819] ISin ecmung na rea sin &
na h-aimsire sin ro faillsighit
820]
dona Románchaib
faistineada & remtirchanta na n-olc ro
821]
badar arcind doib, air ro línadh in neam uasu
& in talamh
822]
futhu & in muir do gach aird umpu do taidbhsibh ingnaitighibh,
823]
ingantaibh & do derbairdibh dermaraib, F. ic tairngire & ic
824]
taircedul in Catha Catharda do gnim acco.
825] It e inso na h-airdi aitchesa doib .i.
826] Ro artraigset isna h-aidhchibh sin accó renna
anaichinti
827]
na ro artraigset in nim remi sin riam, & nar'
artraigh barsamail
828]
re met & re n-imat & re n-urgrain.
829] Atconncadar dano clar gorm glainidi na firmaminti
neamda
830]
do bith 'na h-aencorthair lassar & tened os a cind.
831] Atconncadar araili rind ann co ruithnibh roedrochtaibh
832]
& co trillsib tendtidib for esrediudh ass, in
retlu mongach insin,
833]
& ni ro artraigh sen riam acht la cumscugudh
flaitiusa, na
834]
clodh catha, nó la bás airdrigh. Ro tirchanait in triar sin
835]
don cur-sa isin Roimh, air ro
cumscaighead Poimp re Cesair
836]
asa flaithius, & ro
srainead cath mor maigi na Tesaila for
837]
Poimp beos. Is triana acais in catha
sin fuair Poimp bas &
838]
fuair cidh Cesair ara cind.
839] Atcondcadar athainni tenntidi & locharna lasamnacha &
840]
ilbrectad dealb n-ecsamhail na saignen taitnemach {MS S folio 12b}
841]
sechnón in aeoir as gach aird. Doraitni ann
aensaighnen dib
842]
ro dercsaigh de uilibh tenntib nimhi aircheana ar met
&
843]
solustacht & dene. Ro gab sen asin tuaiscirt
atuaidh docum
844]
na Roma. Ro tecluim & ro
tinoil ina h-uili teinti aerda leis
845]
guro bloscastar im ceand na Capitoli rigda & tempuill Ioib
846]
isind Roim.
Ised ro tircanadh tritsin: Cesair do tidecht a
847]
tuaisciurt in domhain do gabail na Roma.
848] Ro artraighset ann na retlanda aidhchidhi i m-midi
medonlae.
849]
Atceas ircra eisci acco
i lansoilsi na .xu.
850] Atconncadar fordorcad for ruithnib solustaib na greni
i
851]
certmedon lae, & ba met na dorcadad i sein
gonar' sailseat
852]
la gona lanshoillsi do taithneamh tre bithu doib.
853] Rosceastar sliabh n-Ethna sruaim tened
trichemruaid
854]
isin t-slis ba comnesa do tír na h-Edaili, gu ro lae ar daini &
855]
cethra ann. Ro artraigh ann dano fordath fuilidhi for saebcori
856]
mara Turrein fri h-eadh lae go n-
aidhchi.
857] Ro scailead & ro fodladh i n-dib blogaibh
lassar in
858]
tenead bithbi no bith i teampull Uesta na bande. Is ed
859]
ro tircanad trit-sin, in flaithius Románach do roind i n-dó etir
860]
Poimp &
Cesair.
861] Ro erig crith mor & fogluasacht fircalma i
fothaibh & i
862]
slutraigib in talman, guro fas talamcumscugudh trenadbul de,
863]
& ba h-e met in talamcumscugtha sin, gur croithestair
slíabh
864]
n-Elpa uadh ina m-bui da
moilib sena sneachtaidi i m-madmandaib
865]
a sliabh & i n-glaccaibh a
tulach, guro tuitseat i n-aenfecht
866]
de for fíadmaighibh & for fanglenntaibh
na tiri ba
867]
comneasu dó.
868] Ro erig commbogad ainbtini dermairi dona frith samail
869]
nó cosmuillius riam i crisluch mara Turrein, guro línsatair
870]
ruadbhuindi robarta & barruactar a tonn tulgorm
taebedrucht
871]
clethi na da n-ardsliabh filet impi do gach leith .i.
sliabh
872]
Cailp isinn Edail & sliabh n-Athlaind i crichaibh Aiffraici.
873] Atcítis dealba & imaigni na n-
déi adhartha ic cai & ic
874]
derfadhaigh and. Atcítis tolada mora alluis ac
siliud a slesaibh
875]
& a fraightibh gacha tighi isin Roimh, ic fiugrad in morsaethair
876]
no foidémtais 'artain.
877] Tainic airmchrith mor i n-uilibh templaibh {MS S folio 13a}
na
878]
n-déa isin Roim, conna roibi
slegh nó claideb no caithsciath
879]
for alcuing intib nach drocair fri lar talman.
880] Atcitis na h-ethaidi aidhchidi acco ic
foluamain, F. i soilsi
881]
in lae seachnon na cathrach .i.
in écthach & inn iatlu & in
882]
bubo. Ticdis ois & allta ecendsa na n-dithreb
comfogus co
883]
n-dentais leptha & cubacla doib for larmedon na
Roma gach
884]
n-aidhchi. No feartais coin & cuanarta
& meic tire na h-Etaili
885]
ualla mora sechnon na cathrach
gach n-oidhchi. No labraidis
886]
na ceithri tre glor n-daenda acco, uair innister isna
sdairib intan
887]
bui araili Románach
ic gresacht a ogdaim & a eri arba fair,
888]
ro labair in t-ogdam fris co n-debairt: Cid tai dom
trengresacht,
889]
a oglaich? ol se, uair is taescu atbelat na Románaig
890]
innas domelat ina fil d'arbannaibh acco.
891] Ro tusmit geni torotharda imda isin Roim intan sin, co
892]
met cuirp, co n-ilar lam & cos & cend,
co linadh oman &
893]
imegla a maithri fein ica teancaisin.
894] Atcluintea comtuaircnech na cnamh i m-medon na comrar
895]
i n-uilibh adnaictib na cathrach gach n-oidhchi.
Atcluintis allgotha
896]
aighthidi & ardgairmneach aduathmar i fedhaib
& i fidnemedaib
897]
na h-Edaili, & ni
faicte cuich do gnith
insen.
898] Atcite na foiscti & na fantaisi & na h-allcailli ifernaidi i
899]
n-imtacmung na Roma gach n-aidchi,
gu ro facsat lucht na
900]
margad & aitrebaidi
imectraca in baili a treba & a tegdasa
901]
re h-uathbas & re cridenbas na taidhbsi donarfas
doibh.
902] Atcithea in badb catha gach n-aidhchi, & a h-
aithinni
903]
giuis for derglassad ina láimh & a
trillsi natharda nemidi ic
904]
dresechtaigh immo cend ic aslach in catha for na Romanchaibh.
905] Atcluintea isin aidhchi acco fogurnuall na stocc,
tulguba
906]
na sgiath, fidren na foga, glonnbemneach na claideb,
geoin na
907]
cath ic comruc, & ni faicthea cid do
gnídh inni sin.
908] Atcluinte accó allcailli Sill
ic taircetal in catha catharda.
909] Atconncadar araili aeghairi badar i m-bruigibh srotha
910]
Aniein inti Mairr
ic togbail cind asan adnacul. Is ed ro
911]
tircanad trit-sin, samail in catha catharda ro
gníead etir Mairr
912]
& Sill do gnim doridisi ic Románchaib.
913] Ro gabsat sagairt na n-dea
& na m-bandéa ic uchbadaigh
914]
& ic golgairi sechnon na cathrach & ic edarguidhi na n-dea ic
915]
iarraidh edrumaighthi na plaighi-sin
forro. Is ed no ráidheadh
916]
{MS S folio 13b} gach fer isin Roim: atathar ic comallad
faistini Sibill
917]
banfatha innossa dona Romanchaibh, ar iatt, ar is edh ro
918]
tircan Sibill banfaith, discailiud in flaithiusa Románaig ar trill.
919] Ro as aduath mar & imegla isin Roim la taidbsin na
920]
n-derbairdi sin inti, & focres comairli ic lucht
na cathrach
926] Tucait intan sin dano faithi Tusceta
cucu, co m-badar isin
927]
Roim. Atbertsat na Romanaig riu ara fiastais doib trena
928]
fessaib draidechta ceta moruilc ro tircansat na derbairdi
dermara
929]
ro artraigset acco. Badar da primfaith derscaigthecha
930]
lasna fathaib,
Aruns & Figulus a n-
anmann. Is e ro bo uaisle
931]
& rob urrunta dib, & ro bo sine arai n-
aisi, Aruns. Luca ainm
932]
a baile duthaigh. Badar tri h-
ernaili do IX n-earnailibh na
933]
draídechta leis, ar is iad IX
n-ernaili na draidechta annso, F. .i.
934]
a ceathair dib i comidecht na ceithri n-dul n-domunda .i. teneadh
935]
& talam, usce & aeoir. An cuiced ernail taiscelad for ruithnib
936]
saignean: in sesed ernail taiscelad
for innib anmanda i tenntib:
937]
in sechtmad taiscelad for foluamain én, in ochtmad taiscelad
938]
for gothaibh én, in nómad taiscelad for rethaib rend & retlann.
939]
IS iad tri h-ernaili badar la h-
Aruns dib sin .i. taiscelad for
940]
cumscaigthibh saignen & for foluamain en
& for innibh
941]
anmanna.
942] IS ed ro raidh in fear sin frisna Románchu intan sin, tor
943]
teneadh tricheimruaidhi &
breo tulcha do denum acco, & ina
944]
tusmit do genib toratharduib isin Roim d'uili-loscud isin tenidh
945]
sin. Ro forcongart forro dano lustred & imtocell
a cathrach
946]
do denum, delba & imagni na n-dei do tabairt ina
timcell
947]
leó.
948] Tancadar iarum uile aitrebaidi na Roma 'na n-drongaib &
949]
'na n-dirmaib ina timcell co sagartaib & go m-bansagartaib na
950]
n-dea & na m-bandea immaille friu.
951] Cein badar lucht na Roma ic imtocell a cathrach fon
952]
samail sin, ro theclaim Aruns ina fuair
do tiruarsnibh saignen
953]
seachnon in baili, & ro can cetla & tincetla druad forro, &
954]
ros-infolaig i fudomuin in talman 'arsin.
955] {MS S folio 14a} Tugad araili tarb
torachta tiugformnach ina docum
956]
dia idpairt dona deib. Do rinnscain dano
Aruns iarum teachta
957]
na h-idparta do gnim frisin tarb .i. fin do dail i
tollaib a cluas
958]
& edir a da adhairc & i fidisibh a
srona. Ro imbir fair dano
959]
cach ada aili ba dir do imbirt for tarb idparta. Ro gab
in
960]
tarb for imresain moir fri timtiribh na h-idparta 'arsin,
& nir'
961]
degardi leo-sum esen. Ro marb Aruns
fein in tarb iarum.
962]
Ni dat srotha fola fordergi, amal is gnath do tepersin a
h-eirscibh
963]
urtescthaibh ro snigset asa crechtaibh, acht linnti
964]
dubfola duaibsighi co faircsi neamglaini &
nemidechta moiri
965]
forro. Ro gab aduath mor in faith ic tencaisin na n-ilgnéa
966]
doraitni for innibh in tairb, ar inneoch nar'btar
banglasa dib
967]
robtar dubglasa, & ba mi-airdi leis-sium sin
uili.
968] Ro scail & ro fodail inni in tairb i n-dib
bloghaibh. Ro
969]
taisealb in cetbloigh dibh do
Poimp & don t-seanudh & in
970]
m-bloigh n-aill do Cesair gona
miledhuibh. Ba mactad mor
971]
leis ind abairt do rigníset na bloga sin na n-
inni, ar ni dernsat
972]
inni riam rompo abairt bad nemadhu indas, ar in rand
973]
ro taiselbad do Poimp dib ro gab for
serg & digbail, for crapad
974]
& for feodugud, ro thruin, ro traig & ro thairind fri
975]
talmain, gonar' artraigh brigh nó calmatus inti.
Rann Cesair
979] O ro thenc Aruns na h-airdi aichtidi
sin & na taircetla
980]
moruilc badar a coimidecht na h-idparta, do rinnscan
nuall &
981]
nemeli mor do denum frisna deib co n-debairt: A deu
firénnacha
982]
fororda, for se,is infechtain masa ada nó
masa dir dam-sa na
983]
nithi tircantai do aisnéis dona poplibh rom-
tochuirseat ina
984]
n-docum. Air cid duit-siu, a Ioib, ro
airdergius-sa in idpairt-se
985]
do denum do deachadar na demna iffernaidi gu ro linsat
inneda
986]
tairb na h-idparta.
987] {MS S folio 14b} IS mor in imecla
fil forni de sin, go na lammait
988]
aisneis na n-olc tircantar duind, acht forír
chéna bidat
989]
mo na h-uilc innas amal ata in ecla forni. Nir' bo sirsan
990]
chena nach brec gacha canam uili, & nach airdi
doilbthi ro
991]
facaibh Tages faith for innibh na n-anmanda.
992] IN Tages isin dano, da m-beith neach
no iarfaighead, is e
993]
ro aircestar in ealadhain draidochta. Ni bui athair
nó mathair
994]
occa, acht a focbail beo fo fotaibh in arathair
chena.
995] Taischelta Aruins Tusceta co n-ici
sin & a tircanta tre
996]
innibh anmanna.
997] IN primhfaith eli immorro
bui leo .i. Figulus, i tucsin
998]
dala na n-déi & derritiusa nimi ro bui
sen, & a frichnum & i
999]
feghadh na firmaiminti & i r-rethaibh rend & retlann, go na
1000]
frith i tiribh Egipti
riam, neach bad coimeolach fris i sudighthibh
1001]
nimi. Is inti sen bad lía lucht na h-ealadan sin,
fobithin
1002]
ar is glaini & is nemnellaighi in firmaimint doib inas do
1003]
lucht in talman arcena.
1004] Ro chuaidh in fer sin i m-munighin a feasa
fáthachda.
1005]
Ro gab ic tenccaisin na firmaiminti sirglaini solusta
& renn
1006]
ruthenda in nimi blaith
brecnellaigh uasu da gach aird cein
1007]
co nos-dercai amal ba lor leis. Is ed asbert frisna Románchu:
1008]
Fil nechtar dá neche forsna coraigthibh-sea
atcim-sea, ol se
1009]
.i. ata seachran mor for cumscugudh firmaiminti
& na rend
1010]
osin tir-sea seach gach tir, go na filet ar taiscelta-ni
ar coir
1011]
inti, nó masa tre imaltur na Faithi tic in
morbrecthadh
1012]
adcim-sea, is apaigh & is urlam ac na doibh
dith & dilceann
1013]
& delarugud in ciniudha daenna do denum i
traiti. Na dei
1014]
adhartha fris, for se F. cia
ret tresa tic in morplaigh-sea iter .i.
1015]
in talamcumscugud do
gnither and .i. inn e in talumh oslaicfes
1016]
a inni do slugudh cathrach
& caistiall inn uili domhuin cona
1017]
n-attrebtaidib leo, nó inn í tromdlai
derfadhach na dilinni
1018]
ferfas for dreich in talman doridisi do uili-bádhudh claindi
1019]
Adhaim, nó in ba faelscud
saignen tenntidi & brotha aeoir doraga
1020]
do forloscud in {MS S folio 15a}
domhuin, nó inn e in talam tromfoideach
1021]
diultfas a fas & a ith & a inforbairt,
co na leicfea
1022]
a toirthi trit, go n-aibelat na h-uili daini la
gortai.
1023] Ni fedar-sa cia h-ernail plaighi bias and,
nó cia teidm
1024]
tresa tic, acht cena ro fhedar co m-ba scur saegail
sochaidhi in
1025]
plaigh isin F.
1026] Fil gne n-aill dano forsna
taisceltaibh-sea .i. dia m-bad
1027]
i n-Aquair uscidi no beth rind sadal Saduirnn intan-sa ro bad
1028]
digal dilinni doberta do dilcenn in domuin. Dia m-bad i
1029]
Leomhuin lasamhnach no
beith in grian intan-sa is bruth aeoir
1030]
& forloiscti no adannfad in domun. Acht cena dar lem ni
1031]
h-olc dibh-sin fil ann etir, acht is e rind Mairt morcathaigh fil
1032]
i Scoirp and, & na
renda da ticfad cosc a brotha sen .i. rind
1039] IS mairg ní, ol se, ic a filet na renna-sa
taircetul isna
1040]
suidigthibh i tat .i. confad catha, coimérgi
curad, faelscudh
1041]
imberta arm i lamhaib laech, comtulcadh miledh mear
mormenmnach
1042]
& lath gaili, scur sida
& caincomhraic, comhtocbail
1043]
cogaid etar cardiu, tochastal tuath n-eachtrand, robarta
fergi
1044]
righ rogarg rodimsach i r-rae
catha & imairic, falbaighi colann
1045]
saerclann fo cossaib con
& cuanart.
1046] Cid da m-biu-sa 'ga cleith, ar se, ar do
ragha fo deoidh
1047]
inní tircantar and .i. in cath catharda. Atragat
moruilc isin
1048]
Roim trena bithin sen, ar biaidh
gach tren a l-los a nirt & a
1049]
calmatais inti. Ni coimetfaither dligheadh nó
firinne innte occo.
1050]
Molfaither don mac marbad a athar
& don athair marbad
1051]
an maic ann. Tathaeirfither immorro do gach aen cocelas
do
1052]
cairdes nó do caratrad isin aimsir sin. Mor m-
bliadan bias
1053]
in Roim amlaid sin .i. noco tair
tigernus aenrigh
fuirri, {MS S folio 15b}
1054]
& dar lim ni ferr son la Romhanu innas in cath
catharda.
1055] Taircetla na n-druadh Tusceta co n-igi sin.
1056] Ba lór tra do urail omain & imegla
for lucht na Roma
1057]
i tarfas do tircantaibh in catha co n-igi sin, acht
tainic doib
1058]
adbar uathbais nar'bo luga innas sin, air ro inaitcestar
1065] Ba follus dona Románchaib ferg & luindi na
n-dea n-adartha
1066]
do bith friu fein intan sin, air do radsat na h-uili
duili domunda
1067]
comartha foillsi &
tircanta demni in catha catharda doib.
1068] O ro comgabsat uili grith ina menmannaibh conid ic
1069]
taircetal ar n-dermair & raen madmann catha ro
badar na
1070]
h-airdi aduathmara sin donarfas doib,
F. ros-lecset fri bron &
1071]
dubha & torsi, F. etir
saer & daer. Ro dicuirseat a n-uaisle
1072]
& a n-ardfhlaithi a cumtaighi rigda & a n-
erreda onorda dib.
1073]
Ros-eitseat uile o eirreadaibh dereoilibh i comartha duba &
1074]
toirsi. Badar co tai taithenach ic
dicelt in broin sin & a
1075]
galar inmedonach i cridi gach aen duini dibh, &
arai ni ro
1076]
cuirset os aird beos, amal bit muindtera na righ n-onorach intan
1077]
tiagait a tigernai bas ic duba
infoilgidi for tus airet ro fetar
1078]
dichlid in sceoil.
1079] Ro cuadar a mna & a
maithreacha, a milidh & a lucht
1080]
gaiscid, a sruithi &
a senóraigh i templaibh na n-dea
& na
1081]
m-banndéa. Ro scailset a fultu intib &
ro tuaircset a n-ochta
1082]
da n-dornaibh. Ro gabsat ac dubha & ic
derfadaigh, ic comgeran
1083]
& ic comacaini annsin i fiadhnaisi delbh
& altori na
1084]
n-dea adarta.