosgair;
    216] dol do thúr tochair ní tráth.
  55. 217] Fuair a oirdneadh i n-áit Pápa
    218] Peadar cráibhtheach, ceann na ngrás,
    219] lán do bhuaidh do bhaoi san ríoRóimh
    220] fuair gnaoi ón Tríonóid 'n-a thráth.

    Ní tráth.