Corpus of Electronic Texts Edition
Togail na Tebe (Author: Unknown)

book 1


p.2

{folio 1a}
1]

Aroile righ uasal oirmuidnech onorach rogabh forlamhus
2] & ferandus ar an ardcathraigh n-aibind n-alaind .i. Teibh isin
3] nGreic dar-ua comainm Laius, & is do-sidhe robo mac Eidhip,
4] & is on Eidhip sin rocindset na da mac aildi oiregda .i. Polinices
5] & Etioccles, & is iat na braithri sin romarb a chele isin cathugud
6] mor na Tiabhanta & na nGrec ic cosnum righe na hardcathrach
7] na Teibhe do cechtar leithi.


8]

Acht cena is andsin tainic ar menmain do Stait don airdfilid
9] Frangcach sochinelach bunadh-indruim na Tiabanta, indus
10] rocinset o Caithim, mac Aghenoir, & is e ant Aighenoir sin
11] rop airdrigh na Tirde & na Sidoindoine, & is aice roui in ingen
12] sochinelach dar-ua comainm Eoropa, & is di tuc Iob in gradh
13] ndermair, co rob hecin do tiachtain a richt tairbh da breith
14] leis tar muinchind mara & morfaircce. Et o rosiacht dar in
15] muir sin cu Cred, dochuaidh 'na richt fen, & rouai in ingen sin
16] aige co morgradhach, & is don ingin sin tuc Iop in tirfochraicc
17] n-adhbul .i. tres primrand in betha do ainimniugud uaithi .i.
18] Eoraip.


19]

Agenoir immorro rogabh fercc & londus adhhul & toirrsi mor
20] o fuair esbaid a ingine Eoropa morgradhaich. Is i immorro
21] comairle dorinne andsin Aghenoir, a mac morgradhach do
22] chur ar fud mara & tire do iarraidh a sheathar uan domun, &
23] is ed adbert ris {folio 1b}, muna faghbad a shiair, can tiachtain
24] aris, & gan a fhaicsin dosum. Is andsin immorro rosirastar
25] Caithim dingnada in domain & oilena ingantacha na haibheisi
26] moraidhbhle thimchellas in bith, & fuair mor do dhuad & do
27] dochar & do ghaibthith mora & tire sechnon in domain iter
28] muir & tir, & ni fuair in ingin risin ré sin, ge r-ces mor
29] d' imnedh, & is ed uadera sin nar-fédedh taidhecht i n-aigid
30] Ioip mic Shatuirnd, cend na ndee, a ghradh goiti d'fis fair.


p.4


31]

Ocus o nach fuair-sium a shiair, is i comairle dos-rat ina
32] menmain trena ghais, dul co tempall Apaild, dei na faistine,
33] d' iarraidh fhessa & eolais uadha cuith a roiphi in ingen.
34] Et is ed adbert Apaill ris, gan a sirthain, uair ni bfuighbedh,
35] acht eirghedh amach amarach isin magh minscothach maigh-reidh
36] moradhbul amach, & taeceradh bó bendach bithalaind
37] duit isin magh minalaind sin, & len-sa hi nocon-luighe, & in
38] baile a luighfea, cumdaigther letsa cathair caomcumdachta
39] co muraib moraibhle, & co tigibh righdha rofarsenga, & co
40] griananaib seimidhi solusglana, co mad cathair ordain &
41] oirechtais na nGrec in cathair sin, & co mad e a hainm .i.
42] Boetia no Tebae tre nertudh & tre forgill in dei Apaill.


43]

Roan-sum andsin, & rogabh itaidh, & rocuirther techtaire
44] tairisi uadha ar cend dighe, co sithil alaind umaidhé co
45] n-imdenum oir & airgit umpi, co huamaidh adbul imdorcha
46] uai a comfogus do, ar lar fualascaigh coirneacdai, & tobar
47] firalaind fondfuar ar a lar. O rosiacht an techtaire dochum
48] na tibra, & tuc a sithil uan usci, as andsin tainic in naithir
49] nemhnach a hiarthar na huama, co ceithri {folio 174a} cendaibh
50] moraidhbhle fuirri, & co tri linaibh fiacul in cach cend fo leth,
51] & co ndeilbh torathair o hiarthar co hoirther. O dochonairc
52] in techtaire os cind na tibraid, tuc beim da glomraib a n-aenfhecht
53] cuige, go rofagadh can anmain andsin. O ropo
54] fada iarum le Caithim, mac Aghenoir, roui a fer muinntire,
55] rofaidhestar fer eli da muinntir dochum na huama & dochum
56] in usque, & tuc in naithir in aradhain cetna fair. Cidh tra
57] acht coica oclach torchair da muinntir amlaidh sin. Is andsin
58] roeirigh Caithim, mac Aghenoir, & roghabh a edegh & rotrealaim
59] a arma, co mbruth miled, co feirg leoman, co neimh
60] nathrach co dorus na huama da digail ar an ti romarbh a
61] mhuinntir. Et o rainic, adconnairc an nathraigh ndigfrecra
62] ndimoir, & dorinne sduagh luib moir di o iarthar co hoirther,
63] amal seolcrand lunga lanaidhbhle. O 'tchonnairc in fer mor
64] da hindsaigidh, rocathaighset araen andsin co foilech guinech
65] crechtach crolinntech andsin, & torchuir an naithir fadheoidh,
66] & dochuaidh a neimh ar nemhfni. Tainic-sium roime iartain


p.6


67] co tempoll Apaill, & roraidhset na dei ris ar do denum isin
68] moigh a r-marbad an nathair; & a silad in air sin o fhiaclaib
69] na nathrach, roeirgetar fir fon armghaisced arin tulaigh.
70] Rothreabh in n-uir roime, & docathaighsit co feg, feochair,
71] fercach; & romarbh cach dibh a chéle acht aen coicer nammá;
72] & is lesin coicer sin rochumdaighedh in Teibh, maraen re
73] Caithim, mac Aghenoir. Ba he oenta oiregdha in cuiger
74] {folio 1b} sin .i. Echion, rouoi ac cumdach na Teibhe maraen
75] re Caithim, mac Aghenoir.


76]

Cid tra acht rochumdaighedh in Teith amlaidh sin re
77] Caithim mac Aghenoir, & rouoi co soinmech setach innte re
78] ré foda, co fhuair doinmed e uadheoidh. Uair rosoad e fen
79] & a shetigh a ndelbaibh nathrach co cend secht mbliadan, noco
80] tainic craidhi na ndei forro uadeoidh, & co roighsit {folio 2a} inna
81] corpaib fen iar sin, & is do shil innd fhir sin rochinsead na rig
82] tromglana Thiabanda uile, & is da sil Eidip mic Lai, & robai
83] in Lai hisin i forlamus & i fearandas na Teibe fri re fate, & is
84] do rothirchansatar faidi & druidi, intan atchifead neach da
85] chlaind, gu nach biad a shoegal ni bud fhaiti; conid imi sin
86] donithea gach duine claindi roberthea do, do mudugud uili.
87] Is andsin darala oenda feacht Edip mac Lai do breith don
88] morrigain Iochasta, & rucad he iarna breith co coill commoir
89] comfhaccais, & roaithin a mathair gan a malairt na a
90] mudugud, acht a thocbhail i crand comard comreid isinn
91] fhidbaid, & rafacbad Eidip amlaid sin, & o rafacad he a
92] aenur, rogab a chuideran noeidean.


93]

Atchualaig immorro araile mac rig, robai ar fogail & ar
94] dibeirg, in geran sin na noidean arna cengul isin chrund
95] dar-ba comainm Polipus ainm in gilla sin. Tanic in fer sin
96] remi d' indsaigid na naidean, & adchondairc in naidin isinn
97] eceandail i rroibe. Tucastair grad ndermair do, & ruc leis e
98] da aileamain & da altrom amal mac mbunaid do fen. Is
99] andsin rogabastair Polius rigi a thiri & a thalman fen, &
100] tucastar rigdamnacht a fheraind don mac roleasaiged aicci
101] .i. do Eidip mac Lai. Is andsin dorala don Eidip sin tecmaill


p.8


102] co hanbuinidi anurlum for feachtus ina deagaid sin i cend a
103] athar Lai, & ni fhitir Lai comad he Eidip tecmad do, & ni
104] fhitir immorro Eidip commad he a athair Lai tachrad do.
105] Et bai cach dib ac iarraid a sloindti uar a chele, & ni dearnaid
106] neach dib a slondud da chele. Rofhearadar comlond feochair
107] feargach andsin, & torchair a athair Lai la hEidip tre ainbfhis
108] & aneolus.


109]

Et rogob Eidip fhearand a athar, & tucastair a mathair do
110] chaemchele chomadais ar ngabail rigi do, & ni fhitir-sium sin
111] cein noco tarla menma na rigna Iochassta ar cosaibh
112] comnochta in rig .i. Eidip, uair is amlaid robadar & toll tre
113] ceachtarde dib. Iarfaiges in rigan: ‘Cid rotreththoll do
114] troichthi?’ ar si andsin. ‘Ni ansa,’ ar se. ‘Is amlaid frith
115] me ar lar na fidbaide i crund roard isin choill, & clo a
116] cechtar adam chois acom-congbail isin chrund, & nad fetar
117] cia nom-coraig ind ban samla sin. Acht romailead & rom-altromad
118] ac Polipus amal mac do fen, & nad fetar-sa nar-ba
119] head cen no gor-hathisiged and me, & co n-ebrad rim mo bith
120] im thurcaire thuilighi can fis m' athar no mo mathar. D' fiarfaigus
121] do Pholipus nar-fidir {folio 2b} sin indissi dam mar
122] fuair me; & as e ni doronnus, dul chom Apaill, dea na
123] faistine, & a iarfaigid de cait a bfuigbind m' athairthir.
124] Raidis Apaill rimsa gan mo slondud do denam do enduine,
125] & in cetfher tecemad dam and, comlond do chur ris, & bage-baind
126] fis m' athar & fis mo mhathar thrit sin. Et is e
127] cetfer dorala cucum asa haithli sin .i. Laius ar sechron no sechran
128] selga acon chathraig ac Potchis, & darochair limsa é mar
129] adchualabair sib.’ ‘Truag am sin,’ ar si Iochosta, ‘robe
130] tra in Laius sin th' athair-siu, & is misi do mathair, & is me
131] roaithin do chengul isin chrund gan da marbad ar met do
132] grada, & is me ruc in cethrur cloindi-sea dit .i. Eothiocles
133] & Polenitces, Andtigone & Ismene an da ingin.’ ‘Dur son
134] damsa,’ ar Eidip, ‘geneamain, & na mignima sin do denam
135] dam, gid tre anfhis & aneolus dorala iat.’ Is andsin immorro
136] tuc Eidip da da laim i n-oenfheacht ceachtar a da shul, &


p.10


137] robean asa chind iat, arbithin gu nnaran-aiced-sum neach ar
138] met a naire a haithli na morchol sin do denam do, cona
139] faictis sluaig na sochaide he.


140]

Imthusa immorro da mac Eidip .i. Eothiocles & Polenices,
141] roeirig tnuth & trenchosnum eturu im rigi na Tebe, gu narfhaem
142] neach dib comroind na cathrach na in chiniuda d' aroile
143] d' eis dallta a n-athar. Ni thucsad onoir na huaisli da
144] n-athair, acht robadar fein co diumsach drochaicentach ac
145] caithim a n-atharda & ind fheraind, & adar le gach mac dib
146] ba he fen bid ri and.


147]

Dala immorro Eidip ar sin, robai co dubach domenmnach
148] i n-uamthig thalman gan rigi gan roflaithus arna malairt
149] & arna mudugud do fhen. Is andsin dorigne Eidip lamchomairt
150] moir & toirsi ndofholachta cosna deib
151] aduathmaraib iffernaide, & co Teissifone cussin mbandea
152] ndeamnaig ndasachtaig do sonrud, & is ed so adrubairt:
153] ‘Roailis misi, & roaltrumais co ndernes ulca imda ilerda tre
154] t' aslach & tre t' adanugud, co romarbus m' athair crin
155] cianaesta acin chathraig dianaid comainm Foiccida, & rothuaslucus
156] tre t' fhortacht-su cesta doilgi dithuaslaicthi in
157] torathair diar-ba comainm Spinx, & is e in torathar sin robai
158] i tír na Tiabanda, & is e rofiarfaigead do gach oen tecmad da
159] indsaigid: ‘Cade int anmanda cetharchosta, dechosta, trerchosta?’
160] Et in te na tabrad tuaslucud arin ceist do,
161] romarbad sin uile iad, cein nogo ranac-sa da indsaigid,
162] intan roba ac iarraid m' athar, & rofhiarfaig in torathar na
163] ceasta cetna damsa, & adrubart-sa ris cor-be in duine sin,
164] uair ceatharchosach he ina naideanntacht .i. cona da chois
165] & cona da laim i n-enfheacht ac imluad dho: dechosta
166] immorro é inna ocuataid .i. & ina ferdacht {folio 3a} .i. a da
167] chois amain aicci ac imtheacht, trechosta immorro é ina
168] seanntacht & ina sheanordacht .i. a da chois & a lorg aicci ac


p.12


169] imthecht. Et o rothaimniges in chesta sin, rofersum comlond
170] feig fuireochair fearamail, & torchair in torathar de sin fadeoid.’
171] Is andsin immorro adrubaid Eidip: ‘Is tre t' fhortacht-su
172] & tre t' fhoirithin dorignius na gnima sin, & romarbus m' athair,
173] & rothoirrchius mo mathair, & is tre th' adandud-su
174] robeanus mo rosc leathanglas lindfhuar as mo chind & diusigsiu
175] iarum fich feirgi feochraigi iter mo macaib-sea .i. Etiocles
176] & Polinices, co radluiget & co radian-scaileat in flaithius, cona
177] roibi ceandacht no commus ac neach d' araile dib; uair ro-linastair
178] diummus & drochciall iat tresin ndimiad & tresin
179] ndimicin tucsad damsa ar mo beth dall dorcha i n-uamthig
180] thalman’.


181]

O 'tchualaich immorro Tessifone ina briathra-sa Eidip, is
182] andsin roeirig in Fhuir demnach dasachtach cona trillsib do
183] nathrachaib nemnecha ima ceand, ac siangail & ic sibsanaig
184] & ic feadgaire & ac foluaimnigud & ac sugud int shrotha
185] tibrechtaich teindtigi dar-ua comainm Cosidon, daig isinn
186] immelbordaib int shrotha sin robid a hait & a hadba. Is andsin
187] rolingeastair-si co dian deinmnedach dasachtach on t-sruth
188] amal saignen tincurach teindtigi, no amal retlaind luaith
189] lasamhuin na firmaminti foluaimnigi, & is ead-seo sligi a
190] tanic tresna daescurshluagaib disciri dimaine deamnacda, &
191] tresna haireachtaib aduana etlaide do anmandaib batar in
192] ngrianbrogaib iffrind, co ragabastair grain & ecla adbul iat
193] ic faicsin a dreichi deamnaige duaibsigi na baidbi bruthmaire
194] belldeirgi sin. Et tanic-si rempi arsin dar dorus n-urbadach
195] n-ifrind amach .i. dar Tenair. Et o dariacht, tanic fordorchud
196] dar dreich in talman uile amal aidchi corgab uaman
197] & imecla lucht na crich & cendadach rempi; & tanic-si ar
198] sin isin sligid suaichnid saineamail ar fanglendtaib slebemail
199] co toracht co Teib. Is andsin roeirgedar cet nathrach neimneach
200] naimdidi com mbeandaib & birinib ima cend. Rosuiged
201] & rosluiged a rosc dathach dubglas in n-imdomain a cind & a


p.14


202] ceand mullaich. Is andsin roeirig & rochraith in nathraig
203] nemnig robai ina laim arna sluagaib, cu clos a fogar & a
204] breasmaidm ua cheathar airdib na Grecci .i. co sliab Barnais
205] ar n-airthiur, & co sruth nEorait iar n-iarthur, & co sliab n-alaind
206] Oeten iar ndescert, & co heochairbordaib Ismos {folio 3b} iar
207] tuaiscert. Et dariacht sin co deiligthech derrscaigthech dermar
208] cosin ciniud croda cosnumach tnudhach Tiabannda, & co macaib
209] aidbli ailli Eidip .i. Ethiocles & Polinices co raerig fich
210] marthanach & imfhormad adbul imon flaithius iter na da
211] mac sin tre aslach Tesifone, amal da tharb trena thuathmeara
212] thnuthacha ua chuing adbail imfhulaing, co raleansat & co
213] ralagaigset a cengail & a cuibrigi ac imchosnum & ac imthairring
214] fri araile.


215]

Imthusa immorro na Tiabanda, nir-faelsatar imchosnum na
216] da mac sin immon flaithius, & is i comairli rochindset andsin,
217] rigi gach re mbliadna do gach mac dib, & cert crandchair do
218] denum eturru, cia dib daroised in rigi ar tus, & dorignead
219] amlaid sin. Et rosiacht do Ethiocles in rigi a cirt chrandchair
220] ri head na bliadna sin, & Polenices ar echtra & ar indarba ri
221] sin. O rocindead immorro in chomairli sin acin popul adbul
222] Ecionda, rogab imthnuth & emiltus iat risin rig aca rabatar,
223] & tanic serc & sirinmaine doib innd fir robai ar echtra & ar
224] indarba uaithib .i. Polinices. Is andsin, immorro, adubairt
225] araile fear soim saidhbir sochenelach don chiniud thromglan
226] Tiabanda gu nar-ba choir don popul tren togaide fechtasugud
227] a flaithiusa iter na rigaib oca utmalla: ‘Oir is e ar samail-ne,
228] mar bis long luchtmar lanadbul occa tuargan o dib gaethaib
229] condtrardaib cona fitir cia gaeth risa rachad, uair is adbul a
230] imned & a eccomnart duind a beith ua rigi & ua rigsmacht
231] in rig ac buileam .i. Ethiocles, & ua tamach & ua tomaitheam
232] in rig araill .i. Polinices.’


233]

Dala immorro Polinces meic Eidip, robai ar sibal ar sechran
234] sechnon na crichi urairde Echionda. Et o rabai Polinices ac


p.16


235] triall & ac tindsceadul ar echtra & ar indarba asa tir & asa
236] talmain, is andsin immorro tangatar imraiti imda ingantacha
237] ar menmain don milid sin, uair ua trom & ua tendius mor leissium
238] a fhat & a ansadaileacht co cend na bliadna sin noco
239] roissead in rigi do. Ua subach & ua so-menmnach e in darna
240] fecht an tan d' airberead da uidh & da aire an rigi do rochtain
241] do: ua hirnascda udmall a comairle in curad sin, uair ni fitir ca
242] crich no ca cenel isin domuin i cindfedh a coimetecht ri re na
243] bliadna sin a n-ingnais a tire, uair ni rauatar meic rig and no
244] rofhlatha aicci risa cindfedh a comarle. Ni rabatar didiu in
245] tan sin amus na hoclach re hurgairdiugud seta na sibail acan
246] fhir sin re hed na bliadna sin. O rocindestar {folio 4a} immorro
247] Polinices a atharda alaind aichnid da fhacbail & indsaigid in
248] tire anaichnig aneoil, is ed seo rogabastair roime ar fat na
249] Grecci gartgloine do chathrachaib ingantacha Inaich in rig
250] Grecda sin, & da bruigib dathglasa Dane, & cosin cathraig
251] claincolaig co mMeicinib, & is andsin rofhacaib-sium da eis
252] na huamanda bruthmara Baichecda & tulcha togaide tondglasa
253] na Tiauanda. Et asa haithli sin immorro tanic-sium roime
254] sech in sliab soreid soimthechta Chitheron & sech cairrgib
255] mora michluacha Sciroin & in Sciroin hisin ua latrand lanchalma
256] i n-aroile carraic cocuasta ar caetib na conaire, & is e
257] bes donid, gach duine rodringed isin charraic sin rofuraileadsum
258] poccad a chos arin duine, & intan na bid ac pocad, dobered
259] lua do co cuired ri hed n-imcian uada he, cein noco tanic Teis
260] mac Eig meic Neptuin da indsaig, co roibe ac indmad a chos.
261] Is andsin tucastar Teis trentairring cuici air, & raathchuir
262] uada é isin muir moradbail.


263]

Dala Polinices immorro, tanic-side reime dar na bruigib
264] sciamhda Scillecda, & seach cathrachaib taebgela insi comaird
265] comreid Corinthon. Is andsin immorro tanic dered dun lo
266] & tosach don aidchi co roergedar retlanda suaichinti solusta


p.18


267] inna haidchi imdorcha acgairbi imman esca n-adfuar n-aigreta.
268] Et rouatar immorro eoin & ethaide & cethra caithmecha in
269] talman ina suan & ina sirchotlod eo mmidmedon aidchi. Is
270] andsin rofalchait retla roglana na firmaminti foluamnigi o
271] nellaib imdorchaib imdaib usqidib, & rohoslaicit uamanda
272] aidbli acgarba Éoil, ardrig na ngaeth, in tan sin co rothocaib
273] inn ainbthine garb geimreta a tuasan & a tommaithium os
274] aird tre chomtroit na ngaeth ngarb ngluair mbruthach mbresmadmandach
275] dar bragaid a chele tre chetharairdib na cruindi,
276] uair ua samalta co thaidmigtis & co ngluaisfidis fraigthi
277] fothamla na firmaiminti asa sligthib & asa slaedraigib. Is
278] andsin roerig in gaeth andeas dianid comainm Auester co
279] hainbthenach aduathmar, co radruit & co radluthaid dorchadu
280] ndermair dar dreich thalman uile, co rachruad-chrithnaigseatar
281] snaitheda saignen tened taidligi tresin ndilind ndifhulaing
282] ndimoir n-ometa roferastair an uair sin, co ma fualraigthi
283] firdoimne na coillti niamda Neimegda, & comdais locha lanaidbli
284] lindfhuara aird & inadha na hErchaidi i crichaib
285] tirmma tart-{folio 4b}-mara Tenair, co rolinastar tolathuile srotha
286] & sruthana, co mbreisdis leo na feda & fiduada, con tudusstis
287] leo na cairgi cendgarba cruaidi troma tuinidi. Acht cid tra
288] acht robrisit feada & fidnemeda na Greci gartglaine. Rodluigid
289] & rodian-scailit na coillti croma craebglasa, comdar moigi
290] reidi roglana a n-inada da n-eis. Ua hingnad & ua machtnugud
291] mor re Polinices na slebti cendmora cairrgecha ac
292] brisiud & ac breasmandugud risna buindeadaib diana dileand
293] tictis ara trethan & ara tondgail asna sleibtib soineamail
294] sirardaib sin. Ua hingnad & ua haduath mor leis dano na
295] treba & na tigi & na cethra caithmecha craesacha do lot
296] & da lathrugud tresin fuasnad ndoninde ndermair sin. Et is
297] andsin tanic remi Polinices co dian & co dasachtach gan sligid
298] & gan lansoillsi & gan laneolus. Ach cheana ua ferrdi lesseam
299] duibi & dorchacht na haidchi sin, uair ua hecal & ua huruamun

p.20


300] les toir & tinol da beith aca brathair ara cind .i. Ethiocles,
301] & dano ua ronar les gan lucht caemsa & coimidechta re
302] hurgairdigud n-imthechta re himguin & re himbualad 'na
303] fharrad. Ua he immorro samail in trenfhir sin do Tiauandaib
304] do sil calma Chathim mic Agenoir ar setaib na sliged sin
305] amal bis stiuraigi cona luing luchtmair lanmoir ar lar in
306] mara garbfhuair gemreta gan rind & gan retlaind d' fhaiscin
307] re himluad n-imthechta a sin, acht seastan & seiseilbi in lera
308] longaig lanadbail 'ga buaidread & 'ga badbrisiud, cona fitir ca
309] cuan no ca caladport cusa rachad. Et is andsin tanic remi
310] Polinices, & ua hi tresi & tairpigi na-imtiged-som inn oidchi
311] co cruithed & co cumscaiged na railgi remra roardda ac tairring
312] a sceith moir mileta tresna coilltib clithirdiamraib, & co
313] mbrised na feda & na fualascada da ucht & da urbruindi re
314] hagairbi a imthechta re hingargi na huaire sin, cein noco
315] facaid int soillsi suaichnid solusda. Et is and bai int soillsi
316] sin isin tur rigda roard isin chathraig dianaid comainm Larisa
317] annsa Greic bic, & ua soillsi arar-silleastair-sium andsin lec
318] logmar lasamuin ua comsolus la & agaid bai i coimecur in tigi
319] roaird rigda sin.


320]

Et is andsin tanic-seom remi 'na rem roretha d' indsaigid
321] na cathrach Larissa, lam cle re templaib uaisli Iunaindi batar
322] isin cathraig uraird aibind .i. Prosinda, & lam deas ri gaethlaigib
323] lethnaib {folio 5a} Lerna; & is andsin tanic-sium remi annund dar
324] doirrsib urarda uraibni oslaicthi na cathrach sin, & rofegastair
325] ime urlara fairsingi fiadnacha na cathrach sin. Et roleceastair
326] a chorp cubaid comfhata co haimneartach adlesc re lar & re
327] lantalmain a haithli atchis na haidchi sin re hursaind in tigi
328] & re hursaind na cathrach rigda sin i cubachail chruaid
329] cumaing, & rochotail and.


330]

Is andsin immorro tarrastair int ardri uasal airegda, Adraist,
331] isin chathraig leathangloin lanalaind i lLarisa. Et ua he int
332] Adraist cianaesta comaimserda sin ua hairdri uar gasraid
333] glanmoir Grec, uair arbithin is amlaid robai in ri soim


p.22


334] socenelach sin, & bunadchenel a mathar & a athar Ioib mac
335] sona saidbir sochenelach Satuirn. Et ni raibe imsnim aireochais
336] in rig sin acht gan immad cloindi aigi genmotha da
337] ingin namma, & ua fiu maccu firena forglidi na hingeana
338] gleglana geanmnaidi sin, & is ara n-inmaine na n-ingen sin
339] doroindi-sium idbarta aidbli atmara da Apaill, co n-indisead
340] do na fir risi faeidfidis na hingeana sin. Et adrubairt Appaill
341] risseom tre fhirfhaistine do denam do, commad muc adbul
342] eccendais allaid & commad leoman leatarthach lanfergach uad
343] cleamnada do. Et nir-thuic Adraist in fhaistine sin, & ni mo
344] rothuicsetar a fhilid nachu fhir eolaig.


345]

As si sin immorro oes & fhuair tanic Tid trom trentachrach
346] mac Oenís .i. mac rig cuanda cathbuadach Calidone, & as ead
347] roimluaid-side asa thir & asa thalam cusin cathraig cuanda
348] comdaingin cetna. Feacht n-aen dodeachaid d' fhiadach & d' fhianchoscur
349] ria derbrathair uoden .i. ri mac murnech morgradach
350] Ioeinius .i. re Meliager. Et darala doib torc adbul
351] allaid robai ac inrad in tire & in talman do marbad. Et as e
352] rocet-gonastair he .i. Tid mac Oenius, & is leis rate a choscur
353] & a chomaideam re Meliager. Et tuc a chroiceand in tuirc
354] allaid sin da bannleannan bangaiscedaig robai isint selca
355] sin .i. da Aithseannda no Aithleannda, & adchonnaic immorro
356] Tid sin. Rofhiarfaig da brathair .i. da Meliager: ‘Cid ma
357] tucais croiceand in tuirc isa cetguine rocommaidius dat
358] leandan?’ ‘Me da marbad & da mudugud, & is aire sin
359] thucus di.’ Asa haithli sin immorro roerich Tid do chosnum
360] in chroicind risin n-ingin, & rofher-sum comlund {folio 5b}
361] n-athlum re hAthalannda, & roclaeidead inn ingin andsin,
362] & ruc Tid in croicend leis. O 'dchualaig immorro Meleger in
363] gnim sin, rogab fearg & fuasnad mor é, & tanig remi da digail
364] sin ar Thid, & rothoit Meliager ra brathair amlaid sin .i. re
365] Tid, conid indsin rohechtrad & rohindarbad e sin. Et darala
366] e isinn aidchi gairb gemreta cetna d' indsaigid na cathrach


p.24


367] Larissa, & ua toirrseach Tid re himnead na haidchi sin; uair
368] ua píseda fuarda oigreta a etach 'na imthimchell, & na-shildis
369] tromchetha falcmara fleochaid asa fholt & asa edgud. Et
370] tanic reme annund d' indsaigid inn inaid i rroibe Polinices,
371] & rotriall-som anad annsan inad sin. Ar sin roairig Polinices
372] sin, & adrubairt: ‘Cia dobeir in n-eicin & in n-imluad-sa orumsa
373] adrasta?’ Is andsin adubairt Tid: ‘Erig,’ ar se, ‘& facaib
374] damsa in n-ait & in n-adua i n-atai, co ndernaind-sea suan
375] & sirchotlad and.’


376]

Cid tra acht rogabastar confad co tnuthach cosnumach,
377] & fearga firmora fiadnacha na milead sin, cona dernsad coibnius
378] na coicele inn ait nach a n-eninad inn aidchi sin, & ua cumair
379] comraid & imacallma iat inn uair sin. Is andsin rogabsatar
380] bruth & borrfad, brig & barand, att & annini na curadu sin re
381] chele, co rachuirset na cuingeada calma comlaind sin a n-etaigi
382] i nn-enfhecht & a n-enaball dib dochum in comraic sin.


383]

Polinices, immorro, ua hairddi & ua hairegda, ua rigdu & ua
384] rochalma, ua datu & ua denmaigi é ana gach duine, & ua
385] trichtach in trenfer sin in tan sin. Tid, immorro, mac Oenius
386] in trenfear calma Calidonda, fear bec bailc beoda bruthmar
387] borrfadach alaind eccendais aninneach mermurnech mormenmnach.
388] Is andsin rogabastair in tuir thalchar Tiauanda .i.
389] Polonices, sleig lethanglais lanmoir co crund datta deigremur
390] isin dara laim do re sadud & re srainiud a escarat uad, & cloideb
391] leathan lanfhada lanadbul re hairlech & re himbualad isin
392] laim araill. Tid immorro, mac Oenius, rogab a catharm
393] catha & comraic & comlaind inn uair sin; & ger-ba lugu
394] d' ais & do airddi in gilla sin, ua bailci & ua bunata e
395] anda cach fear.


396]

Cid tra acht ba setrech sirchalma serig na tresa troma
397] trenbemeand doberead cach dib uar a chele, cumma samalta
398] ri tenid tricheamruaid laindrigda lasamnachta na n-arm & na
399] n-fhilfaebar re frasugud na fola fordeirgi re corpaib {folio 6a}
400] & cendaib na milead moradbul sin, & ba tend in tuargain dobertis


p.26


401] ara n-indib & ara n-ochtaib da ngluinib comnarta comfhillti
402] i cliabaib & i compur a chele, comdais salcha sleamna na
403] sraiteada sin re siliud & re snigi na fola a crechtaib na curad
404] sin, & ro shinset-sum a llama adannta aindsclecha do chrechtnugud
405] & da chruad-chascrad chuirp a chele.


406]

Acht ata ni chena. Robad aicmeil eisinill don fhir thuathchell
407] Tiauanda sin in comruc sin .i. do Polinices, acht mine
408] chluinead in ri uasal Adraist in n-nuall n-anuail n-anaichnid
409] sin na curad comrumach a comruc, a sitgal & a setfeadach na
410] trenfher sin ac tachar. O 'tcholaig immorro in ri sonmech
411] senorda .i. Adraist sin, rohadandait lochranda loindearrda loindreacha
412] lasamna & sutrolla suaichinti solusta, & tanic reime
413] asin grianan glansolus i rroibi, & atchondairc na firu aduathmara
414] agarba anachinti, & a gnuis letarthach landerg co mbraenaib
415] fola fordeirgi forro. Is andsin adrubairt Adraist riu gen
416] drochciall do denam, & dofhiarfaig: ‘Ca dasacht ar atathai,
417] a occu ailli echtarda? & ga difhoillsigud dermair dobeir oraib
418] comruc & comlond do denam 'sinn aidchi? & cid on?’ ar se.
419] ‘In ar girra in lae lib dober oraib troit & tachar do denam
420] adrasta? Et indisid dun can as tangauar, no cuich sib fein,
421] & ca iret tegthi, & ca fath bar ndebtha; & rofheadar-sa,’ ar
422] se, ‘is daine suarca sochenel sib.’ Is andsin rofhregradar i
423] n-oenfhecht & in n-oenaball do: ‘A dei da n-adramaid,’ ar
424] siad, ‘cadai-siu duind?’ Et ar sin rolobair Tid: ‘Tanac-sa,
425] immorro,’ ar se, ‘a crichaib na Calidone, & tuc an agaid mi
426] conigi seo, & rob ail lim ait & inat ar teichead na doinindi do
427] fhagbail sund, & ni fhetar cia an duine seo,’ ar se, ‘nar-leic
428] dam in n-inad inar-triallas anad, uair is e fen tanic ar tus and,
429] & rofhindfa tussu,’ ar se, ‘in ua sonairt sochenelach misi trem
430] gnimradaib goili & gaiscid; & dano,’ ar se Tid, ‘is e Oenius ri
431] na Calidone m'athair.’ Et ar sin rolobair Polinices mac Edip:
432] ‘Is lor lim fen mo shochenelaigi,’ ar se, ‘& met mo menman.’


p.28


433] Et is ed uadera dosom gen ainm a athar d' indsin na d'aisnes
434] ar met a chuil & a chorbaid, uair ua nar leis-seom a indisin
435] in chuil hi sin.


436]

Is andsin rolobair in ri cendais cianaesta Adraist: ‘Leigid
437] as uar feirg & uar fuasait, & tait limsa dom thig,’ ar se, ‘co
438] comsnaidmmer uar comand & bar comluge & uar caridrad,
439] & is doig comma fearrdi beias uar comand deued do
440] denam daib, uair is iad seo da fher dec rop ferr comaltus
441] & comand isin bith .i. Achilles & Patrocolus & Orestis & Pilades
442] & Nisus & Eorialus & Castur & Pullux & Tesisius &
443] Pirathous & Polinices & Tid.’ {folio 6b} Tangadar-som aroen
444] re hAdraist andsin arna n-etarscarad da comruc & da comlond
445] d' indsaigid in tigi rigda roaird; & robai Adraist ac fegad na
446] fer sin ar sin, & adchondairc craicend leomain barrgloin buidimongaich
447] mirmoir mirathmair mallachtaich im Polinices.
448] Tid immorro mac Oenius is amlaid robai-side, & chroicend
449] tuirc adbail allaid immi, & a fhiacla cruaidi croma i lleanmain
450] in croicind sin. Et o 'tchondairc Adraist sin, rothuigestair in
451] fhirinde fhaistine doroigne Apaill do, comad muc adbul allaid,
452] & comad leoman fond letarthach lanadbul uad cleamnada do;
453] & ruc Adraist a altugud buidi dona deib, comad iat na curaid
454] sin uad cleamnada do, arbithin na croiceand rouatar umpu.
455] Is andsin rogabastair-sum a llama deasa na deisi sin, & ruc
456] leis iat isin teach fa diamra & ua derride isin rigdun. Et is
457] amlaid rouai in tech sin, & dered idbarta dorondad leis-seom
458] and, & adbert-som re muntir: ‘Atdaiter lib tendti lasamna
459] lanmora & athnuithter lib fleda firmesca fina.’ Is andsin
460] roerig seastan & seiselb re himad & re himluad muntiri in rig
461] re freastal & re fritholam na fleidi sin, & roergeadar dream dib
462] re dergud imdad do pellaib cimsacha corcarglana & d'imscingib
463] ailli orda & do chearchaillib caema clumderaithib; & dream
464] aile re freastal & re fursunnud na sudrull solusta co slabradaib
465] ailli ordaib imfulaing eistib; & dream aile dib ac luad &


p.30


466] luchtaireacht a feola na fleidi sin; & dream aile dib ac saethar
467] & ac suidigud na mbairgen comshuaiti cruithnechta ar miasaib
468] coimdenmacha cruindi. Ua hainius & ua haibnius mor re
469] hAdraist bruth & borrfad, teasuach & tindenus a muintiri
470] ac frithaileam in tigi taebalaind sin.


471]

Is andsin rosuidestar in ri diumsach delradach sin ina
472] rigshuidi rodenmach do chnamaib ailli eilfinti. Roshuidsetar
473] immorro isin leith aile in tigi sin .i. Polinices & Tid ar
474] n-indmad & ar n-asaic doib. Rouatar in dias sin ac sillead
475] & ac sirsillead uar a chele. Is andsin adubairt Adraist, in ri
476] sona seanorda sin, buimmi & banchometaid a ingen do thabairt
477] chuci .i. Acheist; & adrubairt Adraist ria Achaist dul
478] ar ceand na n-ingen sin, & tangadar na hingina caema com-cosmaili
479] sin isin tech, & ua deirgither losa liac gnuisi & aichthi
480] na n-ingen sin, & ba baine linscoit lenead arna langlanad in
481] fecht araill ri met na naire rogob iat {folio 7a} ac sillead & ac faicsin
482] na fear coem coimthech. Et is andsin tangatar d'indsaigi a
483] n-athar, & roshuidsetar ina fhiadnaise. O ratairned & o
484] rotairmiscead a ngeri & a n-accorus, & rochuiread a miasa
485] comchruindi cumtha uaithib, doratastar in taisech cuanda
486] comoil in crandoic coimfhecair cumdachda d'or & d' argad co
487] n-ilbrechtugud delb & torathar in talman inti i llamuib in rig
488] uasail Adraist mic Iasis mic Danaus mic Foreneus. As
489] andsin adubairt Adraist: ‘A occu,’ ar se, ‘in feadauar-si ca
490] fath 'ma ndenmait-ni na hidbarta-sa gacha bliadna?’
491] ‘Nad fheatamar-ni,’ ar siad. ‘Is ed ua bes ac Grecaib,’
492] ar se, ‘inn uair doberthea ár no imned forro, idbarta do
493] denam 'na aigid; & tabraidsi uar n-airi ris, & indesait-sea
494] daib fatha na n-idbarta-sa .i. nathair suaichnid sechtfhillti
495] granda gnuisgarb gaisidech eitech luaimneach lanneimnech


p.32


496] darsa comainm Fitoin robai ac indriud insi delbda
497] Deil.’ Et o'tchualaig Apaill innihi sin, tanic do chathugud
498] risin nathraig, ar ua leis-sium fein int inad coem coiserctha
499] sin, & rothoitestar in nathair sin re hApaill amlaid sin o
500] chreachtaib dearmara diarmide con-tacmaiged & con-timchilled
501] cet laa air in nathair sin ar maigshlebib Sirra. Et
502] asa haithle sin tanic Apaill remi co tigib saidbri suaichinti
503] soneamla co hairdrig na nGrec .i. co Crothtopus, & is amlaid
504] robai in ri sin, & soniucar ingine glegloine genmnaide aicci, &
505] tuc in ingen sin grad ndermar do Apaill, & is tairside dochuaid
506] Apaill ua cleith ar bru shrotha niamgloin Neim, & robai inn
507] ingean sin torrach co cend noi mis, airet bis gach bean, &
508] rothuisim-si mac maisech minalaind murneach i clithirdiamraib
509] na coilled cruimne craebaigi. Et tucastar-si da altrom é
510] d'aroile buachaill isin tshleib ua comneasa di, uair ba hecail
511] le a hathair da thabairt a aithbir furri. Et rohoiled in mac
512] sin i llepthaib feoir & fidnemid & ua dosaib diamraib digaindi
513] darach. Et is ed ua hadbur cotalta don naidin sin .i. fetana
514] ceolbindi cocuasta do senm do. Fechtus robai-sium amlaid
515] sin ina chodlud d'eis a oiti, douanic cuanart craesoslaicthi
516] confadach chuici, & aduadar é. O'tchualaig mathair in mic
517] sin .i. ingen Crotopuis, rolinastar do gul & do golgaire na
518] hinlesa rigda rofhairsinga, & roindis da hathair sin, & ni
519] thanic cridi inn athar uirri, & romarbad aicci hi. Cid tra acht
520] ua holc re hApaill a bhean do marbad, & rofhaideastar-sum
521] torathar dermar demnech dasachtach d'indred in tire {folio 7b}
522] & in talman in ndigail a mna. Et is amlaid bai in torathar sin
523] .i. delb mna o cichaib suas fair sin, co nathrachaib duaibsecha
524] dubglasa ac deligud a dilleachta ima ceand. Et as e ni donid,
525] teacht isna tigib & macaim & mindaine do breith a hochtaib
526] a maithrech & a muimed, & a n-ithi.


p.34


527]

Is andsin, immorro, robai gilla oc aetidach beoda mear
528] mormenmnach do Grecaib .i. Corebus, & nir-fhulaing doside
529] int imnead & int edualang rofhuirim ar lucht in tire & in
530] talman, & tanic remi cu comruc da sliged ar cind na nathrach
531] sin. Et is amlaid robai in nathair sin, & maccaem ceachtar a
532] da lam & a hingni croma cruadgera ac tarring a n-indi & a
533] n-inathair & a cride da compur a cleb. Et dorone Corebus
534] cipi comdaingean catha da muintir ina timchull, & rasaideastar
535] in cloideam leatarthach lanmor robai ina laim i compur a cleb
536] & a cridi, co rathoit cen anmain, & atclos uana Grecaib sin.
537] Et rogab faelti dermar dofholuchta iat, & rothinoilsead uile
538] da hindsaigid, & is e ni donitis, bera athgera iaraind do sadud
539] trena haigeadaib & trena hindib; & robai do met tedma in
540] torathair co na cromdais eoin na hethaiti na coin na cuanarta
541] ara apach.


542]

Et ua móo fear Apaill iman ngnim sin na 'ma gach ni
543] aile da ndernad ris. Is andsin immorro tucastair Apaill
544] tedmanda imda uruada arna Greccaib uili co coitchend
545] & arin cathraig Larisa do sonrud. Et ar sin roiarfaig ri Grec
546] do Apaill .i. Crotopus craet rodingebad dib na neoill tened
547] & na tedmanda sin rouatar aca milliud tre fheirg Apaill.
548] Et adubairt Apaill: ‘Denad in milid romarb in nathraig,’
549] ar se, ‘idbarta damsa.’ Is andsin adrubairt Corebus re
550] hApaill: ‘Dodensa idbarta dit,’ ar se, ‘dum deoin fen,
551] & tabair & dena orumsa in ndigail dobera, & leic oenur
552] na Grecu.’ Et o doronne Corebus idbarta, rosaerad é fen,
553] & rosaerait na Greic ar cheana. ‘Donimit gacha bliadna,’
554] ar se Adraist, ‘na hidbarta sin in n-onoir Apoill.’ Et o tharnic
555] re hAdraist in scel sin do indisin, roiarfaigeastar do Thid & do
556] Polinices: ‘Cuich sibsi,’ ar se, ‘a fhiru? & roindis in darna
557] fer uaib damsa conaid e Tit mac Oeniusa, mac rig na
558] Calidone. Innisead in fer aile dam cuich he, uair is uair
559] cubaid comraid.’ Et rochromastar in fear trebar Tiauandha


p.36


560] sin a cheand .i. Polinices, & rodech secha uar Thid, & adubairt:
561] ‘Is nar limsa, am,’ ar se, ‘a indisin mo bunadceneoil iter na
562] hinataib caema craibthecha cosearctha, & cidead,’ ar se, ‘is do
563] shil croda Caithim, mic Agenoir dam {folio 8a}; & is e m' fherand
564] dileas dearrscaigtheach cathach confadach in Teib, & is i mo
565] mathair .i. Iochasta.’ Et is ed uadera dosom gan ainm a athar
566] do rada ara met a nairi leis-seom in chuil sin. Is andsin
567] immorro adubairt Adraist: ‘Craed 'ma celfidea-su oraindi
568] sin?’ ar se, ‘uair ni fuil ua ceatharairdib na cruindi nech
569] nach cualaig col & crodacht in chiniuda thnuthaich Tiauanda.
570] Et dano ni fuil acaind crich na ciniud cen chol, & dena-su
571] fen maith,’ ar se, ‘& na hindtamlaig na huilc in chinid da
572] uili.’ Et a haithli in chomraid sin re Polinices, adubairt
573] Adraist: ‘Batar na tenti, uair dered don aidchi & urthosach
574] dun lo, & dentar acaind admolta da Apaill co honorach,’ ar se.


575]

Is i sin oes & fuair & aimsear doroindi Ioib, mac sona saidbir
576] Satuirn, conni & comairli risna haireachtaib dimoraib diadaib,
577] ca digail daberad arna Tiauandaib & arna Grecaib isna olcaib
578] doronsad. Et ua holc am re hIunaind in comairli sin digail
579] do thobairt arna Grecaib, & robai 'ga thairmeasc. Is i comairli
580] dorigni andsin Ioib, a mac murnech morgradach Mercuir .i.
581] techtaire na ndei ifreandaide, do chur a n-ifren do thocbail
582] & da thoduscad Laius, athar Eidip, co ndernad & co n-adandad
583] irgail & anindi, cothnud & comchosnum iter a uib .i.Ethiocles
584] & Polinices. Et o rocinded in comairli sin re hIoib, mac
585] Satuirn, & risna deib ar cheana, roerig Mercuir, mac Maia,
586] ingine Athlaint, & rogob a oencheandaich luim luaimnig
587] lanalaind imi re himluad & re hetegail os talmain do. Et
588] rogabastar a chathbarr orecair ilbrechtnaigthi ima cheand,
589] & rogabastair a fleisc ceandchaim cumachtaich ina laim .i.
590] cadruca ainm na fleisci sin. Et is amlaid robai in fhlesc
591] hisin, rohodiuscfed in dara cend di mairb in domain,


p.38


592] & romairbfead firu in domain in cend aile. Et tanic roime
593] Mercuir ar sin co haireachtaib ichtair ifrin, ait i rraibe Laius
594] i n-inud utmall anoibind ar bru srotha Stig, & roerig Laius
595] la Mercuir ar fuirmed na flesci fair, & tangatar reompo tresna
596] foiscthib fuarda firgranda firdomni ifirnd, & tresna nellaib
597] duba dorchaidi dermara difhulaing, & tre chiachaib bodra
598] brena buaidirthi batar and, cein noco torachtadar co dorus
599] n-imnidach n-uruadach n-ifrind .i. co Tenair, & o roairig in cu
600] acgarb aduathmar craesoslaicthi confadach treitelltachrach
601] trencendach Ceirbeir, cu Oirc, na firu sin chuici, rofhosclastair
602] glomair na chraes crithnaichech coccuasta batar {folio 8b} aicci
603] da sreangad & da slugadchacnom na fear sin, uair is e sin
604] ua deoirseoir deamnach dichoindirclech ifrin. Et rothocaib
605] Mercuir in laim, & rufuirmeastar beim do chind imnedach
606] na flesci robai ina laim arin coin sin, cor-ua suan sircotalta do.
607] Et tangatar reompu ar sin .i. Mercuir & Laius, dar dorus ifrin
608] amach.