Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Tochmarc Moméra

Author: Unknown

File Description

Eugene Curry

Electronic edition compiled and proofread by Beatrix Färber

Funded by University College, Cork

1. First draft.

Extent of text: 2850 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork
College Road, Cork, Ireland.—http:www.ucc.ie/celt

(2014)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G302024

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.

Notes

The original title used by O'Curry is Tochmarc Monéra, The Courtship of Monera. The tale is however usually known as Tochmarc Moméra, The Courtship of Momera.

Sources

    Manuscript source
  1. Dublin, Trinity College Library, MS 1318, col. 341; olim H 2 16, or Yellow Book of Lecan, Catalogue of the Manuscripts of Trinity College, Dublin, compiled by T. K. Abbott (Dublin 1900) 329. Digital manuscript images are available on ISOS (www.isos.dias.ie).
    Edition/Translation
  1. Eugene Curry (=Eugene O'Curry) (ed. and trans.), The Battle of Magh Leana together with The Courtship of Momera (Dublin: Celtic Society, 1855) 152–167.
    Literature
  1. Kenneth Hurlstone Jackson (ed.), Cath Maighe Léna, Mediaeval and Modern Irish Series 9 (Dublin 1938).
  2. T. F. O'Rahilly, Early Irish history and mythology (Dublin: Dublin Institute for Advanced Studies, 1946).
  3. Sharon Arbuthnot, Cóir anmann: a late Middle Irish treatise on personal names, vol. 1: Part 1, ITS 59 (London: 2005) 65–66.
    Internet availability of O'Curry's edition
  1. See http://www.archive.org
    The edition used in the digital edition
  1. Tochmarc Moméra. Eugene Curry (ed), First edition [xxiv + 196 pp. v: Contents; vii–xxiv: Introduction; 1–149 Cath Mhuighe Léana / The Battle of Magh Leana; 151–167 Tochmarc Monéra / The Courtship of Monera; 168: Erratum and Addendum; 169–175 Appendix 1 (Genealogical Tables): 176–187 Appendix 2 (On the Irish Law of Tanaisteacht): 189–196: Index.] Celtic Society Dublin (1855)

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

The text covers even pages 152–166. All editorial introduction, translation, notes and indexes have been omitted. Names and words initials beginnning a sentence were capitalized. The English translation is available in a separate file. Text supplied by the editor is marked sup resp="EOC"; that supplied at CELT sup resp="BF".

Editorial Declaration

Correction

The text has been proofed twice.

Normalization

The electronic text represents the edited text; O'Curry does not mark expansions in his edition.

Quotation

Direct speech is marked q.

Hyphenation

Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break or line-break, the page-break and line-break are marked after the completion of the hyphenated word.

Segmentation

div0=the tale; div1=the section. Lines are numbered according to the lineation of the printed text. Poems are treated as embedded texts, with line-groups and lines marked.

Interpretation

Names of persons (given names), and places are not tagged. Page breaks are marked pb n="", line-breaks are marked lb n="".

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the section.

Profile Description

Created: The recension was copied by Gilla Isa Mac Firbis, an Irish scribe, based on older materials (1391)

Use of language

Language: [GA] The text is in late Middle Irish.
Language: [LA] One formulaic word is in Latin.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G302024

Tochmarc Moméra: Author: Unknown

{ms column 341}

p.152


1] Fecht n-oen d'Eogan Taidlech for faithche baile a athar
2] fesin, Mogha Neit, hic Raith Airthir Femin. Nir ba cian dó
3] con-accai tri maccoemu chuige and hi cend na faigthe. ‘Ron
4] bendachut do choengnima a maccoim’, ar siat. ‘Rob shamlaid
5] duibsi a macu’, ar esium. ‘Is oebind duit’, ar iat. ‘Is oebind
6] ecin’, ar se. ‘Libse bar cuid don oibnes hisin’, bar Eogan.
7] ‘Nach fitir cid tusa, a meic’, ar iatsom, ‘in toebnius fil anán
8] duit’. ‘Ni fil lium a fhis co se’, ar sé. ‘Fil a fhis acainde duit’,
9] ar na meic: ‘Dá ainm bátar fort cus andiu; biaid in tres
10] ainm fort anossa; acus amensat do shil ar Erinn, edhon, gebaid
11] do shil ar Erinn, acus ni genastar duitsiu co n-gebut; daig ni
12] faigbesu céli no cu rois sruth Ebhir i n-Espain; acus corub
13] and ro gebasu celi; acus iseadh isidhe ingen rig Espaine; acus
14] co m-bera sidhe duitsi cethrar clainde, acus conbia laech dib,
15] acus mescuidh a shil for Eirinn feib atrubramar fecht n-aill
16] rias trathsa. Acus biaid laech dib acus bid buaid laich dib,
17] imorro. Acus beit dá choemrigain, shuaichinte, shainemla dibside;
18] acus ba seadh a n-anmanna in cethrair sin, edon, Ailill in mac
19] bad sine dib; acus bid Coemell ingen Eogain bus nesa dó; acus
20] bid Lugaid bus nesa diseni; acus bid forrimda lechta laech


p.154


21] leside; acus budead fothhlucc bruinde bias fadeoid and, Scothniam
22] ingen Eogain. Acus ardaisin for a cend, edon, da
23] h-iarraid, a mucha lai acus laithe ambarach’. ‘Canas tanic
24] duibse fis fair sin, a macu,’ ar Eogan. ‘Ni annsa. Tri meic Anntipater
25] in Druad sinde a h-Espain. Acus amsoi séic for a
26] rus fis feib do chuaid fair. At-cuas don rig, edon, ro innis dó.
27] Acus is annsin adbertsom: dó dam Ahaid, edhon, a Fhathaid,
28] for esium, ar Eber, ar rig Espaine, acus iarfaid dam don
29] Druid can cuan, no cenel, no ciniud, no cland don fir do bera
30] an inghen m-bic ucut fil for m'fhiadhnaise, edhon mo ingen fen.’


31] ‘Is and do chuadusa, acus asbertas fris in Druid faitsine
32] do denam don rig fo dala a ingeni; acus amsae in Druid i formna
33] a fessa; acus ro faillsiged do comad a h-inis Cesrach cele
34] a ingine, edhon, a h-Eirinn. Cia fuath fir a h-Eirinn dia tibrindsea
35] m'ingen ar Eber. Conticfa fer amra, ar in Druid,
36] a h-Indse Mac Milid, dot shaigid; acus ro gabsat secht sen
37] tricha dec ar fhichit in indsi niam ad buileat. Cesc contiucfa,
38] ar Eber. In uair rachaid [techta] uait ara cheand, ar in
39] Druid. Cuirsi techta for a chend, ar Eber fris in Druid,
40] co h-airm hi fil in maccoem gellai. Ro chuir an Druid a tri
41] meic acus ba sead a n-anmannaside, edhon Fathe, acus Fis,
42] acus Firinne. Is andsin adbert in Druid rinde techt ar do
43] chennsa; acus tair lind a mucha laei ambarach, acus na
44] cluineadh sochaide uaid, acus na cluined tra side, ingen Echach,
45] do mathair, daig nit leicfea for tonnaib mara dia cluined’.


p.156


46] ‘Eirgid, a macu, feib theit cach, isin dunad n-dermair sin anund,
47] co mucha laei imbarach, acus tucubsa da bar saigid fri dumachaib
48] deridh laei’. Do chuatar isin dunad, acus buisium ara
49] clesaib cluithe muige co dered laei. Luid iarsin co h-airm i
50] m-batar na maccoeim. Batar ann co mucha lai, acus ro
51] gabsat na meic lama fair um dula leó. Teit in mac ar fert
52] fodmaige acus tiagait na meic ele 'na dhegaid, edhon meic in
53] Druad. ‘Maith a meic’, ar siat, ‘in tici i-lleth ro gellais’. ‘Regat
54] ecin’ arse. ‘Cia lin ticfa’, ar siat. ‘Ni raga acht
55] mise acus mo cúic comalta sund; Ut, acus Oenara, acus
56] Fiacha Suighthi mac Feidlimidh Rechtaid, acus Aiglend, mac
57] rig Osraige, comalta ele dam; acus iarsin Magur mac rig
58] Descert Erenn, diatá Gleann Maghair indiu; acus Gaiscedach
59] mac rig Iarthair Mumhan, comalta ele dam; acus Tigernach

p.158


60] mac rig Connacht, comalta éle dam; acus Mosad mo gilla,
61] diatá Magh Mosaid’.


62] Amsoi for set co h-airm a m-boi long na macoem, acus is
63] ann boiside i n-Dun na m-Barc a n-iarthar Erenn. Amsoi
64] set rompu ar muncind mara a nonbar maccoem. Lotar an
65] oidche sin co h-indsi na faircsina. Is aire dno, adberar inis
66] na faircsina riaside, uair it cither esti Eirinn acus Espain.
67] Confoiset in aidche sin isin oílen sin. Adbert in rig isin
68] maidinsin ris in druid: ‘Finta duind imthus na maccomem do
69] chuatar uaind for muncind mara’. ‘Ro fiarsa ón duitse sin’
70] ar se; ‘iss anné {ms column 342} tancatar ar fecht, acus confebut anocht in
71] Espain’.

    1. 72] 1] Is eat tanic ar fecht,
      73] 2] is cain tarthat a tuidecht;
      74] 3] conlethfa a sil ar Magh Fháil,
      75] 4] fir confoi anocht in Espain.


76] Do chuatar na luing iarsin, acus roiset co calad Espaine.
77] Bui frestal acus frithailem forra, acus rucad co dunad rig
78] Espaine, [iat] edhon co Tor m-Breogain i n- Espain. Ro feradh
79] fáilte min, muinterdhai friu. Ro freslait acus ro frithailit
80] iat. Tucad nua bid doib acus sean leanda. Batar in oidchesin
81] ann, acus nir h-imráided riu in chaingen fo n-dechatar,
82] acus dno, nir imraidset ri nech. ‘Maith a mic’ ar Fiacha
83] Suighthi
, ‘a Eogain, dia n-abarthar fritsa tabairt na mna,
84] tiagar uaitse d'agallaim in druad, acus gelltar seoit do, acus
85] maine, acus abrad na fil sén fessi co cend m-bliadna ann; co
86] rabum ic decsin na h-ingine co cend m-bliadna acus co fhindam
87] bes in tire aneóil i tancamar’. ‘Fata liumsa sin, a gilla’, ar
88] Eoghan. Imbaid batarsom uime sin conacatar techta in rig


p.160


89] chuca. ‘Maith a maccoema’, bar na techta, ‘cuin do gentaisi
90] in ní risi tancubair’. ‘Ni h-acaind ata a fuirech itir’, ar
91] Eoghan, ‘acht in uair bus accobar las in righ’. Is annsin do
92] chuaid a theachta co airm irrabe in ri, acus ro indis dó frecora
93] in moccoeim fair. Is annsin ro iarfacht in ri don druid ro
94] bui ina fharrad, cuin bud maith sén fessi doib. ‘Issí mo chabuis
95] [ar an druid] na fuigeb doib sén is ferr ina nocht; tiagam
96] isin tech i tatt na maccoeim’. Do chuaid in ri acus maithi
97] Espaine uime, isin tech irrabutar na maccoeim; acus iarfacht
98] a cenel uile dib; acus iarum ro innisetar dó mar ta romaind
99] anuas. Is andsin do ronad a lám acus a lepad. Acus ni ro
100] chuinchit seoit no maíne fair. ‘A maccoemu’, ar in rig, ‘da
101] tissed bar comlinsi chugamsa do chuinchid seot, no maíne, no
102] indmais, do beraindsi duib; acus maithbet a tinnsccra, acus a
103] tochra na h-ingine ut duib’. Is andsin do cuas is in sluaigtech
104] na sochaide, acus ro gabad fledhol acus tomaltus leo, a cornaib
105] ilbreca, ecoir, acus a h-escraib forórdaib, acus a cuachaib
106] findruine, uair ba breth cach briathar doib. Ro dergit
107] iumdada sainemla doib, acus do chuatar ina n-imdadaib, acus
108] na lepthaib; acus ro chanaid a ciuil acus a nairfitidh doib.
109] Batar ann ina n-imdadhaib cor lín grian tulcha acus tuaithebra
110] Espaine. Batar ann tri la acus tri h-aidche. Aeibnes
111] acu cach la, ol cach n-aidche. Ni cind tri laa co n-aidche, ro
112] dailit seoit, acus maíne, acus indmasa, don ingein. A n-imthus
113] o sen amach nocon ed do berar for aird; acht batar co cend
114] m-bliadna i n-Espain. Sruth for lar Espaine, Sruth n-Ebir
115] a ainm; acus cach sechtmad bliadain tic innti-sene bradan
116] o diamraib na n-dul, acus oland tritside. Ocus is andsin adbert
117] in Druid cedna [fris in ingin]: ‘Indiu atá i n-dán a fagbail
118] in ni dia mbia in tres ainm ar thfher ácus ar do cheli. Acus
119] eirg do chum in trotha indiu, edhon, Srotha Ebir; acus indiú
120] ata i n-dan in bradan do thuidecht and; acus secht m-bliadna

p.162


121] cur indiu tanic. Ocus gabar acutsa h-e, acus ben a olann de.
122] O ra buí Ligbratach ingen rig Espaine sund, acus ceithre bliadna
123] aturra sin acus t-athairse,’ acus dixit —
    1. 124] Erig don t-sruth, a ainder,
      125] con ciuclastair in chaingen,
      126] co tibre ass tlacht cen meth,
      127] bid de bias Eogan Taiglech.


128] Amsoi do cum in t-srotha, acus da ronad airceist accu ar
129] in m-bradan gur gabadh leo h-e, acus ro benad de in tlacht
130] bui fair, co n-dearna sí brat dia fir don olaind boi ar in
131] m-bratan, acus batar na h-uile dath ind isin brat sin. In
132] lathi congebedsom in brat uime, in dath do aidbistea don fir
133] bui ina farrad, ni h-e ro taispenta don fir bud nesa dó sein.
134] Is andsin fegais in ri fair, acus in inbaid ro fheg, toidliges uile
135] h-e itir ect [chucht] acus erred. ‘Dar m-brethir’, ol in ri, ‘is
136] comthoidlech ria brat uile Eogan anossa’. ‘Cian ota i toicthi
137] acus i tárrngaire’, ar in drui, ‘in t-ainm sin do beith fairsium,
138] acus biaid fair no go fadba bas acus aiged, edhon,
139] Eogan Tóidlech, acus bid ainm iartain dó Eogan Fideach’.


140] ‘Mithid lemsa’, ar in mac, ‘dul dom crich acus dom orba
141] acus dom ferann’. ‘Eirg a mic’, ar in druid, ‘for muncind mara.
142] Cain ternais, acus ata th'athair for do chind ina fhlathius; acus
143] beir do banceli, acus ni bethi acht nai n-aidche i n-Erinn in
144] uair beras in gen fil fo bruinde, acus bid lan beoil fer
145] n-Erenn de’. Tucait seóit acus maíne acus indmasa doibsium.
146] Batar ann co mucha laei acus lathi iar na barach. ‘Tanic
147] nert don sheon acus don t-solaid’ adrubairt in druid riu, acus
148] amsoiset ina longaib, acus ro linait sé longa leo. Ocus tainic
149] in Druid cuca ic dula ina longaib, acus tuc a ucht ar in luing
150] irroibe Eogan, {ms column 343} acus atbert fris: ‘Bid mor fich caich riut isin


p.164


151] crich h-i tegi, daig ni lecfise Ere do neoch, acus ni lecfea
152] nech Eire duit. Acus ros roindfithi edruib hi’.


153] Tancatar fairend se long lais, do neoch bui for a chur fen
154] acus far a thuarastal. Conid ann gabsat h-ic Dun Chorcan a
155] n-Iarmumain. Amsoiset iarsin h-i tír, acus ro h-indised
156] fo Eirinn a torachtain. Acus ba rig Erenn for a chindsom
157] Cathair Mor; acus iarsin tra ro faided techta uad d'ácallaim
158] rig Erend, acus ro cuinced crich uadib fair. ‘Do bersa
159] inad duine dó i coiced Condacht, acus do ber da dhun dó a dá
160] choiged Muman’. Conid annsin tucad Dubthelach do i coiged
161] Conri, acus tucad Druim n-Ard do h-i coiced Condacht; acus
162] tucad Telach in t-Sloig do hi n-Uibh Liathain. Tanic Eogan
163] iarum dia fegad na n-inad tucad dó, acus gabais doeta
164] h-idan acus lamanda in ingen, acus ruc mac sainemail; acus
165] adrubairt in Druid: ‘bid oll n-daile do bera ar na crichaib
166] uimme’. Acus ro baisted a srothaib druidechta, acus tucad
167] Ailill fair, acus bai fortormach anma fair iartain. Acus
168] do roacht a athair fen, acus ro gabad leosom in dunad acus
169] in degarus do thochul. Acus rucad in mac co dunad a matar-som
170] fen acus a athar. Acus ro benad lesium in fhidbaid i
171] comfocus dó, gu ra tochlad leis in talam di. Acus ba bec
172] leisiom fuirmed allam na laech co m-beth fuirmed a cos mar
173] aen ris; conid é scrudan aicenta fuairsium, fecca do thabairt
174] ar na fedaib bui i llamaib na laech. ‘Is hi ar cobais


p.166


175] chena’, ar mac in Druad, ‘is indiu atait t-anmanda uile fort:
176] dona Feccaib ut tucad ar na fedaib acut, bad Eogan Fidfhecach
177] de. Acus do gentar let na tri dúine tucad duit, acus
178] Fidfeccai ainm cech dúine dib, acus congeba leth Erend uile
179] leo’. As lir tuirem a scel o sin amach.


180]
Conad tochmarc Moméra ingeine rig Espane d'iar foí re
181] h-Eogan Toidlech, ocus genemain Aililla Oluim indsin.