Corpus of Electronic Texts Edition
The Gaelic abridgment of the Book of Ser Marco Polo (Author: [Marco Polo])

section 1

¶3] 'N Airmein Bec cetamus, fo chis do Magnus fil si. Tír isidhe co n-imat cathrach & maine n-anaithnidi fria creic & cundradh. Glaisia is cathair oirechais di & ar muir ata si. Tursie .i. proibhinnsi fuil innti, tír shléibtidhi isidhe, & do Macumetus adhruid. Eich amra leo & imat sida.

¶4] 'N Airmein Mhor immorro, tir forlethan isidhe. Fo mhamus Magnus fuil si. Imut cathrach & maine leo. Da chathair oirdnidi le, Agiron & Baririm a n-anmunna, & isin tirsin ata slíab


p.248

Armenia. Is air-side ro airis in áirc iar ternam o dhilinn.

¶5] Is fria toebh-sidhe ata proibinnsi Soranorum, & sruth ola for teibirsin innsidhe, do gres dia lintar longa & barcu na cenntur foicsi {MS folio 79a2} & nemhfoicsi, & fuath aiquile ar gualuinn cach ae dib ar n-a tusmedh. Do Ísa adhrait. Fil manister isin crich sin & loch fria taeb. Sruth Eofruis ac teibirsin a pardhus inn. imat eiscc o init co caisc inn, & gan a bheith ní is síre.

¶6] Fil crich n-aili innti, rigi Musul iside, & do Macametus adrait. Fil cathair oirdnidi innte. Baldasi a h-ainm. Airdri na Sairrisinech as ri fuirri-seic, Calipus a h-ainm. Imat oir & maine lais, or ní h-ál dó laeich naid curaid fora inchaibh.

¶7] Luidh Alan .i. rí na Tartraidhi, do irghabhail a chathrach fair a nirt catha. Bai tor dithoghlaidi lais 'arna linadh d'or & do mhainibh. Gabhthar Calipus guna thor & cona chathair, ár ni rabutar laeich oca imdhiten. ‘Gia thucais anoir & airmidin don or,’ ol Balan, ‘ni fhil anoir na airmidin aigi fort aníu’. Cóic la cona n-oidhchibh do Chalipus gin digh gin bíadh, cu ro mhoidh a craidhi 'na clíab do cumaidh & doilghius a oir & a mhaine.

¶8] Fil cathair n-aili isin crích sin, Taurisius a h-ainm, co n-imut leag m-buadha & etach siregda. Bai sliabh urard frisin cathraigh sin & sliab don taeb anaill. Gu cualatar na h-Iudaidi laithi n-aen amal adeir in soiscél diadha: Si abueritis fidem ut granum sinapis dicetis huic monti transi et transibit, et nichil inposibile erit uobis .i. dia m-beth airet in graine musdaird do sheirc Ísa lat do thogluaisfea in sliabh ar in slíabh araill diamad


p.250

ail dhuit. ‘Is faid guach in t-Issa dia n-adharthai’, ol na geinti, ‘& as briathra goo lais, ár dia cuinghedh sibh for an sliabh ucut togluasacht for an sliabh aile ni dingnad foraibh itir’. Tiaghuit na Cristaidi for aenchai & guidit in t-aen n-Dia uman sliab do claechlod. ‘A Ísa’, oul siat, ‘ná leic Idhuil & aincreitmhigh diar bh-forrach-ne!’ Adre(ith) in sliabh in tan sin for an {MS folio 79b1} sliabh n-aill a freacnarcus na slógh, & airisis air coidhche, & ro gabsat araild do na gentib baisded lasin mirbuil sin.

¶9] Cricha na Persida immorro, don teinid adrait. Crich forlethan isidhe cu n-ocht righuib fuirri. Eich amhra le, dá cét punt for cach n-eoch.

¶10] Cricha Camandi, ubla & toirthi parrdhais no melit. Daimh gheala gu cluim foda leo. Reithidha leo meidithir fria h-asal cech ae dib. Tír n-aili fria h-or gu righ fuirri. Do bereat lá amhainsi & tuaichle dorcha for dreich n-gréine amal budh adhaigh.3 Lecit sírthi fo cricha na Camandi & in lamh ag aroili dhibh, x. míli a slogh. Toglait a n-dinna & a n-duinti & marbhuit a sin, & do niat gialla da n-ócaib. & at-connuic Marcus fesin in dishoillsi sin 'na timthocht & no rig for luas a tor dithoghluidhi dia anacal fuirri. Fri re secht la airisis in ciaich sin.

¶11] Timocauim immorro tir forlethan isidhe co n-imat duinti & cathrach. Fonn cáin le gin puinn toirthe. Uisceda serbha le. Crann gne ina tuaiscert, crand direch eside co remhe dermhair. Adbul a fhod. Duille geal for leth de cu lethi ingantaigh, duille uaine for in leth n-aill. Ní thurcaibh crand tria uir cét míle fria taebhaibh.

¶12] Cricha Mulete do Macumetus adrait. Fil ri fuirre,


p.252

Aloadam a ainm. Do ronta palas rigda lais a n-glind dithoghlaidi for sliabh urard, co neim n-oir fair co n-griananuibh solusta lais, cu lubghortaibh lesaighthe, cu tobraibh solusda fria thaeb, amal bud toil la menmanraid gach aein laeich, & ingenrad imdha leo. cluicheda & clesa imda leo. As aire do ronta sin leo. Macametus dia chantain friu ‘amail bethi abhus beithi thall am righi-siu iar m-blaisecht bhais’. Conid airi sin rochaitdis a b-fleadha & a b-fuireca, & ba calma i cathaib iat-som, ár ní raibhi omhun báis forru, uair ba derb leo beth iar n-ec amlaid sin. Parrthus talmhaidi do Macametus do berta for an n-istadh sin, & do ronad tor dithoghlaidi fora bheol gin t-sligid ind acht treimit. No berthe oig na criche leo ind {MS folio 79b2}, & no berthe a n-daethain fledh & fuirec dhoibh, co tuitedh a suan forro do nertad a n-anma do Macametus, & ro chanad a bh-fhis friu: ‘Fón b-fleadhughadh út do ronabair abhus forbia mu fhleadh-ssa tall daibh’.

¶13] O 't-clos do Alan .i. do righ na Tartraidhi, in saeibhdliged sin ara roibi Aloadam, do ronad sloigheadh lais & ro mharbh é cona righuib & taisechaibh, & do chuir a chathair dar cenn conar' fhacoibh cloch for cloich di.

¶14] Bassia immorro, tír iside co nert gne fuirri. Daim dubha lé. Do Macumetus adrait. Toghairmit na demna aierdha dia n-imacallaim le draidhecht & tuaichlecht, & do berat dorcha for dreich gréne. Feoil & righle, no-s-toimlit. Imat torc & muc n-alltaighi leo cu treagduid a conu & a cuanarta don fhinna ghoisidech fuil for dromunnnibh & toebuibh dhoibh, & ni umlaigit do righ for bith. Filet dithreabaig a mainistribh & a sepelaib a m-bennuibh sliabh ac troscud & ac idbuirt do Macametus co n-anoir & airmhitin moir ocna maithibh uccut forro.

¶15] Fil sliabh urard isin crich sin, & glenn aluinn fria a


p.254

ucht. Airdithir do shleibhtib in betha, imut caerach & reithed isin glind sin, se basa a lethi gacha h-adhairce da m-bi for na reithidib sin, co n-denta miasa & soithigi dhibh dia tomhailte proinn & fledha & gur dhin dia n-aeghairibh for a tighi & aitrebhu for snechta & derdan. & ní lamhat eonu na fiadhmhilu cena beth for an sliab sin la fuacht & adhuath, & gia adaighthe tendte fair ni berbhtha biadh leo la tormach fuacda.

¶16] Sermacam immorro cathair oirdnidi isidhe la mac Maghnus Cam. Do Macumetus adrait. Ro batar ili Crisdaidi isin cathraig sin. Atbath in ri. Ro bui líc marmuir foa n-adhnaicthe na gennte a cnuc urard allamuigh frisin cathraig, & ro h-adhnachta in ri foithi. Gabais a mac rigi dia eis. Sigotan a ainm, & ro creid do Choimdhidh na n-dul, & ro ghabh baisded na h-eclasi noime, & ba doirb la gentiu sin.

¶17] Conudh e airec menman fo-ruair Sigotan laa n-aen, sépel airmhitnech do thurcbáil isin cathraig a n-anoir Eoin Baistid. No berthea cuigi anis dech fo-ruair do shaeruibh faicsi & nemhfhaicsi, & ro forcaill forro diciunn a saeirsi & a n-ealadan do chaithimh fris. Ro iarrsat a shaeir-siumh an ail dímhor {MS folio 80a1} fo ro h-adhnachta a athair, & sin na n-Iudhaidhe do thoghluasacht cusin du a m-batar. Dobeir-siumh sin daibh. Ba galar lasna gentiu sin, acht ni ro leic4 omun in righ dhoibh cron fair. Cidh fil ann tra, acht ro turcbhadh in obair sin la h-ealadain ingantaigh, amail budh toil la menmain gach aein. Columhain marmair fo a lar dia h-imarchar cu saine gacha gresa fair ro bhatar diblinaib for an lig remhraidti.

¶18] Atbath in ri fo cétoir & gabais a mac righi dia eis, & ni ro an for lurg a athar, acht ro adhair do Macametus. O 't-clos do na geinntib in rí do adhrad do Macametus cuingit forna Cristaidib in ail fó ro h-adhnachtta a sin. ‘Na to itir’, ol na


p.256

Cristaidi, ‘no thoitfed eclais Eoin dia cuirthe togluasacht for an lig sin’. ‘Maith’, ol na geinnte. ‘Ro sia maine imdha duib fuirri’, ol na Cristaidi. ‘Líg as díth duin’, ol na geinnti, ‘& ni máine’. Do nertuigh in ri lasna geinti, & do bered fuirmeadh forsin cloich, gu rucsat for culai h-i. Aitchit na Cristaidi Eoin & Ísa ar n-a faicsin sin. Airisius didiu an eclais amail as deach bui riam, co bh-fuil teora traiged uas talmain aniu, & biaidh co forcenn m-bratha.

¶19] Pein immorro, tír forlethan isidhe co n-imat cathrach. Uidhe .u. laithi fora fot. Dia n-dechadh nech dibh for sét no siubal, da m-bia .xx. la gin toidhecht for cula, foifidh a sheitic la fer n-aili. Uisceda serbha le. Sruth fora fedh co n-imat cloch m-buadh(a), iaspideis & calsidonia a n-anmunna.

¶20] Lop didiu cathair oirdnidi isidhe for bel fhasaigh dhimhoir. Imat gacha maine allamuich di, conid airi sin is port airisim da gach aen fria creic & cundrad & maine hi. Do Macametus adhruit. Camhaill & asail berar fa lointibh la gach n-aen dia teit for an fasach sin. Uisceda serba fair. Magha gainmhidi & sléibti uiscide for an conuir. Uidhi bliadne fora fot. Uidhi .xxx. la fora leithet, gin fhiadhmhila, gin innile. Ticit na demnu dh' acallaim na n-daine for an conair. Dia bh-fhaghat nech dhibh a n-uathad o a fhedhain goirit h-e 'na ainm fein & 'na shlonnadh & leanaidh na demna, ár ni fhidir nach dia aes cumtha iat, & ni thic for cula tria bithu. Seindit na demna cruiti & timmpana dia cur 'na suan cum aimsighti forro.

¶21] {MS folio 80a2}Iar bh-facbhail na n-dithrub sin do gabar crich forlethan, & cathair oirdnidi innti co n-imat gacha maine. Do Macametus adrait. & do nither oirisium cian innti, iar scis in


p.258

fhasaigh ucut, og creicc & cunnrad. Sasion a h-ainm. Dá tuismighter mac do neoch innti berar da idbairt do na déeib, & reithe maraen fris, & berar for cula araen in naidhe & in rethe, & do berar comaltus bliadna forro, & berur co h-altoir na h-idbarta diblinaibh, & fonaither in rethe, & do berar dia thomhailt do ghaeltuibh & cairdib na naidhiun co n-airmhitin n-dermhair dona deeibh, & cuirter a chnama for taiscidh 'na n-inargaibh.

¶22] Gach marbh lasin cathraig-sin no-cuirthe a n-eilitrum n-ordhai co n-étaigib sida & sirecdha for slis a righthoighi, co n-anair dermair fair gach n- oidhchi do bhiudh & dhigh, & gach ní no thoimhledh fecht riam, ár ni h-adnaicter nech isin cathraig sin cu laithi a thuismeadha. Conadh aire sin ro cuirthi luibhi & balsamum uaisli fria thimthocht, gu caithdis a laeich & a inginrad & a aes cumtha a proinn maroen fris amail budh beo, & no loiscthe a corp iar toidhecht in laithi sin cu fleadachus & airmitin n-dermhair do na déibh.

¶23] Fil cathair n-aili uidhi dha la [...]allamuigh don cathraig sin. Do Macametus non adhrunn. Camul a h-ainm. Dia ticed áighi no echtarcrich di [...]taisdiul indinn no indun di co [...]roich. 'Arna faicsin don laech don taisech bhis fair adre amach dar beolu in duin & no berur a shetig dia shaighid. ‘Dena dho so’, ol se, ‘amhuil budh mhisi no anfadh isin dunad’, & cuirid eipistil scribhtha forsin comlaid, & triallaid fein for set, & faíidh in ben lasin n-aighidh. Gach is dech do biudh & étgud in duin atnaigh fora chomus. Dercaidh in laech gach laithi forsin comlaid dia fhis in trialfad in t-áighi for set, ar issed ba bes, in eipisdil do thocbáil dia triallad, & dia bh-faiceadh ni thicfad tria bithu.

¶24] Faidhis Magnus Cam fecht n-aill techta co n-eipistil leo don cathraig sin, & issed bui innti: ‘Forchongraim foruibh’, ol se, ‘clódh for cula on {MS folio 80b1} t-saeibhdliged fora taithe, ór is a h-imut taeb as dochar h-e, ár ni deimhin la nech acaibh in lais


p.260

in t-oighre facbais dia eis, & is dith ar bur seotuibh & ar bhar mainibh a tabairt for breith & comus áighedh & echtarcrich.’

¶25] Faidit-sium techta for cula co Magnus la feirg & lonnus co n-eipistlib leo, & issed bui innta: ‘A Magnus Cam’, ol siat, ‘aitchimit fort for dheirc & troighi gin ar clodh for cula do dliged ar sen, ar dia n-dernta do benfad in talam a thoirthi foirn, & masa dhith oir ilmaine n-anaitinte fil fort do ghebha gin chumca friut’. Foemuis Magnus doibh oirisium for dliged a sen.

¶26] Iar cur chuil frisin crich sin, fo-s-gebha fasach fodai, uidhi la n-dec essium. Sing singcalas don taeb araill de. Crich forlethan isidhe. Fil sliabh urard isin crich sin & salmandair fair. Bethaduigh becca iad-som. Fo gniat snáth do thusmhedh forsin talmain a n-inaduib inglana, & no timaircthe la h-oes na criche, & no berthea dia nighi cu srothaibh & topraibh, & no brisdtea i leastraibh & i soithigibh prais. No adaighthea tendte leo dia cur fora lar, & geal do thiced don gris iar loscud a inglain. Do gnithea eduighi de asa h-aitli, & ba uasal airmhitnech som, & in tan no gabhad sal no dorcatu h-e for an n-gris no cuirthe dia glanad, & glan no thiced di.

¶27] Cricha Cambu immorro crich fhairsing forlethan isidhe. Campision is cathair oirechuis di. Do Macametus adrait acht uathad Cristaidi lé. At fisid siumh a rímh rend & retland. .L. ainder la cech n-aen dibh, claeclother cele la gach n-aindir mad doim h-e. Ni bhi rímh mis na raithi leo, acht ainm forleth for cech laithi don bliadain. Coic laithi airmhidnecha leo gin anmunna gin fhiadhmhila do mharbhud, cin tomhailt feola leo, gin t-saethar, gin obair. Ni bhi col fria seitic doib, acht siur mathair. Ro airis didiu Marcus bliadain isin cathraig sin.


p.262

¶28] Caracorum immorro cathair oirechuis isidhe do Thartraidibh fecht riam, ar is aisdi a m-bunadus. Ni raibhi rí dhib fein forro, acht iat fo chis & chanachus do Prespiter Seon. .i. do rig na h-India, & ro bui ainm aile fair .i. Unc-Cam. Cidh fil ann acht ro fhás cinedh na Tartairedh a Caracorum, cur'ba línmar a laeich & a taisigh, cu m-bai oman a n-imairec for na cenntaruibh ciana & faicsi. Ba lan dia n-omhun Prespiter Seon oc faircse na Tartraidhi an t-imut curad sin. Asbert friu: ‘Scailid’, ol se, ‘a n-ile cricha ciana & foicsi, ar ni chumuing la Caracorum bar congbail’. Ro batar fasaighe foda 'mon cathraig in tan sin gin duinti, gin istada leo. Conad h-i comairli ro craitea la maithibh na Tartraidhi triall for in fasach ucut dia aitreabhad. Do ronsat amlaid.

¶29] Bui laech amra in tan sin d'uaislib na Tartraidech, & ro h-oirdned i righi leo h-e, ár ni raibhi rí forro fecht riam. Simisis a ainm. Airisit for na droibhelaib & for na dithrubaib sin gin nert rig for bith forro. Gach nech dia chru bui sechnón in domuin ro thimaircset co h-airm i m-bui Simisis. Bá amra in ri eisidhe. No beredh a dhliged da gach aen. Cidh fil ann acht ro umlaigset .uii. righ dho la h-omun a imairec, ar ni lamhtha slad na sarugud for dhun na cathair dia tabradh umla dheonuch dhó.

¶30] Faidis Prespiter Seon nech do chuinghidh in chisa Innecda fair. Diultaidh fris, ár ni bui omun righ fair. Clódhait na techta for cula & airisidh Sisim ina righi budésin. & faidhis techta laa n-aen do chuinghidh a ingine fair iar n-diultad a chisa dhó, & issed is-bert Prespiter Seon friu, is taisce do loiscfedh a ingin ana do beradh do Sisim h-i, ‘& fo ghebha bás dochrudh ara cuingidh’, ol se, & do rat dímhicin for na techta, & clodhuit for cula co Sisim & ad-fedhut do ar' chansat & ar'canad friu.


p.264

¶31] Ba lan d'feirg & londus Sisim do na h-aithiscib sin, & ro gairmit a righa & a thaisigh dia shaighid. ‘Ised is ail damh-sa’, ol se, {MS folio 81a1} ‘ar n-dula diblinaibh for aenchaei re Preispiter Seon dia aithiu fair in dimhicin do rad fornd.’ ‘Is ail dúinne amlaid’, ol seat, amail bidh a h-aenghin friscartsat.

¶32] Gabhuit na sloigh chechtardha (leg. Tartardha) sin in roen for a n-agaid, cin anad, cin airisium doib, gu Magh Tandud, & faidhit teachta co righ na h-India do chuinghid chatha fair, & do berar a n-draithi dia saigid, & fiafraighid dib faitsine & celmaine in chatha nó cinnus no biath doib & do Preispiter Seon. Luidhset na druidh fora cliathaib fis, & ro thoghairmset demhna & dei aerdha na n-docum, & do berat bhoicshimhin n-dimoir leo, & ro scoiltset & do ronsat dá leth di, & do berat Preispiter Seon d'ainm for leth di & Sisim for in leth n-aill, & cuirid la draidecht & tuaichlecht di leth na simhne do comlunn fri araili, & beridh in leth fora tucsat Sisim buaidh. Triallait na draithi for cula cu Tartraidibh fá luth & ghairdechus: indar-leo is iat bid choscrach isin cath.

¶33] Preispiter Seon immorro, o 'd-clos dó cath do chuinghidh fair & slúag dí-airmhidi do toidhecht ra thaebh, ro gairmitt chuigi a righ & a thaisigh & a caruid foicsi & chiana. Cidh tra o 't-conncatar na slúaig cechtardha sin a celi ro ghabsat a n-eirred imairic & a n-idhna áigh forro, & ro seindit a sduic, & ro gairsit a caismerta catha, & gabhuit na slúaigh cechtardha oc esarcuin araili, ac scoltad mhind & sciath, cu m-ba h-ár diairmidi leo alliu & anall. Acht ata ni chena muidhis for na h-Indecdhaibh, & ro ládh a n-ar, & ro marbadh Preispiter Seon. & gabhais Sisim righe for Innecdhaibh in tan sin & for iltirib aile, & ba h-esin in cétna rí do Thartairibh.

¶34] & in sesed bliadain dia fhlaithius ro dibraicedh do shoighid h-e i cathraigh fora raibi ic forbhais, cu ro farcuibh cin anmain, & ro h-adhnacht for sliabh Alcahi.


p.266

¶35] Facbais mac di' eis, Caiter a ainm. Facbais sin mac, Satiu a ainm. Facbais sin mac, Roton a ainm. Facbais Roton mac, Mongu a ainm. Is uadha sin ro chin Cublay, & ro derrscaigh Cublay tar na .u. righuib aile, & ro derrscaig a righi tar righdacht {MS folio 81a2} Crisdaidi & Shairrisinech. In sliabh urard sin in ro adhnacht Sisim is ann ro-s-adhnachta ar ghein do righuib fora lurg. Gach nech, idir laech & taisech do gheibhdis forsin conuir ac dul dia n-adhnacul ro marbhtha leo, & issed ro canduis friu: ‘Denaid umhla & immcoimet in righ isin bethaidh n-aili amail do ronsabair feacht riamh’. & in ri déidhinach do h-adhnacht dibh, is ar da míle laech ro marbhtha dia cur lais, & ro marbsat anas dech fo-ruaradar do echraidh in righ dia cur lais.

¶36] Na Tartraighidh immorro, cinedh linmar iat-sein, ar ni bhi rim for mnaibh na ingena la nech dhib, acht in mheit as cumhuing leo do freasdul do bhiudh & etgud, acht as í in cetna ingen laa faifi fer dhibh as fortille fortha, & araill dib la druinechus & lamhdhai, & a laeich fria seilg & gaisced, & in dun for comus don t-seitigh. Scéith lethair la a laechu. Ba do sheichid buabhall 'ar n-a m-bruith iat-som. & ba dofhulaing do chath n-aile dibhracad a soighet forro, ár is air no h-ailtea iat asa m-bratuibh beca. Feoil & bainni no tomuiltea leo gin coicill fheola dam ná graighedh na chuanfart, acht no mheiltis cech feoil for bith. Ba mian leo bainni a n-groighedh & a lairthech do thochaitim: fín find no bertis fair. & no thoghl[gap: extent: a few letters]tis (leg. thadhúlltis), gacha samraid a m-bennaib slíab & a n-ochtaibh ald la a n-groighibh & indilibh. Pupla for foluamhuin uasta, a meic & a n-ingena leo, gu clodhatais for cula la toidhecht na duibhshine geimhreta & a pupla maraen friu.

¶37] Natay in dee dia n-adrait do niter. A fhuath do rindud in gach dhind i righi na Tartraigech, & fuath a mhna for a ghualainn


p.268

di, & fuath a mheic ina fhrecnaircc, & fria tochaithium dhoibh no comailtea an is dech da m-biadhaib fo ghin & ghlomhar dhó & da mhnai & da mhac. & doirtid anbruithi na proinne tar beolu in duin dia blaisecht dia n-déibh adhartha, ár is derbh leo gurub e Natay fhollamnuighis nem & talmain.

¶38] Dia tesdaidi oglach cin sheitig {MS folio 81b1} a crichaib na Tartraidhi & ingen gin chéle, do nither a snaidm fri araili iar m-blaisecht bháis doibh, & is aire do níthair, dia m-beth diblinaibh a frecnairc Nataui, & do berur crodh do mháthair na h-ingine, ár ni tabhar crodh la seitigh i crichuibh na Tartruigech, & anuit a caruit-sium a n-gael & chairdius fri araili amail budh bheo no bhetis.

¶39] Ni bhi col do sheitig leo, acht máthair no siur ingen, cunad aire sin as línmhairi-ti a laeich, imat seitced la gach aen.

¶40] At ferdha a cathuib & at laechdha a n-airm & at cumaing la gach n-oen dibh beth .x. la for set no sluagad, cin bhiadh, gin digh, acht toirthi craebh & cru a n-each.

¶41] Dia n-derna nech cin no guim gin dliged a oidedha dhe .xxx. beim do luirg dhó .lx. mad cin is mo indás, nó a .x. for cét mad mo in treas fecht, mad cin báis lais a naei n-airet uadha & saeiri dhó.

¶42] Ragu immorro magh forlethan eisidhe. Uidhi .xl. la fora fhod. Mecrit in cinadh aitreabhus ann. Sealg no-s-toimhlit. Ní thurcaib arbhar na finemain os úir and. Is ann som ro citer polus arcticus .i. araill do retlanduibh oirismhe na firmaminti. Imud camhall & gribh & elifaintedh isna crichaib sin. Doim dhimora leo gu cluim foda, teora bossa a bh-fot gacha finna dhíbh.


p.270

¶43] Fil anmann n-aili ann, adbul a mheit. Deallrad fiadha lais. Geinter balsamum anorach uadha, muscatum a ainm. Suail nach icshlainti eisiumh. Di fhiacuil in cech dhed dó, teora bosa a bh-fhot cech ae.

¶44] Ni tescthar folt na ulcha laeich isin crich sin. Aille do mhnaibh a n-ingena. Ni ar uaisli na airmhitin fhaidit la a seitchib acht ar cruth & meit.

¶45] Ni tabhar crod la h-ingin i crichaib na Tartraidech na laeich no-s-ber crodh dia maithrechu.

¶46] Tenduc immorro crich forlethan isside, & Issu non adhrat. Do rigdacht na h-Innia {MS folio 81b2} isidhe & fo mhamus do Magnus Cam doib-siumh. O do marbad Prespiter Seon fecht riam do berat na righa for a lurg a n-ingena d'uaislibh na Tartraidech mar cleith fora bh-fích & naimdinus.

¶47] Corra dubha isin crich sin, adbul a mét. Corra n-aili leo co n-ilbrechtraid gacha datha itir uaine & derg & ghorm. Corra n-aile co neim n-oir forro. Corra aile tí dubghlas & tí derg dhibh [...]

¶48] Iar bh-facbáil na crichi sin do neoch dia eis uidhe teora lá fo gebhu cathair Siaudu for in conair, & la Cublauy .i. Magnus Cam, ro turcbadh. Palas marmair fora lar co sluaigthech rigda lais, co seomradaib solusta, co neim n-oir forro allamuigh & tall.

¶49] Fidh díthoglaidi fria h-or in duin co n-diguibh & mhúraibh aelta 'na urtimcill .u. míli déc ina timthocht. Doim & fiadha imdha lais, & in uili fiadmil arcena. Maga solusta & srotha gainmhidi forsin mh-fidh sin. Ba gnath la Cublay commorad selga forsin b-fid soin. Do ronad istada re broinn seilgi lais a n-diamhair in fheda, & ba do boicshimnibh do ronad, .u. ceme déc fod gacha sibhne, & teora bosa fora lethe, & is la reifedhuibh sídu ro snadmtha, iar n-a níamad do ór allastig & amuigh, cunach dernad doinenn na derdun díth do na don fhialluch bite for a lar.


p.272

¶50] Tri mísa don bliadain bís for an seilg sin .i. Iunius, Iulius, Augustus. Tocbait in tech-sin leo in t-ochtmad la déc do mí Auguist, co triall doibh do 'ridisi. Tecat for cula beous cu cathair Siaudu. Triallait 'sa aithli sin co sliabh urard do dhenam idburta do na déibh, macaibh, mnaibh, iunilibh. X. míle lair gheal aroen fris. Iar n-denamh na n-idburt sin no berthe bainni na lairthech n-geal sin a leastraib & a soithigib togaidi co Magnus, & no rannadh fair budhesin & forsin fuil dia ol, & ni thabhradh do chinedh n-aili na do dhaescarshlúagh. No dhoirted Magnus in baindi-sin for in raen dia blaisecht do na déibh.

¶51] Dia marbthur laech {MS folio 82a1} nech do dliged bais toimhlit h-e forsin idbairt-sin, & ni thoimlit diamad do shoeth no galar no dhighsedh.

¶52] Do niter la tuaichlecht & amuinsi freasdul in righ gin faircsi neich do neoch dia denumh acht na miasa & na h-escradha for foluamain fria ucht. Ised asberit-sium beous conudh iat na dei no-s-freasdlat iat & in ri, & do berbhtha immat reithe leo acunn idhbairt-sin, & do berthe in fheoil do na déibh & no doirtte in t-anbruithi forsin talmain. Indar leo is airi no beredh a torad doibh.

¶53] Fil mainister la Cublay, da míli manach le oc fresdul do na deibh & oc idbairt doibh. Filet manuigh aili isin crich sin, & drong acu ica m-bit seitceda, & araill ac congbáil a riaghla do na deibh.

Explicit prima pars istius libri. Incipit secunda pars.

p.362