Electronic edition compiled by Beatrix Färber, Mavis Cournane, Audrey Murphy
Funded by University College, Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project
3. Third draft.
Extent of text: 3890 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G302011
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
Hardcopy copyright lies with the School of Celtic Studies (Dublin Institute for Advanced Studies).
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents pages 312 of the volume.
Text has been checked and proofread twice.
The electronic text represents the edited text.
Direct speech is not marked in the printed edition.
Hyphens have been inserted after mutated words with h- in anlaut and after nasalisation. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, the page-break is marked after the completion of the hyphenated word. Hyphens before line-breaks have been eliminated, with the words written in full before each line-break.
Macrons have been replaced with fadas, where necessary.
Personal names and place names have been tagged.
Created: By (an) unknown Irish monastic author(s). The story belongs to the Old and Middle Irish period. Date range: c.7001100?.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Mavis Cournane (ed.)
Audrey Murphy (ed.)
Audrey Murphy (ed.)
Desmond Durkin (TITUS Project) (ed.)
1] Rí amra ro boí for Laignib .i. Rónán mac Aeda, & Ethni ingen
2]
Chummascaig maic Eogain do Désib Muman na farrad. Co
3]
rruc mac do .i. Mael Fothartaig mac Rónáin, mac is amru
4]
tánic Laigniu riam. Is immi con-éirgitis fri dála & dúnada &
5]
cluichi ocus céti & tressa ocus díbircthi. Ba hé menmarc a n-ingen
6]
ocus lennán a n-ócban uli Maíl Fothartaig.
7] Marb a máthair. Baí Rónán cen mnaí fri hed cían.
8] Cid na tucai mnaí? or a mac. Ropad ferr duit ben it
9]
arrad.
10]
Ad-fiadar dam-sa, ol Rónán, a-tá ingen chóem la h-Echthaig
11]
(.i. rí Dúin Sobairche an-túaid).
12] Nida céili ingine ém, or in gilla. Nach ben forusta do-bére?
13] Ba córu lim duit ol-dás scintline ingine.
14] At-rós a thairmesc, co n-dechaid coro foí lee a-tuaid ocus
15]
conda tuc lais i-lle. Do-chóid Mael Fothartaig immorro co
16]
mbaí ar cuairt i n-desciurt Lagen. Tic-si a-túaid.
17] Cade do mac-su, a Rónáin? or sí. Ad-fiadar dam-sa a-tá mac
18]
maith lat-so.
19] A-tá immorro, ar Rónán, mac as dech fil la Laigniu.
20] Congarar dam-sa didiu, conom ragba ocus co rragba mo
21]
muntir ocus mo maíni ocus mo séotu.
22] Do-raga immorro, ar Rónán.
23] Tic-side iar sin ocus feraid fáilti móir frie-si.
24] Rot bia grádugud, or in gilla. A n-at-chotfam-ni do Sétaib &
25]
maínib, is duit ragas ar grádugud Rónáin.
26] Is maith lim-sa, or sí, mo les do dénam duit-siu.
27] Ócben chóem ina h-inaltus-si. Ros faíd chuci fo-chÉtóir dia
28]
athchungid (.i. Maíl Fothartaig). Níro lam ind ócben a rád, ná
29]
ros marba Mael Fothartaig, coro báig-si frie a cend do béim di
30]
acht mani aprad. Fecht and baí Mael Fothartaig oc imbirt
35] Cid ass áil duit-siu do rád? ar Congal frisin mnaí.
36] Ní dam ass áil, or sí, acht do ingin Echach rop áil Mael
37]
Fothartaig na cardess.
38] Ná h-apair, a ben, or Congal. Bia marb dianat chluine Mael
39]
Fothartaig. Do-gén-sa do les-su féin fris-seom chena, mad áil
40]
duit.
41] At-beir ind ócben frie-si.
42] Is maith lem, or si-si, ar ro-léma-su a rád ind aithisc acht co
43]
comrís féin fris; ocus déna mo les-sa iarum friss.
44] Do-gníther. Foid ind ócben leis .i. la Mael Fothartaig.
45] Maith tra, or si, ní dingne-su mo les-sa a fecht-sa. Is ferr
46]
let in fer ucut t'oenur. Bet marb-so dano lim-sa.
47] Feccaid in ben laa n-and ic coí fri Male Fothartaig.
48] Cid daí, a ben? or sé.
49] Ingen Echdach oc báig mo marbtha frim, olsi, uair nach
50]
dénaim a lles frit-so, co comairsed frit.
51] Dóich dano, or sé. Ní sechbaid duit, or sé, ro gabais chom-
52]
mairchi. Dianom bertha-sa, a ben, or sé, i cualchlais tened fo
53]
thrí co ndernad min & luaith dím, ní chomraicfind fri mnaí
54]
Rónáin, cid ed nomm ainsed airi sin uile. Regat-sa dano, or sé,
55]
for a h-imgabáil.
56] Luid iar sin coícait laech co m-baí hi crích Alban. Fo-geib
57]
fálti móir la ríg n-Alban. Coin le[s]-side fri míla maige, coin fri
58]
muca, coin fri h-aige. Nos marbtais immorro Doílín ocus Daithlend
59]
cach toffond ar úair ar a m-bélaib-side .i. dá choin Maele
60]
Fothartaig. Cach cath ocus cach immarec no maided re ríg
61]
Alban, is Mael Fothartaig nod mbrissed.
62] Cid so, a Rónáin? or Lagin. In tussu ruc Mael Fothartaig
63]
as tír? Beat marb-so lin-ni mani thora a-ridisi.
64] At-fiadar dó-som ón; do-thaot-som an-air a-ridisi.
65] Is ed do-rala an-air, do Dún Sobairchi. Ferthair fáilti mór
66]
friss. Is olc duit-siu, a Mael Fothartaig, nác[h] ruí fri ar
67]
n-ingin-ni. Is duit dos-ratsam, ocus ní dont Senaithiuch ucut.
68] Olc ón immorro, ol Mael Fothartaig.
69] Do-tháet Mael Fothartaig co Laigniu, ocus ferait fáilti móir
70]
fris. Foid ind ócben chétna leis.
71] In fer uait dam-sa, or ingen Echdach fria sétchi, nó bás fort
72]
béolu!
73] Ad-fét-side do Mael Fothartaig.
74] Cid do-gÉn friss so, a Chongail? or Mael Fothartaig.
75] Tuc a lóg dam-sa, or Congal, ocus dingébat in mnaí dít
76]
connáchat imráidfe etir.
77] Rot bia mo ech cona Srian ocus mo dechelt, or Mael Fothartaig.
78]
79] Ní géb, ar Congal, acht na dá choin, co rraib mo Selb forru
80]
na-mmá.
81] Rot biat, or Mael Fothartaig.
82] Airg-siu ám i-mbárach, ar Congal, co m-bé oc Buaib Aífe
83]
oc taffond.
84] (Bae Aífi .i. clocha filet la tóeb int Sléibe. It cosmaile fri bú
85]
finna do chéin. For aífe int Sléibe a-taat.)
86] Eirg-siu didiu co rrabais oc mílruth and. Ocus dálfaid in ben
87]
a ssétchi chucund, ocus no cureb-sa dít.
88] Ba fír són. As-bert a sétig frie. Ba fota lee co matain. Do-llotar
89]
arna-bárach ina n-urdáil. Co n-accatar Congal ar a ciund.
90] Cia leth so, a dorman? or sé. Ní maith duit imthecht
91]
t'oenur, acht mani[d] dáil fir no théig. Eirgg dot tig, ar sé,
92]
ocus beir miscaid.
93] Luid Congal lee coa teg. Co n-accatar cuccu do-ridisi.
94] Amein, ar Congal, is imdergad ríg Lagen iss áil duit, a
95]
drochben! Dianat accur-sa do-ridisi, or sÉ, bÉrat do chend co
line numbering is incorrect in text
99] Ro gab echlaisc di conda fargaib ina tig.
100] Ro-bér-sa dano, or sí, loim fola it beolu-so.
101] Tic Rónán dia thig. Do-thaet a munter ria Maíl Fothartaig
102]
is-tech. Anaid-seom a oenur a-mmaig oc mílruth.
103] Cade Mael Fothartaig i-nnocht, a Chongail? ar Rónán.
104] A-tá i-mmaig, ar Congal.
105] Fé amai mo mac-sa do bith i-mmaig a oenur ocus a lín dia
106]
tabair mathius.
107] Ro bodrais sind, or sí, oc imrádud do maic.
108] Is cóir a imrádud, ol Rónán, ar ní fil i n-Hérinn mac as ferr do
109]
réir a athar. Ár is cumma a ét immon fer & immon mnaí oc
110]
Áth Clíath & oc Clár Daire Móir & oc Drochiut Charpri amail
111]
bid a anim fessin no beth mom dágin-se, corop sám dam ocus
112]
duit-siu, a ben, ar Rónán.
113] Ní étann úam-si ám, or si-si, in sámchaire ass áil dó .i.
114]
comrac frim dot chind-so. Nocha beo-sa iarum oc gabáil fris
115]
ní bas síriu. Rom-uc-sa Congal chuci co bo thrí ó matin co
116]
n-erlós ar écin assa lámaib.
117] Mallacht fort beolu, a drochben, ar Rónán. Is gó duit.
118] At-chicera didiu comartha airi inn-ossa, or si-ssi. Géb-sa
119]
lethrand dús in ba cubaid frissa ngéba-som.
120] Do-gníth-som ón cech n-iadchi do airiuc thuli di-ssi. No
121]
gaibed-som lethrand, no gaibed-si a lleth n-aill.
122] Do-lluid-som didiu a-mmaig co m-boí oc tírad a cholptha
123]
frisin tenid, ocus Congal inna farrad. Buí in drúth Mael Fothartaig
124]
.i. Mac Glass, oc clessaib for lár in taige. Is and as-bert,
125]
ar rop úar in laa
- 126] Is úar fri cloï ngaeithe
127] do neoch in-gair Bú Aífe.
- 129] Is úar fri cloï ngaíthe
130] do neoch in-gair Bú Aífe.
131] Iss ed ingaire mada, or si-se
132] cen bú, cen nech no chara.
(.i. sech ní ránac-sa, ní thucais-siu na bú lat.)
134] Is fír són a fecht-sa, ol Rónán.
135] Caur ro baí for láim Rónáin .i. Aedán mac Fiachnai Lára.
136] A Aedán, or sé, gaí i m-Mael Fothartaig, ocus riced ní uait
137]
dano Congal.
138] Ó ro boí a druim friu frisin tenid, nod clanna Aedán ind
139]
in gaí, co rruc a rrindi triit, co tarlai ina Suidi. Oc éirgiu do
140]
Chongal dos-beir Aedán in ngaí ind co tarla trína chride. Ro
141]
leblaing in drúth. Dos-léce Aedán in gae ina diaid co rruc a
142]
inathar ass.
143] Is lór, a Aedán, immot-beri forna feraib, or Mael Fothartaig
144]
assa Suidi.
145] Sirsan dúib ám, ar Rónán, ná fuarais-[s]iu mnaí do guidi
146]
acht mo ben-sa.
147] Is truag in bréc sin, a Rónán, or in gilla, do-ratad immut,
148]
marbad d'oenmaic cen chinaid. Dar th'ordan-su ocus darsin
149]
dáil i tiag-sa .i. dál báis, ní mó mo chin-sa do imrádud comraic
150]
frie ol-daas con-rísainn frim máthair, acht a-tá ocom chungid ó
151]
thánic a tír-se, conda tuc Congal fo thrí i-ndiu for cúlu nácham
152]
rosed-sa. Ní buí cin a marbtha la Congal.
153] No bered immorro in fiach a inathar ón drúth for irdrochiut.
154]
No fencad a beolu. No thibtís ind athig. Mebul la Mael
155]
Fothartaig. Is and as-bert-som
- 156] A Mic Glais
157] timthais t'inathar inniut,
158] cid ná fetar-su náire?
159] athaig oc gáire immut.
160] Marba iarum a triur. Ructha i tech fo leith. Luid Rónán co
161]
mbuí fó chind a maic tri laa & teora aidche.
162] Luid immorro Dond comalta Mael Fothartaig, bráthair
163]
Congaile, fichit marcach co Dún Sobairche, co tartsat bréic im
164]
Echdaig do thuidecht co h-or críche ar cend Mael Fothartaig ar
165]
tabairt a ingini-seom for aithed, co tucsat a chend & cend a
166]
maic ocus a mná.
167] Is and as-bert Rónán fo chind a maicc:
- 168] 1] Is h-uar fri clóï ngaíthe
169] 2] do neoch in-gair Bú Aífe;
170] 3] iss ed ingaire mada
171] 4] cen bú, cen neoch no chara.- 172] 1] Is úar gaeth
173] 2] i n-dorus tige na llaech;
174] 3] batar inmaine laoich
175] 4] bítis etrainn ocus gaíth.- 176] Cotail, a ingen Echach,
177] is mór aichri na gaíthi;
178] saeth lim-sa Mael Fothartaig
179] do guin i cin mná baíthe.- 180] Cotail, a ingen Echach;
181] ní sám lim, cen co tola,
182] aicsin Mael[e] Fothartaig
183] inna léni lán fola.
184]Ingen Echach:
- Mo-nuar, a marbáin chúili, or si-si
185] immon-rualaid lín súle,
186] a n-do-ringénsam do chul
187] rop sí do phian iat t'athchur.
188]Rónán:
- 189] Cotail, a ingen Echach,
190] nídat mera na doene;
191] cia broína-so do brattán
192] ní hé mo maccán chaíne.
193] Is and-sin trá tánic Dond co tarlaic cend a h-athar for a
194]
brunni-si, & cend a mmáthar & cend a derbráthar. At-raig
195]
suas iar sin co tarlaic imma scín co m-buí triana druim suas iar
196]
sin. Is and as-bert Rónán.
- 197] Ro gab Eochaid oenléni
198] iar mbeith i lleind loborde;
199] in brónán fil for Dún n-Áis
200] a-tá for Dún Soborche.- 201] Tabraid biäd, tabraid dig
202] do choin Maoile Fothartaig,
203] ocus tabrad nech aile
204] biäd do choin Chongaile.- 205] Tabraid biäd, tabraid dig
206] do choin Maíle Fothertaig,
207] cú fir do-bér(e)ad biäd
208] do neoch, cid luaig no criäd.- 209] Saeth lim cúrad Dathlinne
210] flescaib tinne dar toebu;
211] ní fil ar n-aithber fuirri
212] ní sí ro rir ar coemu.- 213] Doíléne
214] acum-sa fo-rroígéne;
215] a cend fo choim cáich ar uair
216] oc cungid neich ná fogébe.
- 217] Ind fir, ind óïc, ind eich,
218] bítis im Mael Fothartaig,
219] níptís formtig caemnai neich
220] i m-bethaid a n-airchinnig.- 221] Ind fir, ind óïc, ind eich,
222] bítis im Mael Fothartaig,
223] do-gnítis cen cosc a-maig
224] fo-fertais graffaind graigig.- 225] Ind fir, ind óïc, ind eich
226] bítis im Mael Fothartaig
227] batar menci-som uaraib
228] fo ilaig iar m-bithbuadaib.- 229] Munter Mael[e] Fothartaig
230] cet lim cenptís desruithe;
231] ní maith ro gabsat oc fir
232] do-ficed a n-esbuide.- 233] Mo mac-sa Mael Fothartaig
234] diambo adba fid fata,
235] ní scoirtis cen immaire
236] ríg ná rígdomna aca.- 237] Mo mac-sa Mael Fothartaig
238] im[me]-réid Albain oraig,
239] ba laech etir laechradaib,
240] im-bered a baind foraib.- 241] Mo mac-sa Mael Fothartaig
242] ba hé cunnid na cuane,
243] eo find fota for lassair
244] ro gab adba co n-uare.Is uar.
245] Iar sin trá bátar Lagin im Rónán ocon cháiniud. Roíntir
246]
Rónán dar a ais. Tiagair for tairr Aedáin ocus air-gabthair la da
247]
mac Mael[e] Fothartaig .i. Aed ocus Mael Tuile. Nod goin int
248]
Aed co n-derna criathar focha de.
249] Nom léicid suas, a ócu, or sé, manip mo marbad as áil dúib.
250] In marb in fer? or sé.
- 251] Marb immorro, or ind óic.
252] Cia rod marb? or sé.
253] Rod marb Aed, ar ind óic.
254] Mael Tuile in rubai? or sé.
255] Náthó, ar ind óic.
256] Níra gona duine co bráth! or sé. Buaid ngaile immorro &
257]
gaiscid don mac rod m-bí.
Is and as-bert Rónán
- 259] Is mór bríg
260] do mac aithig guin maic ríg;
261] ba mend ina ló dála
262] d'Aedán mac Fiachnai Lára.
263] Tucad trá iar sin in cocad chucai-seom co dorus in taige.
264]
Is and as-bert-som
- 265] [In] cocad-so forsin maig
266] anim cen Mael Fothartaig;
267] toeb frisin cocad nuä
268] ní fulaing in senruä.
269] La sodain maidid a loim fola for a beolu ocus at-bail fo
270]
chétóir.
271] Fingal Rónáin in sin.
272] Mac dano do Rónán Mael Fathardaig; is eside ro marbad la
273]
athair tria h-ét, amal is irdairc, & ní fárcaib claind; tamen inuenitur
- 277] 1] Is mór gním
278] 2] do mac aithich guin meic ríg;
279] 3] is mend hi llaithiu dála
280] 4] Aedán mac Fiachnae Lára.
281] Eochaid Iarlaithe rí Dáil Araidhe do marbad do chomhailtibh
282]
Maoil Fothartaigh mic Rónáin. Uair ingen d'Eochaid Iarlaithe
283]
ro bháoi ag Rónán, ag rí Laigen; óg an ingen, sen an Rónán, go
284]
ttug sí grádh do mac Rónáin .i. do Mhaol Fothartaig, agus go
285]
raibh si ga ghuidhe go fada agus ni fhuair uaidh a faomhadh; agus
286]
ór ná fúair, as eadh dorigne, cumdach a cinn do mhionughadh,
287]
agus a h-aighidh do sgríobadh, agus fuilredh ma h-aighidh, agus
288]
toidheacht d'ionnsoigh Ronáin amhlaidh sin.
289] Créd sin, a ingen? ar Ronán.
290] Do mhac súgachsa, ar sí, Maol Fothartaig, dom shárughadh
291]
agus mo bhrisiodh dhó, agus comhrac frium.
292] Marbthar [Maol Fothartaigh] la Ronán iar sin. Tiaghaid dano
293]
comhaltadha Maoil Fothartaigh iar sin go nuig bail i raibhe
294]
Eochuidhe Iarlaithe agus gairmid leo amach é ó chách agus
295]
marbhaid i gcionta na nerna a ingen. Unde Flaittir cecinit:
- 296] 1] Indiú dellioghair lige
297] 2] Eochaidh mic Fiachach Lurgan;
298] 3] i n-úir Cille Coindeire
299] 4] o gabh roithes a ghulban.- 300] Ra gabh Eochaidh aoncaimse
301] ina linn leabairthe;
302] brónan fil for Dhún
303] atá for Dún Sobhairche.