4313] IAR CLOSTECHT NA CRUADHCELMAINI CATHMAITTI
4314]
sin ro raidhiustar Ericto aingidh
imarsaidh iffernaide,
4315]
nirbo soinmeach airerda immorro ruccadh ass in adaigh
4316]
sin resin morcath i l-longphortaibh fer n-domuin. Ina m-battor
4317]
d'uamdoirsib iffirn i tir na Tesaile ro h-osslaicit in adaigh sin
4318]
iat. Do berad a tlachta folaig
& a n-dicleithe druadh do uilib
4319]
aittib demnacdaib in tire inn adaig cetna. Tanccatar
foil &
4320]
foluaimnigh & anmanna feochra fuirechra
& daescarsluagh demnacda
4321]
in tire uile, co m-batar i n-dithrebaib na Tesaile inn
4322]
adaig sin ic urnaidhe in morcatha
arna barach.
4323] Ro tuitsett sceith & slegha na cruinne uile
da n-aidlennaib
4324]
isin aidche cetna. Atcesa ann saignena roimdhae
& caera
4325]
teintidhe ic tuitim a fraigtibh na firmaminte nemda, co
n-imtacmaictis
4326]
in talamh i mórtimcill na dá mórlongphort. Ro
4327]
comdoirtset tri ruadbuinne robarta in betha fon domun inn
4328]
aidche sin .i. muir Caisp &
muir Ruad & muir Torrein, co ro
4329]
comtuairgset a morthonna ina m-ba
coimnesa doib do murruscaib
4330]
cairrcide & do bennaib all & airdsliap
in talman, co closs
4331]
{MS F folio 96r}
fona crichaib batar comfoicsiu doib mongar in
mórmara
4332]
& escal inn occiain & garbconghair na
m-bledhmil & na muc
4333]
mara & na ron & na rinnach, na
tollcenn & na corrcenn, na
4334]
milmór & na libedhan & ilpiast
anaichnidh inn occiain arcena.
4335] Ro blosccnuallsat ceithre
primgaetha in betha fon domhan
4336]
in adaigh cetna .i. an Stefir
iniar, in Voir atuaidh, inn Euir
4337]
anair, inn Auster andes. comma
rainic comtuargon & imlessadh
4338]
doib for lar tire na Tesaili gor' fas teintech & toirneach
4339]
& ainbtine imforcradach isind aer desin, cur'
fas crith
4340]
& talamchumscugud i fotaib & i
slutraigibh in talman, cur ro
4341]
fogluaisset inn uile coimtinol demnachdha bai isin Tesail
a
4342]
h-uamtollaib i talmuin, a dithrebaibh a cailltedh, a
scailpib a
4343]
carrac, a glacaib a tulach, a fanglenntoip a cnoc, a
mamannaib
4344]
a sliab, curro comhgairsit i n-aeinfecht & i n-
oenfaball im
4345]
dib mórlongphortaip na da airdrig sin .i. Poimp
& Cesair, gor
4346]
bo lor d'adhuath & d'urgrain & do
cridenbas dona slóghaibh
4347]
a n-eistecht.
4348] Re siangail & re sibsanaigh na m-bufa
& na loisccend.
4349]
Re donalaibh & re h-amustraig na fael {MS F folio 96v} ocus na con
4350]
ocus na cuanart ocus na mac tire. Re coimhcnedaigh ocus
4361] Intan immorro atractatar luathghoetha adhuarae
imluatha
4362]
ocus glasneoill utmalla etarbhuasacha na maitne, ro
ansat na
4363]
h-urtracha da n-aidhmilltib, ro tairinnset a trethan
ocus ro
4364]
coisccset a congair ar uaman & ar ureccla solsi
na maittne da
4365]
t-tarractain. Ro tuilset na slóigh iarumh lasin
tai moir sin,
4366]
ocus atrocair a suantairtim cotalta for in airdrigh, for Poimp.
4367] {MS F folio 97r} Tarfas fis ocus
amra ocus aislingte do-som
4368]
isin cotlud sin .i. indar leis a beith fein co maithibh na
4369]
Roma imbe ina suide rigdha i n-
oenach na m-buad for lar na
4370]
Roma, ocus slógh tire Letha uile ocus luct
na Roma uile,
4371]
eter occ ocus sen, do beith isin
oenach imbe, ocus
siat uile co
4372]
fogurgairibh moraibh ocus co nuall ocus co
éiselbi adbail
4373]
ac denamh a buad-som ocus ic toccbail a clua ocus a
urdarcais
4374]
os rigflathaib in talman
& os degferaib derscaigtechaib in
4375]
domuin, feib as glormaire ro batar imme isin oenach mor do ronadh
4376]
do i l-laithib a rígtha isin
Roimh ar clod do na
4377]
murthaidhe & na meritrighi rígh na Pointi ocus locta na
4378]
h-Espaine treuillige iar
n-iarthar.
4379] Bhess is edh ro bai annsin menma snimach urecclach in
4380]
airdrigh do cúartugud na maithis mor fuair fecht aili & in
4381]
toictiu do taisbenad na Roma inn
aislingi do, ar nir' leigset na
4382]
faithe do a faicsin innas aile. Nó dano is ac
taircetul tromgaire
4383]
n-doinmeach in morcatha arna barach
ro taisbenait na
4384]
gairiu subacha soinmecha sin do Poimp
ina cotludh, ar isedh
4385]
is gnath anfoilti {MS F folio 97v}
do taircetal tria failte na h-aislinge
4386]
& na fisi aidhcidhe co menic. Tainic mochneoill na maittne
4387]
foisin, & ro gabh solsi ind lae ic fortamlugud
for bansolsi
4388]
na retlann & na renn aidhchide. Da festais fir
an domain
4389]
cena rob adbar dubha occus dobroin dermair doib maitin
in
4390]
laithi sin d'faicsin, daig ni ro
tairic oenla riem tareis na
4391]
Dilenn don cinidh doennae samail in ro tairicc in la sin
4392]
doib .i. an dith ocus a mudugud inn
ellach in mórcathae
4393]
eiter Poimp &
Cesair
for muigh na Tésali re h-ed
an lae
4394]
sin namma.
4395] IS techt tar aicned immorro, ocus is feidm os nirt,
ocus
4396]
as onfaisi occiain, ocus as iarraidh fhorais i fudomain
ocus is decsin
4397]
radhairc i r-reodoirce, ocus as gabail re muir lain icc
linadh,
4398]
ocus as triall eiccne for airdrigh, ocus as techt i cath gan congaibh
4399]
airm, ocus as seoladh ind agaidh
gaeithe, ocus as
4400]
cuindgidh freabta i fritagaidh
ecca, ocus as airem ar immatt
4401]
eccintech d'oenduine isin domun fobairt aithrisi no aissneisin
4402]
for cathugud in lai sin, ar is ed is gnaithciu ann
aisneis imforcrach
4403]
do tabairt for gnimradaib na cath aile icca n-innisin.
4404]
IS deimin immorro na fagaibtear {MS F folio 98r}
isin bith oentenga
4405]
oenduine da tised a taithmet
nó a tuarusccbail gach a
4406]
n-dernadh do morgnimaib ann, ar nir' furail no
imforcraidh staraide
4407]
cacha cineda isin cruinne do cumma & d'ordugud
gnimscélradh
4413] La sodain tra táinic lansolsi na matni da
saigid, & arai
4414]
ní ro artraigh in grian doib beus biucc, uair
leiscce & admailli
4415]
& ainesccaide atract in grian os tonnaib inn
oicciain do taitnem
4416]
dar colair turcbála suas isin maitin-sin innas in cach
4417]
maitin reime riem, ar bai da neimdeini ro taitin grian
frisin
4418]
talam an la sin. Atar la cach curbo seachna solsi, & curbo
4419]
h-ercra greini rob ail ann, ar ro suigh & ro
tarraing in grien
4420]
da saigid isin maitin sin uile {MS F folio 98v}
tromnellgala dluithi
4421]
doburda duibciach deridh na h-aidhchi &
fraisnella fannscailti
4422]
fuasnadacha na firmaminte uile, & dano ni
d'furtacht na d'altrom
4423]
a l-lassar no a teintidechta no a tesaltactu sin, amal
atberat
4424]
na fisecda, acht as da m-
beith ina clarcolbadaibh gorma
4425]
glasgarba & 'na m-bratachaib duba doscailte
ettarra & tir na
4426]
Tesaili. Ar nirbo lainn
lasin grein a ruithne sirglana solusta
4427]
do taitnem frisin tir sin, ar aidbli in moruilc ro ba
cinnte do
4428]
denamh innte .i. dith & dilgend in cinedha
doenna iter Poimp
4429]
& Cesair.
4430] Araisin tra gerbo lesc ainesccaid inmall an eirghe
sin atract
4431]
fo deoidh in grian ina h-ubullmhioll cró
& ina crunnpupall
4432]
teintidhe os dreich in talman,
curro fortamlaigh a solsi
4433]
for bansolsi na rend & na retlann, co ro lin
glennta & cnuca &
4434]
caillte & tuaithtemracha in talman. O ro
airigset slogbuidne
4435]
mor-longphuirt
Poimp in t-eitirdeiliugud sin in lai & na
4436]
h-aidce atrachtatar eirge athlamh aeinfir la mochdedol na
4437]
{MS F folio 99r}
maitne muiche. Ro eirig geoin mor ocus fogarmuirn
4440] Do dheochatar na slóig co
m-batar ina m-buidhnib & ina
4441]
sesib ic geran ocus icc uchbadaigh ar fot na faithchi
& na
4442]
n-urdhom & na n-imdhorsi im puplib inn airdrigh. Ba sedh
4443]
a n-aenguth & a n-aenradh
uile, cudhnodh & tinnenus in morcatha
4444]
can fuirech gan
esnadhadh co brath dar in lasin
4445]
amach. Do gapsat ic aisc & ic tobeim co mor for
in n-airdrigh,
4446]
for Poimp, ar imfuireach in catha do.
Atberte frisium a
4447]
beith lesc & a beith meta
ocus a beith imecclach
& a beith
4448]
ic fulang tarcaisne co mor o cliamain .i. o
Cesair, & conidh
4449]
aire no fuirged in cath ar eccla socraite imar sud do
dedail
4450]
fris & a scarad fein re rigflaithius na Roma
'arsin. Dia fris
4451]
tra as truag inn abairt ro ba for slógud in longpuirt annsin
4452]
amh .i. a m-beith ic saint & ic ailges im
tabairt an catha an
4453]
lucht ac nach raibe do saegul acht madh co h-am tabarta
in
4454]
catha nama. Cid iat ríghfhlaithe rathmara & popul in
airther
4455]
dano nirsat luga a n-acaine {MS F folio 99v}
inas gach drong aile
4456]
ann im tinnenas & im cudnodh in catha ara foti leo beith inn
4457]
ecmais socrachta i tire ocus a n-atharda budéin.
4458] O 'tcuala airrigh
& uaisle,flaithe & fuilngidh, consuil &
4459]
comairlidi in t-senaid Romhanaig in gearan mor sin ic rígaibh
4460]
& ic rodhainibh in longpuirt im fuireach in catha moir sin
4461]
is i comairle do ronsat, techt i pupaill
Poimp dia asslach fair
4462]
accaine na n-airdrig do
coscc & in cath do tabairt in la
4463]
sin fen.
4464] Maith co n-icci in la sin ceana
in t-airecht ro coid isin pupaill
4465]
sin .i. rigflaite na Roman. It e annso anmanna na n-ardflaithe
4466]
& na n-airech ro
cotar isin pupaill sin .i. Cata mor
4467]
Iudicensis
& Brutas in primconsul & Sill mac
Sill, & Scip
4484] O 'tconnaic in t-airdri
Poimp iat isin pupaill is edh
ro
4485]
raidh friu: Cidh ro fogluais na maiti-si i tradh-sa a mucha-sa
4486]
do lo o puplib & o leabtaib & o n-
dergadaibh, ol se.
4487] Gerbo h-imda fer frestail gotha
& urlabra dó isin pupaill,
4488]
araidhe sin tra ro togsat
& ro ordaighset co h-oentadach
4489]
aoinfer da freccra & da accallaim &
d'asslach in catha fair &
4490]
do frestul gotha & urlabra daracenn uile .i. an
t-shai forcti
4491]
& in t-ollam uasal
oirdnidhe & an cainnell airechta
& in abis
4492]
fesa & an fisid foglama & in indeoin
forais & an forus breth
4493]
& an dromcla gacha dana & inn eochair
foslaicthe gacha h-ealadna,
4494]
in primretorca on . i. Tul
Cicer, {MS F folio 100v}
in aen
4495]
tenga as ferr glor & aslach & innsci & urlabra ro bai in
4516] IS edh inso asbert ieram: A uasail ocus a oirdnide
ocus
4517]
a oenri, ol se, da
festa-su eim ni suaill sodhethbiri ro fogluais
4518]
na maiti-si i trath-su it
dochom, ocus madh cet let atfiadu-sa
4519]
duit in toiscc imo tancatar.
4520] Abair uait biucc co cloamar, for
Poimp.
4521] Do fetaraisi fein, a airdri, conidh cian ocus conidh fota
4522]
atát na maithi-si isin coccad-sa immailli frit-su inn
ingnais a
4523]
muintire ocus a ferann, a cathrach ocus a castiall ic fulang
4524]
docra ocus merten mara ocus tire as gach crich im-araili
i
4566] Ar n-glor-ni aile sud, for
Cato mor Iudicensis.
4567] IS e cidh aenglor na sochaide, for
Brutus ocus for na
4568]
maithe
archena.
4569] Ro lae socht mor ocus snimh adbal for in airdrigh desin,
4570]
ocus ro cuir fair co mor, ar nír' lainn leis an
cath do cur ocus
4571]
nir' sodaing do taidhecht inagaid in primretorca ocus a
innscni
4572]
ocus a asslaig co n-aentaidh na maithe uile immaraen
4573]
fris. Ocus ro airigh-sium na faithe {MS F folio 102v}
ocus an toictiu
4574]
ocus in conach d'impodh fair trit-sin, conidh edh ro
raidh fo
4575]
deoidh: Cidh fil ann tra, ol se, acht madh edh
sin bus lainn la
4576]
cach uile, mana reccat a les formar misi do shetugudh
comairle
4577]
rompa. Cid fil ann tra
cidh da m-biu-sa im aenar ic fuirech
4578]
na faithe, acht tíagat as biucc co fesarata
conach catha isin laithi-si
4579]
indiu eiccin. Forclim-si immorro comba esin in la
oirrderc i
4580]
m-bia scur saeguil na sochaidhe, acht damad í mo
comairli-si
4607] IS aire sin bad lainn & bad saint ocus
badh rogu carthanach
4608]
lim-sa co tegmad in cétga no diubraicte isind
imairecc-sa
4609]
triam cenn-sa comtarsna acht comad
soer mo muinter tar
4610]
m' eisi gan a mudughadh.
4611] IS ed sin tra ro aisneid Poimp,
ocus o tairnic dhó a faisneis
4612]
ro cetaig do cach a n-arma do gabáil ocus eirge
docom
4613]
in catha, amal bis stiurusmann lunga luchtmuri lanmoire cusa
4614]
teccaim gaeth rothren a n-aghaid a h-imtechta, {MS F folio 103v}
ocus
4615]
bidh ic seitriugud ocus ic fulang co fata inn agaidh na
4616]
gaithe noco furailenn ocus noco n-
aslaigenn treisecht na
4617]
trengaithi fair fo deoidh in long do lecon co laindirech
la
4618]
nert na gaithe in conair gabas 'ar
n-dith a neirt ocus a
4619]
chalmatais.
4620] Ba h-amlaid sin do Poimp ic fosadh-
congmhail stiuire an
4621]
flaithiusa ocus in
ríghrechta Romanaigh in agaid
aiccenta
4622]
an-b-fosaig ur-etruim fuasnadaig a muintire airet co
tainic de,
4623]
ocus o nar' cumaing a n-imfostadh ro cetaigh doib a n-
arma
4624]
do gabail, amal leiccius marcach a srian la h-ech rott.
4625] Cidh tra acht is neimimcomaircech ro freccradh in
forcongra
4626]
sin la h-anradha in domain isin uair-sin. Ro scailit
4627]
inn oenfecht & inn oenfabhall docom a m-both & a caprach
4628]
& a pupall.
4629] IS garb an crith & an comboccad ro bai isin
longphurt
4630]
annsin. Ro gabsat for tuarccuin a n-ochta & a
n-urbhruinne.
4631]
Ro soiset a n-aiccenta & a n-derbha do sochaidi
moir dibh.
4632]
Ro bansat a n-aighthe & a n-gnúisi. Ro
dubhglassatar a m-beoil
4633]
lasin tuairgnigh & lasin uctbualadh &
lasin n-geoin moir
4634]
& lasin n-grithghair adhbal ro bai ic slogad in
longpuirt, ic
4635]
gabáil a n-echradh, ic eitiudh a n-arm, ic seinm
a stoc, ic {MS F folio 104r}
4636]
comgairm a comarc, ic sleman-cainnligh a sciath, ic
slipadh a
4637]
claidem, ic limad a lorcfertas catha, ic trothadh a tuagh, ic
4638]
melbleith a craisech, ic
athinnsmadh a slegh ocus a l-laighen, ic
4639]
tarraing thennadh a suainem, ic stuaghboccadh a m-
bogadh, ic
4646] Is annsin dana ro gabsat righ ocus ruirigh ocus
rodaine
4647]
an longpuirt for eitiudh
a n-arm. Nirbo deidbliu in geoin
4648]
sin .i. drongair na luirech lineach lancuir ic a
slislecon im cneschorpaib
4649]
na curadh, ocus figair sibsanach a m-bil-chimhas
inichtarach
4650]
ica n-imcomailt frisna h-asanaibh iarnaidhib, ocus
4651]
masladach na claidem claislethan coilgdírech ar
shlesaibh na
4652]
laech, globeimnech na minn righda
ro-etroct ic a cengult osna
4653]
cathbarraib cumhtaightibh, sreangal na luireach ocus na
4654]
sciath & na sciathrach ica suidiugudh for
muinel-braightibh
4655]
na miledh ocus for rightaibh na righ rodiumsach, crithnugud
4656]
& boccadh-bertnugudh na slegh slinnlethan & na laigen
4657]
lethangorm ocus na craisech
crandremar crofairsing ica n-gabail
4658]
re gelguaillibh na n-gasradh n-gaisccedhach {MS F folio 104v}
inn
4659]
airius in morcatha.
4660] Ro gab iaram in t-airdri fein ocus in flaith forglide .i.
4661]
Poimp Maige, a catharm catha
& a erred imaricc imme .i.
4662]
ro gab da braici breaca buailtecha
do sinsnath uretrom uainegda
4663]
im dibh coscolptaib dho, co n-gabtais o innaib a traiged
4664]
co remhar a sliasat. Ro gabh dá assan a
certcomhat do
4665]
breacsrol blathetrocht tarsu i muigh anechtair. Ro gab
dá
4666]
asan coema corcurda do croicnib leoman arna lansuathadh
tarsu
4694] Ro gabh a corrchathbarr cirach
clarda cruanchumtaigthi
4695]
dar maelat drolach, linech a luirige imma cenn, cona dib
remartinnib
4696]
imcoimsib iernaidib, co forbrechtradh airgit aeingil forra
4703] Ro gabh a inncomarta a imperechta .i. a minn ríg, uasa
4704]
sin uili imma cenn. Minn oir
buide eisside, & bil-cimsu oir
4705]
deirg fris co sreith cristail & gem coem
carrmoccail ina mórtimcill
4706]
ann. Coimhrinnadh comcoitcenn do dhelbaib en &
ethaiti
4707]
& anmann n-anaichentae n-ingantach fair osin
amach, co n-dib
4708]
benncobraib blathsnaidthibh do leccaib togaidib tire na
h-Innia
4709]
airtheraige uasu co n-deilb uvuill Affracda, cona cairchi ciuil ann
4710]
for inn cacha benncobair dib, co m-ba binnither teta
mendcrot
4711]
binufhoghroghudh na n-ubullcairchi-
sin ic a fogluasacht
4712]
la cach ceim no cinged in t-airdri fein & la h-ardluth a eich.
4713] Aeingem socarchain solusta do
derscnaig do gemcumtachaib
4714]
an domain inn airenach a aigthe an innchomurta sin, co
4715]
m-ba comsolus la ocus adaigh in gach inad conuargaibthe
e.
4716] Tuccait cuicci a dá shleigh ailli innelta
órcrai cona n-dib
4717]
cael-crannoip comfata coimdirge {MS F folio 106r}
do cedir neimhcrin
4718]
inntu, cona n-airiallaibh airgdidhe fothu, cona semmannaip
4719]
creduma trena m-braigtibh. Ro h-erbait da righmilid
d'imurcur
4720]
na sleg sin la taebu inn airdrigh gach conair imma
4721]
cingfad isin cath. Tuccad a comla
catha for a inchaip .i. a
4722]
scieth croderg aelenda orcobradhach. Ba ditiun dá
coicc cathmhiled
4723]
i cró catha. Brechtar-
breacad do bolg semannaib
4724]
finndruine etir ecclanna oir
fuirri. Slat chotat condualach ina
4733] Tuccadh cuicci iarsin each midhach merdana
moraiccintech,
4734]
lonn luath luthmur leimnech leabarmongach, tenn, tailc
taiblebar
4735]
torannclesach, airdcond allata eterbuasach uchtletan,
gobcael
4736]
cosremhar, bolccsroin
baisletain bolccshuilech, cona cetair
4737]
crua iarnaide foi, cona srianglomur airgdide friss, cona suidedillait
4738]
ordha for a muin. Ro cing Poimp
indorus a pupaill for in
4739]
each-sin d'ordughadh aslogh ocus{MS F folio 106v}
do córugud a cath.
4740] Ba feidm adbal d'oeinfer isin domun triall cosnama na
4741]
cruinne frisin uair-sin, ara righdacht fein &
ar airde a aiccnid
4742]
ocus ar febus a tidnacuil & ar aidbliu a
innmais & ar imat-linmuirecht
4743]
a h-socraiti & a tinoil. Ar batar uile ilcinela
in talman
4744]
o Sléibh Elpa sair
co n-icci inn Innia airtheraigh acht na
4745]
Pairteccda nama,
& ilcinela na h-Affraici o
Roim budhdhes co
4746]
crichaib in tentige, ar aenachadh ina farrad in uair-
sin. Neach
4747]
atcifed iat annsin ni sailfedh nech
n-uresbaidh for in cined
4748]
doennu can a m-beith isin t-
socraiti moir sin immaraen re Poimp.
4749]
Ro ba doca leis gan aeinfer socraiti i farrad
Cesair
4750]
inas acmaing frestail in tinoil moir sin aicci.
4751] O do deisidh Poimp for a ech iaram,
ro tenc, & ro mid,
4752]
& ro mor-dech uadh for slógad an longphuirt ic tinol a
4761] {MS F folio 107r} Tanccatar a
túsigh conaire & a eolaigh sligedh
4762]
cuicci, ocus asbertsatt fris: A ardflaith & a aenri, for siett, atait
4763]
sligthe salcha dochra do-imtechta
ocus conara cumcca ettrat ocus
4764]
inn imreidh .i. mamtulca sleibi Ois & fanmothair glenna Bebis.
4765]
IS lor deit-si, a deigri, do
catha do cengal & do corugud iar
4766]
riachtain deit for maigreidib maige moir na Tesaili allamuig
4767]
da imreided in glenna.
4768] Dentar amlaid, for Poimp,
treoraiged in t-sliged co seitreach
4769]
remainn iarum.
4770] Ro gapsat rempu la sodain dar leithcenn sleibi Ois &
4771]
dar lar glenna Bebis immach docom maige na Tesaili gach
4772]
n-direch. Tancatar miturusa móra &
airrdhe aighthidhe aduathmura
4773]
doib ic tabairt a n-aighthi for an Tésail. Tuccait
4774]
tromcetha móra teinedh
& toirnighe doibh ina n-agaid, co
4775]
m-bitis na saignena tentide for foluamain os a cendaib
fo delbaib
4776]
columan mor & sparti & troisti n-
adbal, cona leicctis a
4777]
rusca d'osluccud doib, & conat comgeontais in
conair for a
4778]
cingtis. No láetis na saignenasin a círa do cathbarraib na
4779]
curad & a cobradha da sciathaib & a n-
elta da claidhmibh
4780]
& a slenna da slegaib. Atcitis delba na m-biast
& na nathrach
4781]
neimide for foluamain os a cennoip. Atcitis na saithedha
4782]
beach & foichedh for
foluamain imma mergedhaib uasa
4787] Ro triall Poimp 'arsin idbairt dona
deibh, ocus tuccad
4788]
tarbh torav tiughfhormnach taeipslemain da shaigidh,
ocus intan
4789]
rob ail a bualadh imsae for dasacht fo maigib na Tesaili
4790]
& ni thoraig for cúlaibh doridhisi,
conach frith nach n-idbairt
4791]
occo dona deiph 'arsin.
4792] Nirbo h-amlaidh sin do Cesair,
immorro, acht rainic leis fobail
4793]
gach idhbairt fo tarat laim isin lo sin. Tuccait
taidhbhsina
4794]
imda doibh isin lo cetna. Tadbas amh do droim dibh,
sliabh
4795]
Pind & sliab n-Olimp do beith ic coimrith
docom araile
4796]
comma rainic comrac a n-aein-inad doib. Tadbas do dreim
4797]
ele dib dano sliab Eim do sluccadh-badudh isin talmain
sis co
4798]
m-bai i comharda frissna glendaibh batar imme. Tadbas do
4799]
dreim dib dono srotha cro
& fola do beith ic snige dar lar glenna
4800]
Bebis. Tancatar dorchatae
dermarae doib isin glinn cetna conat
4801]
coimgeonadh nech dibh agaidh
araile. No artraigtis foiscte
4802]
& fantaisi na carat batar marba reimi-sin doib
isna dorchoib sin.
4803] Ba faelid iet-som dona h-airrdibh sin, ar indar-leo
is edh
4804]
ro tircansat doib co m-beitis i traiti ic airleach {MS F folio 108r} na
4805]
carat m-beo batar i farrad Cesair.
Becc a ingnadh cena
4806]
buaidred cetfaide for in droing sin .i. an lucht ic
nach
4807]
raibe do saegul acht edh risi roistis i comfocraib longphuirt
4808]
Cesair nammá. Ba soideithbir do
miledaib in catha
4809]
sein aichni for a airrdibh, ar gach aird isin doman i m-
boi
4816] Ro gab ic taidbred inn aeoir uasa cred do foillsigedh
dó
4817]
in saignen nó in rith renn
nó in dath greini, acht is edh asbert:
4818]
Dia friss cidh innso? ol se. Ni tartamar-ni
barsamail in
4819]
lai-si riam. Atathar icc denam mórgnimha éiccin ann. Ni
4820]
fuil a samail acht amal bidh isin uair-si fen no beitis
buidne
4821]
Poimp &
Cesair i comrac.
4822] Cid fil ann tra acht as derb-deimin nar, delb in t-
aicnedh
4823]
riemh oenla ica m-beitis airrdena in lai-si. Deithbir
on, ar
4824]
ni tainic deis na Dilenn oenla no cutrumaighedh frisin
laithi-si
4825]
im dith & im dilghenn, im marbadh & im
mudhughadh in
4826]
cinedha doenna, & da m-beitis fiside &
fireolaig ica feccadh in
4827]
gach aird imeachtraigh secnon an domuin, ni raibe ann
aird no
4828]
inad asna bad forreli na h-airrdhe aigthidhe adhuathmarae ro
4829]
batar isin aer os cinn na Tesaile in la sin.
4830] {MS F folio 108v} Dia friss tra roba
derscaightech na daine sin
4831]
& ro bu ainmesarda a nert & a smacht
& a cennacht & a cumachta.
4832]
Ro bo fortren fata fairsing forlethan, a flaithius & a
4833]
forlamhas, a nert & a recht & a rigi, intan ro linadh cruinne in
4834]
talman fotha & an muir ina timcill &
in nem & an t-aer uaistib
4835]
do sighnibh & do derbairrdibh a cath &
a cosccar, a
4836]
n-olc & a n-aidedh, ocus antan as urgairdiugud
menman ocus
4837]
airpeitiud aiccnid la h-uile dainib in domain co
coitcend beith
4838]
icc innisin a scel ocus a cosccur ocus a n-aided in
locta
4839]
sin doib ina fiadnaisi o sin cusinniu, ocus as doig ni
ba luga
4842] La sodain rancatar na sloig dar glend Bebis immach, &
4843]
ro gabsat a m-belgip belsalchaiph
ocus i m-belataib imcumcaib
4844]
in glenna co forscailti for fairsingiugud fo cetoir for tetib &
4845]
for tulcaib, & for tuaitemrachaib in talman,
& for rennaib
4846]
reidip roglanaibh, ocus for cnocdruimnibh comardaib
clair
4847]
maighe moir na Tesaili.
4848] Ro thatni grían-taitnem na greine i tuile a
delraidh ocus
4849]
a ruithne friu, curbo milled da forcsin & da
radharc. Ro curit
4850]
annsin bollsairedha & callairedha &
ardmair & armainn & aes
4851]
furocra o Poimp for tossachaib na
sliged d'imfostadh & d'imfuireach
4852]
na sluag re taisbenad a socraiti ocus re corugud a
4853]
cath ocus re h-airem a m-buiden ocus re h-ordugud a n-
imtechtae.
4854]
Ro bai imfuireach mór forru-som annsin ic rim a
miled ocus
4855]
a mergedh, ocus ic taispenadh a tuath {MS F folio 109r}
& a tinol, &
4856]
ic glinniugudh a comairle im corugud a cath.
4857] Ro coidh an t-áirdri Poimp fein, &
drong adbal da ardmaithib
4858]
immi d'ordugud a slogh ocus do corugadh na cath
4859]
annsin. Ro ba deiglin taburta catha immorro do ríg aili in
4860]
lucht ordaigti ro boi immailli ro
Poimp annsin.
4861] IS e so amh ordughadh do ronsat .i. ro h-airmedh leo
for
4862]
tus a socraide n-dilis buddein & tinol an t-
senaid Románaig &
4863]
teglach Poimp cona maithib, ocus ro h-ordaighit occae ceitre
4864]
catha & ceitre .xx.
cath do gleiri miled & curadh cengailte
4865]
fo n-armgaisged & dá
.xx. mili traighthech i fosugud
na h-irgaili
4866]
ocus a n-uct inn imbualta & a tuinigti an
catha.
4867] Tuccad Lentulus in consul & ceitre
legiona lanmora do
4868]
raignib laech lanchatut immaille fris i m-beind cli an
cata.
4869]
Tuccad Doimit tuseach cathrach Corpin isin Etail cusin
lin
4870]
cetna immi i m-beind deis in catha. Tuccad
Scip mac Scip
4878] Poimp fein immorro cona senatoraib & cona consulaip ocus
4879]
cona centuribh &
cona thuseachaibh
& cona trebannaibh ocus co
4880]
n-ardmaithib in t-senaid arcena immaraen friss ina m-broin moir
4881]
marcsluaig inmalla forustu
for cert-druim in catha moir sin.
4882] Rígh immorro
& tuisig, flaithi & forlamhaidhe, cuingid
4883]
& coraid in domain batar maraen re
Poimp nir' cumcetar rimh
4884]
no airem a socraiti re n-imatt & re a
línmairecht. Nir fetad
4885]
catha do denamh dibh, acht gach dirim imo flaith,
& cach curi
4886]
immo coraidh, & gach tuath immo tuiseach, ocus gach buiden
immo
4887]
ruirigh & gach roslogh
i morig fein for leith amal ro gabsat
4888]
in mag, acht ro boi oensmacht forra o
Poimp .i. na remtiastais
4889]
in morcath ro h-ordaigedh inn airis
imbuailte in catha moir.
4890] Tancatar iaram dronga aidble dib im slógadh na
Capatoci
4891]
& im marcshlógaib insi Point don dara leith
dona Romanchaibh
4892]
ettarra, & sligti uisccemla in tire ocus
locsrota Eniph.
4893]
Tanccatar immorro don leith aili
dib for reidib in maigi
4894]
moir na h-uili ri ocus tuseach tancatar i toiritin Poimp
cona
4895]
mórsochraidib leo .i. lucht
in airthir uile ota in Innia sair,
4896]
ocus occbadh na h-Aisia
& slog na h-Affraicce ocus
fir na n-innsedh
4897]
do muir Torrien.
4898] {MS F folio 110r} Ro asccnatar rempu
iarom fon samail sin ina ceim
4899]
cobsaid & ina reimim forusta inmalla imtechta
for certammus longphuirt
4900]
Cesair cach n-direach. Nirbo h-obadh
augra immorro in
4901]
ceim sin. Mairg rig &
sluag cena ro innsaigh da deoin in net
4902]
n-gribi-sin & in lasair teinedh ocus in neim
nathrach ocus in
4903]
fochla leoman & in
saebhchoiri icc sluccad ocus in teidm
4904]
dígla & in damna áigh &
an t-ágh urlamh ro h-innsaiged
4905]
annsin .i. longphort
Cesair, & anraid na h-Eorpa & iartair in
4906]
domain maraen fris ann.
4907] IS edh do eccaim do Cesair dano in
la sin, beith tria
4908]
tecmang & tre turcora conaigh airechtus mór do beith aicci
4909]
co maithib a muintiri imme
forsan faithchi forreid bai for lar
4910]
an longphuirt. Ar is ed
ba gnaithbes gabala longphuirt la
4911]
Romana dogrés .i.
múr do claidhe ina thimcell &
faithchi urfolam
4912]
fo ercomhair airechtais for
larmedhón in longphuirt. Bai
4913]
in la-sin dano airechtus
for larmedón a longphuirt ic
Cesair,
4914]
uair rob ail lais drechta mora da muintir do cur do
buain arbann
4915]
cuicci fo glasgortaib in tire, ar nir'bo saidbir loin
lucht a
4916]
longphuirt-siumh
intansin.
4917] Batar a n-eich & a n-echradha urlama in imtechta occo,
4918]
& a mergedha toccbalta forra fo comair na
sligedh & inn
4919]
imtechta docom glasgort an tire.
4920] {MS F folio 110v} A m-batar ann ic
forcsi & ic midemhain for
4921]
lergaibh lebra lainreidhe in maigi moir for a n-agaid,
con-facatur
4922]
in magh fata forfairsing barclan do slogaib ocus siat
4923]
ic mall-asccnam ina n-dochum
gach n-direch.
4924] A m-batar ann dano ic fordescain in maigi cetnae
confacatar
4925]
na h-eltadha aighthidhe adhuathmara os na
slógaib, ocus
4926]
na h-onchona craebhacha cróderga craesforlaiccti,
ocus na h-aquili
4934] A m-batar ann iarom ic forcsin in maige cetna co
facatar
4935]
na dairedha dluithi digainne dergruada cona lasraibh
tenedh
4936]
os a cennaibh ic dirged da saiged .i. ruadcrandgal
finnfota
4937]
inneldirech na sleg semneach slindgerglan, ocus na n-
gonfainne
4938]
niadh, & na laigen lethangorm, & na
craisech crainnremar crofhairsing
4939]
ic a cruadhcongmáil re gealguaillib na curadh,
cona
4940]
cennoip solsib saignenta forru, co l-lasair taitnem
teinedh os
4941]
na cendaib sin.
4942] A m-batar ic forcsin in maigi cetna confacatar {MS F folio 111r}
4943]
na h-amdabcha adhuathmura aighrete
gacha datha, & na crobuailte
4944]
bodba fo aendeilbh timcill ic snamasccnam darsin mag da
4945]
saigidh .i. buailte cengal & ocus cath-caraiti
curadh do sciathaibh
4946]
aillib aengelaibh, ocus do sciathaib engachaib
uaineccdaib,
4947]
& do sciathaib dubhdorcaib deilgnechaib,
& do sciethaib imelchaini
4948]
aladbreacca, & do cromsciathaib odraib
aighthidhibh, ocus
4949]
do sciathaibh breacbuidhi buaballdaib, ocus do
crannsciathuip
4950]
corcurdaib, ocus do sciathaiph breachtnaighte cacha
datha isin
4951]
doman osin amach.
4952] A m-batar ann ic forcsi in maige cetna confacatar na
4953]
cetha ana imtroma & na
casracha ana imluat
ha & na cethae
4954]
dluithe degtroma i fritseoladh na
sluag ina n-agaid amal silti
4955]
snéidhi snechtaide, nó amal clumha
coilctech re gaeith .i. in
4956]
cuvur-uanfadh anal-utmall etarbuasach ic tepersain cun anadh
4957]
gan urespaidh a gingobaiph & a h-eocurbelaibh
na n-ech n-allmarda
4958]
n-airdermach, & na serrach sulchruinn
sronfairsing seitfedach, &
4963] {MS F folio 111v} A m-batar ann ic
forcsin in muighi cetna co facatar
4964]
edh a forcsi & a radairc don muig mor barclan
do shlógaib & do
4965]
grinnib ocus do leigionaibh,
do buidnib, do drongaib, do dhirmannaib,
4966]
do miledaibh, do cathaib, do
cuirib, do cetaib .i.
4967]
sloig na n-insi & na h-Affraici & na h-Aisia & inn airthir 'na
4968]
poiplib deilighthi & 'na cinedaibh scailti
scamhanta. Gach ri
4969]
cona socraiti, ocus gach
córaidh cona curi, ocus gach toisiuch
4970]
cona tuaith fein ime, can rimh gan
airem gan airdmes forru,
4971]
acht amal ba barclan in mag uili dip.
4972] A m-batar ann ic forcsi in maigi cetna co facatar da
4973]
saigidin lebarbroin lanmoir lethanfota d'óccaib fon armgaisgedh
4974]
ocus a n-ucht uili friu i fairsingi achaid, ocus a n-
dlus fidbaidhe,
4975]
ocus a met cathrach no
caisteoil .i. an senadh righdha
4976]
Romanach arna n-ordugud
& arna corugud .i. na h-ocht catha
4977]
ocus na ceithri fichit cath do curadaibh cengailte ocus na da
4978]
.xx. mile traigthech 'na tri
lorgaibh, druim ar druim, co m-beradh
4979]
gach lorg fri araile dib ina m-buaili bodba ocus ina cro
4980]
catha & ina n-innellaigh,
cona tuighi do clethcoilltibh aigh,
4981]
ocus d'fidbadaib neime, & do slegaib
crainnleabraib snasta
4982]
slinnsolsi uastib, cona sonncaistel cotat comdaingen do
cuarsciethaib
4983]
cetraimteachaib {MS F folio 112r} ocus do chlarsciathaibh
4984]
aladaib uachtarfairsingaibh moraib ina timchioll, comba
lor
4985]
d'urgairdiugudh a n-aisgin indara fecht re h-imat dath
n-examail
4986]
a n-arm & a n-ecradh & a n-otgadh, re
gristaitnem & re gleordealradh
4987]
na greini ina certagaid friu, re somaisi na mergodh
4988]
& na minn rigda roietroct, & na
cathbharr cruan-cumhtaighthi,
5005] La sodain tra doeccaim menma slóig
Cesair forra, ocus
5006]
gabait co feithmech fuireacur,
& co sanntach sodeithbhirech ica
5007]
sirdecsain. Ro airigh Cesair fein sin
dano, ocus tucc a agaidh
5008]
forsin magh, ocus ro dech uadh in morsocraitisin
Poimp, ocus
5009]
tucc da uidh annsin co tucsat na dei do inní ic a
m-bai siriarraid
5010]
reime sin .i. a daethain catha ocus irgaile d'fogbail.
Ocus
5011]
o 'tconnaic asrus a fogbala aicci ge rancus a les anad
re comairli
5012]
ocus re h-imradhadh mor do denam re h-ucht in turcairti
5013]
tarla ann. Araisin ro gab-som for neimhsnim do denam de
5014]
ocus ic a cur for dail m-bicc & for
neimfni.
5015] Acht cena o ro airigh ina menmain in guasacht romor i
5016]
n-imfoccus dó .i. a dith fein nó dith
Poimp i traiti isin lo sin
5017]
fein co cinnte, & nachfitir a deimin cia dib diar'bo foicsi
5018]
maith no saich, ro la socht mor fair, ocus as suaill
narbo
5019]
nar leis a n-derna do dánacht gloir ocus do
boccacht urlabra
5025] Intan do beired da oidh, immorro, a degtoictin fein ocus a
5026]
conach catha ni leicced nach snimh no nach n-ureccla
fair.
5027]
Nirbo cian do Cesair for in abairt sin
antan ro ling a detlacht
5028]
ocus a danatus fein ann, gur' baidh ocus gur' dibustar
5029]
inn uamun ocus in cumtabairt ro bai ina menmain. Ocus ro
5030]
éirigh i medon in airechtae ocus ro spraic a laim forsna slogaib
5031]
do thai ocus d'urestecht friss,
ocus is edh asbert friu:
5032] A degmuinter, ol se, as sip ro tairbir in
doman fum-sa
5033]
cusindiu. As sib mo toicthi ocus mo conach ocus mo dei
5034]
adartha. IS frib berim a buide gacha maithiusa fuarus
riem.
5035]
Do riacht anois cuccaib inní ic a fuilti iarraidh
ocus togha co
5036]
fata ocus co menic anallana .i. in cath mor, ni h-e riccthí a les
5037]
d'iarraid festu acht an conach do cosnam a l-loss bur
lamh &
5038]
bur n-arm, ar is in nertaib bur riged ocus i cruas bur
cridedh
5039]
& i m-bonnaibh bur n-guailled? ata mo conach-sa no
5040]
mo dochonach, ocus mo métugud no mo lagdugud co
brath
5041]
isin laithi-si in morcatha.
5042] IS essidhe an la ro gellsapair dam-sa icc tonnaib
srotha
5043]
Rubicon intan ro atcurius a sidh
for in senadh Romanach ocus
5044]
for Poimp. IS e
an la cetna-sa dano isa sailecta inar' gabsam
5045]
ar n-armae ocus ima tuarccaib-sium
ar coccad ocus ar
5046]
n-eissidh o tosach uile.{MS F folio 113v}
IS e in la cetna-sa dano
5047]
in la frisi n-urnaigsium-ni do tabairt duin na m-buadh
ocus
5048]
na somiad forfemid Poimp & an
senadh do denam duinn ar
5064] Masa dam-sa dano ro soichsiubair in Roim fechtus aili co
5065]
n-armaibh ocus co teintib, ocus masa dam do ronsaidh
gach
5066]
maith riamh sechnoin an domain, denaid inndiu cathugud
seitriuch
5067]
duthractach damh, ocus dedhlaidh sib féin, ocus
meis
5068]
frisin cair & frisin míclu liít
in senadh forain .i. co m-badh
5069]
sinn badh {MS F folio 114r} cintach ann
cusindiu. Ocus dano cenco
5070]
n-derntai calma ar mo daighin-si, denaidh cid eiter ar
bur
5071]
n-daigh fein, co m-be bar sairi ocus bar commus
féin agaibh,
5072]
ocus rige for cach. Ocus cidh amhus, no oicctigern, no cathardha
5073]
becc dinnim dereoil do gnethe dim-su, no cipe ni fodalta
5074]
eili isin bith, dar mo breithir, i
fiadhnaisi m' arm, ni fil a obadh
5075]
occom-sa acht co b-fagbaithi-si deigbethaid namma.
5076]
Ata araill aile ann dano. Na loccadh ocus na forlaighed
5077]
foraib-si itir an t-imat adbal & in t-socraiti
di-airmidhe ut atcithe
5078]
chuccaibh, ar is uathad dib-sin as luct gaisccid
nó engnama
5079]
acht sgolaide Greccacha & lucht foglama leaburda
5098] Ni h-inann ocus tisaidh 'ar clod na Gaillia ocus lochta
5099]
Lochlainne ocuus insi Bretan.
5100] In sailti-si fein dano in mor a brígh la
lucht airrthir
5101]
Assia atat annsud cipe
uainn-i bes i cennus na Romha nó
5102]
i r-righi in domuin, ocus
ni mor itir ón ar, dar mo breithir-si,
5103]
is lainbecc da fuil bad dutracht lasin occlach do lucht na h-Armmeni
5104]
do thodail ass ic cosnamh ríghi na h-Etaili do Poimp secham-sa,
5105]
ar as becc nach coimhmisccais leo sinn uili 'nar Romanchaib.
5106] Acht cena is bes coitcenn fon doman uili conidh misgaisiu
5107]
lasna tuathaibh na tigerna
clechtait forru innat na
5108]
tigernada aili, conadh airisin
sáilim-si nach diliu leo sút
5109]
Poimp itussa fadhein.
5110] Mad misi immorro tuc mo conach damh mo
teccmáil alt
5111]
in lai-si eter lamaib tairisi mo muintire dichra
duthrachtaige
5112]
fadein, ocus deghaichne caich ic arailiu uainn, ocus fis
a n-deglamaigh-sium
5113]
accum-sa isna cathaib crodha ro cuirsit maraen
5114]
rim ic gabáil na Gaillia & iarthair in
domain.
5115] Ni fhil uaib milidh nach tabair mo cluassa {MS F folio 115r}
5116]
aichne for builli a claidim nó for fidren a fogha
ic a diubraccudh
5117]
cen co taidhli mo roscc a taidhbred fein.
5118] Atcimsi foraib dano na comarthadha ocus na h-airrdena
5119]
na tardsat breicc immum riam, & as follus dam
& as cinnti
5120]
lem co clofidhe for m-
bidhbada tresna h-airrdhenaibh atcither
5121]
damh foraib .i. atcim gruamdacht in for n-gnusib,
& urspraic
5122]
in for n-aigtibh, & tomaithemh romor in for
rosccaibh.
5123] Atcither dam innossa fein im menmain na srotha cro & fola
5124]
ic snighi im fiadnaisi, & mededha maelderga na
saerclann ic
5125]
saltarnaigh forru, & maithi an t-senaidh for anamtaigh & for
5126]
ochursnam ina cru fein ocus ina fulradh.
5127] Amae atúsa innossa ic lainmilled noith immum fein comor
5128]
.i. sib-si for dasacht icc iarraid bar leicctiu don cath
&
5129]
misi ica for fostadh. Cidheadh ar ai mataidh-si ocus
logaidh
5130]
dam-su in fuirech sin, ar ni ar for misccais fostaim-
si sib, acht
5131]
ara mett as uraibnius menman dam bith ica for n-
accallaimh
5132]
re febus na sailechtan fil lim.
5133] Nach faicthi me ar crith & ar comboccadh
re mét mo
5134]
degsailechtan, ar ni tartsut na dei riamh maithius mar
so i
5135]
faicsi duinn intan na fil etrainn & cach maith
duthraicmit fein
5136]
d'fagbail acht inn rae-machaire
becc-sae nammá.
5137] {MS F folio 115r} Biad-su fein
innossa co l-langairit ic scailed ocus
5138]
ic tidnacul daip-si ina fil do chrodh i l-longphortaibh na righ
5139]
ocus na tuseach ocus na tuath
n-echtrand atat annsud.
5140] IS cinnti iarum
loighidhecht in coccaid-moir si d'fagbáil
5141]
indíu nó a pian dano, & dia m-bad
í a pian badh urlam,
5142]
tabraid-si ar bur menmain a fuilengmais-ne do cenglaibh,
do
5143]
cuibrigibh, do crochaib, do cestoip.
5144] Décidh lib amal no bretfatis mo baill-si
ocus no berta mo
5145]
cenn-su for cathairib in oenaig isin Roimh. Napadh
ingnadh
5146]
lib-si sin, ar dalta do
Sill Poimp, & ni ro
coiccill side do duine
5147]
riam, ocus ni mo no cocceladh
Poimp.
5148] IS e for snim-sa fil form-sa desin cena, ar, dar
mo bréithir,
5149]
i fiadnaisi na cath i comrac imberaid an lam-sa fein bas
5150]
form-sa, manip me cloes in n-irgail-si, ocus, a dei
adurthae,
5151]
cena inte bhus uille tarbha do chach gurab é cloes ann, & inti
5152]
na digéla ara comchathardhaib arna clodh a teccmail i cinn
5153]
catha ris reime.
5154] Ni h-ed sin do róine
Poimp frib antan tarraidh imcumhang
5155]
na Eperi foraib, acht ro
mudaigh can díthcel i tarraidh da bur
5156]
muintir ann.
5157] Madh misi immorro, bennacht uaim foraib-si, a
occa, na
5158]
h-imridh neach uaib a lama for an lucht teichfius remaibh,
5159]
acht gurab é {MS F folio 117r}
gabthai amal comcatharda dhaib inti
5160]
teichfius remhaib ann.
5161] Na tabraid coicill d'athair nó do brathair, nó do
carait no
5162]
do comfhuilidhi airet beiti a n-aighthi foraib, acht
buaidridh iatt,
5163]
& geibid na claidhmi dar a n-aigthib doip,
& gach oen airisfes
5164]
frib gabaidh amhail dergnamait é, & cidh
cara fire bes ann
5165]
clanntar an claidemn ina loing m-bronn amail bidh namha
5166]
uathanaichnidh no teccmadh frib.
5167] Denaidh eirge do ghabháil bar n-arm
festu, ol Cesair, ocus
5168]
étid co h-oponn siph & innsaigid bar n-
inadha catha & comlainn,
5169]
ar ni riccim-si a les bar n-ordugud. Ni h-aichenta
5186] Aitiuscca Cesair co n-icce sin,
& is inbechtain ma tairnic
5187]
leis deredh a imacollma intan ro eirgetar in slogh uile
eirge
5188]
n-aeinfir inn aeinfecht dochom a m-
both & a caprach & a pupall,
5189]
d'étiudh a l-luirech & do gabail a n-
gaisccedh & d'airitin a n-arm,
5190]
& do thochaithemh a prainne laithidhi re techt
i cenn
5191]
mórgnim & mórsaethair inn imbualta & erghaile in catha moir.
5192] Ba maith leo-som in celmaine do rala doib annsin .i.
a n-armu
5193]
& a m-biada do teccmail co coimhirlam da
saighid.
5194] Gabait iarum na slóig ic tocaithem a prainne
laithidhe
5195]
co h-enda etarbuasach an-b-forusta annsin: araill dib
ina suide,
5196]
ocus araill aile co h-urchrom eccobsaidh os a m-bordaib,
ocus a
5197]
n-urmor uile ina sirsesam ar dorsibh a pupall ocus ar
belaibh
5198]
a m-both.
5199] Cesair féin immorro ni ro
fogluais asin maigin i tarrustair
5200]
e, {MS F folio 117r} acht tuccad prainn
mesardha do, & ro tomail
5201]
re h-ed n-athghairit í .i. a teora laechmírenna d'feoil geisechtaige
5202]
la teora deogha fina Falernecda
immaille friu.
5203] Tuccsatt a fianlach frithalma a
arm timcell catha co
5204]
Cesair gurrus-etestair é forsin
tulaig i m-medhon in mórlongphuirt.
5205]
Ro gap iaram da assan aeingela iarnaidhe imma dib
5206]
sliastcolpthaibh. Siat glanta gleorda glainidhe. Siat
niamdha
5207]
nemmergidhe cona m-bondbaigib dilsi degfuaighthe
druimlethair
5208]
fotha, cona cassnaithchib caiti cruaidhsnithib coimtenna
5209]
columdai ic imfostadh a n-uruachtar & ic
cassadcengal
5210]
a cuarbel im certmedon da sliasat inn airdrigh. Tuccad a
5211]
comgha cnis & a corpditin catha imme .i.
cathluirech dluith
5212]
drolach dualach degfigte derscaighte
d'úriarann.
5213] Ba din doiti, ba coimet cinn, ba comga cuirp, ba h-
anacal
5214]
anma, ar ni cumgad rind no faebhur a tolladh no a
tesccadh.
5215]
Deithbir disi on ar fuair a h-
urgnamh co h-ollomhda augdurdha,
5216]
& a fobairt co frichnamhach firglic a l-lendaib
inmara olarda
5217]
itharda ola indara fecht ann do boccadh & do
righniugadh,
5218]
{MS F folio 117v} do suntugadh ocus do
sofilltiugud a adbair. In
5219]
fecht aile immorro no foibrigti do crúadugadh
& do chaitiugud
5220]
a drol a grethaib gleorda glanusci & a
sruthlintibh lindglanaip
5221]
linduaraibh & a h-aibhnibh aillib ochurglassa
firtuaiscirt
5222]
Lochlann i coicrichaib ammritib etoirtechaib
ind uarda
5223]
adhuair aigreta bathuaidh. gurbo menmarc la
Cesair nach
5224]
boi i m-mórsocraiti Poimp
oenarm catha no coemsadh aendrol
5225]
da drolaib do tesccad.
5226] Tuccad a caithchris cathae
& comlainn im Cesair dano.
5227]
Clarchris columdha glaeta glolethair sin do druimlethar teora
5228]
n-daimseicheth n-dartada arna n-acomal & arna
n-daingendluthachadh
5229]
do glaed & do sechim & do bitumin.
Clarland cummaide
5239] Ro cuir Cesair a claidem orduirn
inóenaigh uadh annsin,
5240]
& ro congladh a cruadhclaidem comlainn for a
cliu i forciupul
5241]
an cressa sin .i. claidem cruaidh corr-cotut claislethan
5242]
colgdha coilgdírech cona croseltaibh comdaingni
comtairisi de
5243]
iarann secda sithrigin sechtlegta
fair, co cetheora traigedh
5244]
toimside trenmiled o ta a urdorn co a ind. Teora basae laoich
5245]
ina lethet. Do raighnibh & do togaidib
& d'firdingnaibh na
5246]
lann laingér lanchruaidh lainrigin lancotut
Lochlannach in claidem
5247]
on frisna geibed iarn na cruaidh do cruaidhiph na
cruinne,
5248]
na tinne do tinnib in talman, na crann, na cnaim, na
carrac,
5249]
na daingen do daingnibh an domain uili.
5250] No stuaglubadh Cesair in claidem
sin inn aimsir ainesa,
5251]
co tibead a inn re a urdurnd. No sceinnedh-lingedh in
5252]
claidem ina coilgdírgi cetna doridisi re brafad
sula no re luas
5253]
menman duine, acht cena ba iar cein máir no
tairised don
5254]
cressnughadh ocus don crithnugudh no gabad fair ic
asccnam
5255]
ina dirghi fadein. Ba cosmail & ruitne greini
fri h-usce
5256]
a taitnem {MS F folio 118v} ocus a
taidhbredh airet no bid for a crith.
5257] Mairid in claidem sin fos i n-aigrecht athri
& senathri
5258]
ina set maic & úi &
innúi, ic sil Iuil Cesair inn
inniumthigh
5259]
na Roma. Cach imairecc catha cusa
tocaibther é ni congabur
5260]
fris.
5261] Ro gabad immo cend dano dar maelat a luirighe
seachtar
5262]
corrchathbharr círach
crúandathach serigh sronach sogabaltae do
5263]
iarann aithleghtha orchumtaighthi, cona sronlainn imlethain
5264]
iarnaidhe, co cumtach credumha fuirri dar agaidh an
airdrigh
5265]
ass, co n-ditned a srona ocus a beolu, co n-gabad i
comarda
5266]
fria a smeich.
5267] Ceithre
remurbuinne iarnaide ass dar a culu sectair, co
5268]
cethra uvullmellaibh cruinni cruaidhiarainn for a
cennaibh co
5269]
n-gaptais na clobuinnedha sin o brud in cathbharra co
bil an
5270]
cresa boi immo do dhín ocus do dhitin a muineoil
ocus a
5271]
formna ar beimennaib na claidem ocus na loirgfhertus
catha inn
5272]
imtruastadh ocus a n-imforran an catha moir.
5273] Da clobuinne caiti cethardruimnecha do iarann aithlegta
5274]
cona n-inneoin-traigthibh tanaidib tuinighthi fothu i
coimlenmain
5275]
na luirighe for cechtar a da gualann, co cennaibh
dlochtanacha
5276]
dedhailti forta fri h-ocharchimsaibh {MS F folio 119r} an
cathbairr
5277]
cona tortromadh a troma for cond ind airdrígh ocus co n-ditned
5278]
a bragait ar beimennaib na claidem da gach leth. Caelchorrana
5279]
cruaide cnes-tsaidthe & minslabraidh segda
seimi
5280]
seic-rigne ic fuaigel ocus ic imfostad in cathbairr sin i n-drolaibh
5281]
na luirighe for cach leth, cona bai cumang a n-dedhailti
5282]
no co n-deiligti do reir a aiccenta & a ailgesa
iat.
5283] Ro gabad a inncomurtha
impirechta imma cenn iar n-uruachtar
5284]
.i. a minn righ. Minn airgit oingil essidhe co mineccur
5285]
oir deirg fair. Sreth-linedha
certa coiri comarda ina mórtimcill
5286]
and do mairgreit & do cristaill ocus do
carrmoccul & do
5287]
lecaib togaidhib tiri na h-Innia airtheraigi arna tairmimurcur-sen
5288]
i cropaiph en & ethaiti dar in sliab teintidhi
a Partus Adaim
5289]
co tir na h-Innia, cona
cathairib credhumae fothu, cona snatheccur
5290]
oir forloiscti ic a n-imfostadh.
Ceithri bennchobair aeingela
5291]
findruine uasu. Drumlorga don tinni corintecdai eatarru,
5299] Tuccait ina docom dano da craisech cennglassa
ceinnlethna
5300]
croremra co n-ocht slightib seimi
slemanrignibh do brichtbuinnib
5301]
neimhi arna sádudh i slesaib a slend, co slipadhcainnledh
5302]
socarchain solusta saignentae
fortae, co taitnem-taidhlig etroicht
5303]
glain aigreta innta, co r-rinnaithi eoa for a n-innaibh,
co
5304]
n-aithgeri altan for a n-uillib, cona n-dib sabcrannaibh
comfata
5305]
coimreide coimdirgi coimremra inntu, co na n-dib n-
iriellaib imdaingnib
5306]
iarnaidhib fotha.
5307] Balclan gelglaici Cesair i tacmaisi
crainn gacha craisigi
5308]
dibh. Sect semann-clui uriarainn co
remet medoinmeoir miledh
5309]
in cach seim arna sadudh co cert comard tre cro-innsma
5310]
gacha craisigi dib.
5311] Tuccad a guaileiri catha co
Cesair annsin .i. cuarsciath
5312]
amlach aladhbreac engach-bommanach
uammannach uainecdha
5313]
imelchruaidh ochtcobradach, cona
sciathrach imcoimsi
5314]
ecclannach imlethan do croicnib
leoman 'arna lansuathad le,
5315]
cona h-imelbord imdaingen iarnaidhe ina h-imtacmac, cona
5316]
lethanloss inncael uiriarainn
fuithi, cona socht focobradaibh
5317]
cuasta corpchruinne cenncorra ina crobuailidh comaird
comeccair
5318]
{MS F folio 120r} immon fossadh-
cobraidh moirmedonaigh, amail
5319]
mintighi im rightheach,
no amail tulcha urisle im ardchnoc.
5320] Slatbuindedha coimremra coimthenna coimdirghi
credumha
5321]
co n-urcbalaibh allmurdha inta 'arna lecon co laindiles
re
5325] Delba loiscenn & leoman & draicci
& grib n-ingnech &
5326]
nathrach neimidi & anmanna n-ercoitech 'arna
rinnadh co h-adhuathmur
5327]
ind etarfasaighibh na crosbhuinnedh cengail sin ro
5328]
batar tairis.
5329] Brichtscribhenna briste catha 'arna scribadhrinnadh
ind do
5330]
lamaibh druad & idhal
& arracht & ammaiti
& ancraitmech,
5331]
cu m-ba lor d'uathbhas do bidbadhaib timcaisin fair i r-
rae catha
5332]
no imairicc.
5333] Mad cathcliath comhlainn immorro do congmail ina
5334]
agaid, ni bai i n-aenaimsir fris fer folilsadh.
5335] Étiudh cathae
Cesair conicci sin.
5336] Cid iat sloig Cesair dano, nirbo
erisi in abairt an airet
5337]
sin, ar in cein boi-siomh fein ic airitin a arm ro
eitsiut in slog
5338]
uile iat frisin re sin .i. ro gabhait assana uaigti
imdluithi iarnaidhi
5339]
im cois-sliastoib curad occo ocus luirecha dluithi
drolacha
5340]
deghfhighthi d'uriarann im cnesaib, &
corrcathbarrae {MS F folio 120v}
5341]
coema cruan-cumhtaighthi im cennaibh, &
caithcreasa clardhae
5342]
columda brecrinnta bolgacha tenna tailci tairismecha im
taebu.
5343]
Ro cengailti lannclaidme aithgéra ailtnidhi i
truaillib togaidhib
5344]
for a cliu.
5345] Ro toccbait dairedha digainne derg-ruadha do slegaibh
5346]
slipta slemonchruaidibh & do chraisecaib
ceindlethnaib & do
5347]
mhanaisib dirgaibh druimnechaibh re gelguaillip curadh
os a
5348]
cennaib.
5349] Ro coirgit leibenna dluithi
daingne dithoghlaidhi do
5350]
sciathaib caemae corcurderga a timcell gacha tuinti
sloig diph.
5351]
Tanccatar fon tochim-sin &
fon tuaruscbáil docum Cesair
5352]
airm i m-bai for in faichthe forfairsingg i m-medon in
5353]
mórlongphuirt.
Cach tuath & cach tinól ocus gach tocustal
5359] Ba mor in t-adbur metaigti menman do
Cesair, anraidh
5360]
na h-Eorpa d'ascin fon
samail sin chuicci as gach aird da longphort,
5361]
ar robtar imda aghmura na degslóigh do dechatar
5362]
ann .i. airecht indrigh
allmurda {MS F folio 121r} argdha ardmenmnach
5363]
allata innsaigtech Almaine. Fianna
ferrdha fuilecha
5364]
fergacha forusta forrancha
firduilge forniata Franc. Milid
5365]
mera muirnecha merdana mormenmnachae
Morian. Sluag serig
5366]
seitrech subhach sommata so sochineoil soerclanda Saxan.
5367]
Buidhne bailci beoda briscci brigacha bunata bagacha baranda
5368]
Bretan. Anraidh occa
fureacra aistreacha antronta aduathmura
5369]
na h-Espaine. Gaillmilid
garga guinecha gaiscedhcha grenn-fholtacha
5370]
na Gaillia. Laechraidh lonn
létmech luthmur lista lainmer
5371]
leaburmongach
Lochlann. Oclaich ailli innelta escaidhe
5372]
uretroma utmalla airdgnimacha na n-
insi & airir inn
5373]
occiain fuineta & iarthar-tuaiscirt an
talman.
5374] Cenmotha dano inn ail
nemcumscaighthe & an t-uchtcnoc
5375]
airdshlébhe & in t-all gaibthech glasmara & in murtonn móranfaidh,
5376]
& an breisim bratha, & an buinne dilenn, & an diliu ic
5377]
tuili, & in linn lacha icc linadh, &
an ruadbuinni robartae ic
5378]
rith, in crobuaile catha sin, in
sithmuine sluagharmach, in
5379]
damrad dichell dur-dhoiligh dasachtach .i. trenfir tenna
tairisi
5380]
tatlaighti an talman & cruaidhmhilid
cuartaighte na cruinni re
5381]
cois Cesair, óccbaidh ainnsercc
ainmin anacardach na h-Etaili
5382]
sein, {MS F folio 121v} ocus righamsach
romer rotren rodiumsach
5383]
na Romanach fein ro batar
do certleth re morsocraiti
5386] Atracht Cesair
& drong mor da mhaithibh imme
d'ordugud
5387]
na slog sin & da n-airemh & do corugud
a cath. Nirbho
5388]
h-adbal itir imat a sloig-siumh a n-agaidh na socraiti
di-airmidhe
5389]
ro bai icc Poimp da innsaigid, ar ni
raibe siumh uile do
5390]
socraiti coimlin ina m-boi do Románcaib amain i farradh
5391]
Poimp. Ar rob í so nuimir sloig
Cesair & airemh a socraiti
5392]
in la sin .i. ceitre .xx. cath do
curadaibh cengailti & do miledhaib
5393]
foglama gaiscidh & tricha
míle traigtheach acht becc,
5394]
& deich cét in
cach mile dip-side, & aeinmili marcach.
5395] Do-roine Cesair techta
óencatha dibh-sin uile ina tri lorgaib
5396]
druim ar druim, dluithi, daingne, doscailti. Ro coirig a
n-etedha
5397]
catha impo .i. D. marcach isin dara h-aircend dib & an
5398]
coimlin cetna isin aircenn araill. Tainic fein cusin
tuinti trenfer
5399]
tarrusair immailli fris ic ordugudh na slogh, gur gab a
inadh
5400]
catha & comlainn itir raignibh a righmhiled inn
airenach a
5401]
etarmhedhoin in catha moir-sin. Ar
ger'bo corp óenchatha uili
5402]
iat-somh, araaisin is amlaid ro bai gach rí & gach {MS F folio 122r}
5403]
roduine ocus gach tuisiuch togaidhi & gach flaith forglidhi
5404]
dib co maithib a miled
& a degmuintire dilsi & a trenfer tairisi
5405]
ina crobhuailidh timcill immi budein da imdegail ar a
escairdip
5406]
& fri h-ursclighi inn agaid a bidbad daracend
inn imforrain in
5407]
catha moir.
5408] 'Arsin tra ro forcongairt
Cesair fein forru o guth mhor
5409]
fogluasacht fon samail sin a n-agaid a m-bidbad dar
slisbord in
5410]
longphuirt immach. IS
nemlesc ro freccradh in forcongra sin
5411]
la h-anradha Eorpu in
uair-sin. IS mer, is dian, is discir. is
5412]
dasachtach, is dicell, is dicuinn,
is deinmnetach, is tren, tenn,
5415] Cemadh Cesair gach aenduine dib, no
cemad ic iarraidh
5416]
airdcennassa na Roma no imperechta in domain do fodein no
5417]
beith gach aeinfer aca, ni
sanntaige & ni dichra & ni duthrachtaige
5418]
no raghdais docom innas amal rocotor annsin, gur
5419]
rucsat 'na n-urgluinib leo ina m-boi do gharrdhaib
& do puiplib
5420]
ocus do bothaib bronnfhairsiunga
beloslaicti etarrae ocus slis
5421]
an longphuirt, co n-
dernsat cesaig-droichet fo a cosaib d'faltaibh
5422]
in longphuirt &
do muraib a clod, gur rancatar ina n-oenbroin
5423]
aentadaig oen catha can dedhail,
gan scailed, gan scainredh
5424]
forta noco riachtatar dar clarmagh na {MS F folio 122v} Tesaili dar
5425]
longphort immach, co ro
dirighset uile co h-oponn inn oenuair
5426]
& a n-aenfhabhull i frithagaid Poimp
cona socraidi gach n-direch.
5427] Poimp immorro, o duruacht side edh
forcsena for longphort
5428]
Cesair, ni ro impo a agaid &
ni ro tairinn a righrosg,
5429]
acht beith ic midhemain &
ic mórdecsain for in longphort.
5430] Nirvó cian in forcsiu do-somh cena intan
atconnairc in
5431]
sruthleccad sloigh lanmoir dar lethbord in longpuirt
imach da
5432]
saigid .i. lucht an iarthair & occbadh na h-Eorpa, & na h-eltadha
5433]
ilbreca imluatha uasta .i. na
mergeda iairlepra erplecha
5434]
eiteacha, & na h-onchona corpchaela craesderga & na bratacha
5435]
lethna lebra lanscailti, & siatt for
meirbliugud, & for fiarlubgail
5436]
& for foluamain lasna aithechaibh aerdaib,
& la sithlaicc
5437]
& la fidren na fanngaithi dus-fainic.
5438] Atconnairc dano na dairedha dluithi digainni
dergruada
5439]
do slegaibh fota faebracha os a
cennaibh, & a n-englumma
5440]
aigh ocus a n- innech urbadha & a tinfas bodbae re bonaibh
5441]
na sleg sin do tuagaib tana togadaibh & do
biailib imlethnaib
5445] Atconnairc dano taitnem & taidhligh
& taiblenaigh na
5446]
circhathbharr {MS F folio 123r} cumtaighte ocus na minn righroedroct
5447]
ocus na n- glasluirech n-
gleordatha, & na n-inar n-orchimsach,
5448]
& lainnrech na lethansciath lanmor ic a n-imurcur for uillennaib
5449]
na n-anradh, occus ar rightib na rigmiledh, &
ar guaillib
5450]
na n-galgat n-gaisccedhach, & ar cle-corpaib na
curadh comnart
5451] Atconnairc dano solustaitnem na saigetbolg socarchain
5452]
arna suidiugudh for slesaip na soerclann cona fothaib
clardaib
5453]
fotae, cona forclib finnargait forta, cona m-
belbordaibh credumha
5454]
fríu, cona cruinnchimsaib
coimfighthi do ilcenelaibh gacha
5455]
partainge isin bith arna coimeccur
co frichnamach firglic firamnas
5456]
inn ochurdruimnib a n-uamann da cach leith, cona
toimsib,
5457]
techtaide do raignibh na saiget sainighthi arna n-
ordugud
5458]
inntu & do neoch na
tailledh isna saigetbolgaibh dib batar
5459]
ina topnasgoib cengailti for a caithcreasaibh na curad cona
5460]
cennaibh corranda cruaidrinnaigthe
forna saigtibh sin ar na
5461]
foibredh aruilibh dracon ocus leoman & a neimib
nathrach 'arna
5462]
fothraccad a l-lennaib legtae in oir forloisccti,
cona fethcrannaibh
5463]
snasta slemnaigti inntib, cona fidradaibh brecrinnta forta,
5464]
cona snathcenglaib seimrighnib
sitaidhi leo, co lasfadh {MS F folio 123v}
5465]
in t-aer i n-aimsir a n-diubraicte dib.
5466] Ba h-i toimtiu Poimp for tus ica
tencaisin fon toichim sin,
5467]
co m-ba do buain glassgort na Tesaili no ragdais amal ba
5468]
gnath leo gach dia reimi. O 'tconnairc immorro na buidne
5469]
niatae naimdide & na dirmanna aigh,
& na h-ogo armtae &
5470]
na caithcliatha cengailti coirigthe
can fuireach, gan essnadadh,
5471]
ic dirgad ina certagaid cuicci, tainic socht ocus imuamon
5472]
aiccenta & cumsccughadh menman do, &
ba celmaine móruilc
5476] Arai sin ni ro leicc-sium co forcsinach fair in uruamon
5477]
mórsin, acht ros-folaig ocus ros-diamlaig in
meiti ro cumaing.
5478]
Tanic iarum for in foghurcosta ard-aibinn allata aird-
ermach
5479]
tarrustair fai i timcill a slogh & a muinntire,
& ro gab for a
5480]
n-accallaim & for urail degaiccnid forta
& calma do denamh,
5481]
co n-ebairt friu:
5482] A degmuinter, ol se, is e so an la ic a fuilti iarraidh
co
5483]
fata. IS e so an scur ro sirsiubair ar in cath cathardha. Na
5484]
bidh dicell occaibh festa, ar ni fil ni aili ann {MS F folio 124r} do gnether
5485]
act dul i muinighin na n-arm ocus an iarainn. Cach
5486]
fer accaibh iarrus rochtoin co a crodh ocus co a muintir
sired
5487]
a l-loss imberta a claidim i trat-sa rochtain dia saigid, ocus gabaidh
5488]
occaibh for n-uile maithiusa do
bith i m-medon etraibh
5489]
& bur namaitt for lar in maigi-si na Tesaile i trat-sa fein, & in
5490]
dream occoinn as seitrige coisenas iat a l-los na n-arm
as leo
5491]
ragtait asin maig-si anos-sa.
5492] & as coraite duinn-e a cosnam co
seitrech, ar issind ata
5493]
for fir, & as linn coingenat na dei adarta. Ar
damad edh
5494]
bad ail leo-sidhe mo flaithius do bein dim-su & righi an domain
5495]
do tabairt do Cesair, do bertais bas
dam-sa, ar asam senoir
5496]
cena, ocus dano ni fil d'feirg na n-dei frisin Roim ocus fri
5497]
poiplib an domain co coimetfatis meisi doibh damad form
5498]
badh raen.
5499] Dar lim-sai dano tuccus lim accmaing maith tochair
docum
5500]
in maigi-siu indíu. Tuccus lim amh maithi an t-
senaidh Románaigh
5501]
uile doneoch as béo dibh, ocus ina n-deachatar
bas dib
5502]
dano da mairtis indiu is lem-su no cuingéntais,
ar is me ata
5503]
for fir. Tuccus lim dano cineda dí-airmhidhe
airthir an domain
5514] Biaid drong mor linn immorro ic na bia feidm aili
isan
5515]
cath acht a n-gaire catha do tabairt namma i cumma
chaich.
5516]
Ata araill aile ann imman coir daib calmae do denamh
5517]
.i. tabraidh ar for n-aire & cretidh co daingen
co fil an senadh
5518]
Románach uili i
trath-su, etir mnai & fer & occ & sen, ica
5519]
for nertadh & ica for n-etarguide im calma do
denam do
5520]
coimhét a saire doib, & da n-etrain for
cumachta Cesair.
5521] Ocus da m-beith accam dano asrus etarguide foraibh ina
5522]
n-diaid-sin, nirbo ró nó furail lim me
fein com' clainn & com
5523]
commaim do luigi foen fo for cossaibh da for nertadh ar
ammus
5524]
maithiusa do denamh.
5525] {MS F folio 125r} Araill aile ann
dano 'man cóir daib calma do
5526]
denam, ar mana cloiti-si in n-imairecc-sa remum-sa
indiu,
5527]
biad-su im deoradh & im loingsiuch ó
sunn immach. Bidh
5528]
ascaid cluichi la Cesair sin,
& bid nairi dermair daib-si. INNí
5529]
aile bad doigh ann immorro gorab túsca bas i m-
belaibh-si innas
5530]
mo bheth indíu im senoir ic foglaim foghnamha do
duine aili,
5531]
& me i n-airdrige an domain cusindiu.
5532] Ro toccbatar na h-aithescca-sin
Poimp tra menmanna na
5533]
miledh & aiccenta na n-occlaech atcualatar iat, & atract nert
&
5534]
fergluinne na righflaithi Roman ic a n-eistecht, goro linait uile
5535]
iatt do saint ind imbualta
& d'faelscudh imberta na n-arm, & rob
5536]
ferr leo n-aeinfecht do dail ina m-
belaib innas an ní bad
5537]
oman no bad uireccla re n-airdrígh d'foghbáil co brath.
5538] 'Arsin ro gapsat na catha cechtarda co coimdichra comduthrachtach
5539]
ic gressacht a muinteri
do saigid araile, ar ro bai
5540]
an ferg & omun a n-delighthi re a conach ic gresacht muinteri
5541]
Poimp docom in catha. Ro boi immorro sailechta na ríghe
5542]
& ailgius fogbala in conaigh ic gresacht
muintere Cesair ina
5543]
n-dail, cona boi dichell na
ailsecht ic slógh dibh ic saigid
5544]
araili, & ni ro ansat don reimim roretha sin ro
gabsat forru
5545]
nogor' comfoiccsigset for {MS F folio 125v} aenre machaire, cona bai
5546]
acht edh inurchuir eaturra.
5547] O ro comfoiccsig iaram dona
slógaib cechtarda cona
5548]
bai acht edh athgairit a n-imdiubraicthi etarra, ro
reccratar a
5549]
lama da saighetbolgaib finndruinighthi. Ro innletar a
saighti
5550]
snasta sruibgérai for srengsnáithib
ciarthaib cotatrighnib a fidbac.
5551]
Ro coirighsit a coirrmera coilgdirgi i l-lathrib a
taball tul-amais
5552]
& i suaineamnaiph siti soidiubraicthi a fogad
feig faebharglan,
5553]
& a m-bir m-bodba, & a sleg snaidti
slinngergorm. Ro tennsat
5554]
a traighthi re tulpartaib an talman. Ro boccbertnaighset
a trealma
5555]
diubraicthi asa n-guaillibh. Ro dhirighset radarca a
roscc rinnger
5556]
rinnsholus rena n-urchuraib do saighin a m-bidbad.
5557] Tuccsat aichne for aighthib na
n-aichenta fo a n-ercomair
5558]
isin cath. Ro aichensat amh a n-aithri & a
senaithri, a
5559]
m-braithri, & a
macu, a clemnu & a coicceliu for a n-inchaibh
5560]
ann. O ro aithgensat immorro a cairdiu & a
coicceliu
5564] Ro congbattar iarum a l-lama sinti fon dhiubhracad.
Ni
5565]
ro cuirset cor dibh, acht amail tarraidh in tultapadh
íett,
5566]
{MS F folio 126r} ar nir' leicc in
nairi doib impodh o a n-inadhaibh
5567]
catha, & ni ro leicci in baidh doib dano gnimh
inn imairicc
5568]
i n-agaid na n-aichenta.
5569] Ro batar fri re cian icon imdecsain sin for lathair in
5570]
catha, & ni ro diubraic neach araile dib, acht
a fogadha fuirighthi
5571]
urlamha for a meraib, & a l-lama sinti oc
irnaidhi na
5572]
h-imgona, ar ni ro cumaing nech dib a arm do dibracad
ria
5573]
n-araili.
5574] Fota badh coir na lama sin cenae d'fostadh &
d'irfuirech
5575]
can a l-lecon lasna gnima do ronta ar trill dibh. Ar as
garuair
5576]
gur' cuirset na lama sin docum bais
in coimlin na fetfadh
5577]
in cined doenna d'foccbail i n-oenaimsir co brath
doridhisi
5578]
cidh co sidamail no beitis o sin ammach, can cath, can
coccadh,
5579]
gan marbadh duine ettorru. Ar iss edh innisit auctair na
Roman
5580]
féin, conidh maithiss ro bai, & conidh
aithisscel aisnesen
5581]
flaitiusa na Roman riem dareis
an catha sin, ar ni raibe less
5582]
no cathair
no caislen isinn Ettail nar'bo lan don occbaidh
5583]
Romanaig co n-icci an la
sin. Batar fása immorro a n-urmhor
5584]
o sin amach, & ni ro linait riam.
5585] Cach cath & gach
coccad, gach ár & gach airlech {MS F folio 126v}
5586]
ocus gach easbaid dano do ratad isin doman riem, as co
cath
5587]
in lai sin no cuirthe ar bharamail. As friss no
samhlaighthe
5588]
gach olc, & ni ro samladh sumh fri h-olc aile
riamh. Nir'bo
5589]
h-ingnadh iarumh cemadh
ainesccaidh la neach imlúadh a
5590]
lam ann docom in catha sin. Araisin
tra frith neach no imluaided
5597] IS annsin iarum ro dírigh
Crastinus a geilmer gaiscid
5598]
i suainem in lethga letartaigh ro
bai ina laim, conus-tuarccaib
5599]
i comarda fria cluais, gurros-bocc ocas coros-bertnaigh,
gorros-croith
5600]
ocus coros crithnaigh, curros-cass
ocus curros-certaig, go
5601]
ro la rot rourcuir di ocus a fidren bodba ocus a
siangaran aigh
5602]
eiste, co tarla 'na seol neime ocus 'na h-innell urbadha
í sech
5603]
bil in sceith, dar brollach na
luirighe, i m-mullach a ochta don
5604]
fir bai for a inchaib isin cath
araill, co n-deachaidh fot ferlama
5605]
da crund cruaidh cethardruimnech {MS F folio 127r} for slicht a
5606]
glaisiarainn trena druim siar sechtair ar tregdad a cridhi ina
5607]
certmedon.
5608] Cidh seitrioch foruair as can anmain foraccaib.
Nocurb
5609]
athair gan clainn, immorro, ocus nocar cenn cen chuiri,
ocus nocur
5610]
túisiuch gan a buidin,
ocus nocurb urfoccra fogla for
5611]
fann in t-urcur sin tarlaic Crastinus,
ar ni boi for ti diubraicthe
5612]
do shluag Poimp no
Cesair aenduine nar' aithris in urchor
5613]
sin.
5614] IS annsin iarum ro sinnitt a n-organa aigh,
& a cuirn
5615]
comairc & a caismberta catha leo .i. a stuic
ocus a sturgana
5616]
ocus a n-adurca furfhoccra, ocus a
cuislenna catha, gur ro
5617]
buaidredh an t-aer leo do glaeidhbeicedhaigh na stoc
slescam
5618]
slemonsholus, d'ardgairmnigh & d'fogurnuall na
n-adurc, do
5619]
buiredhaigh ocus do comghair na corn & na
cuslennach.
5620] Ro eirgettar tra aiccentai na n-anradh &
menmanna in
5621]
morsluaigh leosin, ocus tuargaibset gaire móra os
aird. Ni ro
5628] Ro siacht a m-bresmaidm ocus a
fuamannai ocus a freccurtai
5629]
co fircleithi sleibi Olimp in conair on cusna rancatar
5630]
goethu no toirni na nell uretrom etorbuasach inn
aeoir fuasnadhuigh
5631]
riamh. Ro freccrait na gairi-sin & na
nualleigmhi
5632]
cetna i comhglendaibh slebhi Heim, & inn uamhannaip imdorcaibh
5633]
shlebhe Peil, & i m-
bendaib bitharda sleibi Pinn, ocus i caircibh
5634]
cenngarbae sleibi Paing,
& in all-cnocoip agadlethnaibh slebhi
5635]
Oeta, ocus in n-uiliph
diamraibh ocus ditrebaibh na Tesaili
arcenae.
5636] Ocus ba h-adbur urecclai dano dona slógaib
con-uargaibhsett
5637]
na gairi sin fein eistecht re a freccurtaibh doridhisi
asna
5638]
h-inadaip sin ina n-docomm, ina m-bui do graigibh
& d'almaib
5639]
ech ocus indili, ocus do tretaib torc ocus mucrad,
& d'ailbinibh
5640]
oss ocus alltu eccennais, ocus do damraidh diceill dásachtuigh
5641]
i foithrib na Tesali.
5642] Tanccattar inn aeinfecht lasna gairib sin co m-batar
for dobur
5643]
ocus {MS F folio 128r} for dasacht i
timcill na cath for lar in
5644]
muighe, co n-derna fot crithach don muigh fo a cossaibh,
5645]
ettar daini & alma ocus innili, cona bui a
samail acht mad
5646]
talamcumsccughadh tisedh
ann, co ro rainset ratha ocus cathracha
5647]
& caisteoil & tempaill dea & relci idal ocus
cumtaighthe
5648]
cloch & claradh in tire lasin toranncrith mor sin, gor'bo moiti
5649]
ba difulaing doibh
cloistecht re fogurmuirn in muighe
5650]
fos, cona búi a barsamail acht amail bad bann don
brath do berta
5651]
isin uair sin ind.
5652] La soduin ro cotar na slúaig for a trealmaib
diubraicthi,
5653]
& ro gabsat ica n-imluad do cechtar in da leithi. Batar di-
airmidhe
5654]
re n-airdmes iat-sen. Robtar imda amh ic a n-imluadh
5655]
etarrai fogadha faebracha
& bera bodhbha biraighthi & cuailleda
5656]
cendloisccthe ocus saighti
foibrighthi fororda occus
5657]
mulclocha glac & liacca
lamh & uvuill-mill iarnaidhe & pluicmill
5658]
luaide & crundchlocha taball.
5659] Ba h-e tricci & imluas inn imdiubraicthi leo conach bui nach
5660]
tairisimh for a n-urcoraib occo, no nach n-uiresbaid,
acht a
5661]
m-bith ina n-dluithneoll dubdorcha
isin aer uassaibh can tolladh,
5662]
can tanughadh airet batar na sloig for a trealmaibh
diubraicti,
5663] {MS F folio 128v}
co ro dicleithset solsi ind láei forru ind airett
5664]
batar na dorchata dermara sin dar
na cathaibh & dar maigib
5665]
na Tesali uile fothu,
amail niullu fleochuidh, no amail dobur
5666]
n-dubciach, nó amail dall-fedha i foghamhar, co
tuititis iarom
5667]
'na frasaibh neimhi & 'na tolaib tromfertana i
cobradhaiph na
5668]
scieth, ocus i tulaib na starga ocus na m-boccoiti,
& i n-drolaib
5669]
na luirech & i corraib na n-dillat, i cennaip
ocus i corpaib
5670]
na fer & na n-each, comtar ile fuile forta
& crechta & cnedha
5671]
& letarta dileighis.
5672] Nir b'inann duthracht la lucht
na n-diubraicte-sin cena, ar
5673]
ba se duthracht dreime dib cona
dibhraictis urcor n-imroill isin
5674]
cath, can guin carat no esccarat de. Dream aili ba se a
n-duthracht
5675]
guin a n-escarat nama. Drem aile ba ferr leo co taethsad
5676]
a n-airm dimain asa
lamhaibh isin talamh gan guin
5677]
carat no escarat dibh.
5678] Acht cena ni boi a cummus-sin leo-som, ar ni fer
d'airithe
5679]
no aimsed neach and, acht a n-airm do diubraccadh isin
aer
5680]
os na cathaib co tuititis for na
slogaib amail ro ordaigedh
5681]
an toicthiu no an t-urcor iat. {MS F folio 129r} Acht cena as mo ro
5682]
fairrgit sluagh Poimp desin ina sluagh
Cesair, ar as dluithe ro
5683]
batar & as lugha ro soichtis na h-airm an talam
treotha.
5684] In crobhuailidh bodba dano ro ordaigh
Poimp, co m-maithibh
5685]
in t-senaidh immi in n-
airisin ind imbualta & i tuinighthe in
5686]
catha moir ro tairisetar a n-
inadaib a coss for lar in cathae,
5687]
ocus ro dluithigsit co daingen iet. Do ronsat amdabaigh
n-doscailti
5688]
dib & scellbolg do sciathaib ina timcell
& uasaibh, co
5689]
m-benadh bili in sceith ria araile
dib. Indar-lat cona bai ní
5690]
badh eislinn doib acht a n-airm fen dia crechtnugad ar a rodlus
5691]
ro innletar iat, ocus as inuectain dia coemsaitis a lama
do
5692]
luth no a n-armu d'imirt i n-agaid a m-bidhbadh isin
rodlus i
5693]
r-rabhatar fos co reithfitis carpait ceithirreidh
foraib.
5694] Morsocraite in domain immorro do dechatar i toirithin Poimp
5695]
.i. ciniuda na h-Aissia
& na h-Affraice, &
lucht na n-innsedh do
5696]
muir Torrein. Ni ro dluithighset re
socraite in t-senaidh Romanaig,
5697]
acht batar co h-edluith esraiti
uathu for leith. Araidhi
5698]
ni ro saigset ind imairicc fos biucc, ar bói
tincoscc o
5699]
Poimp forru cona remtiastais in
crobuailidh moir i m-batar na
5700]
Románaig i frestal
na h-ergaile.
5701] IS annsin ro innsaigsett eitedha catha
Cesair & a marcsluagh
5702] {MS F folio 129v}
ocus a mergeda
& tosach a shloigh co sanntach
5703]
in lathair i n-ucht muintere Poimp. Ro
leicced marcslog
5704]
muinteri Poimp ina n-agaidh side dia
fubtad & ro fosaigset
5705]
imairecc n-ugra forru.
5706] O 'tconcatar dano socraiti Poimp
sin ni ro cumhgadh a
5707]
n-imfostadh, acht ro meabaid sruithleccadh da saigdeoraib
&
5708]
da n-occmiledhaiph etromaib & da n-oes occbaid
& da n-glaslaith,
5709]
cois ar cois frisin marcsluagh, cur' gabsat a n-inadh imairicc
5710]
fir ar fir i l-lathair in catha
friu.
5711] Ro feradh an cath co ferrda annsin iaram, &
atrochratar
5712]
sochaide re h-edh n-athgairit annsidhe. Ro airig
Cesair airsidhecht
5717] IS edh do roine iaromh, ro coirigh co obann a cathai
5718]
coisidhe ina stuaigh
bodhbha i timcill a marcsluagh ocus a
mergedh
5719]
& lochta in tosaigh, conach soiti asa n-
inadhaib iat.
5720] Ro cothaig iaram in n-imairecc
ina h-inad amlaidh sin,
5721]
& ro dedhail Cesar brotlom sloig romoir for
leith uadh, ocus
5722]
ro chuir co tinnisnuch uadh iat i timcioll {MS F folio 130r} in
5723]
catha, co tancatar da lethtaibh dochom slúaigh
Poimp in conair
5724]
na ro shailset a taidhecht etir ina n-docom &
in t-imairecc for
5725]
congbail ina inadh fein fos.
5726] Ro scuchsat co seitreach da
saigidh & ro doirtset co dana
5727]
forta iat, cona rainic o marcshluagh Poimp impodh da
frestal
5728]
intan ro clannsat muinter Cesair a
craiseacha crannremru i m-bruinnib
5729]
& i n-ochtaib & a n-aiblenaib a n-
each, co l-lingtis in
5730]
arda na h-eich, co tecmaitis na marcaigh foena fothaibh & fo
5731]
a cossaib. Ni h-aitheirghi no
leiccti doiph, acht no scartitis
5732]
muinter Cesair a cinnu da claidhbibh
dib.
5733] Ni ro gabadh nach n-eisimul o muintir
Poimp .i. o na
5734]
coisidhibh batar
ettarra, acht ro comtuaircit uili, ar ni ro leiccit
5735]
a córugud no a n-ordugud doib don leith dia
tancus cucu.
5736]
Bai immorro da deini & da tricci ro tuairgit
intan no bid
5737]
an fer dibh acc triall a aighthi d'impodh for a bidbaidh
d'ferthain
5738]
comlainn fris ni roichedh leth-impodh lais antan no
chlandadh
5739]
in fer do muintir Cesair in craisigh
ina cnes no do beired
5740]
rucaill don claidem dar a muinel co n-eiscced a cend da
5741]
cuil-meidhe.
5742] Nirbo fota ro bai an cath can dul {MS F folio 130v} do lethleth
5743]
annsin, ar ni bhói ic socraiti
Poimp acht fulang a marbtha,
&
5747] Ro treiccsett na cineda barbarda & in t-
socraite a naire
5748]
annsin, & ni tucsat da n-oidh, ocus ni ro
cuimnighset a n-inadha
5749]
catha do congmail, acht ro impodh a marcsluagh i
5750]
cend a coissidhi, ocus
tuccsat uile a n-aigthe for aenleith
5751]
'arsin, etir coissidhi
ocus marcach, ocus ro coimdilsighset na
5752]
dromanna do muintir Cesair.
5753] Nírbtar feich obtha la muintir
Cesair sin, ar ro ghabsat
5754]
co sanntach dian-dichra dluith-
denmnetach ic a tuargain ina
5755]
n-diaidh ic clandadh a craisiuch ina corpaib, ic sadhadh
a
5756]
slegh ina slesaib ocus ina n-airnip ocus i fasaib a
taeb, ic
5757]
coimgerradh a cos ocus a caeldromann, a méidedh
ocus a
5758]
múinel da tuagaib &
da claidhbip, ic brud a formnadh ocus
5759]
a cloiccend da n-gunfainnip niadh ocus da loirgfertsibh
catha.
5760] Rob ainmesardha in t-ar tuccadh annsin. Ni raibe modh
5761]
no mesair forar' marbad ann. Nir'bo h-ingnad sin cena,
ar
5762]
gérbo linmar lúthmur data deglamaigh in
lucht marbta ro bai
5763]
ina n-diaidh-siumh ni tainic dhibh airlech in neich {MS F folio 131r} do
5764]
fetfaidthe do marbad ann don th-slúag ro teich
dibh ar a
5765]
n-imat ocus as a n-dlus ocus ar reidhe in muighi. Acht
cena
5766]
ni h-asslach fuaratar, ocus ni maithom n-anacail ocus ni trocaire
5767]
ro dechad forra, acht lor a n-aiccnidh ocus a menman do
5768]
tuitim dib lasin
slógh ro bai ina n-diaidh.
5769] IS amlaid sin ro taipnedh socraite
Poimp don muigh.
5770] Ranccus iarsin cusna buidnib medonchoib ocus cusanu tenn
5771]
ocus cusan tairisi ocus cusin laim ar culu ro bui ic
Poimp
5778] Ocht catha
& ceithri fichit cath do mhiledaib armtha &
5779]
dá .xx. mile traigthech & .x.
cét in cach mile dhibh-side ina
5780]
corugad oencatha, & Lentulus
consul co ceithriph leigionaibh
5781]
lain-imdhaibh imaille friss i m-beind cli in catha,
& Domit
5782]
tuseach cathrach
Corpin cusin lin cetna ina beind aile, &
Scip
5783]
mac Scip maic Scip
Affracain
co moirthinol na Cilecdha immi
5784]
i n-airenach a etermedoin in catha
cetna.
5785] O ranccatar muinter {MS F folio 131v} Cesair in cathfhal neimhi
5786]
sin, ro coirighset co dlúth-daingen immo tigerna iat ina n-aenbroin
5787]
oencatha. Ro gabh cach a inad
imbuailti ann, amal
5788]
ro coirigit iat o thosach, ocus ro h-ordaigit, ocus
tuccsat a n-aighthi
5789]
uile a n-óinfhecht ar an cath mor sin muintire
Poimp.
5790] Ba gairbiu ina gaeth, ba deiniu ina seitedh teinedh,
ba
5791]
troma ina tuile, ba treisi ina ruadbuinne roburta, ba
merburba
5792]
ina tot murtonn in mormara ro h-ucht alla no airdsleibe,
in
5793]
tolg & in tulscan & in ruathar roimher
roithren roborb
5794]
roidhiumsach ruccsat i cenn na caithetarnaidhe sin ro
bai ic
5795]
muintir Poimp.
5796] Nirbo luth re letredh doib-sium on cena, &
nirbo turrac
5797]
gan tubha, & nirbo reim gan freassabra, ar ba
cruaide ina
5798]
carrac, & ba daingni ina dair, & ba
tairismighi ina tulach
5799]
& ba fostu ina sliabh in fothughadh &
in cothughadh ocus
5800]
in fossughadh & an fairisiumh do ronsat muinter
Poimp for
5801]
a cinn.
5802] Ro fuirgeadh conach catha Cesair
annsin, & ro tairis an
5803]
t-ag ann. Ro fosaighedh an ergal & an t-
imairecc ann. Ro
5804]
congbadh an cath ina inadh. Ro timairgset impo
& ro ansat
5805]
occa for a scath ina m-boi {MS F folio 132r} do slógaib co h-anbail
5806]
enda easraiti for scailed ocus for scainnredh fo maigib
na
5807]
Tesaili da gach aird
dibh. Ar ni socraiti eachtrand nó ciniudha
5808]
comaighthe no buidne barbardha ro gniset an cathugud
5809]
annsin etir, acht firmuinter diles &
senáes gradha Poimp ocus
5810]
Cesair .i. milidh merdana
mormenmnacha &
gasraid gaisccedhach
5811]
an t-senaidh Romanaigh adiu & anall, na h-aithri
& na
5812]
maccu, na braithri
& na clemhnu, na carait & na coiceili, ucht
5813]
re h-ucht & a n-agaid araili.
5814] Rancatar na catha cenn i cenn
annsin cona raibi dlug
5815]
diubraicthi no edh urchuir ettarru.
O immarainic doib iarum
5816]
ro lupsat na latha gaile, & ro cromsatt na
catha cechtarda
5817]
annsin ic slaigedh a sciath & i fochlithar a starga ocus a
5818]
m-bocoiti. Ocus ro cuas leo dano i n-urdornaib a
claidhemh claislethan
5819]
coilgdíriuch & i
rúadhbholgánaibh a sleg snasta & i
5820]
m-muinighin a manaisi & a l-laigen lethanchenn, & a craisiuch
5821]
crófairsing crainnremar, cu ro coirighset co
comard a r-renna
5822]
bodba biraighthi docom araili, co m-ba samalta re
sraitsligidh
5823]
crandcha comairdi eter da lini lanfotu do tighibh
taeibhshlemhnu
5824]
& do caprachaib comdluta
claraidh inn aen na {MS F folio 132v}
5825]
rigbaili romor in clardroichet comard comdluith coimreidh
5826]
coimdiriuch dorighnedh do ruadh-crandgail na slegh
slinngorm
5827]
leo, eter na da scellbolg dluithe deghcoirigthe batar do clarscíathaib
5828]
moraib aladhbreacaip da gach leith dibh adiu &
anall.
5829] Co cingfitis ríghna
rotroma, nó seisi sloigh romoir, no
5830]
assain fo n-eiredaibh fortha on aircenn co araill don
cath
5838] Do ronait ochra ammalta i cosmailius bili bernaig do
bordaibh
5839]
in catha cechtarda 'arsin, uair
gach airm i m-bitis na
5840]
treinfir talchara & na
milid mormenmnacha & na h-erredha
5841]
aigh & na galgata gaisccidh in n-airenachaibh na cath no
5842]
bristis bernada mora, & no bertis {MS F folio 133r} tolga aidbli isin
5843]
cath for a n-inchaib, co n-
ascnaitis airenaighi na cath i n-glacaib
5844]
araili amal renna mara for tír no tiri for
muir.
5845] No mudhaigtis dano treinfir tabarta na tolg sin focetoir
5846]
i crislaigibh na cath n-eachtrann,
co n-dunta in scellbolg
5847]
sciath daraneisi co tairsedh
riaghail dromann an sceith
5848]
for airenaigibh na cath isin coir
cetna doridhisi.
5849] Ro bai cach uile co coimdichra fo coimfeidm isin
cath
5850]
o sin immach, ar ro cotar uile airenaigi inn imairicc,
& occbaidh
5851]
inn imbuailti for imbirt a claidem & a l-laigen
& a n-gunfainni
5852]
niadh & a l-loirgfertus catha ann.
5853] Ro cotar na curaidh ba coimnesamh doib da culaibh for
5854]
a slegaib senta & for a ruadhgaib remra romora
& for a
5855]
manaisib fata faebracha, &
cach oen nach rainicc imbualadh
5856]
no imguin occo ro gabsat for tuargain a m-bidbad da
trealmaib
5857]
diubraicti darcenn a carat & a coimmiled, co m-
ba
5858]
samalta re h-aireccur cetha cloichsnechta for
cumhtaighibh cloch
5859]
no claraidh comtuaircnech na liacc lamh & na
cloch n-glaice,
5863] Ba samalta re h-ordaibh urshlaide for inneoin trici & treisi,
5864]
bailce & brigmaire beimonn na claidem
claislethan & tuairgnighe
5865]
{MS F folio 133v} na tuagh n-daingen n-
defaebrach & tromsliustan
5866]
na lorgfertus catha dar bilib na
sciath, dar formnaib
5867]
na fer, dar leicnib na laech, dar ochurchimsaib na n-assan iarnaidhe
5868]
in gach cern & in gach
cuil don cath.
5869] Ba samalta re bolgaib sidi icc seited bolgfadhach
& seitfedhach
5870]
& uffolgach na n-anradh ic urgabhail a n-anala
& ic a
5871]
telcon doridisi, re tricci na m-beimenn & re
dlus a n-imbualta
5872]
& re h-aidhbhliu na fedmann no fuilngitis in
gach aird don cath.
5873] Ba samalta re solusnellgail ciach ica toccbail in n-
airde re
5874]
teas n-greini a tus laithi solusta samhraidh in brat-
nellgal oeingheal
5875]
atracht uasu do cailc na sciath
scamanta 'arna scris
5876]
d'faebraip na tuagh & na claidem & arna seitedh inn urarda
5877]
do sheitfedhaigh & d'analfadhaigh na laechraide
& na fer fortren
5878]
ic fulang na n-anforlann & ic imluadh a n-gnim
n-gaisccidh
5879]
isin cath.
5880] Ba samalta re saignenaibh tentidhe tre nellaibh
urettroma
5881]
aeoir sidedha na saiget solustae, gristaitnem
& taidlenach na
5882]
tuag & na claidem & na n-arm n-aith n-
urnocht ica n-imluadh
5883]
& ica n-imclaechladh os cennaib na curadh, a
rigthib na rigmiled,
5884]
& a l-lamaib na laechraide, re luas na m-
beimmenn &
5885]
re bailce inn imbualta & re h-imfoicsi na
toccbal & na tairnemh.
5886] {MS F folio 134r} Ba samalta re h-
imaithigedh & re siubal na
5887]
saithe m-bech os a m-bechlannaib i l-ló
ainli inn imaithiged
5888]
imdluith imfoccus no bidh immosech suas & anuas
os a cennaib,
5889]
.i. cobrada na sciath &
cira na cathbarr & slenna na sleg
5890]
& cinn na craisech & faeburoghadha na
tuagh & blaga na
5895] Ba samalta re slamaib snechtaidhe ic snighi no re
tuighe
5896]
rigbaile romoir ic a
scuabadh ina dluithibh deilighthe re gaith
5897]
roitrein amal ro snigset monga & fuilt
& ulchae & trillsi na
5898]
trenfer do corraib na tuagh & d'uigib na
claidem & do cennaib
5899]
na craisech & do slennaibh aithi ochurgera na
slegh sliptha &
5900]
do rennaib na ruadhghai.
5901] Ba samalta re sruithlinntip abannshleibi ic siledh
tre caraidh
5902]
cloch srotha & srebana na fola flannruaidhe ic
tepersin
5903]
tre drolaib na luirech a cnescorpaib na curad isin
cath.
5904] IS dichra neimhiarmartach ro feradh an cath iarsin. Ro
5905]
ba neimneach in comrac, roba cruaidh in comthuargain
& in
5906]
coimhchrectnugudh & in coimcherpadh & in coimcheppad
do ronsat
5907]
curaidh in catha cechtarda ic
gabail a fedmann catha forru.
5908] Ní rabatar gairi catha occo osin immach.
5909] {MS F folio 134v} Ni ro sinnit stuic
na sturgana no adurca aigh
5910]
nó cuirn comairc no cuslenna catha leo, o rancatar a fedmanna
5911]
catha for na curadaibh occo, ar ro
bai a n-obair & a feidm
5912]
ic a fulang.
5913] Atcluinti ann cena neithi imdha agmura adhuathmura aili.
5914]
Atcluinti ann am tulguba na sciath &
clobeimnech na
5915]
claidem & fidren na fogadh faebrach &
scretgaire na slegh
5916]
slipta & sibhsanach na saighet.
5917] Atcluinti ann briscbruar & bresmadhmann na
n-arm n-aichtidhi
5918]
n-urnocht ic a m-brudh & ic a minugudh i l-
lamaib
5919]
na laechraidhe.
5920] Atchluinti ann fetgairi na slegh ic a sadudh
& feoil-beimenna
5921]
na tuagh ic a tairnemh & sustgal &
urshlaide na loirg-fertus
5922]
catha ic a n-imluadh.
5923] Atcluinti ann coicetal na claidem claislethan coilgdírech
5924]
re tulaibh & re bilibh & re bordaibh
na sciath scellbolgach,
5925]
re drolaib & re dualaibh & re
slabradhaib na luirech, re claraibh
5926]
& re cimsaib na cathbarr,
re fiaclaibh fer & re cnamaib
5927]
curadh & re muinelmeidhibh miledh.
5928] Atcluinti ann cubranach & bolgfarnach na
fola flannruaidhe
5929]
ic tepersin 'na taesccaibh & icc snighi 'na
sruthanaibh a
5930]
h-aladaibh & a crechtaibh
na curadh ar slechtaib na n-arm.
5931] Atcluinti ann srengal na luirech ic a m-blogadh
& ic a
5932]
m-bretcadh, & echrais na n-anradh ic a n-
imbirt, masladach &
5933]
tusledach na trenfer trascairte, & lecraide na
laech ic furmiudh
5934]
na m-beimenn, & cnetach na fer ic a fulang.
5935] Atcluinti an claignech na cenn ica claidhbed,
& ruchtgal
5936]
na muinel & na meidhedh {MS F folio 135r} dar éis na cenn, & faisbedgarnach
5937]
na m-bruinnech & na m-bronnann daréis a
n-inne
5938]
& a n-inathraigh, & carnfadhach na
curadh ic etarscaradh re n-anmannaib
5939]
& ic blasachtaig bais.
5940] Atcluinti ann bodurfuamann compur na triath
& na trenfer
5941]
ic tuitim i crislaigaibh a sciath, &
blaidredhach na sciath
5942]
ic a scoltad fotha.
5943] Atcluinti ann uchbadhach & accaine na n-
occlaech ocus
5944]
seitfedach na senoiri & geran na n-galgat
& cuadan na curadh
5945]
& muirni na miled & uilg tuilg na
trenfer ic dith a nert, &
5946]
ic sarughad a n-glond gaisccidh & ic
fortamlughadh co forranach
5947]
forta, & ic fulang a n-anforlainn romoir.
5948] Atcluinti ann allgotha
móra arda allmurda na n-uasal
5949]
& na n-airdrig
& na n-armann ic fubtadh a m-bidbad & ic
5950]
gresacht a muintire im calma do denam.
5951] IS annsin ro gab Cesair dano for
toccbail a gnim rigda
5952]
os aird isin cath o 'tconnairc a fedmanna catha for cach. Ro
5953]
lin bruth &
brigh, & faelscadh & dasacht &
confadh & mire
5954]
menman & aiccentae é o' tconnairc
in cath ic a congbhail ina
5955]
agaid, cona bai a samail acht amail innister in
Badhbh catha
5956]
do beith cona sraighlibh fuilidhibh ina laim i timcill
na cath ic
5957]
aslach inn imairicc for na slógaib. Ba h-amlaid
sin do Cesair
5958]
trena muintir & ina timcell, ar ni fagbaiti
nach n-uresbaidh
5959]
fair i tús nó a n-deiridh, no i m-beind no
i medhon no i cúil nó i
5960]
ceirn nó i n-aird nó in-aircinn nó inn
airenach don cath,
5961]
acht atar le lucht cach {MS F folio 135v} inaidh dib-sin as ettarra a n-aenar
5962]
no bidh, & se gan anadh gan airisemh o tus co
deiredh in catha,
5963]
ic drud & ic dinge & ic dluthughadh na
slogh isin irgail, ic
5964]
nertadh na nía, ic laidedh na laech, ic gresacht
na n-galgat, ic
5965]
muilliudh na miledh, ic brosdad na m-buidhen, ic urail
inn
5966]
anta, ic tennadh in tairismhi, ic aslach na h-
innsaigthe; co tabradh
5967]
som fuilled morneirt & calmatais i m-
menmandaibh a miledh
5968]
& a n-aiccentaib a óccláech tresin n-greasachtbrostad
sin, ge
5969]
m-ba dichra duthrachtach no beitis reimi ic slaigi a n-escarat
5970]
& icc airlech a m-bidbad.
5971] No bidh can airisemh dano ag adhmoladh a n-imbualta,
5972]
& icc brethugudh for a n-gnimaibh gaiscidh,
ocus ic mes a
5973]
m-builled & a m-bemenn, & ic
sirtincaisin a claidemh, dus cia
5974]
dib isa claidem ba cróderg uili d'fuil no ba
dercc rinn no
5975]
faebur nammae, nó cia dib no laccadh a
feidm catha, no cia
5976]
no tennadh ara omun-sumh & ara uráilemh,
nó cia dibh isa
5977]
claidem no ferad in crecht, nó cia do beradh an
beim co furmiudh,
5978]
nó cia no fuirmedh in beim da m-bítis a
righthe
5979]
for comboccadh & for crithnugudh o dornchor in claidim co
5980]
a gualainn.
5981] In drem ann dano isa claidhbhi no maelta nó
isa h-airm
5982]
no briste no dhailedh Cesair focetoir
a n-daethain airm gan
5983]
uiresbaid doib. In drem ghonta nó bidh icon
imbualad & a
5984]
sreabana cro & a taescca fola ic tepersin dar a
crechtaibh
5985]
{MS F folio 136r} dos-roichedh Cesair ocus no druidedh a bassa
fri
5986]
belaibh a n-alad noco roichedh uadh
a n-daethain sop ocus
5987]
inrech da n-étaighib inntu.
5988] In dream dno uilimarbta ann,
immorro, no brostaigedh
5989]
mileda úaru ina n-inadhaib, & na milidh
na freccratais a
5990]
gut-som nó a forcongra fochetoir immi sin no gressadh-sum
5991]
& no imáinedh reimhi iat de urlannaib a
sleg noco n-gabtais áit
5992]
inn imairicc.
5993] No mhuinedh & no suaicentaighedh na saerclanna & raigne
5994]
na Roman dóibh. No
tairmisccedh impo daesccursluagh &
5995]
daine dinnimhe dereoile do marbadh. No asslaighedh
& no urailedh
5996]
fortho immorro lucht cadais
& ceimend n-onorach & sil
5997]
righ & rodaine in t-
senaidh do mudugadh, ar as trena n-
díthugudh
5998]
ro sail-siumh righi
& flaithius d'fogbail do fein
& da
5999]
muintir.
6000] Do ghnidh buidechus mor & do beiredh moladh
adbal for
6001]
in dreim no diubraictis cinnu a carut co forníata
uatha ar
6002]
tabairt aichne fortha, &
siat fein ar na n-dicendadh-side ar son
6003]
escarat, ar ni finntais sochaidhe dib cia frisi fertais
a comlann,
6004]
ar no ditnitis na sceith & na luirecha
& na cathbharra iat, conidh
6005]
arna marbadh & arna fodhbughadh do beirtis aichne for
6006]
cennaib a carat & for a collaibh nochta ina
fiadnaisi.
6007] Ba h-aicher ainmin anacarthach ainseircc ro feradh in
6008]
caitgleo-sin muintire Poimp &
Cesair. Rob amhnus inn imguin.
6009]
Roba tric in t-imbualadh. Rob imluath {MS F folio 136v} inn imdeghail.
6010]
Roba garb in galach. Roba mor miceill. Roba borb
6013] Mor corp saerclannda soicineoil do
comartatar claidhmhi
6014]
claislethna curadh ettarra. Mór laech luthmur
laimtenach ro
6015]
letrait do laignib lethanglassaibh
etarru. Mor cnes curad ro
6016]
cerbbait do saigtibh snasta a sithbacaibh etarra. Mor taeb
6017]
treinfer ro tollait do slegaib slipta slinnlethna
etarra. Mor
6018]
n-dromcla n-deglaech ro daingin-tuairgit do liaccaibh
lamh & do
6019]
loirgfertsibh catha eturra. Mor milidh merdana
mórmenmnach
6020]
ro mudaighit do manaisibh murnechaibh etarra. Mor fer
6021]
firduilech foirniata ro foirrgit co forranach tre
imforcraidh in
6022]
eccomlainn etarra. Mor m-buiden m-brigach m-borrfadach
ro
6023]
fostait i m-buailibh bais & inn ithlannaib ecca
etarru. Mor n-airdrígh
6024]
n-uasal n-oirdnidhe forar' h-imredh midhiach ettarru.
6025]
Mor n-deighfer fial forusta forbfaili ro chotar d'aittib urgranna
6026]
anaipche ettorru. Mor n-occlaech alainn agedchain,
6027]
& mór senlaech sirduilech? serbsrón do rochratar i
n-othurligib
6028]
ecca ettarra. Mor rig rogarg
rodiumsach, & mor
6029]
tuisech tenn talcur tairismech
isa meic & isa h-úi & isa carait
6030]
& isa comshloinntigh {MS F folio 137r} ro comhdigbait immailli
6031]
friu fein ettarru.
6032] Ro fasatar ocus ro forbretar iaram cuirp &
cinn & colla
6033]
na Románach sochenelach i m-medhon in armaigh iarsin, co
6034]
m-batar 'na carnaib & 'na cnoctulcaib comarda
& 'na n-druimnibh
6035]
& 'na n-dumadhaibh dimóra ann can
cummusc daerchlann
6036]
no daescurslógh no daine n-dereoile forra, acht
madh fir-frema
6037]
dilsi na Roman fein amain
do neoch as rigda & as saire
6038]
& as soichenelciu tainic
riam dib im sil Reim &
Romail &
6039]
Iuin, Uuilt
& Mair &
Mairc & Meteill
& Sill &
Scip & Caitt &
6040]
Cuir &
Camill & Catrin
&
Corpin: im sil Faib &
Vair &
Antoin
6041]
& Luig &
Lucil &
Torquait diumsaigh, & im sil na rigflaithe
6045] Acht cena gérbo imda cuirp deglaech &
colla saerclann
6046]
ina faenlighi for muigh na Tesali isin uair-sin, araisin roba
6047]
suaichnid airerda corp inn oenocclaigh ic fagbail bais ettarru,
6048]
& as allata mormenmnach ro cuaidh docum n-
écca .i. Doimit
6049]
tuiseach cathrach Corpin isin Etail. Lainfear gradha & cuingid
6050]
comairle don airdrigh .i.
do Poimp, eside, intan tainic
Cesair
6051]
for tosach a shlogaid isin Etail. Ro fobair {MS F folio 137v} an fer
6052]
sin a caistiall do congbhail ina aghaid & gan
gialladh do etir
6053]
& gan a ríarugudh, co n-deachaidh Cesair ar eiccin for an
6054]
caistiall, go rabatar a aittrepaidh &
Domit fén for
a
6055]
commus. Co tucc Cesair a sáiri
dó, & gur' leicc imshlan
6056]
uadh é dochom a tigerna fein.
6057] Tarla Cesair annsin cuici dano
& Domit for anamthaigh ina
6058]
freslighi isin ármaigh, & crechta letarta fata fiartarstna mora
6059]
tairis & tregmadhae doimne difhulaing
& mersce dileigis ann,
6060]
& se fein ic a imbirt ocus ic a fothraccadh
isna linntip dubfolae
6061]
& isna h-aibnib cro batar fo cosaibh na curadh
isin chath.
6062] Tencais Cesair fair, &
anais os a cinn isin cath, & asbert
6063]
fris: Sirsan duit beith amlaidh sin, a
Doimit, ol Cesair; as
6064]
failidh linn do scaradh re coimitecht & re
comairle Poimp, ocus
6065]
in cathughad do gnim darteis festu.
6066] IS failid lim-sa dano, for Domit,
tocht saor docum bais
6067]
amal teigim, & Poimp ina
tigerna damh, & t'facbail-si dar
m'eisi
6068]
gan clodh catha for mo cairdibh beos.
6069] IS inuechtain ro fogluais a beolu frisin m-becc n-
urlabra-sin
6070]
intan ro línsat dorcata an bais a rusca
& dus-fainic in
6071]
suan suthain & dubchotludh
iarnaidhe inn ecca, & ro scar a
6074] IS truag tra ro bas isin cath 'arsin.
6075] Rob imda ann fuaim saigte re setnaigh saerclann, &
6076]
fuaim claidib ic a clannadh i corp, & fuaim
sleigi ic a sadudh i
6077]
slis, & fuaim tuaighi icc tesccadh treinfir,
& fuaim biaili ic
6078]
brudh bidbadh, & fuaim luirgi re luirigh,
& fuaim cloichi re
6079]
cathbarr, ocus mell dar mallainn miledh.
6080] Rob imda ann dano sceith ic a scoltadh, &
targa ic a tesccad,
6081]
& luirecha daingne ic a n-dianscailedh, ocus
asana iarnaide
6082]
ic a n-athcuma, & cathbairr ic a combrudh, ocus
caithcreasa
6083]
ic a cruaidhletradh, & claicne curad ic a
claidhmedh.
6084] Rob imdha ann dano meidhi maelderga, &
eirrsci omha
6085]
úirtescdha, & aladha obela oslaicthi,
& crechta urae ainmesardha
6086]
& tregmada doimne dileigis, & letartha
fata fiarcamma, & fuasmada
6087]
garbta gaibtecha, & beimenna tuitmi, &
builledha marbta,
6088]
& gona bais.
6089] Rob imdha ann dano cuirp cirrthi, & cnis
cerbta, & taoib
6090]
tolla, & laich lonna letartha, & lama
leonta, & cind combristi,
6091]
ocus oicc athgaiti, ocus milidh
marbta, & galgata gonta, &
6092]
anraidh 'arna n-airlech, & colla curadh i
cosair cro.
6093] Rob imdha ann dano fir i faenligibh, ocus aighthi
frengbana
6094]
fuataite, & gnuisi galgat {MS F folio 138v} icc glassadh, ocus
6095]
baill basda ic bidgarnaig, ocus suile ic a saebad, ocus
beoil
6096]
bana ic blasachtaigh, ocus meidheda saerchlann ic snighi, &
6097]
scamana tescta ic tobruchtaigh, ocus cinn chruinne i
coimrith,
6098]
& ruip reptha ic ruchtaigh, ocus uchtbruinnedha
6099]
echda ic a n-urtoccbail, ocus cridhedha tolla ic
tepersin, ocus
6100]
lama letartae ic leimnech, & bonnchosa bana barbardhae ic
6101]
brebgail.
6102] Rob imda ann dano deghlaeich ic dula re h-aididh n-
anapaigh,
6103]
ocus drochdhiach ar degduine, ocus
airrlech namhat
6104]
ar collaib righ.
6105] Rob imdha ann dano aidedha ecnecha anaichinta, ocus
6106]
ernaile imdha étualaing ica n-imbirt for
anradaibh.
6107] Robtar ile na h-asrusa ecca, ocus robtar saini na
sligthi
6108]
bais ro batar re curadaib an catha
& re n-occaibh na h-imgonai
6109]
annsin, uair drong mor ann & as amlaidh no
bitis
6110]
ic gnim in imairicc, & na slega & na
claidhmhi comtarsna
6111]
trempo.
6112] Drong mór aile ann dano, & as amlaidh
no bitis ic gnim
6113]
in imairicc, & iat 'na suidhe & a
cossa 'arna tesccadh fotho i
6114]
comarda fri bordchimsaibh a l-
luirech.
6115] Drong mór aili ann dano, ocus as amlaid no
bitis, ocus
6116]
iat 'na sesamh ocus a n-inathraighi for ochursnam re
a cosaibh,
6117]
{MS F folio 139r} ocus iat icc
tuinnsiumh ocus ic saltarnaigh
6118]
fortha.
6119] Drong mor aile ann dano, ocus is amlaid no bitis,
ocus
6120]
siat 'na sesam ar tesccadh a l-lamh ocus a m-ball dib co
talam,
6121]
& iat icc suinnenaigh a m-bidbadh da n-
gúaillibh ocus da cosaibh,
6122]
ar ni bidh cumang imghona no imbuailti aili occo.
6123] Drong mór aili et cetera,
ocus claidhmi a m-bidbad
6124]
arna clannadh ina cráesaib ocus iatt ic
comhchoccnamh na
6125]
claidem ocus icc atchur a n-anmann
imailli friu dara m-belaib
6126]
seachtair.
6127] Drong mór aile et cetera,
ocus iat ic fuirmiudh in beime
6128]
ocus iat fein ic comthuitim docomh
láir leis.
6129] Drong mór et cetera,
& iat ic tobruchtadh fo cassail
6130]
i m-bronn & arm a namat i n-áinfhecht
dar a m-bruinnibh
6131]
sechtair.
6132] Drong mór aili et cetera
& a taescca folu & a sreaba
6133]
cro icc snighi asa corpaiph, & ni praipiti no
antais don imbualadh
6134]
fos noco b-faccbadh a fuil ocus a nert ocus a n-ainim
6135]
i n-aeinfecht iat.
6136] Drong mór aili et cetera,
ocus iat ina lighi co landluith
6137]
re lar, & airm a namhat & a slegha
saidhti trena corpaibh,
6138]
co n-gabtais in talam-tuinide trempo.
6139] Drong mór aili et
cetera, & a l-lamha dessa icon imbualadh
6140]
ocus a l-lamha cléa icc congbail a n-inni
& a n-inathraigh
6141]
inntu.
6142] Drong mór aili et
cetera, & iat fein ic dul docum
bhais,
6143]
& iat ic aichne a n-inaid catha do congbail da
macaibh & da
6144]
m-braithribh dar a n-
eisi.
6145] {MS F folio 139v} Drong mor aile,
ocus as amlaidh no bitis, o
6146]
tecmaitis a caruit ocus a coibnestu
i cindcomair friu, intan
6147]
ro soiched co a n-airlech ocus co
fodbadh occo, no diubraictis
6148]
cinnu a carut i ciana uatha, co m-badh lughaiti badh nar
no
6149]
badh meabul leo fodbadh na corp, o na tabairti aichni
for a
6150]
cendaibh occo.
6151] Drong mór ailiu ann dano, is ed do beiredh an
t-ircar doconaigh
6152]
doib, co m-bitis ic airlech & ic fodbadh corp a
n-aithriuch
6153]
fodein, ocus o na taircced leo cind a n-aithri
6154]
d'folach do bertis testa an talman
do lucht a fiadnaisiu nach
6155]
cuirp carutt itir no bitis ica fodbadh occo. Uair
sochaide cusa
6156]
tarla i cinncomair friss isin cath mór-sa maighe
na Tesaili
6157]
a athair no a mac no a brathair
6158]
no a cliamain no a com-chatharrda.
6159] Conidh airisin ro faccsatt auctair na Roman ocus lucht
6160]
cummae in sceoil-si comraic an cathu can a n-aisneis ocus gan