Corpus of Electronic Texts Edition
Ní maith altuighim m'anáir (Author: Fearghal Óg Mac an Bhaird)

p.139

FEARGHAL ÓG MAC AN BHAIRD cct.
  1. 1] Ní maith altuighim m'anáir
    2] tríd nar bh'oircheas m'iongabháil;
    3] ní altuighim a n-uair mé
    4] ó ghartfhoirinn bhruaigh Bhóinne.
  2. 5] Feadhmannaigh dhó an uile fhear;
    6] mo dhuasa ó mhacaibh Míleadh
    7] triath na dtriath dhamh-sa do dháil;
    8] is liach gan annsa d'admháil.
  3. 9] Fa-ríor níor altuigh sinn-ne
    10] le hanuabhar intinne
    11] ar chreid damhradh Dúine Breagh
    12] dúin-ne agus adhbhar oideadh.
  4. 13] Níor altuigheas—olc an sduaim—
    14] m'ísliughadh innte an athuair
    15] Fódla linnte na learg sean
    16] ná mo cheard innte d'oirneadh.
  5. 17] Ar n-ionnarbadh ó iath Ír
    18] níor altuigheas rem Airdrígh,
    19] mo thriall go Labháin tar linn,
    20] dom anáir thiar ar dtoirling.
  6. 21] Ní hionann inn is I-óib;
    22] an fortún fuair ón Tríonóid
    23] do altaigh ris an té 's triar;
    24] do sgé antail na n-ainmhian.
  7. 25] Clann oirrdhearc, táinte agus tír
    26] fríoth le hI-óib ón Airdrígh
    27] 's groighe is tréada is cuirn corcra
    28] cuirm is séada saoghalta.
  8. 29] Níor chuir toice i n-uabhar é
    30] I-óib dil—díochra an fínné;
    31] níor ghrádhuigh sé an saoghal bocht;
    32] do naomhadh é as a umhlocht.
  9. 33] Do shmuain Íosa dá éis soin
    34] fulung a óglaoich d'fhéachoin;
    35] an uile ní badh ní lais
    36] do bhí uile 'n-a éagmhais.

  10. p.140

  11. 37] Do ráidh I-óib "ó thoil Dé
    38] Dia thug Dia rug a-ríse";
    39] do-chuala a chloinn láimh do láimh
    40] ad-chuala coill a chonáigh.
  12. 41] An tuile easláinte air
    42] do chuir Airdrí fhear ndomhain;
    43] do fhéag ar n-uair a fhulung
    44] bréag ní fhuair 'n-a urughull.
  13. 45] "Beirim a bhuidhe rem ching"
    46] do ráidh I-óib tre uirrim
    47] "ró cráidh do chara ar mo chorp
    48] ba mana gráidh mo ghuasocht."
  14. 49] Do bhíodh do dhalta an Dúilimh
    50] gur chneasuigh a chréachtchrúinimh
    51] ag súr déirce ó bhrugh do bhrugh
    52] a shéitche ar cúl na comhladh.
  15. 53] Do haltuigheadh re Dia ndil
    54] 's ris an óigh mhilis mhuirnigh
    55] tabhairt coda déirce dhí
    56] nó a shéitche d'oba impe.
  16. 57] Níor chaoin I-óib a othra
    58] féin go fagháil cobhartha
    59] 's do-níodh caoi i gcróluighe a chneadh
    60] ar aoi clóghuine an Choimdheadh.
  17. 61] Níor chaoin a ghalar goirt gnáth,
    62] 's níor chaoin a chlann ná a chonách
    63] gér chaoi croidhe caoi I-óib
    64] ar aoi thoile don Tríonóid.
  18. 65] Fríoth aisiog na sláinte iar sin,
    66] fríoth tír is clann ón Choimdhidh,
    67] fríoth a shealbh mar thuile ag tocht,
    68] mar do dhearbh uile a annsocht.
  19. 69] Do ráidh mar do ráidh reimhe
    70] go búidh umhal ainglidhe:
    71] "an tí rug re ré ar ndeacra
    72] is é thug na toirbhearta."
  20. 73] Níor mhóide a bhrón a bharr croidh
    74] 's níor mhóide a mheanma a fhagháil
    75] a tháinte is a threoid troma,
    76] a shláinte, a sheoid shaoghalta.

  21. p.141

  22. 77] Ón uair-sin go héag idir
    78] mar éaruic 'n-a fhoighidin
    79] fuair sé an talamh ar a thal
    80] 's gidh é toradh na talmhan.
  23. 81] Fós mar éaruic 'n-a fhulung
    82] an ghlóir naomhtha neamhchumhung
    83] fuair ó thriath an tighe thuas;
    84] fa sgiath dá chridhe a choguas.
  24. 85] Ní altuighim mar I-óib
    86] boichte ná toice, a Thríonóid;
    87] uch, nach déinim a ndearna
    88] go dtéighinn rem Thighearna.
  25. 89] Mar I-óib do b'fhoirbhthe cuing
    90] gá fios nach d'fhéachain m'fhuluing
    91] fríoth an saidhbhreas muin ar mhuin
    92] is fríoth daidhbhreas 'n-a dheaghuidh.
  26. 93] Eadamar is dom fhéagain
    94] do gadadh dom ghaoilghéagaibh
    95] na Conuill badh díonbhun damh;
    96] do díoghladh oruinn m'uabhar.
  27. 97] Eadamar is dom fhéasgain
    98] mo bhuar mo ghroigh gnímhéasgaidh
    99] rugais a Dhé uile uam
    100] níor bh'é an duille nar dhiombuan.
  28. 101] Eadamar is dom fhéagain
    102] do beanadh mo bhruittéagair,
    103] mo dhán is mo dhúthaigh dhíom;
    104] cúthail mo dhál ón dimbríogh.
  29. 105] Go n-altuighear a rí ribh
    106] bheith gan bhuar bheith gan mhuinntir,
    107] 's a brígh do bhreith óm meanma,
    108] 's bheith gan tír gan tighearna.
  30. 109] Go n-altuighear, a rí, ribh;
    110] a-tá i gcúirtibh clann Mílidh
    111] fál allmhurach druim ar dhruim
    112] im chlár gcamdharach gCriomhthainn.
  31. 113] Go n-altuighear, a rí, ribh
    114] mé gan fiú an bhaird do bhuidhin
    115] i Labháin fa cheo cumhadh;
    116] ní beo anáir m'ealadhan.

  32. p.142

  33. 117] Ionann is altuighthe dhamh
    118] cách dom dhíol nó dom dhiúltadh,
    119] nó bheith ós chách ceann i gceann,
    120] nó bheith fa chách go coitcheann.
  34. 121] Ionann is altuighthe dhamh
    122] bheith fa dhiombuaidh san domhan
    123] nó bheith fa bhuaidh nó bheith slán
    124] nó bheith ar n-uair go heaslán.
  35. 125] Ionann is altuighthe dhamh
    126] mo bheith rem beo i mbeirt mhoghadh
    127] nó beirt ríogh do chur fam chneas
    128] badh díon damh ar mo dhímheas.
  36. 129] Ionann is altuighthe dhúinn
    130] bheith go maidin ar mhaothchlúimh
    131] nó bheith i lionnmhuir gan luing
    132] nó bheith i n-iomdhaidh iaruinn.
  37. 133] Ionann is altuighthe dhúin
    134] bheith im luighe ar lár m'fhortúin
    135] nó siobhal sneachta ar sliabh lom
    136] nach biadh ag ealta a fhulong.
  38. 137] Ionann is altuighthe dhúin
    138] luighe idir mo lucht míorúin
    139] nó luighe idir mo lucht gráidh
    140] dom churp croidhe gach chompáin.
  39. 141] Ní fáth faoilte, ní fáth bróin
    142] clann oirrdhearc, earradh deargóir,
    143] nó bheith gan choim idir chách,
    144] nó bheith gan chloinn gan chonách.
  40. 145] Ní fáth faoilte, ní fáth bróin
    146] cúirt áluinn iomad comhóil
    147] nó iomad tarta is teach lom,
    148] nó neach gan acra d'fhearann.
  41. 149] Cré gach colann san chruinne;
    150] breith nó oighidh éanduine
    151] ní fáth faoilte ní fáth bróin;
    152] ní caointe cách i gcéadóir.
  42. 153] Dá ndídean do dhoirt a fhuil;
    154] níor chaointe do chloinn Ádhaimh
    155] rí n-a dheoidh ná rí reimhe
    156] le a dheoin acht rí an ríthighe.

  43. p.143

  44. 157] An rí tá is bhias is do bhaoi
    158] is tríd ba dhéanta déarchaoi;
    159] ceo gach triath acht triath na ndúl,
    160] beo mo thriath ar n-a théarnúdh.
  45. 161] Mairg nach caoinfeadh an chruinne;
    162] a bhás ní bás éanduine
    163] do b'é uile an uile fhear;
    164] ní duine an té nach tuigfeadh.
  46. 165] Mairg nach caoinfeadh iad uile
    166] tráigh, tír, coillte claonbhuidhe,
    167] éisg na mara is neamh na néall,
    168] 's an lear uile is an t-ai-éar.
  47. 169] Do gonadh an ghrian 's an ré
    170] is buidhne an bheatha sheinché
    171] lá fuile an tairnge do theacht
    172] 's na haingle uile i n-éinfheacht.
  48. 173] Ann sin do saobhadh síona,
    174] do bhéicsead na bleidhmhíola,
    175] agus an fhairrge re headh
    176] is na cairrge dá chaoineadh.
  49. 177] Do chaoinsead saor a gceangail
    178] na huisge is na hairdreannaigh,
    179] is eoin lúdhmhara deoidh i ndeoidh,
    180] is neoil úrghlana an ai-eoir.
  50. 181] Níor dhiongna a dhúile féine
    182] do chaoineadh a gcoigcéile;
    183] do-róine gach ní fa nimh
    184] rí na glóire rí an ríchidh.
  51. 185] Ní fhuil thuas ar neamh na néall
    186] dúil acht ar dhealbh an fíréan;
    187] dúil mar soin acht dúil do chum
    188] fúinn nochan fhuil i nIofrunn.
  52. 189] Ó fhlaitheamhnas Dé budh-dhein
    190] síos go híochtar an aigéin
    191] ní fhuil dúil acht dúil do chum
    192] do mhuir ná d'úir ná d'fhochann.
  53. 193] Ón bhreac bheag gus an míol mór
    194] tighearna na dtrí bpríomhshlógh
    195] don duine do dhealbh gach dúil;
    196] ar sealbh uile do b'iontnúidh.

  54. p.144

  55. 197] Uaidh fhuaramar neamh na néall,
    198] 's an bioth uile is an t-aigéan,
    199] uaidh fhuaramar an t-anam,
    200] uaidh fhuaramar uraghall.
  56. 201] Rí gach dhúine téid 'n-a theagh;
    202] uaidh fhuaramar an t-aingeal
    203] ar leathláimh gach duine dhíonn;
    204] neamhcháir don duine a dhimbríogh.
  57. 205] Uaidh fhuaramar—foirbhthe an tsearc—
    206] a dhealbh féin—gá fearr toirbheart;
    207] uaidh
    [gap: extent: 4 syllables]
    inn féin
    208] do rala sinn ar saoibhchéill.
  58. 209] Gér ghabh sin caomhchorp dar gcionn
    210] naomhthacht ar nach fuil foircheann
    211] dar sdiúir gus an bhflaith bhfíre
    212] ré iúil na sé seinlíne.
  59. 213]
    [gap: extent: 1 line]

    214]
    [gap: extent: 1 line]

    215] do thoirling san óigh iodhain
    216] coimhling dan cóir creidiomhain.
  60. 217] Do b'fhiú an toircheas tharla dhí
    218] ar sgaoileadh cáigh ó chéile
    219] gur tháthuigh an uile fhear
    220] Muire an mháthair 's an mhaighdean.
  61. 221] Ógh iodhan dar bh'ainm Muire,
    222] máthair an Mheic shíordhuidhe,
    223] do b'é rí na soillse sin,
    224] do bhí 'n-a broinn-se ó bréithir.
  62. 225] Talamh í as airde ná neamh
    226] bainríoghan máthair maighdean
    227] mionn órdha fhuile hÉabha
    228] Muire óghdha fhíréanna.
  63. 229] Tríd do fhágbhas Inis Bhreagh
    230] m'onóir do dhiúlt maic Míleadh
    231] flaith d'Íbh Airt agus Oilill
    232] ní maith ní huilc altoighim.
  64. 233] Teach na n-ógh is na n-easbal,
    234] teach daoineach an Dúileamhan,
    235] easbal as tréan an tighe
    236] Peadar fréamh na fírinne.

    Ní.