Corpus of Electronic Texts Edition
Lebor na hUidre (Author: [unknown])

AMRA CHOLUIM CHILLE


292] LOC dond remoculsa chetus Druimm Ceta ar is ann
293] doronad in mórdáil Dromma Ceta. In alio locó im
294] doronad corp ind immuin o sein immach ut post apparet.
295] I n-amsir Áedae meic Anmerech dorigned. Perso Dallán
296] Forgaill do Masraigib Maige Slecht. .i. i mBrefni Connacht Tucait. ar rochtain
297] ríchid dó féin & aliís per se. Trí tucaite uero ara
298] tanic Colum Cille a hAlbain i nHérind in tan sin .i. do
299] fúaslucud Scannláin móir meic Cind Fáelad ríg Osraire
300] friisi ndeochaid i rráthaiges. & do astud inna filed i
301] nHérind ar ro bas incinnarba ara tromdacht. ar no bid
302] .xxx. i cléir cac olloman & a xu. i cléir cach anraid & do
303] sidugud eter firu Hérenn & Alban im Dal Ríata. & is ed
304] atberat noco n-acca Colum Cille Érinn in tan sin ar no
305] bid bréit dara suilib & is ed fotera sein ar ro gell remi
306] sein ic dul taris na fegbad Erind o sein immach. dicens.

    1. 307] Fil suil nglais
      308] fégbas Erinn dara hais.
      309] noco n-acébá íarmothá
      310] firu Érend nách a mmna.


311] Co tudchaid iaram Colum Cille isin n-airecht ocus
312] co n-érracht sochaide remi do fáelti fris.

    1. Cetracha sacart a lín.
      fichi epscop úasal bríg.
      resin salmchetal cen acht
      cóeca deochain trícha macc.


313] Mad iar senchas ele im ní erracht nech remi acht
314] Dommnall mac in ríg ar atrubairt in rí coná heirsed
315] nech remi ar rofitir aní immo tánic & nírba maith leis a
316]


p.12

thichtain ar nírbo áil leis astud na filed l^ tuaslucud
317] Scannláin. Conid and sein ro bennach Colum Cille inni
318] Domnall ar robo airmeta connici sein. Gorbu olc lasin
319] rígain a bennachad ar robo lesmac di é goro fergaig in
320] clérech fria co n-érbairtsi frisin clérech romór in chorraigecht
321] fora taí. is cet duitsiu ar in clérech bíth for
322] corraigecht fora taí. is cet duitsiu ar in clérech bíth for
323] corraigecht. Conid and sein ro soadsi i cuirr so ragaib a
324] hinailt for athisiugud in chlérig. coro saidside{folio 5b} hi cuirr
325] ele. so filet na dá chuirr sin o sein ille i nDruim Cheta
326] ut alii dicunt.


327] Táncatar íar sein na filid isin n-airecht & dúan molta
328] léo dó & aidbsi .i. corus cronain ainm in chiúil sin & ba céol derscaigthech
329] hé ut Colmán mac Lénéne dixit

    1. 330] Luin .i. deróli na luin i farrad na nela o cheolaib
      uingi o dirnaib .i. dirna ainm tomais moir l^ oc dirnaib
      331] crotha ban náethech
      óc crothaib rígna.
    2. 332] ríg ic Domnall
      dord .i. deroil cach céol i farrad aidbse ic aidbsi
      333] adand .i. deróil oenchainnell bec hi farrad cainle more oc cainnill
      colc .i. claideb oc mo choilcse


334] & i n-óenecht dognítís in ceól sind. Co tánic míad
335] menman don chlereoch corbo lán in t-aér húasa chind ó
336] demnaib coro failsiged do Baíthin sein & coro chairigside
337] in clérech & co tuc in clérech íar sein a chend fo choim &
338] co nderna athrige & co túargaib iar sein a chend asa
339] choim & co róemid ceo mór dia chind & coro scaílit as na
340] demna riasin céo sin. Da cét déc dano lín na filed ut
341] dixit quidam.

    1. 342] Fecht do Maeil Choba na clíar.
      343] ic hIbur Chind Tráchta thíar.
      344] Da cét déc filed fosfúair
      345] resin n-ibar aníarthúaid.

    2. p.13

    3. 346] Coinnmed teóra mblíadan mbind.
      347] dorat dóib Máel Coba in cing.
      348] méraid co lá brátha báin
      349] do chenéol delbda Demáin.


350] Coro fost Colum Cille iar sein na filedu & co n-erbairt
351] fri hAed.

    1. 352] Cormac cain buich .i. ro bris .i. maith ro bris fein in cáininne neoit .i. gainne
      353] nua molta crína .i. tiagait as seoit.
      354] is ed ro legus roth cráed .i. filidecht
      355] cein mair .i. mad genair molthiar. mairg áerthiar Áed
    2. 356] Cain in súg asa saeraigthib sugthiar
      357] mairg in íath ecnairc airthíar.
      358] Arad cloth .i. ut dicitur i n Imacallain in da Túarad .i. altram cloth .i. foglaim ecse. cluith do thur .i. intí ica mbí a enech do thúr caín in réim riadait .i. radit .i..i. ut dicitur dam conngair etura .i. etar ard .i. dam allaid .rad(?) l^ ríagdai .i. dreithard
      359] dofúarthet .i. marit maini molthaidi.


360] Dorónad coindmed na filed iar sein fo Érind & ro
361] dígbait iar sein a clíara .i. xxiiii. i cléir ind olloman &
362] xii. i cleir ind ánraid. is iar sin baí Colum Cille icuinchid
363] Scandlain for Aed & ni tardad dó. Co n-erbairtsium
364] dano fri Áed is e no ngébad a assa imme imm
365] iarmergi cebé bale no beth bithcé .i. bet(ha) centarach & ro comallad amlaid.
366] Colmán mac Comgelláin im is é ruc in mbreith eter firu
367] Érend & Alban & co Dál Ríata doside. & is ris dorigni
368] Colum Cille {folio 6a} in mbáide in tan ropo lenam béc in
369] Colmán ut dixit

    1. 370] A chubus con
      371] a anim glan.
      372] aso póic duit
      373] dale póic dam


374]


p.14

& asbert Culum Cille is é dogenad síthugud eter firu
375] Érend & Alban. & is i breth ruch a fecht & a slóged la
376] firu Erend so gs ar islóged la fonnaib do gres. a cain
377] & a cobach la firu Alban. l^ a mmuircoblach nammá la
378] firu Alban ó sein immach im la firu Herend. Tanic
379] iaram Dallán ardollom Hérend in tan sin do acallaim
380] Cholum Chille. Conid and ro gab in remfocul dó. & ni
381] reléic Colum Cille dó a dénam secha sein co ndernad i
382] n-amsir a éistecta ar asbert fri marb bas chubaid & is
383] dochendaib ro thríall Dallán a dúain do dénam. Dorairngert
384] trá Colum Cille do Dallán innmassa & torthe
385] in talman ar in molad sa & ni ragaib acht nem dó féin &
386] do cech óen no ngebad cach dia & dofucébad eter chéill &
387] fogur ut quidam dixit
    1. 388] Amra Coluim cach dia
      389] cepé nod geba co follan..i. eter ceill & fogur
      390] rosía in findlaith fia
      391] ro ír Dia do Dallán.


392] Trí comartha im dorat Colum Cille dó in tan dogénad
393] .i. marcach eich alaid ni innisfed dó étsecht Coluim
394] Chille & in cetna foccul no ráidfed in marcach commad
395] hé tosach in molta & a suile do lécud dó céin no beth ica
396] dénam. Ic Ath Féne dano i mMide doronad in molad sa
397] ut Mael Suthain dixit. Adfét im Ferdomnach comarba
398] Coluim Chille is íar Slige Assail ro canad ótha Dún na
399] nAirbed cosin crois ic Tigh Lómman


400] Anamain .i. ansomain án .i. airdairc. & isind immund tis atá ind anamaineter da nin inso .i. nin i tossuch in moltai
401] & nin ina deriud .i. ni discéoil & nim úain. l^ is gobul di
402] .i. recne .i. ré cantana dechubaid im fil isind remfocul .i. neit & méit. dechubaid .i. dá son l^ a trí di tinnscetul o
403] áenfid beos .i. diaid i ndiaid & sib o fid is écsamail ina
404] díad side.


405]


p.15

Dia dia. & rl^. Is airi emnas in cétfocul ar abela l^ ar
406] lainni in molta ut est deus deus meus. & rl^. Is é im a
407] ainm sein lasin Góedel atherruch i nguth ngáth{folio 6b} ar
408] bíti trí quale cosmaile labartha ic filedaib na Goedeilge
409] .i. a atherruch i nguth nglát & a insimod. & a díabul &
410] is í so aichne cech ai dib. Is é in t-aitherruch quidem
411] emnad óenfocuil i n-oeniniud isind runn & cen lenamain
412] dé o sein immach. is é im a insemod a innisein o mud
413] inund .i. in t-óenfocul do rád co mmenic isind rund co
414] n-etartaidecht focul ele etarru. ut est hoc .i.
    1. 415] Ric in sithbe .i. in dúan sitlas mag
      416] ric in dam trí cóecait glond.
      417] ric in gilla .i. Capri mac Con Dinisc gusmar gand
      418] foracaib Cú Dínisc donn.


419] Is e im a díabul .i. a filliud .i. do emnad ut est hoc .i.

    1. 420] Agur águr iar céin chéin
      421] bith i péin phein ní síth sith.
      422] amal cách cách co bráth bráth
      423] in cech thráth tráth cid scídh scíth.


424] Da ernail díb so isind remfocul so. Atteruch i
425] nguth ngnáth & a innsimod. A insemod im namma
426] fogabar i curp ind immuin.


427] DIA DIA episiuxis nomen huius speciei secundum Donatum .i. geminatio eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione ut me me assum qui rl^ DORROGUS .i. is ró .i. is mór atágur Día. l^ dorró .i. ro thogus rúamnad and. RIA TÍAS INNA GNÚIS
428] .i. atagur Dia l^ gudim dia ríasiu thías ina gnúis l^ in tan l^
429] ind inbaid tías.
430] CULU.i. cul .i. carpat TRÍA NEIT..i. cath


431] Fortched l^ formolad fil híc & conna bitís gnee fortcheda
432]


p.16

foi sin dichned & dochned & cennacros ut quidam dicunt.
433] bid dano néit guin ut dicitur
    1. 434] ro bé do lecht i farthe .i. i mmochai
      435] iar do néit .i. iar do guin séol siraichthe. l^ sírarde
      436] ructhar i capp .i. i carr i ndiaid phill .i. eich
      437] do racc .i. do ben a scáil .i. a fir día coemchill

438] .i. amal téit carpat l^ claidab serda tré chath corop amlaid
439] dech m'animsea tría chath nemna dochum nime. Culu
440] .i. forthched .i. deichned specialiter sund incond ilid. ar is cul in focul gnáthach
441] acht ro thuill in filí .u. sund do línad na filidechta. l^ do
442] dúaichnigud na focul tría dígbail & tria tórmach & tria
443] inchumscugud do dénam intib & atát trí gnee fair .i.
444] díchned l^ dechned & dochned & cennachros. Is é in dichned .i. dicennad a
445] chend do gait dond cul & cen ní ele ina inad ut dixit
446] poeta.
    1. 447] Dál ro dálus mór in baes
      448] isind arus huas Druim Lias{folio 7a}
      449] a mmo chomdiu a ri .rú. rá. .i. rún .i. rathmar sa
      450] bui biu l^ bi ba bés ni thías.


451] rú rá. is é in desmerecht and sein. ar is rún rán ro dlecht.
452] is e uero in dochned. .i.l^ in dechned da cend fair .i. a chenn féin & cend
453] ele. & commad é a díles in litter dédenach ind ocuil do
454] emnad amal dognethea benn dondí as ben ut dicitur

    1. 455] La mac fir néit .i. guin fadb corcra ut dicitur .i.
      [...]
      .i.
      [...]
      orb
      [...]
      a ligaib

      456] téit dáig dedemin.l^ dinéim ní tercda.
      457] forruim .i. ro gon; l^ .i. ro furmi tend .i. laech. do chrund ochtga .i. do crund gai i mbít ocht láma
      458] gnath cenn í chrub Chon Echtga.

459]

p.17

Commad hi rét no béth in desmerecht híc .i. a chend
460] féin for ind ir út & cenn neich ele ina láim acht chena is
461] i n-erlabra fégtair inna haisti & ní hi rét. Commad hé
462] in desmeirecht híc ni tercda ar ro tuilled da forsin focul
463] cert. acht chena increchthar sein ar ní deichned iar
464] ndílsi tormach sillaibi acht is formolad filed. & is é so a
465] deismerecht side.
    1. 466] Céim o lochaib do línnól
      467] co glothaib clu nad gandón. ón hic exemitur
      468] techt sech eochu i cind chríce
      469] maith bethu i mbite annón


470] Cade didiu in déchned l^ in dochned isind rund atrubrummar. La
471] mac fír &rl^.
[...]
rethaib .i. fer
[...]
s. ferr
ni handsa tenn do dénam dondni as ten .i.
472] tene ar daig goro recrad do chenn & déned iar ndílsi
473] sein. Is amlaid só im dermerechtaigtir na hernaili sea
474] in aliis libris .i. dichned amal atá dochusin .i. tellad a
475] chend dé .i. net ar is docuisnet ro bui de prius. Is e im
476] in deichned ut est maelan .i. án in cend ele. is é in chennachros
477] ut est senchas ar is fenchas ro buí de prius is e
478] so increchad na ndesmerecht sea .i. ni díchned iar
479] ndílsi digbáil sillaibi & ni díchned iar nd[gap: scribal error/extent: 1 line] indara de
480] cip ed arile. Araill and dano is íat na focail gnátha
481] indiu dochusin & maelán & senchas iar n-arsathaib didiu
482] ata deismerechta sút ar roptar iat na focail gnáthcha
483] acuside. docuisinet & mael & fencas. Is e im in cennachros
484] indiu fenchas do denam dond ocul as senchas
485] ar is e in gnathach. indiu senchas. ut dicitur

    1. 486]

      p.18

      Fégsait filid Fáil i fos
      487] fenchas co féig la Fergos
      488] mad íar mal cach maige {folio 7b} immach
      489] dorróische doíne Dubthach.


490] Fenachas is é in desmerecht ann sein .f. ar .s. and is
491] cumma dogníther i tosuch & i nderiud focail in díchned
492] & in cennachros i nderiud im focail namma as gnáth
493] dóchned do dénam. Ni aiccem dano ic filedaib na
494] gaedeilge ainm sain for dígbail littri & sillabi. amal
495] atchiam for tormach littri & sillaibi .i. dóchned tormach
496] littri & formolad tormach sillaibi.


497] DIA NIME NIM REILGE I LLURG .i. dechned inles I N-EIGTHIAR
498] AR MUICH DIA MÉIT.


499] .i. ar rélad fírinni atbeir Día nime l^ día fis connach Dia
500] as ídal. Nim reilge i llurg ndemna l^ in demain dianid ainm Enégthíar ar méit a múche ocá ndentar
501] égem ar mét a mmuiche.


502] DÍA MÁR MO ANACCOL DE MÚR THEINDTIDE
503] DÍUDERC NDÉR


504] .i. mór Día domm anaccul ar immed in tened bale i
505] teilgiter déra co cían ico déicsin .i. quia fit mur immed
506] ut dicitur

    1. 507] múr immed tall isind recht
      508] coph búaid is briathar lánchert.
      509] Dú bale dú dúthaig lat
      510] cul comet is cul carpat


511] díuderc dano nomen compossitum ó latin & scotic. diu
512] .i. incían derc .i. súil ut dixit Gránni ingen Cormaic fri
513] Find.

    1. 514] Fil dune
      515] rismad bude lem diuderc.
      516] ara tribrind l^ dia tibrind in bith ule l^ mbude l^ hule hule
      517] a meicc Maire cid diúbert.


518]


p.19

DIA FIREN .i. a oenur as firen. l^ firén hé cen peccad FÍROCUS CLUINES MO DONÚAILL
519] DO NIMÍATH NÉL


520] .i. Dia Fíróen l^ Día na fírén. fírocus .i. quia est deus
521] ubíque & prope omnibus inuocantibus eum. Mo donúaill
522] .i. mo do núaill .i. núall mo chuirp & m'anma iar
523] nelaib co íath nime. l^ núall fetarlaice & nufinad. l^ mo donuaill
524] .i. mo dó nuall .i. mo núall dó .i. do Dia. Bíd
525] dano íath mind & iath ferand ut dicitur

    1. 526] Fó ainm do maith is do míad.
      527] Fí ainm d'ulc & d'anríad. l^ & d'etraid
      528] án fír is ní forus fand
      529] íath mind & íath ferand.


530] De mestitia omnium rerum in morte Columbae l^ de
531] exitu Columbae


532] NI DISCÉOIL amrat .i. ánum fil and óndí as ámus éc atá. amrath didiu .i. ecrath ar is e Colum Cille ro rath anduas. aliter ecndairc rath DUAE NEILL
533] .i. ni cen sc[gap: extent: 2 letters] l^ ni dis in scél l^ ni din in scél d'uib
534] Néill. Colum Cille do éc. l^ duae Néill .i. doínui Néill.
535] l^ ni disceoil .i. ní dúthe scéoil .i. niba scél do duid .i.
536] clothaigfithir.l^ cluinfither

{folio 8a}


537] NI UCHTAT ÓENMAIGE MÓR MAIRG .i. mismerg MOR DEILM NDIOLAING

Line 538 is the second part of a soft-hypenated word, and is taken back. There is no text loss.


539] .i. ni do oenmaig as uch l^ as íachtad sed tótís campis
540] Is mairg mór estecht Coluim Chille deilm .i. is mor in
541] crith & in cumsugud tánic isin nErind la hestecht Coluim
542] Chille .i. quia fit deilm .i. torand l^ throst ut dicitur

    1. 543] Atá ben is tir
      544] ni apar a hainm.
      545] maidid esi a deilm
      546] amal chloich a tailm.


p.20


547] RIS RÉ ASNEID COLUM CEN BEITH CEN CHILL.

    1. 548] Ris nád fir.
      549] ó ricfa co tech a ríg.
      550] cóich bas lugu innía sin.
      551] inná Finnía find serchaid.


552] .i. is diolaing dún in scél isind ré i n-aisnéter dún
553] Colum Cille do éstecht cen bith .i. cend a beith i mbith l^
554] i mbethaid cen chill .i. mbethaid cen chill .i. cen a beith i cill. ris. .i. scél ut
555] est i n Immacallaim in da Thúarad .i. áil ríg risi rédi. l^ i
556] m Brethaib Nemed ut dicitur. Ní díl dáimi risi .i. ní fil
557] airfitiud dáimi do scelaib oca. l^ combad ed bad choir
558] and. cen díl dámi rísi .i. cen díl óegidechta in scelaigi
559] ar bíd risi .i. scelaigi ut dixit Corpre mac Etaine isind
560] aír dorigni do Bres mac Eladan.

    1. 561] Cen cholt .i. cen diad ar l^ for craib cerníne .i. clár
      562] cen gert .i. cen loim l^ cen geilt ferbba .i. bó fora n-assa athirni .i. lóeg
      563] cen adba .i. cen tech fir fo druba disorchi .i. adaig
      564] cen díl dámi resi .i. scélaigi rob sen Brisse.

565] & is í sein cétáer dorónad i nÉrinn.


566] COI INDIA DUÍ DÓ


567] .i. coi .i. quomodo india innisfes .i. cia cruth innisfes
568] duí de. l^ coi .i. conar .i. cia conair innisfes dui dé. l^ robo
569] duí cech dune ina condelgsom co Indía.


570] SCEO NERA


571] .i. sceo & céo & neo trí comaccomail góedelge .i. cid
572] Nera mac Moraind l^ Nera mac Findchuill a sídib ní
573] chóemsad a asnéis l^ robo duí side i n-athfégad Choluim
574] Chille.


575] IN FAITH DÉ DÉ DE SIÓN SUDIOTH IS NU NAD MAIR


576] .i. is nu atbath in faith Dé ro suidestar for deis in
577]


p.21

Sioin nemdai. l^ dano in faith Dé no aisneded in sudigud
578] bias i n-iath .i. hi tír Sion. l^ i faith ro sudestar for deis Dé in
579] Sion.


580] NI MARTHAR LEND


581] .i. ní marthar ocund l^ ni fil mórath ocund hifechtsa
582] l^ ni fil nech diar mórad ocund.


583] NÍ LES ANMA AR SUI ARDON CONDÍATH{folio 8b}


584] .i. ní fil ocund nech lessaiges l^ soillsiges ar n-anmain


585] ifechtsa ar atrullaí úain i n-íath caín ar sui. l^ condio .i.
586] sallim .i. inti no sailled o forcetul bréntaid ar cinad & ar
587] targabal. l^ ni lesaigend ar n-anmain ar suí ar ro foilged
588] erond .i. cond[gap: extent: 11 letters]


589] CONRÓETUR BIU BATH


590] .i. inti no chometed. l^ no cométad ar mbiu atbath l^
591] inti no chometed ar mbiu co cain atbath


592] AR DON BATH BO AR N-AIRCEND ADILG [gap: extent: 2 letters] .i. dliged
593] .i. atbath airund inti omba irchend ar n-áilgius
594] dligthech ar dobered dún cech ní ba ail dún co gligthech
595] l^ intí bá airchend fri airchesecht ar n-adlaige atbath.


596] AR DON BATH BÁ FÍADAT FOÍDIAM
597] .i. atbath erund intí nod faidmis co ar Fiadat .i. co ar
598] nDia maith .i. ar teged a spirut for nem cec dardaín


599] ARA NIN FISSID FRISBERED ÓMNU HÚAIN
600] .i. ar ní bered intí dobered fis síth dún l^ fis áith cona
601] bid imecla ocund. l^ in fisid téged úain i n-ía[gap: extent: 2 letters]


602] AR NIN TATHRITH DOSLUNEND FOCUL FÍR
603] .i. ní aithredhend cocund intí no rethed úain & no
604] sluined fír focuil l^ ni thic diar tathreos .i. díar sésugud


605] AR NIN FORCETLAID FORCANAD TÚATHA TOÍ
606] .i. ar ní mair in forcetlaid non forcanad na túatha co
607] mbítis inna tost l^ no forcanad tuatha im denam toi. l^ in
608]


p.22

forcetlaid no forcanad na tuatha batar im Thai .i. ainm l^ sigge
[...]

609] srotha i nAlbain.


610] HUILE BITH BA HAE HÉ
611] .i. robo lesseom in t-ule bith l^ dano is intírecht
612] fégthair and .i. he.i. trúag .i. is trúag atat atrebthaide
613] in betha robo lesseom. is crot cen chéis iatside & is cell
614] cen abaid


615] IS CRUIT CEN CEIS .i. ceis coí astuda. l^ coí a fis in ciúil IS CELL CEN ABAID
616] .i. céis ainm do chruith bic bís i comaitecht chruite
617] móre hi comsinm. l^ ainm don delgain bic fostas in téit
618] hi mmude na crote. l^ dona coblaigib. l^ ainm don tromthet.
619] l^ is i in cheis isin chruit ani chongbas in lethrind
620] cona tétaib inti. ut dixit poeta Ros mac Find{folio 9a}

    1. Is carad lega fri léis
      is carad smera ri smúais
      is amrán ri cruit cen chéis
      sinni d'éis ar n-argain úais.
cecinit.
621] l^ Ferchertne file.
    1. 622] Ni celt .i. niro cheil Ros mac Find l^ Ferchertne fili ceis ceol de cruit Crabtene .i. cruittire
      623] coselastar .i. dorat for sluagu suanbas .i. bas cotolta
      624] consert coibnius eter sceo Main Moriaet .i. proprium .i. Moríath ingen Scoríath ingen ríg Fer Morca is i ro charastar Labraid. macdacht Morca .i. proprium gentis
      625] ba mo lé cech lóg Labreid. .i. labrad do Loingsiuch ar ba balb
      • 626] ba binniu cec céol in chrot
        627] arpete Laibraid .i. Labraid Loingsech mac Ailella Loegairi meic Ugaini Móir Loingsech Lorc
        628] ciarba docht .i. ciarbo balb remi sin for rune in ri

        Lineation error: line 629 skipped by printer.


        630] niro chelt ceis Craiptini.


631] Primus capitulus huic usque canitur


632]


p.23

De ascensione eius in caelum


633] ATTRUIC ROARD TRÁTH DÉ COLUM CUITECHTA
634] .i. atraracht co roard Culum in tan tánic cuitechta
635] Dé ara chend .i. angil Dé.


636] FINNETHAL FRESTAL
637] .i. is finn l^ is taitnemach in fethal día táncatar
638] fresthal l^ is finn in sídlaith tánic i frestal Choiluim Cille
639] .i. Axal aingel cum ceteris angelis.


640] FIGLIS FUT BAÍ
641] .i. dorigni figill in fot ro baí im uita .i. dá cét déc
642] slechtan leis cach laí acht i sollomnaib tantum comtar
643] léri a asnai tríana bla lin ut dixit poeta

    1. 644] Glé no laiged isin ngeim .i. isin nganem
      645] ina ligu bá mór sáeth.
      646] slicht a asna triana étach
      647] bá léir dána séted gáeth.


648] BAÍ SÁEGUL SNEID. .i. súail l^ bec l^ diriuch


649] robo garit a saegul. .i. uii. bliadna lxx. ut dixit in
650] file.

    1. 651] Teora bliadna boí cen lés
      652] Colum ina dubreclés.
      653] luid co hainglib asa chacht
      654] iar .ui. bliadnaib .lxx.


655] BAÍ SÉIM SÁTH
656] .i. ba becc a saith .i. ba bec domeled l^ ba bec a hasad


657] BAÍ SAB SÚITHE CEC DIND l^ uas. l^ in .i. ba suithe in cach dindsenchas
658] .i. roba sab daingen no soad cech niummus l^ robo
659] suiabb l^ sabb cech denna .i. cecha airechta cosa ricced
660] Colum Cille l^ ba soabb i suthemlacht cech berlai co
661] clethi. l^ robo nertmar isin tuithe co riacht co clethi.


p.24


662] BAI DIND OC LIBUR LEIG DOCT .i. no forcanad libru ind rechta co clethe quia fuit doctor in libris legis


663] .i. robo bind focetlada leigis Colum Cille.


664] LAISSAIS l^ loss l^ laiss TÍR TÚAITH
665] .i. ro soillsig l^ ro lesaig tiri & tuatha l^ ro las de in
666] tír thuaid. l^ ro lasastar isin tir thuaid. .i. tuascert nErend l^ ro lesaig in tir
667] tuaid l^ ropo lais é.


668] LAIS TUATH OCCIDENS
669] .i. lessaiges l^ soillsigis. l^ robo leis tuath occidentis{folio 9b}
670] .i. Eriu & Inis Bó Finne forsind arge .i. cutruma ro
671] holsig l^ ro lesail aquilonem & occidentem.


672] COTROLAS ORIENS


673] .i. cutrumma l^ ro las cid isind airthiur roba leis oriens & occidens.


674] OC CLERIB l^ o clíaraib CRIDOCHTAIB
675] .i. oc cleirchib na chridib fortchi. l^ ona cleirchib
676] cosna cridib forcdib ro foglaim l^ dano ropo docht a
677] chride im clerecht fri cach.


678] FÓ DÍBAD
679] .i. maith a epiltiu. quia fit díbad & bath & ba & teme
680] ic sluind epilten.


681] DÉ AINGIL I RE ASSIDROCHAIB
682] .i. aingel Dé nime dodeochatar ara chend in tan
683] conuargaib.


684] titulDe regione ad quam peruenit Colum Cille & de pluribus
685] gradibus eius. secundus capitulus húc usque incipit
686] tertius.


687] RÁNIC AXALU LA ARBRIU ARCHANGLIU
688] .i.ranicsom co du i tá Axal aingel l^ axalu .i. auxilium
689] l^ axalu .i. na imacalam .i. ranicseom tír i ndéntar
690] immaccallaim .i. molad na trínote. quia dicunt hiruphin
691]


p.25

& saraphin sanctus sanctus sanctus dominus deus sabaoth.
692] l^ axalu .i. uca & sola .i. comsuidigud ó latin & o goedilg
693] .i. ranicseom a oentoga .i. nem. l^ Axal nomen ind aingil
694] no accallad Colum Cille & quod est uerius ut ueniebat
695] Uictor ad Patricium la airbriu .i. la immed. l^ la sluag.


696] RÁNIC ÍATH NAD ADAIG ACCESTAR
697] .i. ranic in ferand nád aicither adaig etir sed lux.


698] RANIC TÍR DO MOISE MUNEMAR
699] .i. ranic in tir i toimnemni Moisi do bith ar secnaid
700] cach and is coir Moise do bith and ara ebas.


701] RANIC MAIGE MÓS NAD GENETAR CIUIL
702] .i. inid bes nemgenemain ceól sed sunt semper inse


703] NAD ESTET ECNAIDE
704] .i. nad eplet ecnaide. quia mali peribunt in futuro &
705] non boni. l^ nad estet ecnaide fri araile quia omnes
706] periti sunt in caelo. l^ ni etat ecnaide a aisneis. l^ ni
707] etsend nech fri écnach l^ ni chluinet ecnaide ní and quia
708] ciues celestes officio aurium corporalium non indigent.
709] sed cogitationes suas introspiciunt alterutrum.


710] ASRALA RI SACART SAETHU
711] .i. ro la as ri na sacart a sáethu .i. i n-amsir a etsecta
712] ut dicitur tristis est anima & rl^.

{folio 10a}


713] Húc usquetertius & in hocquarto capitulo de martirio
714] eiuscommemmoratur.


715] RO CEHAES GAIR. CO MBUICH
716] .i. ro chesastar isin garitré ro bui i fos coro brisestar
717] cath for demon & domon.


718] BAÍ HÚATH FIA DEMAL
719] .i. ro boiseom corbo húath hé fri demon l^ fri demal.
720] fri dee mali. l^ fri Demal .i. fri rí na ndemna .i. dé ondí
721] as demon mál .i. rí l^ demal nomen proprium demonis
722] no bith ic aimsigud Coluim Cille do gres.


p.26


723] DIAMBO GOISTE CELEBRAD
724] .i. diambo choi astuda celebrad ColuimChille l^ goiste
725] airi féin .i. airet rochluned in demon guth Coluim Chille
726] icelebrad ni lamad cor de co tairced in celebrad & co
727] n-iarfaigtis scela dó iar sein. o Cholum Chille l^ robo goiste
728] gabala don demon ro bui isin mac legind i nArd Macha
729] .i. macc legind no theged co mmnai clérig and .i. in tan
730] dogníthea celebrad & offrenn iss and no theged cuci.
731] coro arig Colum Cille fecht and in demon ic smétiud for
732] in mac legin coro thairmisc Colum Cille immón mac
733] légind. dul immach robo goiste gobala didiu de demon
734] celebrad Coluim Chille and sein fri ré míle co lleith míle
735] ba follus guth Coluim Chille icelebrad. ut dixit poeta.

    1. 736] Son a gotha Coluim Cille
      737] mor a binne úas cach cléir
      738] co cend cúic cét déc ceimmend
      739] aidble remmend ed ba réil.


740] ASA CHEIRD CUMACHTAIG
741] .i. a cumachta a chleirchecta dognidsom sein.


742] CONROÍTER RECHT ROBUST
743] .i. cain roitir l^ ro chomét in recht sonairt l^ ro chomet
744] recht .i. rectitudinem. robust .i. robusti .i. sonairt hé i
745] comet dirgetad


746] ROFES RÚAIM ROFÉS SÉIS
747] .i. rofes roim a hadnaicthe l^ rofes ic Róim a ecnasom
748] & a chrabud. sess .i. sofis .i. fis ecnai fáitsine hi nnún
749] dano atberat araile eisseirge Choluim Chille do bith ut
750] dixit poeta.{folio 10b}

    1. 751] Hí co n-ilur a mmartra
      752] diamba Cholum coemdalta
      753] dolluid essi fó dered
      754] conid Dún a sennemed


p.27


755] RO SUITHE DÓ DÁMA l^ dana l^ dámthal^ dana deachta .i. deerce & trocaire [M] DEACTA
756] .i. ro suidiged do aiste na deachta ar teged cach
757] dardain ad Dominum .i. ro damad dó suithe na deachta ó
758] mac Dé ró etarstar sein. l^ robo i ndeacht damtha meic Dé


759] DERB DAG .i. maith ut dicitur dagdune I MBA l^ imma .i. eter a da á .i. a. a gene & a. a báis
760] .i. is demin is maith intéch dochuaid l^ i mbai .i.
761] maith i mbaí siu


762] BA EOLA AXAL N-AINGEL
763] .i. ba eolach i n-immaccallmaib aingel l^ ba eolach i
764] n-immaccallaim d angil danid ainm Axal


765] ARBERT BASSIL BRATHU
766] .i. in brath diummusa dochúaid ind i mmordáil
767] Dromma Cetta conid airi sein tuc Baíthin testemain a
768] Basil do tróethad in diumais l^ no airbired bretha brátha
769] a Basil.


770] ARGAIR GNÍMU DE ADBSIB AIRBRIB AIDBLIB AIDBSIB.
771] .i. ro ergair imme a menmain do bith inna Dia in
772] molad doratsat na sloig fair l^ ro ergart gnimu Dé de
773] thaibsin na n-immed ndub duabsech & is ed argarg
774] deseom sein in testemain a Basil l^ na bretha. aidbsi
775] ainm in chiuil l^ in crónain dognitis ermór fer nÉrend in
776] tan sin cid ed doscarad immalle & is triasin ceol sin
777] doronsat fir Erend do Cholum Chille i mmórdáil Dromma
778] Ceta ro ás míad menman ind. Huc usque quartus


779] De scientia eius in omni parte


780] RAITH RITH RETHES
781] .i. ro raithestar l^ tarraid dó in rith ro rethestar.


782] DAR CAIS l^ dar cais .i. dar cend grada a namat .i. CAINDENAM
783] .i. doníd caingnim dar cend a miscsen .i. quia fit
784] cais .i. miscais.


p.28


785] FAIG FERB FITHIR .i. féthathirl^ ferb
[...]
.i.
[...]

786] .i. no fúaged l^ no fíged brethir ind forcetail in féthathair.
787] l^ fithir .i. sír l^ amnas. bid dano ferb ic slaind trí
788] rét .i. ferb briathar ut dicitur mad iar ferbaib fíramraib
789] berlai bias bain. l^ is fas fénechas ic ferbaib Dé. Bid dano
790] ferb bolc ut dicitur turcbait ferba fora gruadaib iar
791] cílbrethaib {folio 11a}

    1. Día ecna dia dilgud dess
      innisid ráid rith rethes.
      Coich boí bia ba bind lib
      diad amraib dia ainib
    2. Sloinnid a máre sin maig
      ergnaid suí siacht slicht cethrair
      do chomaithni a molta on rig
      Áed atnóe ule aisníd.
    3. Dia chinud do clannaib Neill
      innisid innisid buích brón bithréil.
      amrai inso in ríg ráid fó deóid
      dia degattach ni disceóil.

      ni disceoil.d.n.

.i. iar clóenbrethaib. bid dano ferb. ut
792] dicitur théora ferba fira dosnacht .i. ros immaig Assal ar
793] Mog Nuadat


794] GAIS GLUASA GLÉ
795] .i. ba gas hé ic erslocud na gluas. l^ robo gaethsum
796] ic gleod glefessa l^ gonais na glúasa co gle .i. eochair
797] glé Colum Cille do rédigud glúas l^ chest.


798] GLINSIUS SALMU
799] .i. ro glinnig na salmu fo obil & astrisc l^ ro foglaind
800] na salmu.


801] SLUINSIUS LÉIG LIBRU LIBUIR UT CAR CASEON
802] .i. ro sluinnestar na salmu ica tichtain iarna foglaim
803] & is úas in sluinnsius foi sin. l^ sic ro sluinestar libru leig
804] .i. ind rechta amal ro charastar libru Eoin Caseoin. l^
805] nírbo mo leiss libuir ind rechta do thiactain quam libuir
806] Eoin Casseoin. l^ ro leg Eoin Cassioin libru legis


807] CATHA GULAE GAELAIS


808] .i. ro gailastar catha in croís l^ cúlai as maith and .i.
809] ro bris cath na trí cúl .i. cath Cúli Dremni for Connachtu.
810] & cath Culi Feda for Colman Mor mac Diarmata. & cath
811] Culi Rathin for Ultu ic cosnam Rois Torothair eter


p.29


812] Colum.Cille & Comgall l^ gálais ro brisestar. ut dixit
813] poeta
    1. 814] Mór do chataib gaelastar
      815] for athair ralastar
      816] mac in mail a Main Masten
      817] rí fer Fail adagastar.


818] LIBRU SOLMAN SEXUS
819] l^ ro siach libru Solman. l^ sexus .i. fegius ut dicitur
820] fenchas pro senchas.


821] SINA SCEO IMRIMA RAITH.
822] imrima .i. donenna & ondí as imbér atá imrima raith
823] .i. ro raidestar sein .i. doucad in tan ticfad sonend &
824] donend.


825] RANNAIS RAIND CO FIGUIR ETER LIBRU LÉIG
826] .i. ro rannastar raind co figuirdacht eter lebraib ind
827] legind l^ ind rechta .i. no deliged a stair & a sians & a
828] moroil & a n-anogaig.


829] LÉGAIS RÚNE ROCHÚAID ETER SCOLAIB SCREPTRA
830] .i. ro leg rúne in rosuthe co fitir na rúne in tan ro buí
831] eter scolaib ic foglaim na screptra. l^ rosualt .i.{folio 11b} ainm do
832] beist bís isind airci & is iat so a airde side .i. in tan sceas
833] & a aged fri tir domma & terca isin tír sin co cend .uii.
834] mbliadna l^ isin bliadain sin namma mad súas domma &
835] mortlaid isind aeor sin. Mad sís domma & mortlaid for
836] míla in mara. no innised iarum runa ind anmannai sin
837] do doinib co mbetis inna foimtin. rosualt dano ann maile
838] don beist sin.


839] SCEO ELLACHT IMMUAIM N-EISCI. IMM RITH
840] sceo .i. ocus ro ellged acceseom cohuaim retha esci
841] im rith grene .i. esci ria grein o prím co cuicid déc & íar
842] gin o chúicid déc co prím.


843] RAITH RITH LA GREIN NGESCAIG
844] .i. ropo reid dó eolas retha escai la rith na grene


p.30


845] taitnemche. is airi asberar gescach fri gin ar is uathi
846] atá sollsi dona rennaib ailib.


847] SCEO RÉIN RITH
848] .i. robo éolach i rrith rénis .i. maris l^ commad rían
849] bad choir and ut dixit Find hu Baiscne

    1. 850] Scél lém dúib
      851] dordaid dam.
      852] snigid gaim
      853] ro faith sam.
    2. 854] gáeth ard huar
      855] ísel grian
      856] gair a rrith
      857] ruthach .i. tondgarach rían. .i. muir
    3. 858] roruad rath .i. raithnech
      859] ro cleth .i. ro cheil cruth.
      860] ro gab gnath
      861] giugrand guth.
    4. 862] ro gab uacht
      863] ete. én
      864] aigre ré.
      865] e. mo scle.

      scél lem duib


866] RIMFÉITH RIND NIME NECH INCHOI CECH NDIRUAIS O
867] CHOLLUM CHILLE CUALAMAR
868] .i. no airmebad retlanna nime inti no ininisfed cach
869] ní roúcos ro chualammar o Cholum Chille. l^ no innisfed
870] Colum Cille dia triallad rohúais do rennaib. húc usque
871] quintus.


p.31


872] De admiratione & caritate eius hic sextus cápitulus


873] COICH BOI COICH BÍA BEO BADIB AMRADAIR AR IATHAIB
874] IRDOCHT IRTUAITH
875] .i. coich ro boí l^ cúich bias béo bad chomuasal fris
876] nachbad fírfortchiu for ferannaib in tíri túaith. ar iathaib
877] irdocht .i. bá erdocht fria thuaithib l^ thír anechtair in tan
878] conucaib a chill hi tosuch .i. Eu. irthuaith .i. frim anthuaith.
879] l^ irdocht .i. ba erdocht hi tuaith .i. ba docht a
880] chobaisseom fri nech l^ ba docht im chobais neich.


881] ADFET CO NÚ NECH NAD GOÍ GEOIN.
882] .i. no aisneded co rici nú inti na aithgéoin goi and
883] fein. l^ adfet fil and idem & uetus testamentum & a nnu. is
884] nouum testamentum .i. no aisneded{folio 12a} dun fetarlaic co
885] núfíadnaise ut dixit angelus l^ monachus.

    1. 886] Maccán umal atbeir cet
      887] Deus ei indulget.
      888] fortgella. nú. & fet
      889] i mbethaid suthain surget.


890] GRESS RO FER FECTHNACHU
891] .i. ro gressaig l^ ro chemnig immalle frisna firu .i.
892] aingil. l^ sic .i. ba fechtnachu cach gress in gss ro
893] ferastar Colum Cille.


894] FRI ÁRTHU ARCHATRU CO DOMUN DRINGTHIER
895] .i. fri aradu na catrach uaisli ro dringestar co domun
896] .i. corba dó a sdomaín l^ do domun .i. co dá somain .i.
897] cuirp & anma l^ co domun .i. ad coelum l^ fri arthu archatru
898] .i. ar chatir nime coru drebraing in domun fri fidisi riagla
899] & dismirechta noeb ar it árid dogairter ut dicitur scale l^
900] coeli sunt sancti.


p.32


901] AR DEO DOENACHTA
902] .i. ar denacht meic Dé ro chesastar .i. co ragbad
903] greim dó cesad De l^ ar Dia dognid doenacht .i.
904] tidnacul neich ar Dia.


905] AR ASSAIB RIGTHIER
906] .i. is airi dognidsom ar sásad dó isind richiud huasal


907] RIRIR ACCOBUR A SULA
908] .i. ro rec ar Dia cach ní rob accobor riae suil na mna
909] & rl^.


910] SUI SLAN CREAS CRIST
911] .i. in lánsdui sen ro cretestar Crist l^ slan cen pheccad.
912] l^ creis .i. a uerbo cresco .i. ro forbrestar iarum i Críst l^
913] dorat Crist forbairt fair.


914] CEO NI COIRM CEO NI SERCOLL SAITH SECHNAIS BEOIL
915] .i. ocus ni ebed coirm l^ ni carad coirm & nírbo sercad
916] leis co ollsaith do sechnad dano in beoil


917] BAI CATH BAI CAST
918] .i. ro bai cath l^ ro boi cath .i. catholicus.


919] BAI CARTHAIT
920] .i. tóit lan do déirc eseom uli l^ fichthe Clum Ci[H] lle[A]
921] deseirc.


922] CLOTHOND OC BUAID
923] .i. robo ail [H] i cath[A] he oc breith buada do cach l^
924] clothond .i. cloch cloithi. quia fit ond cloch robo cloch
925] iarum cloithi cach uilc Colum Cille


926] BOI LES LÁN
927] .i. boeseom co tabrad a lánles do cach


928] BOI LEOR LES OIGED
929] .i. robo leor no lesaiged aegedu.


930] BOI OBEID


931] .i. auidus .i. laind.

{folio 12b}


932] BAI HUASAL. BOI HUAS A BÁS
933] .i. ba fortail for bas .i. for diabul. l^ peccad. l^ rob uais
934] a bás. l^ rofitir bás uasa.


p.33


935] BOI LIEN
936] .i.lenis .i. ailgen.


937] BOI LA CRIDE CECH ECNADA
938] .i. robo liaig lesaigthe cride cach ecnada l^ robo
939] chaimrigthe do reir cride cec ecnada ondi as ligo .i.
940] cumrigim


941] AR MIND N-AXAL N-ACALLAD
942] .i. ar n-úasal no aicelled in n-aingel diarbo ainm Axal
943] l^ iar mind n-axal n-accallaim .i. iar n-acallaim Dé dosom
944] ar is ed mind n-aingel Crist mac Dé l^ a n-as dech de
945] ainglib ba menic dorim a n-accallaim side ba tanaisi dano
946] do accallaim aingel a acallaimseom.


947] BA AINMNE ARA MBEBA
948] .i. do ítaid atbath .i. do lugu dige atbath ar ni
949] chaided lind na biad isin bliadain atbath acht i sathurnd
950] l^ i ndomnuch.


951] BÁ BIND
952] .i. bá bind a guth icelebrad.


953] BA ÓEN A CHERD CLÉIRCHECHTA
954] .i. rob oen dia eladnaib cleirchecht ar ba suí ba fáith
955] ba file l^ robo leor do cach ind óenchert chleirchechta
956] baí oca. ut Patricius dixit

    1. 957] Genfid maccan dia fine
      958] bid sui bid faith bid file
      959] inmain lesbaire glan glé
      960] nad ebera immarbé


961] BA DO DOINIB DISCRUTAIN
962] .i. ba ansa do doinib scrútan a gnim son l^ commad
963] discréit bad chóir and .i. ni chluined screit dune in bale
964] i ndénad a crabud .i. isin ditrub l^ isin dubrecles.


965] BA DÍN DO NOCHTAIB
966] .i. imm etach


967] BA DID DO BOCHTAIB
968] .i. immi biad.


p.34


969] BA NUA NO CHESAD CACH TROMM DIOFOTHUCH
970] .i. cach tromfotach no chésad ba amal núa leisseom
971] sein l^ ba truimmiu cach othaig dún in cesad nua ar in
972] Dall.


973] O CHOLUM COSC TUATH
974] .i. o Cholum no choisctís na túatha.


975] MIAD MAR MUNEMAR MANN[gap: extent: 1 letter]
976] .i. tiagmait ina munigin in morairmitnig sin im nem
977] dúinn. l^ dommunem doberthar airmitiu mór do do
978] chind na gnim so. Miad mair .i. imbed {folio 13a}Manna .i. in
979] maind. is ed atbertis meicc Israel fria manchu .i. quid est
980] hoc nisi cibus celestis dommuinimar íarum doberthar
981] armitiu mor in bíd nemda dosom


982] NOD GEILSIGFE CRIST ETER DLIGTECHU
983] .i. no ngebasom Crist ina geilsine .i. ina munteras
984] eter na dligthechu. eter aingliu & archaingliu.


985] TRIASNA CÍANA COTAISLIA
986] .i. trisin ré cian ro bui ic taisled i fos .i. oc crabud.


987] De prudentia eius & lectione & sapientia


988] ERGNAID SUI SIACHT SLICHT CÉTRAIR
989] .i. is ergna in sui ro siacht slicht na cetri suiscelaigthe.


990] COITLUID LA DO CETUL DO NIMIATH IARNA CROICH
991] .i. is amlaid dolluidseom co íath nime iarna chesad
992] i fos co cetul muintire nime & talman l^ it i chlais aingel
993] nime.


994] CÉT CELL CUSTOID TOND FO OGI OIFFRIND
995] .i. ro choemestar cet cell fo chomlaintius tuinni cailig
996] offrind. l^ cet cell cosa taet tond mara & cintech ar
997] écintech and.


p.35


998] OLL NÍ NI IDAL
999] .i. is oll in trenfer hé & noco n-idlacht dognith. l^ oll
1000] ani dognith do maith & ní idlacht.


1001] NI ELLASTAR CLOENCHLEIR
1002] .i. ni ailed na cliara nidligtech


1003] DOELLAR FO INMUILC
1004] .i. no fegad eat fo innib a n-uilc. l^ no taidled eat co
1005] taprad a phennait cóir for cach. l^ ba gabail ella dond
1006] uasul na cloenchliara combo maith no immuilged cretim
1007] forru l^ nos bliged do sallund .i. do denam sallaind.


1008] NI FÓET NI FUACHT NAD HERIS
1009] .i. niro foid nech uad do denam uilc. & niro fuachnaig
1010] fein na heris .i. ni rabi fis comrairnech aicce. .i. heres l^
1011] niro. aslaig heris for nech.


1012] NI AENED NÍ NÁ BUI I RRECT RÍG
1013] .i. ní dénad ní do aini acht iar nirgetaid Dé .i. nained
1014] i ndomnaigib. l^ ni airdercaiged ní acht do reir ríagla Dé.


1015] NAND ETSA BAS BITH
1016] .i. arnad etad l^ na bad istad do bas tria bithu l^ isin
1017] bith.


1018] BEO A AINM
1019] .i. i fos.

{folio 13b}


1020] BEO A ANUAIM
1021] .i. a anim tall.


1022] AD IMBUD FODRUAIR FO RECHT NOEB
1023] .i. ro furestar co mbeith do fo dirgetaid na noeb l^ ara
1024] fot ro drubastair fo recht noeb is airi as beo a ainm
1025] i fos & a anim tall ar immed fodruair .i. ara fot. quia fit
1026] immed .i. fota ut dixit poeta

    1. 1027] is imtherc
      1028] cos int abcan oc imthecht.
      1029] in t-aboc o Rus chaem Chas
      1030] noco n-é a taeb as imda .i. fota.


p.36


1031] FRISBERT TINU A THOEB
1032] .i. ro rithbrúi conárbo thiuch a thóeb. frisbert tinu a
1033] thoeb .i. ro mairnestar ut dixit poeta

    1. 1034] nech frísbert a thigerna
      1035] nirbat ile a liberna
      1036] co rrucait namait a chend
      1037] a gabair is a dubcend

1038] .i. a ech & a chlaideb ar colg & dubcend duo nomina
1039] gladii sunt insin tengoedilg. ut dixit poeta
    1. 1040] nir for braigthib dam na bo
      1041] fromthair colg mo ruanadó
      1042] for braigtib rig foceird feit
      1043] indi dubcend oc Diarmait.


1044] TUIL A CUIRP CUILLSIUS
1045] .i. ro choillestar toill a chuirp .i. is e a milliud a
1046] nemdenam.


1047] CUILL A NEOIT
1048] .i. ro chuillestar in gainni ut poeta dixit

    1. 1049] in maith lib
      1050] in tan asberar fír frib
      1051] a ssaiges serc saigit seoit
      1052] ni geib neoit fri nech as dil.


1053] NAD IN MEIC MAC HUI CHUIND
1054] .i. cuich in mac ni handsa em mac hui Chuind .i.
1055] Colum Cille l^ nibu in meic hui Chuind gainni l^ neoti. l^
1056] nad maicc adnacht mc hui cheo Chuind .i. ni bui in
1057] maicc acht bás foirbthe .i. mac hui cheo Chuind cith .i.
1058] ni bu iarmua acht ba hua Cuind quasi dixisset bá
1059] soerchland cia forodomair mór o Día


p.37


1060] CUIL DEIM DE EOT


1061] .i. ní derna de eot ní no dígbad cuil .i. ondi as demo
1062] .i. digbaim. l^ de fót as choir and .i. de fuachtain.


1063] CUIL DEIM DE FORMUT
1064] .i. ní derna de formut ní digbas cuil.


1065] FO LIB LIGE A AI AR CECH SAETH SRETA SINA
1066] .i. is maith lib a eolchu a lige Coluim Cille ar no
1067] ícad a drucht l^ a úr ar cachc ngalar no ráethnaiged rais
1068] na sina .i. cach sín a rathe.


1069] TRIA THUAITH IDLAIG DORUMEOIN RETU


1070] .i. ic dul dó{folio 14a} tría thuaith na n-ídal ro finnad a
1071] mbibdanas fri Dia co tabrad forru cretim do Dia & ondi
1072] as reatus atá rétu.


1073] AR CREDLA CAIRPTIU
1074] .i. is aire dorat in mes sa forru ar in carpat credal a
1075] cuirp l^ ara cleirchecht ro rec a cairptiu.


1076] CATH SÍR SOICH FIR FICHED FRI COLUAIM
1077] .i. ropo suthain a chath fri demon & domun soich fír
1078] .i. ro sechestar firinne fiched fri culuain. ni fúachtnaiged
1079] fría cholaind i fos.


1080] CONA REGA IN RÍGMAC FOR DÉDE DÉ
1081] .i. noco raga mac in ríg .i. Colum Cille for indara
1082] ernail fil ic Dia.


1083] I N-ATHGUTH I N-ATHFERS
1084] .i. isin guth n-aigthide .i. ite maledicti l^ i n-athguth
1085] .i. isin guth fil. Aithle gotha aile remi. i n-athfers .i. niba
1086] isin fers tánaise ragas acht isin cétfers .i. uenite benedicti.
1087] & rl^.


1088] ADRADNACHT RIA N-ÁES RIA N-AIMNIURT
1089] .i. ro adnacht riasiu tísad áes dó .i. riasiu robo senoir
1090] & rob amnertach ar it sé bliadna .lxx. robo lán de.


1091] AR IFFURND I N-ALBU ÓMUN
1092] .i. ar omun iffirnd dochuaid i nAlbain. huc usque .ui.
1093] id.


p.38


1094] De comendatione laudis eius rege nepotum Néil.


1095] ÁED ATNOI .i. ro aithnestár ULE .i. combad ulliu OLL DOINE DRONCHÉTAL .i. combad druniu a chetal
1096] .i. Aed mac Ainmerech dorat .uii. cumala don Dull
1097] ar ainm do thabairt isin molad sa Coluim Chille &
1098] roiaithnestar Aed don Dull commad druiniu cech cetal
1099] in cetal sa.


1100] FECHTA FOR NIA NEM
1101] .i. in tan no regad in trenfer .i. ColumCille quia fit.
1102] nia .i. trenfer ut dicitur

    1. 1103] Fidchell Cremthaind niaid Náir
      1104] nis beir mac bec do leitáin.
      1105] leth a foirne d'ór buide
      1106] a lleith aile d'indruine.
      1107] Óenfer dia fairind namma
      1108] no chrenad sech lánamna.


1109] NI ANDIL
1110] .i. nirbo nemdil la Dia hé acht robo dil.


1111] NI SUAIL
1112] .i. nír bec hé. l^ ni handil .i. niro indil & níro úaig ní
1113] bad suail.


1114] NI SUAIG


1115] .i. niro sufuaig.

{folio 14b}


1116] NI NIA NAD NUA FRI COTACH CONUAILL
1117] .i. ni trénfer nach nua insó fri cotach .i. fri glinnigud
1118] chotaig Conaill .i. eter tuatha Conaill ar medon. l^ ic
1119] dénam a cotaig fri tuathaib ailib dianechtair l^ ni nua .i.
1120] nocon uil ocund in trenfer uages ní nua fri cotach
1121] Conaill & ní suaig tosach na ceille síc. l^ dano .i. ni fil


p.39


1122] ocund in trenfer athnuiges cotasch Conaill. ni nia in
1123] tosach sic fri cotach conuail .i. ic síth eter corp &
1124] anmain.


1125] CLUIDSIUS BORB BEOLU BENNACHT BATAR IC TOÍ
1126] TOILRIG
1127] .i. ro chloi béolu inna mborb bátar ic ardríg Toí cid
1128] ed bad áil léo olc do rad conid bennachad dognítis ut
1129] fuit lalam.


1130] Ó DONIB DEIMTECHTA OC DEO DESSESTAR
1131] .i. o doinib ro dígbad ic Dia tarrasar


1132] AR ADBUD AR ÁNI ATRONNAI AR GART GLAN HÚA HI
1133] CATHAIR CONUAIL
1134] i. ara ainmni & ara aíni ro ernai gart nglan húa
1135] Conuaill inna chatir l^ huasom Codiáir moir do Laignib
1136] i lleth o mathair l^ ar adbchlos ocus ar áini ro ernai in
1137] gart glan & rl^. ar ní dénadsom sein ut faciunt hipocritae


1138] HI CUDBUD CAINSRUITH SCEO MAGISTER MUINTERE.


1139] hicudbud l^ icud
[...]
.i. ic fadb
[...]
bad fad
[...]

[...]
m b
[...]
d
[...]
Colum Cille
.i. nomen doloris .i. ingiu l^ ing sechi robo
1140] chain íarum in sruith cona toimled magne cona ragbad
1141] in galar .i. ingu eich sein hé. ocus dano robo maigister muintere
1142] immon cétna l^ ingu sechi .i. is ifechtain ro thogmaing a
1143] sechi hé ar immed a dan l^ ic udbud .i. ic fethugud adbb
1144] ic éirniud chest na canoni. l^ ic udbud .i. ic dibdud ngoa l^
1145] ic udbud .i. ic foibadud .i. ic bádud cuirp Crist foa uil ic
1146] offriund. l^ ainm do boith légind l^ proprium loci i Ceneol
1147] Chonaill


1148] FRI ANGEL N-ACALLASTAR ATGAILL GRAMMATAIG GREIC


1149] .i. dogníd aingel d'accallaim ocus ro foglaind grammataig
1150] amal Grecu l^ no aicilled grammatacdu ocus
1151] Grécu. [gap: chasm in MS/extent: 1 leaf]

{folio 15a}

p.40


1152] ocus Colum Cille l^ sic frecurimsea ceill atamchomnaic
1153] dirgitetaid mo Crist cumachtaig .i. immcomairge. Finit
1154] amen finit.

    1. 1156] Dia ard airlethar
      1157] aingel indrechta
      1158] tabred dagberta
      1159] for ar n-imtechta.
    2. 1160] for ar n-imrimmend
      1161] ar nach n-elammar
      1162] ar nach omonar
      1163] riasam ternamar.
    3. 1164] for ar dianarlib
      1165] Dia domm aidbresa
      1166] Crist dom ditisea
      1167] Dia dom airlesena

      Dia ard & rl^.

      Finit amen.

    1. 1168] Colum cáid cumachtach
      1169] a cléthib clithnimi
      1170] tairi domm imnádud
      1171] archaingel Héil.
      1172] ar biastaib ilardaib
      1173] imdubaib imthennaib
      1174] ticed domm imdegail
      1175] inhua Néil.
    2. 1176] Nert n-irsi firinni
      1177] fin crothe cruthaige
      1178]

      p.41

      Comdiu cloth cobtelach
      1179] cluined mo gairm.
      1180] ar athchaib tennide
      1181] ar intech n-anaichnid
      1182] admuniu móritge
      1183] meic Ethne ainm.
    3. 1184] Ar Comdiu cumachtach
      1185] ar cond slúag sochaide
      1186] ar suí ar slánicid
      1187] snadsium ar cel.
      1188] ar cend cáid comarli
      1189] ar commor moradbal
      1190] ar n-árad firinni
      1191] fíadat fri nem
    4. 1192] Nertsom sund sírsáegul
      1193] sírchóemna m'anmasa
      1194] scéo colla
      1195] céin bethir and.
      1196] Colum ar thrócaire
      1197] co dora dom commairge
      1198] fomm esgairm thall.
    5. 1199] Tair dag tair sacarbaic
      1200] mo beolu bánchoibsen
      1201] sét ná bo rom.
      1202] ré domm anim
      1203] rop o lamaib Colaim
      1204] accoe a colain
      1205] cen chloine cen chol.
      1206] Colum caid cumactac a cléthib


p.42