Corpus of Electronic Texts Edition
In Cath Catharda (Author: [unknown])

caibidil 14


2595] Martra Munteri Uilt


2596] Do rat in toictiu a aghaidh n-alaind re Cesair in airet sin,
2597] & ro cungain in conach leis ic togail cathrach na Maisilí & ic
2598] inriud na h-Espaini. Acht cena ba sain frisin do rala do
2599] dreachtaib da sloghaibh i tirib ele isin doman. Ar gach
2600] aird isin cruindi i comraictis mair & arrig munteri Poimp &
2601] Cesair no bid comtogbail an catha catharda eturru, & ni scartais
2602] gan gliaidh.


2603] Do rala intan sin dano Antoin airri maith do muntir Cesair
2604] co n-droing slogh immaille fris ic crichaibh na Curecta,
2605] airm i comerget murtonna in mara Adriatecda re h-imelborda
2606] innsi slisfoda Soloin. Do riacht Ochtaib, taiseach ucingeadh &
2607] murtaidhi munteri Poimp, ina dochum co sloghaibh roimda leis
2608] gur gab in n-insi fair. Ba daingean ditoglaide an t-inad i tarla
2609] Antoin, & nir' lamad a indsaighidh ind. Nir' cuimgead a togail
2610] gen conas toracht inni discailes cach n-daingean & innres
2611] gach n-inill .i. in gorta; air bui do cumga in inaidh ro gabad
2612] forsna sloghaibh conna fagbaidis a n-eachradha ingealta and.
2613] Bui dano da terca in bidh dona miledhaibh co m-bidis ic comtomailt
2614] na fér immaille fria n-eachuib.


2615] At-cuala Baisil sin, airri esen dano do munter Cesair. Tainic
2616] coná socraidi d'foirithin Antoin, gur' gab isin bruach eli fo urcomair,
2617] air ní ros-leicc in muincenn muiridhi docum n- aeninaidh


p.202


2618] fris. O do rat Antoin aichni for mergedhaibh munteri Cesair
2619] & for signib na shlogh n-aentadhach boi 'ca t- sur & 'ga scrutan
2620] ina menmain cinnus no fuicfead an inadh i r-raibi & no innsaigfead
2621] a munter gan forcloisteacht da naimdib badar ic imsuidi
2622] fair.


2623] Da roignit iarum airimberta ingnathaichi leis andsin .i. ro
2624] coraigit aigi troisdi imlebra adbulmora & spairri sithremra taibh
2625] re taibh, & tundada folma {MS S folio 38} fo a cennaibh do gach aird.
2626] Ro cenglaid & ro glinnit sin do slabradhaibh slemunrighnibh
2627] & do refeduib gormdubhaibh glasiaraind, go m- badar 'na n-aenratha
2628] romoir for ur in traga. Inad infoilgidi air medhon inti
2629] fo urcomair imruma, conna roichtis dibraicti lucht in ramgnima
2630] & nar' badar forréli na ramai dano. Fobith is ed
2631] no raetis in cubéis don muir no bidh etir da sreth na tunna.
2632] Do ronsat tri rathanna dib sin.


2633] Ro airighset munter Poimp for Antoin cona sloghaibh ailgius
2634] facbála na h-insi acco & saint innsaighthi a munteri isin
2635] bruach araill. Tancadar iarum 'na cathaibh coraightibh do
2636] coimet na port airet ro ba traigh in muir. Tancadar iarum
2637] dumacha derid in lae 'arsin. Ro gab in ruadbuinni robarta ic
2638] asccnam & ic dirram for urtrennaib in traga, co n-dernai
2639] ocian imdomain re h-edh n-athgairit don conair for a n- imthightis
2640] na catha in uair remi.


2641] La sodain do cing in lan mara fo na rathannaib adubramar
2642] go m-badar for fogluasacht & for ogursnam for ur na
2643] h-innsi. Tuir arda & iudusa debhtha fortho. At- conncadar
2644] munter Poimp sin. Ro gabsat for fairneadh a long fochétoir.
2645] Do riacht a tuseach .i. Ochtaibh, ina n-dochum. Ro gab 'ca
2646] fostud & 'ca n-imfuireach céin co scibtis na rathanna o tir &


p.204


2647] co n-gabtis na sloigh for ceill gan a forcloisteacht, amal bis selgairi
2648] ic fos a con cein co roicheat na fiadha for reidh. Ro
2649] comfoicsigset cabardorcha tossaigh na h-aidhchi fui sin, & ro
2650] facbadar muntir Cesair in n-indsi, & do cuadar uili for na
2651] trí rathannaib, & ro gabsat co sandtach seitreach ic ascnum in
2652] mormara & ic dubhimram inn oiccéin.


2653] Ba machtad mor la muntir Poimp in cucht imrulaiseat,
2654] acht ro dercsat na moli mora for fogluasacht, & ní facadar
2655] seoladh nó imramh fortó. IS amlaid bui Ochtaibh & innell
2656] infolgidi aga for a cind-som i cumung in cuain in conair ro
2657] cingseat munter Cesair .i. refidh rodaingni & slabraidh imgarba
2658] iarnaidhi dar in muincinn muiridhi for a cinn & cind na slabrad
2659] sin i cuibriuch & i cengul do cairgib in murraisc Ilirecda
2660] do gach leith.


2661] Do roctadar munter Cesair docum na slabradh. Ro lagait
2662] na slabraid la muntir Poimp cein co n- dechaidh in cetraith &
2663] in raith ba nessu tarrsu. Ro tennait immorro & ro tairrngit
2664] re h-uctbruindi na ratha dedenaichi gurusscracad se & guro
2665] teanntairrngeadh fo chétoir docum allbruaich cairgidi búi
2666] for brú in mara.


2667] La sodain ro taifnigseat munter Poimp a l-longa o tir, &
2668] ro teascsat a refeda. Ro scuchsat on purt amal is deni no
2669] cingfidis coin renna fri fiadh. Do ronsat aensreith dib gu
2670] m-benadh gach long fri araili acco i timceall na ratha don
2671] leith on muir. Ro linsat in slogh arall bruichi & allporta
2672] in traga & benna na sliab & na carrac os a cind.


2673] Ro airigh Ubulteus sin: ba h-e-sen taiseach & stiurusmann
2674] na ratha ro fostad and. Ba h-ingnad leis in gairiughudh


p.206


2675] & in comdortad da ronsat a namait do muir & do tir
2676] fair. Ro rathaigh iarum na slabrada uriarainn do bith ic a
2677] fostud & ic a fuireach fon muir. La sodain ro gab for imbirt
2678] a claidib forto, acht cena nír' cumaing tescad na slabrad re
2679] codudrigni in glais-iarainn & re urairdi na tonn muiridhi
2680] uasu.


2681] Ro gabsat ic cathughudh co ferda setreach fria naimdib
2682] 'arsin. Ni ba sodaing doib-sium in cath cena, air ni fedadar
2683] cia dona sloghaibh frisa laefidis a n-ochta nó frisa saefidis a
2684] n-dromand. Arai sin da-ronsat calma{MS S folio 39} mor, & ro cuirseat
2685] sochaidhi docum báis rompo, & ni dernsat a coimlín riam
2686] calma bad uilliu innas a n-dernsat, air niptar comslana na D
2687] leo-sum ic catugud frisna h-ilmilibh badar do gach leith dibh.


2688] Ro laighset landorca na h-aidhchi forro 'arsin, & ro scuiredh
2689] in t-imaireach leo do gach leith, acht cena ni ro scuchsat
2690] munter Poimp uaitib-sium, acht badar 'na cathchliathaibh
2691] oraightib & 'na faltaighibh bodba umpu do gach aird i frestal
2692] a n-arm & a n-edigh da comroind, & a n-ilach coscair do cur
2693] isin maidin muich arna marach.


2694] O ro scuirsead in t-imaireach & ro tost in slogh cechtarda
2695] ro gab Ubulteus for accallaim & for nertad a munteri co
2696] n-debairt: ‘Denaid comairli cruaidh, a ogu,’ ol se, ‘air is
2697] garit in re comairli legar daib, air ni bia for comus fein
2698] foraib acht innocht amaín. Acht cena ni gabta do neoch
2699] amal saeghal n-gairit aigi in fedh frisi fetfad a rogha bais do


p.208


2700] brith, & ni mo is moladh don tí no sailfeadh fod saegail aigi
2701] a marbad dar cend a enigh ina don ti lasmbad cinti a tuitim
2702] in uair sin fein, & dano is senbriathar la cach IS denta
2703] ail d'egin. IS eigin daib-si bas d'fagbail amarach gen cob ail
2704] daib, air ni fil conair teichidh nó asrus eloda agaib, & bar
2705] namait do gach leith umaibh.’


2706] ‘IS mor in conach daib cena da n-dernta cruas, immat &
2707] febas bar fiadhan .i. maithi munteri Poimp & Cesair, & Antoin
2708] cona miledaibh for muir in for fiadnaisi am, & Baisil cona trenferaibh
2709] for tir, & Ochtaib cona anradhaibh i n-aireniuch insi
2710] Soloin. Bid fiadhnaisi léo uili na dernsat daini riam dar
2711] cend a m-brethri nó ar grad a tigerna samail in dinginumni
2712] do maith, air ata do dili ar tigerna linni co n-gabam amal
2713] míconach mor duind gan ar mna & ar clanna & gan ar senoraigh
2714] do comtoitim sund immaille frind fein. Bennacht foraibh.
2715] Gabat bar namait delb deglaech dhib. Furailidh cest bar
2716] commiledh dar bar n-eisi ar a n-dingentai do nemtimmi ina
2717] fiadnaisi gurob failidh leo gach socaidhi uaibh ticmail i n-egin
2718] eturru.’


2719] ‘Triallfait-sium bar m-bregad-si & taircfidit anacul & síd
2720] doibh. Ro bad folith linni on immorro, ar bes da tairctis
2721] sidh duind ni sailfidis na bad uaman nó dercaini do berad
2722] fórn ina n-dingenmais ina fiadnaisi. IS mor in logh maithiusa
2723] daib a rad do Cesair cumba dith muntire leis sibh da n- derntai
2724] maith. Missi féin imorro, a degogu,’ air se, ‘ro cinnius mo
2725] bethaidh, & gid acmaing riachtana asso fogabaind robad
2726] nemail lim, ar rom-lín ailgius fogbala bais, air fedadar


p.210


2727] maith in bais acht in lucht bit i comfagus do, daigh ni legat
2728] na dei a fis don lucht eli .i. gomad somillsite leo in bethu
2729] i m-bit.’


2730] ‘IS airisin iarum inbaid bas toirrseach sibsi d'airliuch
2731] bar m-bidbad amarach, impaidh frib féin & imred cach
2732] uaib bas for araili, na dernat bar namait bar commaideam &
2733] na cuiret bar n-ilach coscair.’


2734] Ro togaib in t-aithesc sin tra aicenta na n- oglaech &
2735] menmanna na saerclann, co tainic saint a n-aideda doib, & gur
2736] gabsat do laim a taisig nemtimmi do denum & a marbad fein
2737] ar grad a tigerna & na berdais a m-bidbaid a commaidem iarsin.
2738] Ocus is e medh ro gab greim in gressachtlaidiudh sin
2739] do bert a taiseach fortu, ge ro badar ar tus co ciamair taidiuir
2740] toirseach ic fegad na rend, & bidgad & uruaman deridh na
2741] h-aidhchi & tossaigh an láe foraib gu mor, aráisin ro ergedar
2742] menmanna na miled & aicenta na saercland lasna forcetlaibh
2743] firduilgibh ro asneidh an deglaech doibh conid edh ro fas de
2744] sen gur'bo foda leo in adaigh & gurbo denmni léo mochsoillsi
2745] na maidni do tarrachtain fodaigh a fergi d'imirt for a
2746] m-bidhbadhaib.


2747] Ba comair fuirigh doib-sium on ar inbaidh solusta samraidh
2748] intan sin & athgairdi na h-aidhchi and. Nir'bo cián
2749] doib iar sin guro foilgid retlanna nimi forro, & guro erigh
2750] in grian ina cruindmill cro & ina pupul teindtidi os dreich
2751] in talman doibh. Ro comsoillsigh iarum in cuan do gach
2752] aird & do gach aircinn umpu. At-conncadar a naimdi ina
2753] n-imiull crobodba do gach leith umpu .i. cinniudha aithisacha


p.212


2754] na n-Isterda for imblib in tragha & for cairgib an chuain
2755] ina fiadnaisi. Coblach ucinged & munter Poimp & popuil
2756] na Líburnecda ina leithcircull natharda don leith o iath &
2757] o muir dib.


2758] Adracht iarum in taisech toghaidhi sin .i. Vulteus, cona
2759] degmuintir leis. Ro gabsat co h-obunn a n-edguda catha &
2760] imairic umpu. Tucsat druim caich fri araili dib fein, & a
2761] n-aighthi uili fria naimdib do gach leith.


2762] O 'tconncadar munter Poimp iad co comsanntach comduthractach
2763] docom inn imairic tucsat socht for in cathugudh fri
2764] re. Ro gabsat ic taircsin sidha & caradraidh ceilgi doib dus
2765] inn isligfedh a n-aigned nó in tairnfed a fearg, & gombadh
2766] moidi gradh a n-anmand leó gach fuireach no leicfithea doib
2767] ina m-bethaid.


2768] Ba fuileach a freacra o muntir Cesair, ar ní frith guth nó
2769] glor uaithib, acht ro laeseat cetha neimi forro do beraib bodba
2770] & do clochaib taball, & do saighdibh a fidbaccaibh guro tuitseat
2771] 'na frasaibh & 'na tolaibh tromfertana i ceannaibh, i corpaib,
2772] inn octaib, inn urbruindibh na miledh, a tulaibh na
2773] sciath, i cennataibh na luireach & i crislaighibh na long,
2774] comtar ili erimda oig athgaiti, & milidh marbta, & laich lonna
2775] leadarta, & curaidh crectnaighti, & troich trascairti, & laith
2776] gaili 'arna n-guin la muintir Poimp desin.


2777] Do ratta gairthi mora acco 'arsin, acht céna ni ro cumscaighseat
2778] sin menmanda munteri Césair {MS S folio 40b} on cinniudh
2779] da ronsat. Ní tainic timmi nó techeadh nó enirti aicenta doib
2780] re h-ilar na n-anforlann & re h-imad na n- echtrand & re comgairiugud


p.214


2781] a m-bidbad do gach aird impo, acht badar 'na m-barainn
2782] bodba & na cipi catha & na cair comdlutha i m-medhon
2783] a namat, & cach ic a comtuarcain annair & anníar, anneas &
2784] atuaidh da n-deis & da clí.


2785] Ro fuilnged co ferda leosom in cathgléo sin. Ro frestlait
2786] a namait co nemhimeglach leo. Ní ro dechsat iarmairt da n-anmannaibh,
2787] air ni dechaidh a suil fri a m-bethaidh & cinti
2788] leo bas d'fagbail ar ro cuirrseat a comlunn rompo re n-ég.
2789] Ro imirseat co setrech for a naimdib cumtar lána na longa ba
2790] comnessu doib da corpaib cirrti & da collaib croderga, garbo cubur
2791] fola & gur bo uanfad cro barruachtur garbthond in glasmara impó
2792] do gach leith co reitfitis carpait & cetharreidh for in cessaigh
2793] comdluta ro fas & ro inforbair i crislach in coblaig do clarud na long
2794] lanbristi, do bretaigh & do blogradaigh na sciath scellbolgach, d'fidrad
2795] na ruadrama, do cranduib snasta na slegh & na saiget & na foga
2796] faebrach, gurba annsa na longa d'fogluassacht tritu & tarstu.


2797] O 'tconncadar munter Cesair na h- ara mora sin, & o ro folortnaigh
2798] doibh, ircuirseat rompó dan naimdibh. Ro coiscset
2799] do marbadh a m- bidbad, & imsae cach fri araili dib fein
2800] ardaig na bertais a namaid a commaidim. Is annsin isbert
2801] a tuseach .i. Uulteus, o guth mor, & ro cuir a eirred da uctbruindi
2802] la rad in n-aithisc: ‘A ogu inmaini,’ ar se, ‘scuchaidh
2803] cucum-sa & imbredh bas form deglaech egin uaib doneoch is
2804] dingbala dam d'imirt bais form & lasa becc brigh a anma fein,
2805] air is urdalta dó co faigbe
2806] {MS F folio 60r}
2807] a aidedh lim-sa fo cetoir.’


p.216


2808] Ni h-imcomaircech ro freccrad an fer sin la a muintir. Ni
2809] d'aeinfer ro leicced bas d'imbert fair, acht gach fer no soicedh
2810] e no saided in claideb ind. Ro gab somh for radh maitiusa &
2811] for a commoladh uili, & tuarccaibh an laim co lan-opunn, &
2812] do-bert beim co fuirmidh don claidib aithfaevrach bai ina laim
2813] don fir dibh rucc a cedguine, gur ro tesc a cenn da culmuneol,
2814] conid in n-aeinfecht rainic a cenn ocus a colann i rumh na
2815] rata romoiri i raibhi. Torcair beim n-asclaind de-sium fein ic
2816] fuirmedh in beime sin, cur scar a ainim fria corp, & co fuair
2817] bas fon samail sin.


2818] O 'tconncutar a muinnter-sim sin, imsaei cach fri araile dib,
2819] & do gniat ind aonor a cuid fein & cuid im bidbad don cat
2820] gur gab cach for commarbad & for comhmuduccud araili dip.
2821] Cona bai a samail acht amail innister isna faiblib in coimeirgi
2822] & in commarpadh do ronsat sil Caitim maic Agenoir, no na fir
2823] druidhectae ro artraiccsett do Iasson mac Essoin in n-insi
2824] na Colach arna n-infas a detaib na nathrach nemcotaltaige
2825] bai ic coimet an croicinn ordai.


2826] O 'tconncatar muinnter Poimp iat for an abairt sin icca
2827] comtuarccain fein, ro scurset a lama dib, ar ba mactad mor
2828] leo an ernmas do ronsat .i. coiccill da naimdibh & a commarbad
2829] fein. Ro gniadh co garb an galach sin occo. Ba nertmar
2830] ro imbir an bas a brigu forru. Ni focertiti imroll leo. Ni
2831] tabrad neach ann in n-athbuilliu d'araili. In n- aeinfecht & i n-aenfaball
2832] no trascairti gach fer dib & no trasccradh & no
2833] ghonadh cach araili. No marbad & no marbhtha,{MS F folio 61r} no
2834] freccratis ocus no fuirmitis an beim. No bhidh do deinmne
2835] an bais occo co curtis a n-ochta urnochta fo ogib na claideb.
2836] Atrochratar annsin na mic lasna h-aithrib & na h-aithri
2837] lasna maccu & na braithri la araile. Ro tuitsetar iarum cenn
2838] i cenn & taeb re taeib i ruma na ratha iarsin, go ro linsat
2839] ar-ruadbuinne fola & a n-uanfad cro an muir impo, co n-derna


p.218


2840] aenclar crodercc di. Ba foruallach forniata, ba tremait tarcaisnech
2841] an feogad do bertsat na fir sin for a m-bidbadaib icc
2842] faghbail bais, ar nir' bo mied leo a airechad da m- bidbadaib
2843] forru comad lainni leo betha ina bas.


2844] Ba h-ainiarmurtach tra in galach sin muinnteri Cesair
2845] ettorru fein, ar airm i m-batar na D laech acht becc ni terna
2846] eludach bethadh no ainfer innisin sccél dip, acht attrochratar
2847] comthuitim for lar na rathae i rabatar. Ni raibe isin bith
2848] riemh lucht aenlunga fuair in n-imforcraidh urdurcais no clua
2849] no molta dara n-eisi.


2850] Ro tencsat muinter Poimp iet arsin ina n-dumada dímora
2851] do collaip ruste ruamanta for lar na ratha. Tainic a n-gus & a
2852] n-aiccned forta. Ro eirig tróige & triamainiu mór ina cridib
2853] ic a n-decsain. As edh ro raidset gurbo h-ingnad adbul, & gur'bo
2854] machtnughud mor leo daoine isin doman do cartain a tigerna
2855] fon samail sin .i. iet fein {MS F folio 61v} dia marbad fein ar a seirc. Ro
2856] tairrngedh iarum an raith docum tiri occo, & ro h-adnaicit cuirp
2857] na laecraidhe leo i n-inis Soloin fo fochlaidhiph na caladh.


2858] Conid remscél do remscelaip catha moir na Tessaili co n-icci
2859] sin. Martra muintire Vuilt ainm an scéoil.