Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Fingen Mac Flainn's Gedicht auf die Fir Arddae

Author: [unknown]

File Description

Kuno Meyer

Electronic edition compiled by Beatrix Färber

Funded by University College, Cork, School of History

1. First draft.

Extent of text: 2783 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork
College Road, Cork, Ireland—http://www.ucc.ie/celt

(2014)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G400089

Availability

Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.

Notes

Sources

    Manuscript Source
  1. Dublin, Trinity College Library, MS H 3. 18 (cat. 1337), p 35.
  2. London, British Library, Egerton 175, transcript by Edward O'Reilly, fo. 5a. (E)
  3. For the Trefhocul, see Rudolf Thurneysen, Irische Verslehren (Irische Texte III, 126). The Trefhocul is contained in the Book of Ballymote (RIA MS 23 P 12: Cat. No. 536), p. 331 b. 35ff. Manuscript images are available on ISOS (www.isos.dias.ie).
    Internet availability of Meyer's annotated edition
  1. See http://www.ucc.ie/academic/smg/CDI/texthtml/fingenmacflainn.html
    Information on Kuno Meyer
  1. See http://mujweb.cz/enelen/km.htm
    The edition used in the digital edition
  1. Kuno Meyer, Fingen Mac Flainn's Gedicht auf die Fir Arddae [Ammo Choimdhiui néll cid dogén] in Archiv für Celtische Lexikographie. Volume 3, Halle a. d. Saale, Max Niemeyer (1907) page 291–301: 291–298

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Editorial Declaration

Correction

Text has been checked and proof-read twice.

Normalization

The electronic text represents the edited text on pp 291–298; with Meyer's German introduction and an Irish tract on 'Trefhocla'. (The apostroph is not used in the genitive of proper names in German nowadays, but has been allowed to stand here). The Glossary (298–301) is omitted; so are variant readings. In Meyer's edition, the acute accent and the macron are used to mark long vowels. Editorial corrections and expansions are marked. Hyphenation and word separation have been brought in line with CELT practice. One footnote has been retained. Meyer's reading 'dno' in verse 60 has been rendered 'dano'.

Quotation

There are no quotations.

Hyphenation

Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, this break is marked after completion of the hyphenated word.

Segmentation

div0= prosimetrum: the poem with prefaced prose tract; .div1= the section. Page-breaks are marked pb n=""; manuscript foliation is marked mls unit="ms folio" and numbered.

Interpretation

Names, apart from a few place-names, are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.

Profile Description

Created: Ascribed to Fingen Mac Flainn, a poet of the 9th century Date range: Old Irish period..

Use of language

Language: [GA] The text is in Old Irish.
Language: [DE] The supplied title and Meyer's introduction are in German.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G400089

Fingen Mac Flainn's Gedicht auf die Fir Arddae: Author: [unknown]


p.291

Fingen Mac Flainn's Gedicht auf die Fir Arddae

Das hier zum ersten Male herausgegebene Gedicht besitzen wir, so viel ich weiß, nur in zwei Handschriften, von denen jedoch eine leider nur eine wörtliche Abschrift der anderen ist. Die Haupthandschrift befindet sich auf S. 35–37 des Pergamentkodex H. 3. 18 (H) in der Bibliothek von Trinity College. Daher stammt die Abschrift Edward O'Reilly's in Egerton 175, fo. 5a (E).

In H wird unser Gedicht in einem Traktat über trefocla d. h. technische Fehler, die in der Dichtkunst zu meiden sind, als ein Beispiel von trefoclach focrai fadesin aufgeführt. Derartiger Traktate sind uns mehrere überkommen. Thurneysen zählt sie in seinen Irischen Verslehren ( Irische Texte III, S.126) auf. Von zwei solchen im Buch von Ballymote enthaltenen Abhandlungen citiert eine (S. 308a) die beiden ersten Strophen unseres Gedichtes, während die zweite (S. 331b) es nicht erwähnt, obgleich sie sonst mit dem in H enthaltenen Traktat übereinstimmt. In einer dritten im Buch von Leinster (S. 37) befindlichen Abhandlung werden zwei andere Strophen citiert (44 und 45 meiner Ausgabe, aber in umgekehrter Reihenfolge), und zwar als Beispiele des Fehlers brecc i fochanar.1 Der Dichter Fingen mac Flaind ist in den Annalen nicht erwähnt.2 Doch läßt sich seine Periode annähernd durch das Todesjahr seines Pflegevaters Dubdartach Béirri (d. h. von


p.292

Beare)3 bestimmen, der nach den Three Fragments of Annals im Jahre 867, nach den Vier Meistern 865 starb. So hat O'Reilly Irish Writers, S. lv, wohl Recht, wenn er seine Blütezeit um das Jahr 850 ansetzt. Dagegen ist er arg im Unrecht, wenn er unser Gedicht, dessen Anfangszeile er citiert, als einen Hymnus auf die heilige Dreifaltigkeit bezeichnet. Es beginnt zwar mit einer Anrufung der Gottheit, an die sich der Barde um Rat wendet, wie er mit den Fir Arddae, einem Stamme im Westen von Munster,4 verfahren soll, die ihm den gebührenden Preis für ein Lobgedicht verweigert haben. Aber der Hauptinhalt des Gedichtes ist ein wohlgefälliges Spiel des Dichters mit dem Gedanken, daß er die Strafwürdigen mit seinem Zorn und Spott vernichten kann, wenn er will. Er stellt die Sache zwar seiner Vernunft anheim (a chíall cubaid! Strophe 11), die zur Versöhnlichkeit mahnt (Str. 14–32); doch kehrt er wiederholt darauf zurück, daß die ihm angetane Schmach eigentlich die schärfste Ahndung verdiene (Str. 45–53), bis er dann zum Schlusse gütlich einlenkt.

Wenn wir bedenken, daß sieben Jahrhunderte zwischen der Abfassung des Gedichtes und unserer Handschrift liegen, so ist die Treue der Überlieferung zu bewundern. Doch bleibt manches dunkel und einiges ist gewiß verderbt, wie die nicht skandierenden Verse zeigen. Auch scheinen hin und wieder Strophen ausgelassen zu sein, da an mehreren Stellen das sonst überall herrschende fidrad freccomail (conachlann) fehlt. Ich vermisse es zwischen Str. 11 und 12, 19 und 20, vielleicht auch zwischen 36 und 37 und 50 und 51, wenn hier nicht t und d zu dieser Art Alliteration genügen, und zwischen 63 und 64. Das Versmaß ist das bekannte dechnad cummaisc. Die Reime lassen sich, wo die Abschreiber sie verwischt haben, leicht und sicher in ihrer Reinheit wieder herstellen, so gúru : cúlu (28), cóim-ur : óinur (37),5 ili: ligi (41) u.s.w.


Liverpool,

Mai 1907
Kuno Meyer
{Ms page 35}

p.293

Trefoclai inso6 amal rochumsat na baird & na patréni .i. trefocal cen chúail cnám, cen chraip cáinti, cen chombach, cen choimsiud, cen díchur n-écóir, cen dallbach dona dallbaigib, cen ellach dona hellgib cenmothá óenellach, cen tár, cen tamall, cen faicit co cuibdius, cen faicit cen chuibdius, cen na focla frisi n-aprait filid frithsuithe, cen imsechfaid indsci, cen aisnéis for araile, cen écnach, cen ecnuadh, cen scáth dofairce cuitbiud, cen áe for anae, cen sáebsuidiugud .í. díalt ic frecra d'íarcomruc i n-urd bairdne, co n-aichni cetharchubaid cumait baird conidh frithortud téchta forna focla masa oé congabthar amal asbert:

Trefoclach tacrait filid

Dies ist der Anfang eines Gedichtes von 54 Strophen, von denen sich eine vollständige Abschrift im Buch von Ballymote, S. 331 b. 35 ff. findet. CELT: Text G502003, 150ff.

Nó dono is trefoclach cen cláen cen rudrach dogníat & rl. Is hí so sís immorro in trefoclach focrai fadesin dorighne Finghen mac Flainn dalta Dubdartaigh & do Feraib Arddai dorighne & rl.

    1. Ammo Choimdhiui néll cid dogén
      fri firu Arddae?
      im ba háilgine, ald n-airge,
      bá ma garge?

    2. p.294

    3. Ba mba gargluinne fria ngrísad,
      gním adróla[d]?
      fa ma moladh, cenip múinech
      ó dorónadh?
    4. Fa ma roluinne fria ngrómadh
      gusnaib glámaibh?
      fá ma n-adhmolad fíad ríghaibh
      isnaib dálaib?
    5. Fa ma dulsan ocus drumsal,
      bríathar brígach,
      fa ma camnadh ocus cáinadh
      ocus círath?
    6. Fa ma cáintestus a láechradh
      laind[e]ach lendach?
      fa ma sindadh ocus rindadh
      rindibh tengadh?
    7. Ocus tengleir fria tollscud,
      toraim ngainde,
      mór a febas fri æs lenas
      doichle daille.
    8. Fa ma dalbach di ná tobngar
      díre n-ainech?
      fa ma cáinedh caladh caladh
      ce[n] nach n-ainech?
    9. Fa ma n-indaidhi fri féle,
      foraim suibsi?
      fri ar láidhi, lí do sindadh,
      congon cuibsi.
    10. Ocus cuibdighudh a ndúaine
      sech a ndíne
      dech far ndála ocus dílgad
      dóib a ndíbe.
    11. Ocus díbadh bríghach mbarann,
      bag atchíu,
      itgait fri lés, bés cidh tindta
      a cíall friu.
    12. Fritamgair céin, a c[h]íall cubaid,
      condelg fobaidh,
      is ed athchomarc is nesam
      dúin diar cobhair.
    13. Is tú th'áenur nachanmairn[e]a,
      cíall adchíam,
      di cach athchomarcl rolásum
      cucat ríam.
    14. A ronecam-[ni] do lesa,
      lúadh nád célam,
      ráidh frim íarum
      cisé dáil di sund dogénum.
    15. Adgén-sa fort-sa, ol cíall
      cóemglan, ci adhgládur,
      la feirge facht bés níb lór lat
      a norádur.
    16. Acht cia ruacht-sa fort aigned
      a n-adbér-sa,
      derb lim-sa amne
      nípdis mésu de dobér-sa.

    17. p.295

    18. Bés ní dénta ní bed amles
      madh ar máise,
      mainipdis gnáth, ní cara cách
      cosg a báise.
    19. Asberainn frit
      nádh bud búiremail do bara,
      cena ráidhind
      bés adágind bidh cosc mada.
    20. Mad 'diu ruacht-sa fort aicned
      cu m[b]ad ainm[n]e,
      la bréithir nDé!
      bad hé íartaighe t'airle.
    21. Ar cia na léici fort aicned
      condaáera,
      bés ní maith la rígha rúadha
      solma sáera.
    22. A n-as andsom dúnn di sodhain,
      alt nos-lonnaigh,
      is deimin lat
      bidh olc lainn nduibroibh ndrongaig.
    23. As drochdál duit
      dénum neich bus olc la súide,
      is éside o[c] cinaith frit-sa
      sech a ndúine.
    24. Cé dogénsam ainmne uime
      frisin cédgreis,
      tar érlamh Póil!
      ní cóir a tabairt i n-éislis.
    25. As ed íaram as maith duit-siu,
      dál cen séna,
      nír chráidhe céin mbé i n-Ére
      cacha déna.
    26. Déna dam dóibh
      fócra lethamnas cen dodath,
      bid an[n] tomad ocus tollscad
      ocus tolach.
    27. Bidh ann timomnad a ndúine
      dedhlaib dúaine,
      co tuidhich fuil cridhe cródhai,
      ferb for grúaidhe.
    28. Bidh ann grísadh co rot-áigther,
      árusc ndéte,
      fri féghadh fair
      andsom ná raibh
      ær calléice.
    29. Nachatléic dam la neim láidhe
      luinde lúaithe,
      dit gláime gom
      ná raibh on for inchaibh túaithe.
    30. Bidh ann tiarmóracht díáilgean,
      alt is gúru,
      di duine dreich
      do bréithir imdeirg for cúlu.
    31. Bidh ann comúaim can a enech,
      tucht rondliged,
      bidh ainm cintaig in gairm ndodhad,
      bid ainm cinadh.
    32. Bid ann cocubus fri dála
      dealbdha brígha,
      nárbu díana frisna flatha
      fíala fíra.
    33. Fégh na dæna
      gurab conair cert nolúaidhe,
      iss ed do chóir,
      aurfogair dóib
      gíallu grúaidhe.

    34. p.296

    35. As glé lim-sa dia coisti frim,
      fáth gen tséna,
      ní bá déine,
      acht bid sí sin dál dogéna.
    36. Dogén-sa ém sin,
      a c[h]íall cain di clothach labra,
      acht atbertha
      rofes ní pad debtha damna.
    37. Deimin lim-sa indsci asbeir-si,
      bréithir glési
      re damar fort
      is dégh nád mbeth olc dar éisi.
    38. Is ed duit éim ainm ar cintach,
      ní clú ladga,
      fri féili fál, foraim n-airgi,
      áes an Arda.
    39. Ard a n-alladh
      for cach leth,
      rofitir Mumhu,
      roselt lenn donn,
      rosiacht co Drong
      ocus turu.
    40. Dorónsat maith fri gach ndíne,
      dál for cóemur,
      nocon cél-sa,
      acht namá ma frim-sa m'óenur.
    41. Ní mó form-sa
      fri cach racht cid fiala a flaithe,
      cia torba lim?
      créd nach frim atá a maithe?
    42. Ma fáilte nofrítha frim-[sa],
      fáth nád aurgna,
      a ngart glanda
      ba la tothacht n-amra n-aurghna.
    43. Aurslucud les,
      fothugud fes,
      fodhail deine,
      ósaic, inmad, adhlaic uile,
      tech, trebh, teine.
    44. Tidhnacul mbídh, brighthach n-anai,
      coemthach n-ile,
      lepaidh sochair, sosadh subai,
      sámadh lighe.
    45. Lántol menman
      di cach maith, ní araferam,
      cluiche ngáthc[h]ar dech mo charam
      gnásaibh trebhann.
    46. Níntá a ndimdha
      céin rom-bámar i n-Ard Ruidhe,
      doindnacht dún,
      dál nád mada, in sin and uile.
    47. Níslen écnach ónd áes chétlach,
      cruth ron-cúala,
      ar ar ndála acht ná tucsom
      dúas ar ndúana.
    48. Dorónus dóibh dúa[i]n mbinn mbairdne,
      bréithir gléisi,
      gním cen tláisi,
      ní tardad dúas dar a héisi.

    49. p.297

    50. As
      [gap: missing]
      godena(?)7 in debhaid,
      dál adcíu,
      díghna diar ce[i]rd
      dofiusca ar fe[i]rg
      fichdai friu.
    51. Fócraim-si dóibh gíallu grúaidhe,
      gním not-særfa,
      grómfa grómfa, glámfa glámfa,
      ærfa ærfa.
    52. Ar is é triar fil fri dígail
      díghna dúaine,
      feólda fichdha teóra ingne
      gríbhdai grúaide.
    53. Gráinid cride frisin dám-sin,
      dál connécad,
      mairg fris-mbáighe[d], mairg fris-mbruided,
      mairg gus-recad!
    54. As reicne nguin,
      gáifi forgnúis cáich gusmbrogad,
      ní moránad ní do cogaibh
      gláime gonadh.
    55. As grándai a ndám,
      ro-fes a ndán, dál arcanai,
      léicidh fuili acht ná diupged
      tonda tana.
    56. Dosúigsed feóil cordergfir,
      feidm as détlu,
      go corpud gann,
      co táet fuil flann
      fonn fo étnu.
    57. It é a n-áilche nos-luinniur dúib,
      dál nád bine,
      ní gonat cnes,
      crúaidh a mbara, at-gonat cride.
    58. Críst d'ar furtacht
      náa[b] gnúisi carad grísadh,
      fócrai-siu dóib siu roglúaised
      nachadrísad.
    59. Ronbé ó Chríst aigned n-arge
      gen brugh mberga,
      námthí garga
      fri slúagh n-Arda
      íart[h]air Elga.
    60. Ella tecait æs na féile
      fri gart gníthi,
      is eóla cách is gnáth níp rota
      mbíthi.
    61. Bés bidh edón cidh áes Arda as nesa
      mani pad ferr, a Dé, iar n-as[s]u
      ní bud messu.
    62. Ós meisi dan comneim láidhe,
      lúagh nád célta,
      ní fil dianaithi cena baighthi,
      bés ní dénta.
    63. Dégh ní dernad ær dia n-aithrib
      rogdaibh reimibh,
      nach dia senaithribh re suidhibh,
      is dál deimin.
    64. Ní mandingentar dano dóib-sium,
      dál ndrong ndelech,
      dégh doberadh mór sét sodath
      ar a n-enech.
    65. A n-adbermais íarna córai,
      cruth as déiniu,
      nís-fil fo gréin
      fairind find féil
      basid féiliu.

    66. p.298

    67. Forcsi a ndúnaidh cona cóemaibh,
      cáiniu slúaghaibh,
      ní bér di[i]b
      cid mac rígh gach ænfer úathaibh.
    68. Ó dos-néctar ina ndálaib,
      dál is glainiu,
      cadlu cóimiu
      cáiniu gach óinfer arailiu.
    69. Rodál foraibh Críst mac Muire,
      mod arcanai,
      imról tocaidh ocus ordan
      ocus anai.
    70. Annadh féile ropad úathib,
      alt adrímidh,
      ó rocrínad robad díbhadh
      isnahibh tírib.
    71. Tairgebad cenn gart finn féile
      fri gach nduine,
      co mba comlán
      la slúagh n-ollmár ænaig Ruide.
    72. Rúinid coicthiu
      cúan cróferg fri fíannsa feba,
      úathaib gach leth co nach tressu
      nech andatha.
    73. Daighfir dánai gu n-ordan mór,
      modh nád clúdhai,
      fíala a ng[n]úisi
      acht ná tardsat dúisi dúnai.
    74. Dilium dam-sa taithmed n-Ísu
      inscibh etlaib,
      ac Rígh corpgil
      do-rón athirghe dim phecthaib.
    75. Ní ram-píantar i péin iffirn,
      alt as doimniu,
      a Flaith na næm,
      robo æn do chæmh, a C[h]oimdhiu!

      A. m. c.