Corpus of Electronic Texts Edition
Feis Tighe Chonáin (Author: unknown)

Section 9

‘Rod-fia buaidh & beannachtain, a rígh- fhéinidh,’ ar Conann; ‘& abar friom anois créad ó bfuil ‘oídhachtus Find co teach Cuanna.’’ ‘Inndeósat-sa’ ar Fionn. ‘Aon do laeithib do bhádus-sa
475] ar mullach Cairn Fearadhaigh gairid bec ó Luimneach. Cúigear óglách dúinn ann .i. misi & Oisín & Caoilte & Mac Luigheach & Diarmuid ó Duibhne, & ar


p.15

ccúig ccoin innar bhforradh .i. Bran & Sceólang & Caoldubh & Adhnuall & Luath Luachar, & ní cian
480] do bhámur ann sin an tan do choncamur aitheach adhuathmur urgránda seachainn & gabhul iarruinne re a ais & muc a nglaic na gabhla sin ar a mhuin ag scréachadh & inghean óg álainn na ffaradh & hí ag iomáin & ag brostugadh an aithigh rimpí; & adubhras
485] neach do dhol dá n-agallaimh. ‘Rachat-sa’ ar Diarmuid. Reathas Diarmuid co dian díscir dásachtach & ní ruc orru. Do greimeamur uile & do reathamur 'na ndeaghaidh & ní rucamur ar Diarmuid ná orru-san. Feadh tamaill dúind mur sin gur cuireadh
490] ceó doilfe draoiachta dúinn, conár bfeas dúinn cár gabh in t-aitheach ná in inghean ná in mhuc uainn; & ar scaoileadh {MS page 19} don ceó sin uainn & sinn ag féaghain na ceithre n-airdhe gach taobh dínn, co bhfacamur in teach 2 Cuanna (Cindam) & in dúnadh
495] ríoghdha ro-mhaisseach inar comhfogus leith-iomeal in fheadha móir, & do chuadhmur dá ionsaighe & do concamur dá thioprait ar in bfaithche amuidh lamuidh don dúnadh.i. thioprait díbh & eascra álainn umhaidhe ar a bruach & tioprait eile & eascra agh-gharbh
500] iarnaidhe ar a bruach. Táncamur don dúnadh ann sin & as eadh do bhí do daoinibh astigh .i. óglách forusta fionnliath a gcaithaoir álainn órrda d'ar láim dheas ag dol asteach dhúinn, & ingeann óg álainn ina fharradh, & aitheach ar broinn na
505] teineadh ag bruith muice, & óglách mór míleata don leith eile don teinidh & dá shúil dég ina chionn & dá mac imleasain dég in gach súil. Do bhí peata reithe astigh & bolgán glé-geal aige & ceann cíor-dubh & dá adhairc dubh-ghorma & ceithre cosa uainne
510] faoi; & cailleach a n-iarthur an tighe & brat odhur-ghlas uimpi; & ni raibhe do dhaoinibh astigh ann acht mur sin; & ro fhear in t-óglách do bhí 'san

p.16

ccathaoir fáilte frinne & do shuidhemur ar laochlár na bruighne. ‘Déantur friotheoladh d'Fionn & dá
515] muinntir’ ar in t-óglách do bhí 'san gcathaoir. ‘Fuath liom sin’ ar in t-aitheach ‘impidhe do thapairt & gan a bec nó a mór do déanam ar an impidhe sin[excl ]’ Agus cérbh eadh, dorinne umallfhosaig dhúinn. Agus níarb fada dam-sa mur sin in uair do gabh
520] an íota ba mó ar domhan mé & níar glac a macasamla mé ariamh roimhe sin; & nír mothaigh duine dá raibhe astigh mé mur sin acht Caoilte ina aonur, & do uhí dom' éagaoine-si co mór & ní raibhe fhios aige cionnus d'furteóchadh sé orm. ‘Créad é in
525] éagaoine sin ort?’ {MS page 20} ar fear in tighe re Caoilte. ‘Acht éirghe amach & tabhar deoch leat as an dara tioprait atá 'san bfhaithche aga bfhuighe tú an t-eascra álainn cum an rí-féindidh.’ Arna chlos sin do Caoilte, do gluais Caoilte roimhe cum na
530] tiopraiti & do chuir an t-eascra fón tioprait & tuc a lán leis cugum-sa, & tuc amh' láimh-si é; & ibim-si deoch as & do uhí blas meala fuirre an fad do bhíos ag a hól, & in uair do cuirius dom chionn í, do bhí blas an domlais ae um' bhél dá héisi & do
535] éirgedur mo gaoi cró & na huile ghallradha & easláinti orum; do badh bec má bhí anaithnidhe mé, mur táncadur airgheanna báis & becsaoghail damh; & gér mór éagaoine Caoilte orm-sa roimhe sin, do ba ro mó a éagaoine an uair sin orm iná sin. Is
540] ann sin do labhair in t-óglách arís re Caoilte & adubairt ris a dol amach & deoch do tabairt leis as an dara tioprait do uhí amuigh cugum-sa.’

‘Do chuaidh Caoilte amach ann sin & tug lán an eascra aghghairbh iairnaidhe cugum-sa as an dara tioprait.
545] Ibhim-si deoch as, & in comhaired bhádhus ag a hól nocha fuarus teandta catha nó comhluinn ariamh badh doilge liom nó fad do bhíos dá hól ar a sheiruhe,


p.17

& in uair do cuirius dom' chionn í táinic mo dhath féin orm arís. Is annsin do fiafraigh in t-óglách
550] 'nar bhruithe an mhuc do bhí 'sa gcoire. ‘As eadh co deimhin’ ar an t-aitheach. ‘Do concus damh féin in mhuc do ruind’ ar in t-óglách. ‘Ciondus sin?’ ar in t-aitheach. ‘Béarad an ceathramha deiridh d'Fionn & dá choin & béarad an ceathramha
555] deiridh eile dá ceathrur óglách {MS page 21} & an ceathramha cind dá ceithre conuibh, & biaidh in ceathramha eile agum féin & ag an scológ úd thall ag in teinidh & ag in cailligh út thiar 'sa ccuilidh, & béarad a droim & a tarr & a huruscall duit-si & don inghin óig sin it'
560] fharadh.’ ‘Is briathar dhamh-sa’ ar in t-aitheach ‘gur maith do roindis-se í.’ ‘Is briathar dhamh-sa’ ar in peata reithe ‘gurab olc do roindis-se orm-sa & gurab éagcóir do dearmuidis-se misi fán muic.’ Agus is cuma ro bhí dá rádha & tug sithi sanntach
565] solámhaidhe ar in cceathramain do bhí a bhfiadhnuise mo ceathruir óglách-sa & ruc leis insa ccuilidh í & do gabh ag a hithi ina bhfiadnuise. Do éirgedur mo muinntir-sa & tucadur a cceithre ccuilg amach & do gabhadur ag bualadh in reithe a n-aonfeacht; &
570] nírb fearrde fordeargadh air & nír scuir eisean d'ithe na ceathramhan.’

‘Is ann sin do labhair in scológ go rabhadur na súile iomda ina cheann & as eadh adubairt: ‘A chomhdhe cumhachtaigh, is mairg gá bfuil in ceathrur óglách do leig don reithe a
575] ccuid d'ithe dá n-aimdheón féin ina bhfiaghnuise.’ Agus is cumha ro bhí dá rádha & tuc in scológ sithe ar in reithe & do cuir a cheithre cossa ina láimh & tug urchur dhe don taob amach don dorus; & ní fhacamur in reithe an fad do bímur asteigh acht sin.’


580] ‘Nírb fada dhúinn 'na dhiaidh sin in tan do éirge in chailleach & tuc urchur don uhrat odur-glas do uhí uimpe ar mo ceathrur óglách-sa, & dorineadh ceithre


p.18

seanóiridhe críon-croma cúil-liatha cnáim-arrsaidh díobh; & mur do chonairc misi sin’ ar Fiond, ‘do
585] ghabh {MS page 22}eagla mór mé co ccuirfidhe mé féin insna reachtuib sin. Agus mur do mothaigh in t-óglách do bhí astigh in eagla sin orum-sa, do goir sé misi cuige féin, & do chuadhas ann sin gan fhuireach & do shuidhios ara gualainn; & táinic áilgios codhlata
590] damh & adubairt in t-óglách riom mo cheand do cur ar a glún & codladh do dhéanam; & dorinnus amhlaidh sin, & is gairit do bádhus ann in tan do mhúscail mé as mo chodladh, & do éirghe in cailleach & do bhain in brat dom' cheathrur óglách-sa & do chuir
595] ina reachtuibh féin iat arís.’

‘Maith, a mh'anam, a Find,’ ar in t-óglách, ‘an iongnadh leat córughadh an tighe-si ina bfuilir ?’ ‘Adubras’ ar Fionnd, ‘nach bfaca-sa ariamh ní badh ionganta ná é,’ ‘Inneósat-sa duit-si, a Fhind,’ ar in t-óglách.
600] ‘ordughadh & samhladh in tighe-si. An t-aitheach úd do concais & in mhuc i nglaic na gabhla aige, an leisge tuigtear as sin; & in inghean do concais ina fharradh, meanma an duine tuictear as sin; uair as í is luaithe ar bith, uair cuiridh an duine a
605] meanma ré prap na súl isan eólus nach rachfadh sé féin ann ré dhá fhichid bliadhan; & as í an inghean ruc uaibh-si in t-aitheach út itconcais; & in scológ út itconcais & na súile iomdha ina cheann an saogal tuigtear as sin, uair is ionnan airgionna
610] dhóibh; & an reithe úd itconcais, cosamhlacht an duine tuigtear as; an bolgán geal atá aige, subhachus in duine sin; & in dá adhairc dubhgorma itconcais, cosamlacht in éaga sin; & na ceithre cossa uaine itconcais aige .i. ceithre tallona na haimsire
615] sin .i. ceithre ráithe na bliadhna.’

‘Agus an bfacatú mur do éirghe an saogal cum an reithe & cuir {MS page 23} ar neimhthní a gcéadóir é ? óir téid ágh an tshaogail ar gach créatúir ar in domhan. Agus


p.19

in cailleach itconcais, an críne tuigtear aisde, & do
620] conairc tú féin mur do chríon a héadach an ceathrur laoch arar chuir é; & in fhírinde & in breug tuigtear as in dá thiobraid asar ibhis in dá dhigh, óir gi millis le duine in breug dhá déanamh, is searbh fá dheóigh í, & in fhírinde imorro, gidh searbh le duine ‘gá déanamh,
625] is millis fá dheóigh í. Agus is iat sin scéala & iomthús in tighe-si, a Finn,’ ar in t-óglách; ‘& ní ann so do ghréus bhím-si; & co ttugus grádh éagmaise duit-si & gur chuirius in t-aitheach út ar do cheann dot thaphairt don tigh-so anocht ar tí neamhshuimh
630] do bheith agad ionnsa saogal & a chosmalacht do thaisbéanadh dhuit; & béarair-si fios mór leat a haithle h'oídhachta anocht & badh é ‘oídhachta Find go teach Cuanna’ ainm in sceóil-si co bráth. Agus a n-Innsibh Ciúil bhím-si do bhunadh,’ ar in
635] t-óglách.’

‘‘Do bhímur mur sin in oidhche sin’ ar Fionn, ‘& ag éirge dhúinn as ar ccodhladh arna mhárach, is ann fuaramur sinn féin, a mullach Chairn bhFearadaigh & ar ccoin & ar n-airm aguinn go hiomlán’; & itbert Fiond:’

    1. 640] Cúigear do chuadhmur do sheilg
      co Cairn bFearadaigh bhforrdeirg,
      Oisín, Mac Lugach má le,
      Caoilte is Diarmuid ó Duibhne.
    2. Ar ccúig coin ba coscrach réim,
      645] Bran agus Sceólang co scéimh,
      agus Adhnuall co luas luin,
      Caoldubh is Luath Luachair.
    3. Atchoncamur, comhall nglé,
      éan-bhean is aitheach rimpe;
      650] gabhal trom úir iarruinn fair,
      muc leó 'na glaic ag scréachaigh.

    4. p.20

    5. Cuirmid-ne dia (bhreith) scéal
      Ua Duibhne fá derg a bhél;
      do chuadur uadh leath ar leath
      655] an ingean is in t-aitheach.
    6. Do bhí in reithe tharla astigh
      g cheathrur-sa fa proinnigh;
      is eadh do bhímur astigh 3
      a bhféagmais ar ccon cúigear. Cúigear.