Corpus of Electronic Texts Edition
Acallamh na Senórach I (Author: Unknown)

¶ 101


1310] ‘Ad-rae buaid & bennacht, a Cháilti!’ ar Pátraic, ‘is maith
1311] an scél do innisis duinn: & scríbhtar an scél út lat, a Brocáin’,
1312] & do scribh Brógán.

¶ 102


1313] Ocus do bádar annsin re h-edh na h-aidhchi-sin, & do
1314] éirghetar co moch arnamhárach, (&) táncatar rompa i Ré Carpuit
1315] Fearghusa, fris(a r)aidhter Imaire Meic Chonnrach isin tan-so, &
1316] do Cnuc na Ríg, frisa n-abar Uarán n-Garad, & do gabadh
1317] {folio 168a2} sosad & longphort les ann, & do srethad a phuball
1318] tar cend irsi na n-Gaedel .i. tar Pátraic, & do chan
1319] a thrátha annsin, & do bennaig an tuluch taebh-áluinn togaidi
1320] & do ráidh: ‘Bid h-í so an t-ochtmad releac dhéc bhus dili leam
1321] a n-Eirinn.’ ‘As eadh ar doilghi’, ar rí Connacht, ‘gan uisce a
1322] comfhochraibh di.’ ‘Madh deoin don Dúilemain’, ar Pátraic, ‘biaid
1323] usce annso.’

¶ 103


1324] Is annsin ad-racht Pátraic & beann cairrgi cloichi ad-connaic
1325] a n-imeal in bhaili táinic do h-innsaighidh, & saidhis a trosdán
1326] isin carraic gur' ben re grian & re grinneall, gur' mebhadar
1327] trí sreabha d' uisqi eochar-gorm fir-uaine asin carraic.
1328] ‘Fácbala ar in tiprait, a naemh Patraic’, ar Beneoin. ‘Coimgi
1329] gu cenn nomhaidhi do gach neach ibhes a h-uisqi’, ar Pátraic,
1330] ‘& ma h-uime bus marb é nem Dé dó, & usce Eirenn
1331] uili do dhighbhugud fo trí re {SG 123}deiread an domain tre mhóid in

p.38


1332] Dúileman, & Eire do leasugud asin tiprait-si, & in t-uisqi-se fo
1333] trí do thabairt cum duine galair, & ni fhuil aincis nach foirfe.’

¶ 104


1334] ‘Indis athscél duinn, a Cháilti’, ar Patraic. ‘Indésat’, ar
1335] Cáilte, scél ima tarmairt fianna Eirenn, etir choin & duine, do
1336] mharbad aran tulaig-si a d-tai. Guaire Goll & Flaithes Faebrach,
1337] dá ghilla imairchthe fithchle Find, & táinic óclach d' imirt
1338] fidchle re Guaire ar an tulaig-si .i. Finn Bán mac Breasail,
1339] mac rígh Laigen. ‘Imérat-sa geall friut’, ar Guairi Goll. ‘Crét
1340] in geall?’ ar Finn. ‘Tri uinge d' ór ó chechtur againn co ceand tri
1341] lá & tri n-aidchi,’ ar Guaire. Ocus is amhlaid do bí
1342] Find Bán as é an treas fidcheallach as ferr do bhí isin Féin
1343] h-é .i. Finn mac Cumaill & Diarmaid o Duibhne & Flaithius
1344] Faebrach gilla na fidchli. {F§}Ocus ro raid Oisin so and:
    1. 1345] Flaithius Faebrach gilla Find
      's é is ferr ro imred fithchill,
      1346] nocha tarraid ar clár beirt
      lámh budh áille ica h-imbert      §

¶ 105


1347] Ocus do imredar an dias-sin re trí lá , & ní ruc Guaire
1348] én-chluichi rissin, & do thuit a gheall uadha, & tucastar ail &
1349] aithis ar an óclach ele, & adubairt nár' ghilla a n-gillaighecht
1350] h-é, & nár' óclach i n-óclachus & nár' ghaisceadach a n-gaisced.
1351] Ocus tócbus Finn Bán in láim, & tuc dorn do Ghuaire co tuc
1352] trí cláir-fhiacla asa charpat uachturach & tri fiacla asa charpat
1353] ichtarach. Ocus do tarla ina luighe (ar) chlár na fidchle.
1354] Indister sin (don rígh-feinnid), & adubairt Finn Bán (cona
1355] mhuintir do mharbad). ‘Dom bhréithir’, ar Oisin, ‘ní muirbfider,
1356] acht ra(chaid i m-breith) Cáilte & Diarmata í Dhuibne & Fher(gusa
1357] Fínbeoil) (.i.) {folio 168b} ollaim na Féinne, duit-se, a Fhinn’.
1358] Ocus rucsat an triar-sin a m-breith .i. áit a comraicfisi & gilla
1359] Finn Bháin tabair-si dorn dó, & rachaid ascaidh duit-si leis
1360] sin .i. uingi d' ór ó gach tháisech Féinne d' fiannaib Eirenn;
1361] & do-rónad síd amlaid-sin acu.
1362] Ocus a cinn fichet bliadan tángamur gu Caill Coimhéda
1363] i crích Ua Tairrsid Laigen, risa raidter Druim Criadh isin
1364] tan-so, & do-chuadar an Fhian do sheilg, & do fhacbhatar óclach
1365] don Feinn ac coiméd in bantrachta dar' bho comainm Garad

p.39


1366] mac Morna, & is amhlaid do bhí Garad annsin 'ar techt urmhóir
1367] a aeisi, & 'ar marbad a bhráithrech acht becan namá.
1368] Ocus adubratar na mná ris-seom: ‘Maith, a anum, a
1369] Gharaid, in áil let-sa fidchell d' imirt frinne?’ ‘Ni h-áil immorro’,
1370] ar eisium. ‘Cidh ón?’ ar an bantract. ‘Laithi n-aen do bámar-ne
1371] ac Tulaig na Rígh & ag Loch an Eoin a cuiced Connacht’, & do
1372] innis an scél dóibh, & is é so é, a naemh Pátraic. Ocus adubairt
1373] ben dibh: ‘nách uime do fácbhadh Garad inar farrad-ne
1374] do dhénam theined duin & d' imirt fidchle rinn, uair do-chuaidh
1375] ara lúth & ara lámach, & loighi aeisi {SG 124}dho in loighi a d-tá.’
1376] ‘Darm' bréithir’, ar Garad, is glor ban m-bidhbad sin, & gidh
1377] fada do beinn-si a coimhlenmain na Fénne nírsat carait bunaid
1378] fa deredh iat. Is annsin ro addá theinid moir isin m-bruidin
1379] & ro dhúin na secht n-dorais bai uirre, & táinic féin amach &
1380] tuc a airm leis, & adubairt riu-san an sen-rann:
    1. 1381] A mna áilli Fénne Finn
      imridh-se féin bhur bh-fhidchild,
      1382] sib-si sósar in rígh ghlic
      misi senóir, sean m' imeirt.
    2. 1383] Bruth aeisi orm snas ar sin
      an comhaes re bhar n-aithribh,
      1384] is áithe cach n-delg as só
      níchom-aeis ar comh-chluicheo.
    3. 1385] Cumain lim lá ag Loch an Eoin
      ni maith senóir gan sein-sceoil,
      1386] do tarmairt ar n-ár uili
      tre imarbháigh én-chluiche.
    4. 1387] Do bí Guaire gilla Finn
      ag fáith-imirt ar fidchill,
      1388] ocus Finn Bán mac Bresail
      da tarla dóibh imresain.
    5. 1389] Dob ferr d' im(ertach) Finn Bán
      iná Guaire a Glaiss berrán,
      1390] ruc Finn Bán cetra cluichi
      ní ruc Guaire (acht én-chluiche).
    6. 1391] (Fásaid ferg mór) a n-Guaire
      re mac Bresail brat-uaine,
      1392] do-ráidh olcc (daririb ris)
      (tré)na beirt n-dírig n-dílis.
      7. {folio 168b2}
    7. 1393] Ba mór imnairi Fhinn Bain
      is tócbaidh gu luath an láimh,
      1394] gur' ben tar bél Guaire gloin
      dorn ó mhac buadach Breasoil.
    8. 1395] Eirghit suas an Fhian amra
      fhial oscurdha fhír-chalma,
      1396] saeth leo gilla na flatha
      do bhualad tré droch-fhatha.
    9. 1397] Eirghit suas fianna Find bháin
      is fian meic Cumaill d' én-láim,
      1398] fiann Cáilti, fian Conáin chain
      fian Oisín, fian Fherdhomhain.
    10. 1399] Ergid a l-los gaiscid gloin
      fiann Find fein, fian Mail Enaigh,
      1400] fian Duib Drumann a Ros Guill
      fian Guill ocus fian Irguill
    11. 1401] Is ann adubairt Find féin
      dech amuich, a meic mhóir-tréin,
      1402] cidh 'ma fuil ferg na Fénne
      crét adbar a coiméirghe?

      12. p.40

    12. 1403] Guaire do ghilla-sa, a Fhinn
      óclach do bhi fot fhidchill,
      1404] ni maith in t-adbar da fuil
      a marbad do mhac Breasuil.
    13. 1405] {F§}Gabar mac Bresail cen brath
      ar mac rechtaire Temrach
      1406] baeth do neoch cemad tren-fer
      marbad gilla in righ-féinded      §
    14. 1407] Gabhthar mac Breasail, ar Finn
      ná gabhthar comha da chinn,
      1408] ní ba comairce dhó dhe
      Diarmait, Oisín, ná Cáilte.
    15. 1409] Dar do láimh, a Fhinn gu n-glóir
      dar h' uaisli is dar h' onóir,
      1410] ní muirbhfither mac Breasail
      ó tarla 'na imreasain.
    16. 1411] A athair, oiris 'gut chéill
      a mheic Cumaill, ar Oiséin,
      1412] breth dírech as dú do fhlaith
      is ní briathar bhaeghal-bhraith.
    17. 1413] Gidh sinne no beth gan chosc
      dit-sa dlegar ar tecosc,
      1414] tabair fod déid fis do mér
      na beir luaith-breith ar leith-scél.
    18. 1415] Gabhthar Faelchu mac Fir Chruim
      gilla meic Breasail barr-truim,
      1416] mad do marb-san Guaire glan
      marbhthar lat-sa féin Faelchad.
    19. 1417] Tiaghmait i n-degaid Fhinn Bháin
      ó mac Cumaill einech-náir
      1418] co tucsam mac Breasail lenn
      co righ-fhéinnid Fían Eirenn.
    20. 1419] Do fhiafraig Find d' Finn aili
      Find mac Cumaill Almhaine,
      1420] créd 'má raibhi do Ghuaire
      ar n-imthecht ar n-anbhuaine?
    21. 1421] Guaire do ghilla-sa, a Fhinn
      bachlach do bhí fat fhidchill,
      1422] táinic tri maitne muichi
      rom-greannaig fa én-cluichi.
    22. 1423] Rucus cetra cluchi annsoin
      ar Ghuaire mac Beobeartoigh,
      1424] rom-loisc in uair fa lonn leis
      tre fheirg ocus tre aitheis.
      23. {SG 125}
    23. 1425] Do-rat orum aithis tenn
      a fhiadhnaisi Fhian Eirenn,
      1426] nír' bhám gilla, nir'bam laech
      tan ba h-airc nír 'bham óclaech.
    24. 1427] Tócbhaim mu láim n-dirigh n-deis
      nocha n-dernas ann eisleis,
      1428] do-radus dorn dara bhél
      ni innisim acht fír-scél.
    25. 1429] Bennacht don láim do-rat dó
      ar Oisín, ní h-im(argó(,))
      1430] do gilla-sa, a Fhinn na fledh
      ní gan fath(adh do buailed).
    26. 1431] Muna maithi in dorn co daith
      ícfaither rit, a (ard-flaith),
      1432] rot-fia screabal óir gach fir
      olc dia (m-bíthea gan chluinsin).
      27. {folio 169a1}
    27. 1433] Doigh damad maith let-sa sin
      a n-olc do chosc ót ghillibh
      1434] Guaire, Comán, Saltrán seng
      ag imdergadh fian Eirenn.
    28. 1435] Guaire do imderg Finn Bán
      Glas d' imdergad do Chomán,
      1436] mó gach scél Saltrán solam
      do rádh uilc re Ferdhoman.
    29. 1437] Finn mac Breasail ó Ráith Chró
      mad thuc dorn dod ghilla-so,
      1438] tabair a fhlaith na corn cain
      dorn do gilla meic Bhreasail.
    30. 1439] Beir mo bennacht, eirg dot thoigh
      ar Finn re Finn mac Bresail,
      1440] luach a n-dubairt Guaire féin
      dligid sár-briathar sár-béim.
    31. 1441] As í ascaidh iarruim ort
      a flaith na fian faebhar-nochd,
      1442] narub bés ó aniu cu bráth
      gilla d' fhuigeall re h-óclach.

      32. p.41

    32. 1443] Tucsam lughi lámh do láim
      fian meic Cumuill einech-nair,
      1444] nach lémadh beith a b-féin Fhinn
      gilla nach tibhredh uirrim.
    33. 1445] Misi as gilla dháibh anocht
      orraim uaim dhaibh, a bhanntrocht,
      1446] tucus form bréithir theglaich
      nach trotfainn re h-ingenraidh.
    34. 1447] Gidh cian do bheimís male
      a bhanntracht Finn Almaine,
      1448] cein bus cumhan lim rem lá
      ni imér-sa ribh, a mhná.

¶ 106


1449] ‘Ad-rae buaid & bennacht, a Cháilti’, ar Pátraic, ‘is maith
1450] an fis & in forus-sin do innisis.’

¶ 107


1451] Ocus do éirghetar in slógh rompu do Carnd na h-Airmi,
1452] risi n-abar Carn Fraeich meic Fhidhaigh isin tan-sa,
1453] , & táinic Pátraic suas isin cnuc. ‘Maith a anam, a
1454] Cháilti’, ar Pátraic, ‘ar' chreideabair-se do ríg nime & talman,
1455] nó an fetubair a beith ann etir?’ Frecraidh Cáilte sin: ‘ro fitir
1456] in flaith-féinnid’, ar Cáilte, ‘ór ba drai & ba fáidh & ba flaith
1457] é, & do thuicemar-ne uili cu raibhi Dia ann tré urchra n-oidche
1458] ad-conncamar’. ‘Crét an urchra-sin?’ ar Pátraic. ‘Teg(l)ach mór
1459] bái ag rígh Eireann ac Cormac mac Airt, deich fichit mac ríg
1460] bá sedh a lín, & ní bái duine díb-sin acht mac rígh & ríghna,
1461] & ni tabrad duine dib-sin ben acht ingen righ & righna
1462] & ac Ros na Rígh fria Te(mhraig) anorthuaidh no bítis.’
1463] ‘Crét in ros éisein?’ ar Pátraic. ‘Ros Cailledh’, ar Cáilte, &
1464] míle do cenél gacha crainn ann. & do bhí ríg-bhruiden romór
1465] ann ag na macaibh rígh sin, & ní déntai acht a cuid do thidlacad
1466] o Themhraig dóib, & do bádar iar n-ól & iar n-áibnes
1467] adhaigh ann, & ro déirget a n-imdaidhi dóibh, (& d)o bádar
1468] ann re h-edh na h-oidhchi-sin.

¶ 108


1469] Is annsin (tái)nic prímh-rechtairi na Temrach .i. Binde
1470] (Bóinde) d' agallaim mecc rígh Eirenn do bhí isin bruidin, (&
1471] ro dhéch) {SG 126}uime in tech, & is amlaid do bátar, {folio 169a2} & siat
1472] marbh uili, & do thuicemar assin go raibi in
1473] fír-Dhia forórdha ann .i. in nech aca raibe comus & cumachta
1474] orainn uili. Ocus at-bert Cáilte:
    1. 1475] Baili na ríg, Ros Temhrach
      ann ba meinicc mór-theglach,
      1476] ba h-imdha sluag is groigi
      ar a thaebh go tonn-ghlaine.

      2. p.42

    2. 1477] Deich fichit mac rígh ba ráin
      do bí 'san teglach trom-náir,
      1478] an coimlín cétna do mnáibh
      do bhí 'san tulaig thonn-bháin.
    3. 1479] Ni faca urchra mar soin
      a Pádraic uasail idhoin,
      1480] iar n-dul uili as male
      in slóg do bí i n-én-bhaili.

¶ 109


1481] Ocus do h-adlaiced isin tulaig-sin na deich fichit fer & na
1482] deich fichit ban sin, conid Cnoc an Áir ainm in chnuic ó sin alé,
1483] & dála na cailledh a rabatar ro shluic an talam fana comair in
1484] ros uili, & ro thuicsem ríg nime & talman trít-sin, ar Cáilte.

¶ 110


1485] ‘Ad-rae buaid & bennacht, a Cháilti’, ar Pátraic.