Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Tochmarc Emire la Coinculaind

Author: Unknown

File Description

Kuno Meyer

Electronic edition compiled by Beatrix Färber

Funded by University College, Cork

2. Second draft, revised and corrected.

Extent of text: 15500 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork
College Road, Cork, Ireland.— http://www.ucc.ie/celt

(2001) (2011)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G301021

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.

Sources

    Manuscript sources
  1. Dublin, Royal Irish Academy, Leabhar na hUidre, p 121a–127b.
  2. Dublin, Royal Irish Academy, Stowe D IV 2 (=MS 992), fo 74ra–78vb.
  3. Oxford, Bodleian Library, Rawlinson 512, fo 117ra–118rb; first part missing.
  4. Dublin, Royal Irish Academy, Book of Fermoy 23 E 29, p 207a–212b; fragment.
  5. London, British Library, Egerton 92 (=Fermoy), fo 24ra–25vb; fragment.
  6. London, British Library, Harleian 5280, fo 27r–35rb.
  7. Dublin, Royal Irish Academy, 23 N 10 (olim Betham 145): p 21–24; 113–124; 11–12; 25–26; 125–128.
  8. Dublin, Trinity College Library, Book of Leinster, f 20a46 ff. The text Echtra Machae. , containing a variant of paragraph 30, was consulted by Meyer.
    Editions
  1. Kuno Meyer, The oldest version of Tochmarc Emire, Revue Celtique 11 (1890) 434–457 [The Wooing of Emer. Text from Rawlinson B 512, fol. 117a, ZCP 7 (1910) 510].
  2. A. G. van Hamel, Tochmarc Emire. Version III, in: Compert Con Culainn and other stories (Medieval and Modern Irish Series, vol. 3) Dublin 1933, reprinted 1978 [edited from Stowe D IV 2 with occasional variants from LU, Harleian 5280 and Rawlinson B 512].
  3. Kuno Meyer, Verba Scáthaige fri Coin Chulaind. From the Bodleian MS. Rawlinson B 512, fol. 118b, collated with Egerton 88, fol. 11a and Egerton 1782, fol. 19b. (Anecdota from Irish MSS. V 28–30, 1913). [Paragraph 79 of this electronic edition].
  4. Rudolf Thurneysen, Verba Scáthaige nach 22 N 10, ZCP 9 (1913) 487f.
    Translations
  1. Kuno Meyer, Archaeological Review 1, London 1888 68ff [Based on LU and Stowe MS 992 (D IV 2)] (English).
  2. Eleanor Hull, The Cuchullin Saga, Dublin 1898 [abridged version of Meyer's translation].
  3. H. d'Arbois de Jubainville, L'épopée celtique en Irlande, 1892, 39–50 [Comment le héros Cúchulainn fit sa cour à Emer] (French).
  4. Thomas Kinsella, The Tain, Oxford 1969, 25–39 [Cúchulainn's courtship of Emer and his training in arms with Scáthach] (English).
  5. C.-J. Guyonvarc'h, La courtise d'Emer, Version A, Ogam 11 (1959) 413–423 (French).
  6. A. Agrati and M. L. Magini, La saga irlandese di Cu Chulainn, Milano 1982, 33–41 [Cu Chulainn corteggia Emer] (Italian).
    Comments and secondary literature.
  1. Eugene O'Curry, Lectures on the Manuscript Materials of ancient Irish History, New York 1861, 278–282.
  2. Arthur C. L. Brown, The Knight of the Lion, Modern Language Association of America 20 (1905) 673–706.
  3. Rudolf Thurneysen, H. Hessen and G. O'Nolan: Zu Tochmarc Emire, ZCP 8 (1912) 498–524.
  4. Rudolf Thurneysen, Die irische Helden- und Königssage, Halle/Saale 1921, 377ff.
  5. J. Baudi[scaron], On Tochmarc Emere, Ériu 9 (1923) 98–108.
  6. H. P. A. Oskamp, Notes on the history of Lebor na hUidre, Proceedings of the Royal Irish Academy 65C (1966–67) 117–137, especially 126–127.
  7. Doris Edel, Helden auf Freiersfüßen. Studien zur frühen inselkeltischen Erzähltradition, Amsterdam/Oxford/New York 1980.
  8. Review of above: Rev. Tomás O[acute ] Cathasaigh. Celtica 20 (1988) 168–177.
  9. William Sayers, Concepts of Eloquence in 'Tochmarc Emire', Studia Celtica 26/27 (1991–1992) 125–154.
  10. Tomás Ó Concheanainn, Textual and historical associations of Leabhar na hUidhre, Éigse 29 (1996) 65–120, esp. 94.
  11. Gregory Toner, The Transmission of Tochmarc Emire, Ériu 49 (1998) 71–88.
  12. Joanne Findon, Negotiating Female Territory: The Hero's Journeys in Tochmarc Emire. In: R. Black, W. Gillies, and R. O[acute ] Maolalaigh (eds.), Celtic Connections: Proceedings of the Tenth International Congress of Celtic Studies, Vol. 1, 507–508, East Linton 1999.
    The edition used in the digital edition
  1. Kuno Meyer, Tochmarc Emire la Coinculaind (Harleian 5280, fo. 27a) in Zeitschrift für celtische Philologie. , Halle an der Saale, Max Niemeyer volume 3 (1901) page 229–263

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

All editorial introduction has been omitted. Variant readings from other MSS and editorial notes are integrated into the apparatus.

Editorial Declaration

Correction

Text has been checked, proof-read twice and parsed using NSGMLS.

Normalization

The electronic text represents the edited text. The letters f, s with overdot are rendered fh, sh. Do + verb is written separately in the main text. The spelling in the apparatus is unchanged.

Quotation

Direct speech is marked q.

Hyphenation

Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break or line-break, this break is marked after the completion of the hyphenated word. Otherwise the editorial practice of the hard-copy editor has been retained. i.e. idiosyncratic spelling was left unchanged.

Segmentation

div0=the saga; div1=the section (= the editor's paragraph).

Interpretation

Where expansions of abbreviations are shown in italics in the hardcopy edition, this is not marked in the digital text. Names of persons (given names), places and group names are tagged. Page breaks are marked pb n="". Text supplied by the editor is tagged sup resp="KM". Editorial notes are tagged note type="comment" resp="KM". Poems are treated as embedded texts, with numbered line groups. The hard copy apparatus does not indicate the start of a phrase for which a footnoted annotation or variant is given; hence the extent of the lemma or phrase in the digital apparatus is sometimes tentative.

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the paragraph.

Profile Description

Created: By (an) unknown Irish author(s). Date range: c.600–900.

Use of language

Language: [GA] The text is in Old and Middle Irish.
Language: [LA] A few words are in Latin.
Language: [EN] Details of the witness list are in English.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G301021

Tochmarc Emire la Coinculaind: Author: Unknown

List of witnesses


p.229

Poi ri maumrau airegdai and-Emain Macho fecht n-aild, edon Concopor mac Fauchtnae. Bai mar de amro ina flaith lie h-Ulto. Poie siod ocus same & suboidhe, boi mess & claus ocus murtorad, poi smacht & recht ocus dechflaitius rie remess lia h-Ulto, boi mor d'ordan & d'oirecus & d'imad isan ríctoig and-Emoin.

As amloid ierom boi in tech soin, edon in Craebruad Concoboir, fo intamoil tige Midhcordai. Noi n-imdodhai o ten co fraic . Triucho troiccid ind-airdiu cech airenoicch credumai boi isan tig. Errscor di dercciuhar and. Stiall ar cabor hee ier n-ichtar & tugai slindid ier n-uachtar. Imdae Concoboir ind-airienech in tighe co stioaldoib arcait, co n-uaitnip credumai , co ligrud oir for a cendaib, co n-gemoib carrmocail intib, comma comsoloss laa & adoicc inte, gona steill aircid uasan riog co airdlius an rightighi. In n-am nobualed Concobor co flesc rigdoi an steill, contaitis Ulaid ulie ris. Dí eimghai dec in de erraid dec imon imgoi sen ima cuaird.

Nothelldis immorro laith galie Ulad ac ol isan rigtoig sen & ni bid neuch dib a comcetboidh alailie. Ba han airctech nobidis laith gailie fer n-Ulad isan ticc and-Emoin. Boi mar do


p.230

immod ceuc turcomroicc isann rigtig & de airfedaib adamroib. Arclisde & arsendtee & arcante ann, edon arclisde errid, arcantis filid, arsendis crutirie & timpanoic.

Die mbatar 'diu Ulaid fechtus n-ann and-Emoin Machie ic ol ind iarngualai. Ced mbrothai noteged ind di lionn cechi nonai. Ba siside ol ngolai. Iside nofurad Ultu ulie indoensisd. Noclisdis errid Ulad ar suainemnaib an dorus co'roile isan toicc and-Emhoin. Coic traigid dec ar noi ficteb med an tige. Tri clesai dennidis an errid .i. cles cletinech & cless ubhall & foebarcles.

At e and errid degnedis ina clessai sen .i. Conold Cernoch mac Airmirgen , Fergos mac Rossai Rodanai, Loeccoirie Buadach mac Condoig , Celtchar mac Uthir , Dubtoch mac Lucdach, Cuculaind mac Soaldaim. Scel mac Bairdine, a quo Belocch Bairdine nomenatur, doirseid Emno Machie. As dee ata sceul Sceóil, ar ba prasscelach side.

Dorosce Cu Chulaind diuh ulie ocon cliuss ar aine & athlame. Ruscarsad mna Ulod co mor ara aine ocon clios, ar atlaime a leme, ar febas a ergno, ar bindie a erlapra, ar coime a ghnuse, ar sercraide a dreiche. Ar batar secht mec imblesan ina rigroiscoib .i. a cethair isan dalai suil, a tri isan tsuil n-ali ndo. Secht meoir cechtar a da coss & a secht cechtor a di laime. Batar buado imda foair. Buaid do cedus a gois noco ticced a lon laich , buaid clesomnochtai, buad mbuanfaig, buaid fidceallechtai, buaid n-airdmessai, buaid faidsene, buad {folio 27 b} crotai. Tri lochtai Con Culaind: a bieth roocc, ar ni rofasotar a rengai rodaim, ar bo moide concesdis oicc anaitnig foir, et a biith rodanai, roaloind.

Boi comairlie lia h-Ultai fodiag Conculaind, ar ruscarsod a man & a n-ingena co mor e, ar ni boi setig a fail Conculaind an tan sen. Ba si comoirli co n-irsad, setig ba togai la


p.231

Coin Culaind de tochmarc ndo, ar bo derb leo conod lucchaide rosoigfed millid a n-ingenraide & foemod sercie a mban fer dia mbe setig a coimfrestoil occo, & ba soédh leu mochercrai ocai , corb acobar leo ar an foáth sen toabairt mna ndo, fodég co farcbod comorbo. Ar ro fedatar is vadh bodesin nobíad a athcin .

Dobreta ierum Conchobor nonbur uad cevca cuiccid a n-Erinn de cungid mna de Coin Culaind dús in faigepdis indach primbaili no primdunod a n-Erinn ingen rig no roflathav no prugad de nech bud ail do togai & de tocmarc n-dou. Tancotor ulie na teachtai diblionoip & ni fuarotar ingen bud togai la Coin Culaind de tocmarc n-do.

Luid Cu Chulaind feisne de tocmarc ingine ro-s-fitir a l-Luglochtaib Logai, edon Emer inccen Forcoild Monoch . Lod Cu Chulaind feisne & a aræ Læcc mac Riængaprai ina carput. Ass e oencarpat in sin nad foglendis dirmonnoa na echraidie do cairptib Ulad arodene & áne in carboid & an errid aridsuided ann.

Forranic Cu Chulaind in ingen ina cluichemag cona comoltaib impe. Ingenai son na m-brugad bautor im Dun Forgaill. Botar side oc foclaind druine & decclamdai la h-Emir. Is isside ingen pas fiu lais-sem de ingenoib Erionn do acaldoim & de tochmorc. Ar is isside congaib na sé buadha fuirre .i. buaid crotha & buad n-gothai, buaid m-bindiussai, buaid n-druine, buaid n-goisse, buaid n-gensai. At-bert Cú Chulaind acht ingen pad comadus n-do ar aois & cruth & cinel & cles & solme, bad deuch lamdai de ingenaib Erenn nad ragad lais & na bad coimdich n-dou do bancelib Erenn mona beth samlaid. Ar as iside oeningen congepied na modai sen. Is airie is die tocmarc sainrud lod Cu Chulaind.


p.232

Ba cono timtocht oenoicc luid Cú Chulaind de acoldaim Emire & de taidbsene a crotai dii. A m-batar na h-ingena ina suide for forad oenaic an duine, concolatar andi ina n-dochum: bascoire na n-euch, culgaire na carbod, siangoil na tet, dresacht na roth, imfhorran in laith goilie, scredgairie na n-arm. ‘Fechadh oen uaib’, for Emer, ‘cia dotaed inar n-dochum.’

‘At-ciu-ssa em ann’, for Fial ingen Forgaill, ‘di ech commorai comailde comcrothai combuadai comlemnechai biroig airdcind aigenmair allmoir goblaid gobchoil dualaig tulleathain forbreco fairseggai fo-{folio 28 a}lethna forranchai cassmongaid casscaircich. Eoch liath leslethon luath luaimnech lonnmar luthmar luglemnech leobarmongach maiccnech toirnech trostmar tuagmong ardcend uchtleathan. Lassaid fod fondbrass focuirse focruaid foa cruib coluth cetharda. Dogrind elmo enlaithe luthbuadai. Beraid rith for set. Foscain uathai edh n-análche. Oibliuch tened tricimruaidie tendiuss a cræss glomorcind fil fo dessfertis an carpait.’

‘Aroilie ech cirdub cruaidcenn cruinn cælcossach cælethan cobluth dian dualmar dualach dronchoechech maignech aignech bairnech bhailccemnich lemnech lebormongach casmongach scuableabor drondualach tulleathan grind imaaig ier n-dith aige ech i n-íath. Moscigg srathai sreg serge, sechid moige midglinde, ni facoib an imdoraid etir omnoib riad rout.’

‘Carpat fidgridn fethaide dia n-droch findoi umaidhe. Sidbe finn finnarcaid co fethanoib findrune. Cret urard iraibidn ,


p.233

si credoa cromglindie. Cuing druimniech dronordai. Da n-all dualcho dronbuidie fertse cruaidie colcdirge.’

‘Fer broenach duub isan carput ass aildium di feroip Erenn. Fuan cain coir corcordai imbe, osse coicdiapail. Eou oir indtslaidie uassa banbruindiechair ina turscloccud rie m-ben luthai lanbuildie. Lene gealculpudach co n-derccindlid oir oirlasrauch . Secht n-gemou dercca dracandai for lar cechtar a da imcassen. Da n-gruaid n-gorm n-gelai crodergai difich oibliech tened & analche . Dofich ruithnie serce ina dreich. Ata lem bo fras de nemonnoib rolaad ina cinn. Dubithir leth dubfoloch cechtar a di prai . Cloidem orduirn i n-echraiss sestai for a dib sliastaib. Gai gormruad glactomseip la fogai féig foephartoch for crandoib ruis ruamanndai a cengall die creit croi an carpait. Scíath co comroth aircid, oosse corcorda co tuadmilaib oir oss a dib n-imdadhoib. Focerd ioch n-erred n-indiee , imad cless comrum ossa errid oencarpaid.’

‘Arai ar a belaib isan carpod sen, aralie fer seng fanfodoa forbrec. Folt forcass forordai forruad for a muldoch, gipne findrune for a edon na leccid a folt fo aigid. Cuaiche do or for dib culib a taircellad a folt. Coichline etrich imbe co n-aursollccud for aa dibh n-ullinnoib. Pruidne die derccor ina laim dia taircillid a eocha.’

Do richt Cu Chulaind co h-airm a m-batar and ingenrad foi sen & bendochaiss doib. Tocbaid Emer a gnus cain cruthaig a n-ardo & do bert aichne for Coin Culaind, conidh admbert : ‘Dess imriadam duib!’ ar si (.i. Dia do rediuccud duib, ol sii). ‘Slan imroisc duib-se!’ ol sesem (.i. rop slan sib-se o cach aiscc). ‘Can do lot-sai ?’ al si. ‘Do Intide Emno,’ ol se (.i. din machi na h-Emno). ‘Cia h-airm a femhir ?’ ol si. ‘Femir’ ol se, ‘a tig fir adgair buar moicche Tethru’ (.i. a tic


p.234

fir aclaid buar moige Tetra iasc immuir ethiar ....[Vgl. Strachan, Archiv I, S. 33.]§). ‘Cia bur fess ann?’ ol side. ‘Fonoad (.i. ro h-imfuined) cul carbait dun ann’, ol se. ‘Cisse conair deloud-sai?’ al side. ‘Etir da codat feda’, ol se. ‘Cid at-gaibsid ierum?’ ol si. ‘Ni ansa’, ol soide. ‘De teme marai for amrun fer n-Deaa, for uan di ech n-Emno, for gort na Morrignai, for druim na mormhuice, for glend an mardaim etir in dia & a faith, for smir mna Fedilmai, etir an triath & a setig , for toinge eech n-Dea etir rig n-Anond & a gnied, do mandculie cethorculie domoin, for Oilbine, for tresc in marimdill, etir dabaic & dabcine, do ingentib niad Tetrach rig Fomorie do luglochtaib Logai (.i. do gortaib Loga).’

Cate do slondad-sai, a ingen?’ ol Cu Chulaind. ‘Ni ansa emh’, al and ingen. ‘Temair ban, báine ingen, ancing gensai, ges nad forfoemthar (.i. amoil ata Temair os cech tulaicc, sic atu-ssa os cech mnai a n-genass), dercoid na dexinech (.i. no-m-dechar o cac ar mo caime & ni dechaim-si nech), doirp a n-dopor aindir imnar (.i. an tan dechtar an doirb is a n-ichtar usce tet), tetra

[Vgl. tethrai .i. ben, Hib. Min. S. 47]

tetrai dá luá, luacoir nad imtethar (.i. ar a cáime), ingen rig richiss gartai (.i. enech), conair nad foróemter do conair coil ermoim, gonad fri suan senbath sretaib cerd adpclossaib errid. At-cotaim trenfer tiarmoirset (.i. atad lim trenfir dogenad m'iarmoirecht), cebe no-m-berai tar a tertogai cin foruss mo caingne cucai & co Forgoll.’

‘Cidne trenfir de tiarmoirset, a ingen?’ al Cu Chulaind. ‘Ni ansa’, ol Emer. ‘Da Lui, da Lauth, Luath & Lath Gaiblie mac Tethrach, Triath & Trescad, Brión & Bolar, Bas mac Omna, ochtar Conlai, Cond mac Forcaild. Ceuch fer diib co nirt ced & co cliuss nonbair. Forcoll fesne dno, andso airim a cumochtai . Tresse cech gnied , eolchai cach drui , amainsi ceach filid.


p.235

Bid forfinach dit-se cluche caich fria tresaib Forgoild fesne, ar idcodai ilcumochtai occo fri coibled fergnim.’

‘Cid nachimm-airme-se , a ingen’, ol Cuchulaind, ‘liasna trénferoib sen?’ ‘Madcodo do gniomafesne ’, ol an ingen, ‘cidh im nach airmebaind etorra?’ ‘Forglim fen em, a ingien’, ol Cu Chulaind, ‘comad luiet mo gniomaie etir clothaip nert n-erridaie .’ ‘Caidie do neurt-so didiu ?’ ol Emer. ‘Ni ansa em’, ol sé. ‘Argair fichid fauth mo comroicc, lor de trichaid triean mo galie. Ro ferai .xl. mo comlond m'oenar. Argair cét mo commairge . Imgaibtir athai & irgolae rem errud & rem úath. Techid sluaicc & socaide & ilor fer n-armach re h-uatgráiene mo dreche & mo gnusse.’

‘At maithe na comrume moethmacaim sen’, ol and ingen, ‘act nat ranic go h-oes n-erred beouss.’ {folio 29a} ‘Maith emh ro-m-epled-sai, a ingen’, ol sé, ‘liam popoa Conchobor. Ni h-amail atfochne aithecan urbodad a claindie etir leic & lossait no ó ten co fraiecch . Ni for blæ oenurlaindie ro-m-alt-sæ la Conchobor, acht etir erridib & anradaib Uludh , etir druthaib & deogbairib & druidib, etir filiduib & fisidib, etir brugadoib & biatachoip Ulad ro-m-forbaiged-sai, co fuilid a m-besa & a n-dana ule lium-sai.’

‘Cidnie and em ro-d-eblatar isna gniomaib maithe sen ?’ ol Emir. ‘Ni ansa em’, al sé. ‘Ro-m-ebail Senca soberlaid conid am tren trebor an athlom athirgaib . Am goeth a m-brethaibh, nidim dermodoch cusc . At-gair neuch re tuait trebair trebour . Arfoiclim a indscee , coicertaim brethai Ulad a n-ainsist & níninsorcc tria oilimain t-Senchoa formb.


p.236

Ro-m-gab Blai bruccaid cucai for aice a treibe corroferadar mo techtai occo, gonad ierum ad-gairim firu coiccid Conchoboir imma ricc. No-s-biathaim fria re sechtmaine. Fossaidier a n-dano & a n-damai & a n-diberccai farrid a n-eniech & a n-enechgressai.’

‘Ro-m-alt Fergass, gonad roubaim trenógai trie nert . Am amnus ar gail & gaisciud, conid om tualaigg oirer criche di coimed & di imdidien ar echtrandoib . Am dín cech dochair , im sunn slaide cech sochraide . Dongniu socair ceuch truaigh, dongniu dochair cech triuin trie oilimain Fercussa form.’

Ro siachtsu glun Aimirgin filid corro molaim riig as ceuch feip a m-bí, go n-dingbhaim oinfer ar gail, ar gaisced, ar goeis, ar aine, ar athlaime, ar amanse, ar ciurt, ar calmodus . Dingbaim cech n-errid. Ni toillim buide di neoch acht do Conchobor .’

‘Ro-m-irgair Findcoem, conid comoltai cartanacha comluid daum Conall Cernach coscoruch. Ro-m-tecuisc Catfad coemoinech diaig Dectirie, gonid am fisied fochmairc i cerdaib dei druidechtai, conid am eoluch i febaib fiss. Ba cumma ro-m-altsad Ulaid etir aroidh & errid, etir ricch & ollamoin, gonid am carua sluag & sochaidee, ganad cumma difichim a n-enechgresa ulie. Is soer em do roegartus-sa o Lug mac Cuind maic Etlind de echtrai dén Dectirie co tech m-Buirr in Broghai. Et tussai didiu, a ingen’, ol Cu Chulaind, ‘cindus ro-d-alt-sai i l-Louglochtaib Logai?’.

‘Ro-m-alt-sa em’, ol side, ‘la febai fenee i cossdud forcaine, a foghart n-genussai, a congraim righnai, and-ecusc sochraid, gonad cucom arbaigtir cech n-delb soer sochruid etir iallaib ban buaidnide .’ ‘At maithe em na febha sen, a ingen’, ol Cu Chulaind. ‘Cindus didiu’, ol Cu Chulaind, ‘nachar commdicc


p.237

dun diblinaib comríachtain ? Ar ni fuarus cose ben follongad and-aires dala immacallaim {folio 29 b} fon samail sen frim.’ ‘Ceist: an fil bancelie laut’, ol in ingen, ‘ar foimdidin de trepe dit-see ?’ ‘Nato emh’, bar Cu Culaind. ‘Ni techtai damh’, ol isside, ‘do lai fri fer a fiadnusse na sethar is sine innú .i. Fial ingen Forgaild ad-cii am farrud sunn. Iss í ro ben beim foraiss for an lamthorud.’ ‘Ni h-i ro-d-caurus-sai em’, for Cou Chulaind, ‘& ni ro foemus-sai didiu mnai at-gneed feur remonn & ad-coss dam co ro foi and ingen ucut la Coirprie Niefeur feuchtus n-aill.’

A m-batar ierum fora n-imraitib , at-cii Cu Chulaind brundiu na h-ingene tar sedlauch a lened, conadh ann aspert in so: ‘Cain an mag so, mag alcuing’. As an aspert and ingen na briathra sai oc freccrai Con Culaind. ‘Ni ralie an mag so’, ol Emiur, ‘nad rubann comainm n-arcaid for ceuch n-ath ó Ath Scene Mend for Ollbine cussan m-Bancuing n-aircid ara m-bruindenn Breaa diantoss Fedlime.’ ‘Cain an mag sai, mag alcuing’, ol Cu Chulaind. ‘Ni ralie in mag sai nad rolo genid granne a loig bo briuine co tabhairt fir co cutrume aroile co m-bem trí nonbor d'ænbeim co n-anacal fir a medhon cacha nonbair.’ ‘Cain an mag sa, mag alcuing’, ol Cu Chulaind. ‘Ni raili a mag sa’, ol side, ‘nad ecmongai benn Suain maic Roiscmilc o samshuan co h-oimhelc, h-o oimhelc co beldine, h-o beltine co brón trogain.’ ‘Aspertar, do gentor’, ol Cu Chulaind. ‘Forreghtar, forimregthar, gebthar, arfoemtar’, ol Eimer. ‘Ceist caide do slonnad?’ ‘Am nia fir dichet a n-aili i Ross Bodbai’, ol essemh. ‘Cia h'ainm-se dno?’ ol sii. ‘Am nuadai tedmai tataigh conai’, ol sesemh.

De luid ierum uaidib iarsan t-segdou m-briathar sen Cu Chulaind & ni ro gensad ni bud moo de imacollaimh isen


p.238

laithe sen indasen. An tan boie Cu Chulaind ierum oc eraimm do Bregai , imcomaircid a arai, edon Loeg, n-dou: ‘Ailee’, bar essem, ‘ & na briatræ immacloisset & an ingen, edon Emiur, cid dieraidset ann?’ ‘Nach fedor-sæ’, ol Cu Chulaind, ‘mo beth-se oc tochmarc na h-ingenee? & is airee ro cel-som ar cobrun , arna tuicdis na h-ingenai conid oc a tochrai atú-sai. Ar dia fessai Forgold, nicondricfom dia deoin.’

Tanic Cu Chulaind a tossag na h-imacallmou dia aroidh & boie occa miniougud n-do de irgairdiugud a seta. ‘And Entidai Emno isrubart-sa an tan ispert side can diluide-sie , iss ed donraidius-sai : o Eomain Machai. Is dei imoru asperour Eomon Machou n-dii .i. Machou iongen t-sanrith maic Inbothai, ben Cruindchon mic Agnomain roussreth fri die gauboir and rig ier caur ailgiussou fuirrie, co n-deochoid diob ar-rith & arsibseis (.i. beris) mauc {folio 30 a} occus ingen die oentoirbert, conid din eomain sen asperor Emain macha dii & conid on Macho sen raiter Eomon no Mag Machai.’

No dno is dei ata Emoin Machou amail ata isan scel soa.

[Vgl. Dindsenchas 161 (Rev. Celt. XVI, S. 279ff.)]

Tri rig ru-ss-batar for Ultoib i comflaitess for Erind .i. Dithorba mac Dimain a h-Uissneoch Midie, Oed Ruad mac Baduirn maic Aircetmair a Tir Oedai, Cimboeth mac Findtain maic Aircidmoir a Findobair Moige h-Ines. Is ee ro-sn-alt Ugaine Mour mac Eochdach Buadaig. Do-n-gnied corie ierum ind fir, secht m-bliadna cech fir diib i r-rige. Tri secht rathai etarrou:

[So zu lesen Rev. Celt. XVI, S. 280, Z. 3, wo mbliadna zu streichen ist.]

secht n-druid, secht filid, secht n-octigernai; na druthie dia n-grisad trie bithai, na filid dia n-glamodh & die n-erfoccraie, na taissig die n-guin & die louscud, monatseched an feur uathai i cionn secht m-bliadan co coimed fir flathua .i. meus cecha bliadna & gen meuth ruamnai ina datha & cin mna de ecaib die bandail. Timcellset teora cuarda cech fir diib and rige .i. lx.ui. Aed Ruad adbath diib ar tús .i. bagad ro baided a n-Eus Ruaid,

p.239

contuccad a coland isan siod, conid dei ata Sid Oedai os Euss Ruaid feisne. Et ni farcaib side de cloinn acht oeningen .i. Maucho Moggruad a h-ainm-side. Conataich side and rige i n-aimser techtai. Isbert Cimboeth & Dithorbo na tibretis rige die mnai. Fechtai cath etarro & mebus forro-sim . Dierimalt secht m-bliadna i r-rige. Derochoir Dithorbo i Corand foisim. Forfacaib side macua matha .i. Brass & Boeth & Bedach ocuss Uallac & Borrcass, go n-atcetar rige. Aspert Mauchai na tibred doib, ‘ar ni ó rathaib tuctai ’, al side, ‘acht i r-roe cata ir ecin.’ Fecta cath etorra. Brises Machui for macoib Ditarba, co farcaibsed ár cen ace, co m-batar a n-ditruib Connacht. Tucc Macai ierum Cimboeth cucie do céile dii & do toissigect a h-amus immbe. O robtar oentadaig tra Machai & Cimboet, lod Macai d'ioarrair mac n-Ditorbo i r-richt claimsidie .i. toeus secail & rotai ru-s-coimledh immpee, conus-fuair a m-Boirinn Condocht ac fune tuirc allaid. Iórfaidid ind fir scelai dii ocus innissid scélai doib & denberad biad dii ocon tened. At-bert feur diib: ‘As aloind a ruscai na clamsige. Aentaigem friee!’ Nu-s-bert-se leis fon cailde. Cengloid sii an feur sen a l-luss nert & facbaid e isan caillid. Tic side dirise din tenid. ‘Catie an feur dechoid laut?’ al sied. ‘Mebol leis tiechtain cucaib-se ar oentogaudh {folio 30 b} ria clamsig.’ ‘Ni ba meobol’, ol iet-sam, ‘ar degenam-ne ule andi sen an cednai. Nu-s-peir ceuch feur fon caillid. Cenglaid sii cech feur dib iar n-urd & no-s-ber a n-oencengal leaa co h-Ulltaib. Isbertatar Ulad a marbad.’ ‘Nito’, ol side, ‘ar is coll fir flathu dam-sai; acht a n-doerad fo doirie & claided raith imbom-sai, conob sii bus primcathir Ulad co brath. Co rotoraind si doib a n-dun gona h-eo oir imma muin .i. Emain .i. eo-muin, edon eo 'ma muin Machai, gonid de-sin ata Emain Machai.’

‘An feur isrubort-sai i r-rofaideamar thig, iss e iascaire Conchoboir in sen (.i. Roncu a ainm). Iss e at-claid


p.240

na h-iasco fo shnáad fo moirib , ar iss e buair an marai a h-iascaie & as i an moir Mag Tetrai (.i. ri di rigaib ) Fomore Tethrai .i. mag rig Fomóre.’

‘An fulacht asrubart-sai for ro fonad dun lurcaire (.i. serrach) ann sen, iss e is coul carbaid co cend teorai nomad fo bit fo rigaib & as geis do a combairge .i. geis dien carbod co cend teurai nomad ier n-ithe feulai eich duine de doul ind; fodaigh ar is each folloing an carpait.’

‘Etir da cotadh feudai asruburt-sai, edon an da sliab in sen etir a dtutcamar .i. Sliab Fuaid friunn andess & Sliap Cuillind rind anoir. A n-Dorcel (.i. in coill fil etarro) didiu ro-n-bammaur etorrai, edon forsan set dorumenar etarrai andiss.’

‘An conair asrubart de temheu moarai .i. de Moich Murteme. Ass aire ad-berar teime marai do-sside, fobith dodet moir foir tricaid m-bliadan ier n-dilind, gonad teme marai .i. ditiu no foscemhiel marai ee. No didiu as de ata Mag Murteme foir .i. moir druidechtai ru-s-ba foir co murseilce n-ann co n-aicned suidich leis, gonsuided an feur cona armbgaisced for laur a ustodbuilcc , co tanic an Dacdai & i lourg aine (nó anfaid) laiss, cor'caun na briathrai-ssai ris, cor'traighie fochétuair, edhon: ‘Tai do cend cuasachtach, tai de corp cisachtach, tai de thul

[Rasuren hinter b und dem ersten i]

tagebaitai !’’

‘For amrun (.i. run & cocar amræ) Fer n-Dea (.i. run & cogaur amraie), is side Ccrellaidh Duollaid indiu. Is fuirre geogoin Duollud mac Coirpri Niedfir la matau. Co ticc sin ba h-Amrun Feur n-Dea a ainm, fobith ba h-and cétna


p.241

ro h-imraidedh toichestal cata Moigee Tuiredh lia Tuaidh Dea Donand fodegh dicair an cissa co n-aitcietar Fomoire forrau .i. da trian ethai & blechtai & cloinde.’

‘For uan di æch n-Emnai. Bai oclach amru la Gaidiulaie i rigi. Batar da ech aigi oc a n-ailimain do a Sid Ercmon a scáthaib aba Cennman do Tuaid Dea. Nemed mac Namha ainm an rig sin. Delecthie duo ierum in di ech asan t-sidh & demebhaid sruaim sain-{folio 31a}emhail asan t-sid 'na n-degaid et bui a h-uan már forsan sruaim sin & lethais darsen tir and uan moar sen fri re moir & boi samhluidh go cend m-bliadna, gonad aire isrubrad a h-uanab din uisce sen .i. a uan fair in uisce & is side Uanabh insen andiu.’

‘An gort na Morrignai asrubort-sai, iss ed Ouchtar Nedmon in sen. Donbert an Daghda din Mhoirrigain an ferond sen. Ro h-aired e ierum. An bliadain ro-n-ort Iubor Bochlid mauccuu Gairb ina goirt-see botar moelain mulce do corustair a goirt se dee in bliadain sen, fobith ba coibdelach disse maccu Gairbh.’

‘An Druim na Marmuice asrubart-sai, at e Druimne Breg andsen, ar ba deulb muce doadbhas de maucaib Milid for cech tulaicc & for cech n-dingne a n-Erinn an tan imbersed & ad-cobraissed gabáil tiri ar egin inte ier cor brechta fuirre do Thuaid De Danann.’

Glenn an Mardaimh asrubart, iss e Gleund m-Breogaind .i. o Breogai mac Breogaind sendsir maic Milid ro h-ainmniged Gleunn m-Breogaind & Mag m-Bregh. Glend an Maurdaim do rad de, edhon Dam Dile mac Smirgaild maic Tetrach ba rii for Erinn no aitrebodh and. Ad-bath an Dam sen oc toidhin mna fuada oc esscrad Muighe Breg siar co beoulai dun.’

‘An Conair isrubart etir an dia & a fhaidh .i. etir an Mauc Oc as Sidh an Brogaie & a faidh .i. Bressal Bofaid andairteur


p.242

in Brogai. Is etarra boi an oinben , bean an gaband. As ed do lotarmar-ni, etir cnoc Sidi in Progæ i fil Oencuss & Sid m-Bressail druadh.’

‘For Smiur mna Fedelma isrubart-sæ .i. Bounn in sen. Is de atá Boann furrie .i. Boann ben Nechtain maic Laurada luid do coimed in tobuir diamair boi a n-orlaind an duine lia tri deogbairib Nechtain .i. Flessc & Lessc & Luam. Ni ticed neuch cin aithiss on topur, mona tissed na deugbairi. Luid and rigan la h-uaill & dimus docum in tobair & ispert nad raibe ni no coillfed a deulf no douherud aitiss uirri. Tainic tuaithbel in topair di airiugud a cumacht . Ro mefatar ierum teeora tonno tairrse corroimid a di s-sliassaid & a desslaim & a lethsuil. Rethid si for imgabáil na h-aithesse sen assan t-sid co ticce moir. Cech ni ro reth si, do reth in tobur ina diaidh. Segais a ainm issan t-sid, Sruth Segsai on t-sid co Linn Mo Coe. Rig mna Nuadat & Colbtai mna Nuadat iersen, Boann a Midie. Manchuigg Aircit í o Finnoib co Tromaibh, Smiur mna Feidlimai o Trommoif co moir .’

‘In Triath isrubart et a sétigh , Cletiuch & Fesse inn sen, ar iss triath ainm do torc taiseuch na tret. Is ainm didiu triath do rig toisseuch na morthúath. In Cletiuchdno is clethbuidig catha. Inn Fesse dno is ainm din crain mair aithechtaigi tuirc & a seitich. Etir torc & a crain dno lotmar .’

‘An rí n-Anond isrubart & a gniæ, iss e Cernæ inn sen tarsa tutchamar . Ba si Cirine a ainm o cein. {folio 31 b} Cernai a h-ainm o geugain in fuacurthai .i. Enno Aigneuch Cerno ri n-Anonn inssan dingnæ (.i. sid) sen & geugain i rechtairi ind-oirther in fuirt sen. Gniæ a ainm-side. Is de atá Raith Gniad i Cerno degréss. For Geise for rig mac


p.243

n-Emno do geniu Ennæ inn sen , ar (nó fo) bith bvi caratrad mor etir Geise et Cerno.’

‘In Toingi Euch n-Dea isrubart, ass h-i Ange in sen. Ba Tonge .i. tonach euch a ainm ar tos, fobith is innti co n-egatar fir Deuai n-Deud cedamus a n-euchai ier tiechtain o cath Moigi Tuired. Aingi (.i. amnus) do rad di iarsandi rignigsed Thuatæ Dei Donand inn-eochæ innte.’

‘An Manncuili cetharcuili isrubart, iss e Muincilli in sen. Iss ann boi Mann briugæ. Bai didiu buár mar i nd-Erinn i flaith Uressail Bric maic Fiacho Fobric di Laignib. Dogeni 'diu Mannach (.i. proprium nomen uiri) domanchuili moræ fo talmain issan inad atá Muincilli dia n-garther Óchtar Muincilde & do coissecht (.i. do ronta) esstadæ indib do foichill na plagæ. Digeni ierum cai (.i. fritailim) in righ cetheoræ lanamna fichet co cenn secht m-bliadan. In Manncuili didiu .i. cuili Mandaich Óchtar Munchilli.’

‘An Oillbine dno isrubart, is side Ailuhine inn sen. Bai ri aumræ svnn a n-Erie .i. Ruad mac Rigdvinn .i. di Mumain. Do boi iriss (.i. comdal) laiss do Galluib. Luid docum a irisse do Gallaib timcel n-Alpan andess teuora noaib. Tricho in cech noi dib ierum. Gabais a coblach tasst foaib i medon na fairci. Ni boi ni no-d-fuaislaiciud di setaif no moinif dia cor issa trethan. Focressæ crannchor leou dús cie dib die rossed techt dia fiss fon fairce cid no-t-fosst Do ralæ in cranncor forsan rig feisne. Eibling ierum in ri .i. Rvad mac Rigdhuinn forsan moir. Diclethar fair ierum a m-muir. Focard i machairie . Fos-rainic dno is-suide noi m-baindelbæ oiminnai. At-damnatar (.i. do raidsedar) do batar se fotrergatar (.i. difostatar ) na longa contissed som cucthae , & do bertatar noi longæ oir ar noi n-oidcnib dia fess leu .i.


p.244

aidci cech æi dib. Do gnith samlaid. Ni boi cumang la muintir coleic dianglossacht la cumachtae na m-ban. Isbert beun uaidib ba h-i n-am compertæ dii & nu-s-berud mac & ardotaidlid oc tinntod indoir cuctai-som for cend in mic. Do luid seom ierum co a muintir & loutar seom i fechtus. Batar co cend secht m-bliadan laa caraid et do luotar afrithisse conair n-ali & n-intaidlidis in maigin cétno, co n-gabsad a maigin ind Inbeur n-Ailbine. Iss and du-s-fairthetar na mna. Ro colatar ind fir ind amar ina nói umaidi. In tan batar som oc télach a coblaig, iss ann do lotar-som na mna a tir & do cuirset in mac n-uaduib assa noi issan port a m-batar ol suide. Ba clochach acus ba cairrcech in port. Adrumidir ierum in mac cloich dib conidappath di suidiu. Do truinfitsetar na mna cotgartatar uli: Ollbine! ollbine!’

‘ATressc in Máirimtill isrubart, iss e Tailne in sin. Is and do geni Lug Scimmaig an fleid moir do Luog mauc Ethlend do dignad n-dou ier cath Moicchi Tuiriud. Ar ba si-sen a banaiss rigi. Ar ro rigsat Tuatai Dea iar marbad Nuadat inti Lug. Ait in ro cuiriud a treusc do rigne cnoc n-de. Ba h-e a ainm Tressc in Marimtill .i. Taillne andiu.’

‘Do ingentaib niad Tethruch isrubart .i. Forcoll Monach nia side Tetrach rig Fomore .i. mac a fedar , ar iss inond nía & mac fethar & dono at-berur nia trénfeuur.’

‘In slonnad isrubart riut, atat da uisque i Crich Roiss. Concupor ainm indalanai, Dofolt (.i. Moel) ainm aroili. Teid 'diu Concopor a n-Dofolt. Fandiched (.i. cotmesscæ ) fris, conid oensruth ieud. Am nia-sæ didiu ind fir sen’, al sé, ‘.i. am mac seuthor Concopuir Dectiri. Nó am nía, im trénfeur Conchobuir.’

‘H-i Ross Bodbo .i. na Morrighno, ar iss ed a ross-side Crich Roiss & iss i an bodb catha h-i & is fria id-beurur bee Neid .i. bandee in catæ, uair is inann be Neid & dia cathæ’.


p.245

‘And ainm isrubart daum, am nuatai tedmo taithig conæ. As fir sen, uair angbaidecht feochrai iss ed teidm taitidid conæ. Am nuada-ssao .i. am cumnid trén an tedma sin .i. am feochair & im angbaid i cataib & i congalaib .’

‘An tan isrubart: cæin an mag sai, mag alcuing, ni h-e Mag m-Breg ro-m-olus-sæ an sen, acht iss i devlb na h-ingene. Ar cuing a da cich dar derc a lened confacusæ & is friss conerbart mag alcuing, fria bruinde na h-ingene.’

‘An tan itisrubart: ni rali neuch an maug sæ nad ruband comainm n-arcaid .i. arcadd a m-belra na filed cét, iss ed etercertar & iss ed fil issuide: nach ruassæ an ingin do tapairt ar aitheth {folio 32 a} conrubar ceut feur for cach n-ath co Albine co Boann im Scennmenn Manuch, fíur athar disse, nu-s-delbabud in cech richt and sen do mildiud mo carboid-se & do taidbriud mo bais.’

‘In genid grainde isrubart .i. ni ticfad si leum-sæ conid ro laaind-se ich n-errid dím tar na tri lissæ die saighid-side, ar no-m-piad tri braithri di-sse oc a imcomed .i. Sciuhar & Iubar & Caut & nonbur cechæ dib et con-ecmoing se bem for cech nonbur dia n-eplie an t-ochtar & ni aidleúpæ , nach m-bem oen a braithir-si eutarro & cototuccu-sæ ass isse & a comaltæ cona comtrom leu di or & aircet dunaid Forgaill.’

‘An Benn Suain isrubart maic Roiscmilc, iss inond on sen .i. conrubar-sæ cin cotlud o shamuin, edhón sam-fuin .i. fuin an t-samraid ann. Ar is dé roinn no bid for an m-pliadain and .i. in samraid o beltine co samfuin & in gemred o samfuin co beltine. Nó samsun .i. sam-svan .i. is ann sin feraid sam svana .i. sam són. Co h-óimolcc .i. taiti and erraig i. imme-folc .i. folc ind erraig & folc in gemrid.’

‘Nó aimelc .i. u-melc. Oi issan éxi ainm ina cæirech, iss de isper oi-ba, ut dicitur coinba , echba, duineba, amol iss ainm do bas ba . Oimolc 'diu is h-i aimser inn sen a ticc as cæiriuch


p.246

& i m-bleugaur coirich, unde oissc .i. oi-sesc .i..coeru seisc. Co beldine .i. bil-tine .i. tene soinmech .i. da tene do gnidiss la h-æss rechtai no druid co tincetlaib moraib & do lecdis na cethra etarræ ar tedmonnaib cecha bliadna. Nó co beldine 'diu, ainm de idail. is ann doaselbti dine gacha ceathra for seilb Beil. Beldine iarum bel-dine, dine cecha cethrai. Co prón trogein .i. lugnusad .i. taide fogamuir .i. is and dobroine trogain .i. talom fo toirtip. Trogan didiu ainm do talvm .’

Luid 'diu Cu Culaind reme ina ermaim & fess and-Eumain Machæ an aidce sin. At-fiatatar didiu a n-ingenu dinaib prugadaib ind oclæch donfánicc ina carbut sainemail & an imacallaim do rigensid etorrai & Emir & nat-fetatar son cid forcansad etorro & a impod budene tar Mag m-Breg vaidib fo tvaid. At-fiadat dno na brugaid do Forcald Monach indi sen & conidepert in ingen fris. ‘ As fior sin ’, al Forcall. ‘In riasstardi o Eamain Machi tanic an di acoldaim Emiri & ru-s-carustar and ingen esseom & iss aire sin donacolt cach alali dib. Ni ba cobair doip-sim on ceni’, al sé. ‘Do rorbius-sa (.i. tairmiusc) co na manairceba doib indii is acobar levo.’

Is de sen do luid Forcoll Monach docum n-Eumno Machi isna Gaillecuscaib, amail batís iatd techtæ rig Gall tissed di acaldoim Concvboir co n-imcomarc do di orduisib Finngald & cechai maithiusai arceuna. Triar bá s-sed a lin. Feurthar failti moir fris ierum. O rola iarum a muindterus dia in tress læi, molaigter Cú Chulaind & Conald & errid Ulad arcena fiadai. Aspert com ba fir & ba h-amro conclissed na h-errid. Acht ceno nama, dia rissed Cu Culaind Domnall Mildemon ar Alpi, ro bad amraide a cliss & die rissed Scathaig de morfoclaim anmilti , ro derscaidfed curæ Eurpæ uli. Acht


p.247

cenæ ba do focerd som anni sen for Coin Culaind, fo deig arna contissed ina friteng doridesse, ar ba doich leiss die m-beth Cu Culaind ina carutrad, commad tremit no gabad bas ar anserc & lunde ind erred ucud & ane boi do-ssom on.

Foemaiss Cu Culaind techt frissin & fo naisciss Forgall fair araige forna techtais isin aimsir sen. Cotsela iarum Forgall h-o araill for Coin Culaind inni rob ocabur laiss. Luid ierum Forcold dia tig & atregad in laith gali ara baruch & debertad die n-óidh techt frisna gnimo ro gellsad. Luidset comboi Cu Chulaind iarum & LogaireBuadach & Concupor & airmid foirind Conoll Cernach do techt aræn ru.

Is ed luid Cú Chulaind 'diu dar Bregu de adald na h-ingeni. At-glatustar som iarum Emiur ria techt ina noi. Ro raid ind ingen fris ba s-se Forcoll do rat an ailgius fair-som and Emain do techt do foglaim in milti, ar daig na comristais Emiur & esseom. Et aspert ara m-biad 'na foicill ar no biad oc admillid Con Chulaind cech conair conricfed. Tincellaid cach dib da céile comed a n-genaiss , acht mana fagbaud nechtar dip bas foi, co comristis dorisse. Timnaiss cauch dib celiubrad di alaili & imdisoat go Alpi.

H-o rancatar ierum Domnall, forcetai leis aill for liic dercain & fosetiud cetharbolc foithi. No clisstis fuirri conabtar duobai na glassæ a fonn . Aill for slig frisdringtis , con-clisstis for a rind na feurad for a n-indib . Carais iarum Cu Culaind ingen Domnaill. Dorndoll a ainm, old-dorna. Ba forgranno a delp. Batar mora a gluine, a salu rempe, a traicthi ina diaig. Svili duibliathai mora ina cinn. Duibighthir {folio 32 b} cuach ceru

[cera, Gen. von cir, 'Pechkohle'. Vgl. bair dubidir cir, LL 252b [...]]

a gnuis. Tul fortreun fuirrie. Folt forgarb forruad ina

p.248

gibnib foa cend. Oppais Cu Culaind a comleubaid. Tingevllaid si a degdigail sin fair-seom. Aspert fria Coin Culaind nad bai foiside (.i. forvs) forceutail Con Culaind co rissed Scathaig fri Alpi alla anoir. No-t-lotar 'diu a cetar .i. Cú Chulaind & Concupor ri Emno & Conold Cernach & Laogaire Buadach tar Albo. Is and do ad-bas doib Emoin Machu ar a suilib. Ni ro fetad 'div Concubor & Conall & Lægairi seocha sein. Ingen Domnaill du-s-fuc an taidbse , fo díaic a scartai Con Culaind fria muinntir daig a admilti.

Iss ed airmid araili sleuchta comad e Forcoll tucc an taidbse doib ar daig a n-impuid co nar' comallad Cu Cvlaind indi ro geuld fris a n-Emain fo deig a impaid, comad melachtach de & dno, da thecmad dou teucht sair do foclaim anmilti (.i. an gaiscid gnáthaig & ingnataich), co m-bad moide fo gebad bas bith a oenur.

Luid Cu Culaind uaidib iarum dia daim (.i. dia deoin) i conair n-indeurb, ar batar h-erdruch (.i. maith) a cumachtæ ni h-ingine & fofeur ircoduch (.i. olc) do-ssom, conscarad fria a muintir. O tacoid ierum Cu Culaind tar Alpie, ba prónach & ba scithlond de dith a coiceli friss & ni fitir cid no-t-ragad do iarraid Scaitci. Ar ro gell som dia coicelib na tinntaigfed afrithesse co h-Emain noco rosseud Scatoich no co fogbaud bass. Anais iarum dissuide , ó ro airigesstar a imarcor & a aineolus.

A m-bai an iarum co n-acai biastæ vathmair máir ina docum amail levmon. Poi occa feitheum & ni ro genair nach ercoid n-dou. Cech conair iarum no tegiudh ticciud in beisd for a cinn & do beriud a sliss friss beos. Fo cerd iarum bedg dee co m-boi for a muin. Ni boi s-seom 'diu i comus fuirfi acht a teucht alledh pud meulluch lei fen. Lotarset cetri lau fon cruth sin condo tarrlatar fri crich a m-batar aitrebthaigi & i missimbert na maucruide (.i. ic imáin locain)


p.249

and, condo tibsetor and ar ingantus lev in m-bést eurcoidiuch ucat di bit a n-gíallæ do duine. Tarblengaid iarum Cv Cvlaind dii iarum & scaruiss an m-best friss & bennochais som di.

Luid iarum reime & fo card for teuch mor n-ann a n-glinn mouar. Is ann fo ráinic ingin coim cruthaig astig. Atid-gladustar and ingen eei & feraid failti fris. ‘Foceun do tiuachtæ, a Cv Culaind!’ ol si. Aspert som can boi di athne fair . Aspert si bautur comdaltai cartanachai diblinuip la h-Ulbecan Sæxu , ‘dia m-bamur mad tu leis ic foclaimb bindiusai’, ol sie. Do beurt and ingeun dicc & mir n-do & imdosoi vaithi iarum.

Immaricc dno for occlæch n-aumrui n-aili. Ferais sidie an failti cetno friss. Imeclæchlaissent athiusc etarroib . Boi Cu Cvlaind oc iarraid eoulussæ do dvn Scathqi. Incoisscid an t-oclæch eulus n-do tar an maug n-dobail boi aro cinn. A leth in moigi no seichtis doine n-dei .i. no lendæis a cossai, al-leuth n-aill cotaocbad for an feor . Tobeurt an t-oclæch ruoth n-do leis & ispeurt friss araressed amol in roth sin tar leuth an maige ar na ro sheichiud . Donbeurt 'div uball n-do & ismbeurt friss araliad di laur amal noliad ind ublau sen & co m-bad fond innus sen ro sessed tarsan mag ut. Cotela (.i. do cvaid) samlaid Cu Culaind darsa mag fortainic ar a cinn iar suidiv. Aspert an t-oclaech fris iarum bai gleunn maur ar a cinn & æntet coel ar a cinn tairiss & se lan d'urtrachtaib (.i. d'fuathaib) iarna foidiud do Forcoll dia admilliud-som, & ba si sen a conair-siom do tig Scathqu tar ard leicthi n-uatmair son dno.

Bennochaiss cach dia celi dip iarum, Cv Culaind et an t-oclæch .i. Eouchai Bairci esside & iss e ru-s-tecaisse é amail


p.250

do genad a airmidin a tig Scathqi. Ro tairngir 'diu in t-oclæch cétno n-do ina césfath de drennaib & di drofélaip for tanaid uo Cuailngi et ro indiss dou didiu ina n-dingniud d'olcaif & d'aigbenaif & comramhaib for feraif Erenn.

Lvid Cú Chulaind 'diu in sed sein darsa maug n-dophail & tarsan gleun n-gaibtiuch amal ro forchan ind oclæch n-do. Is ed conair ro gaub Cú Chulaind issan longfort a raibe daltai Scathci. Ro iarfacht som cie h-airm a m-bæi s-si. ‘Isinn oilen ucut’, ol siet. ‘Cisse conair do-d-loutar cuici ?’ or sesseum. ‘Do droiched na n-dalta ’, ol iedd, ‘& ni ricc neuch esside noco forpai a gaissciud , ar iss amlaid boi sidie & di cenn issliu ocai & medon ard & intan no saltrad neuch for a cenn, cotnocfad a cenn n-ali foair cotacorad inna ligiu. Iss ed airmid aroili slechtai inn so co m-batar drem di laithaib gaili fer n-Erenn issan dunad so ic foclaimb cleuss la Scathaig .i. Fer Diad mac Damain & Noisse mac Uissneuch & Luóchmor macu Egomaiss & Fiamhain mac Forai & dreum di-airmide elie {folio 33 a} olcenai. Acht cenu ni h-airimtir iersan slicht so a m-bith ann and inbaid sen.’

Dinbert Cu Culaind ammull fo trí ierum de techt in drochid & forfeimdig. Nu-s-caineud ind fir. Riastarda iarum imbi & saltraiss for cenn in drocid d'impert cor n-iach n-erred de co tarlo for a medon, co na tarnaic den droiched a ceunn n-ali de tocbail antan ranic-som é , co n-docor n-de co m-boi for laur issan inse. Lvid don dún co m-bi in comlaid co n-eu a sligi conlod trithi . Asperthur fri Scathaig innsin. ‘Fír ’, ol sise, ‘neuc ier forbo gaiscid i n-inat aile sin.’ Et cartaich a h-ingin h-vaithi dia fiss coich in gildo. Lvid 'diu Vathach ingeun Scathqi ar a cenn. Doneci & nin-aicaill ar a meud dit inbeurt in deulp derrscaithiuch , co faco ar an gildie


p.251

di h-óidh a toil n-dii . Tafaissig (.i. doeric) combvi co h-airm a m-boi am-máthair. Molustar si fria a máthair in fer con-facoi. ‘Ro tolustar an feur amne’, ol a máthair, ‘ad-cíu laut.’ ‘Is fir on’, al ind ingen. ‘Tofeit am toil se dno’, or si, ‘& foi less d'adaig, mássed condaighti.’ ‘Ni scith leum-sa emh ’, ol si Scathach, ‘mássed dotæd a toil fen.’

Donimtirenn iarum and ingeun co n-usqi & piad & fecid ac airfitiud. Feraiss eussoman (.i. failti) fris fo delp cofarig (.i. la gabáil grema de ). Craidsiusai Cv Cvlaind co m-bobith a meur. Egiss and ingeun. Faraith (.i. ro siact) isan dvncairi vili, co n-ergetar lucht an duncaire, co-tn-erracht dno a treunfeur doa .i. Cochar Cruibne cathmilid Scathaige. Araselig sem & Cu Culaind & feraid glieid i ree fottæ. Luid iarum in trenfeur a muinidin a cless n-gaisscid & nu-s-frithail Cu Culaind amail pid foglaim n-dou h-o æis iead & do fiche an trénfeur laiss & consevla a cenn de. Ba bronoch an uhen Scathach dissuide co n-epert Cu Culaind fria congeupad moda et mamma ind fir dusceur co m-ba toissech sloig & co m-ba trenmilid dii esseom dia eis. Et do ficed h-Uathach iersin co m-bid ic comrad fria Coin Culaind.

{folio 33 a 2}Dom-beurt iarum ind ingen comairli n-dov Coin Culaind dia in tress læi, ma bud do denaim laochdachtæ do luid, ara tessed docum Scathcie co maigin a m-boi ic forcetul a da mac .i. Cvar & Ceut, arincuorud ich n-errid n-de isand iubaur dossmor i m-bæi s-si & si foen adn, gonid-furmed etir a da cich cona claideb, co tartath a tri drinnroisc n-do .i. a forcetol cin diciull & a h-ernaidm-si co n-icc tinscræ & epirt friss in neich bai do-som ar cinn , ar pa faid si.


p.252

Lvid ierum Cu Chulaind co h-airmb i m-boi Scatoig. Do bir a di coiss for da m-bordaib in clep cliss & nochtaiss in cloideb & do bretha a rinn fo comair a cride & ispert: ‘Bas h-vassut!’ ol se. ‘To trí drinnroisc dait ’, al si, ‘fep tissed liat anail .’ ‘Gebthar!’ ol Cu Culaind. Fo naisscid uirri iarum. Is ed airmid araili slechta annso, co ruc Cv Culaind Scathaig laiss issan tracht & co comranic frie ann & co ro cotail ina farrud, conid annsidie ro cachain indí seu oc a taircetul gach neich aridbíad, co n-epert: ‘Focen, a scithbvaidnige’ & rl. Acht ni h-airmithir iarsan slicht so sen olceno .

Foidis Uathach la Coin Culaind & nu-s-forcedlæ Scáthach immon milti . Isan aimseir sin tra boi seom la Scathaich & a muinterus h-Uathqu a h-ingene, is and diluid aroili fer aumræ boi la Mumain .i. Lugaid mac Nois mac Alamaic in ri soinemail, coicceli (.i. comalta) Con Cvlaind. Dilligh indiar & dá errig deucc imbi do errigaib na Muman di tochmarc da n-ingeun dec Níaidhfér maic Rusa. Arnassa sen di feraib vili remib-seum. An tan iarum ro caula som Forcall Monuch indi sein, forrumai do Teumraig & ispert fri Lugaid boi oca-seum ind-oentumæ ingen is dech bai ind-Eriu etir cruth & genus & lamdæ. Aspert Lugaid ba maith laiss inn sen. Arnaiss iarum Forculd a ingeun dind rig & da ingin deuc na di m-briugad n-decc olceno Breghu den di errig n-déac botar aræn la Lugaid.

Dotæt an ri den banfeis ar oen lia Forgauld dia dunat. An tan iarum de-{folio 32 b1} brethau Emiur di Lucctith dochum ind ionaid a m-bai oc s-suidiu for a laim, digabaid si a dá n-gruad. ‘For fior h'oinich & h'anmo daum!’ ol si & adamair ba Cu Culaind carustar & for a greiss bui & ba coll oinigh cibe do berud isse. Ni forlamair iarum indti Lugaid feis la h-Emir ar omon Con Culaind & imdosæi afritesse dia tigh.


p.253

Bai cauth for Scathaig dno issan aimsir sene fria tuatai ali & is forra s-side ba banflaith Aifi. Ro tinoilset iarum cechtarda líno do tabairt in cauthæ, co recht (.i. docenglad) lia Scathaig Cú Chulaind & imdisai ifritesse & debreuth deug suain n-do riam ar na tessed isan cath, ar na rissed ní do ann. Ar choimainmche do gnith se sein. Do fochrasstar 'diu ellam inti Cv Chulaind assa cotlad iar n-var fochétoir; ar a m-ba mithesse ceteourai n-var fichet do neuc ali din digh svain i cotlad, ba h-oenúar n-dossom innsin.

Lvid iarum la da mac Scathqu din cath ar cinn trí mac Ilsvanaigh .i. Cuar & Cet & Cruifne iat side trí milid Aifi. Arossanaic sim a tríar a oenur & deceurtar laiss. Bai dal in catho arnauharuch & do toegat ín t-slvaig cechtardai co m-batar in da n-idhnæ drech ria dreich. Lotar 'div trí mic Esse Enchinne & Cirí & Birí & Bailcne, trí milid aili di Aiffe & forfvacarsad comlonn for dá mac Scatqui. Do lotar side for an ted cliss. Fo ceurd Scathach essnaid dissvidi, ar ní fitir cid no piad de. Aill on bad bith cen in tress feur la da mauc Scathce frisan triar amne & dono ba h-omon le Aiffe in bainfendig, fodeug is side ba h-annsom bvi issan doman. Lvid 'div Cu Chulaind fria a da mac-si & nu-s-leublaing for an tet & immacomarnic n-do-ssom friu i tríur & beuhsatar lais.

Focraiss Aiffe comlonn for Scathaig. Lott Cv Cvlaind ar cinn Aeiffi & iermofoacht qid ba moam serc bui aicti riam. Aspert Scathach: ‘Iss ed ba moom serc lei ,’ ol si ‘a dá h-euch & i carpat . ’ Dilotar didiu for in tet cliss Cv Chulaind & Aiffi & fersaid cumleng fair. Docombai (.i. brissid ) iarum Aiffi a h-airm for Coin Cvlaind, co na pa sia dornd a claideb. Is ann asmpert {folio 33b2} Cu Culaind: ‘Aill amai!’ ol sé, ‘derochair arau


p.254

Aiffi & a da h-euch carpait fon gleun conidnapatar ulie.’ Decid Aiffi lassotain. Fossdicet Cu Culaind la sotain & gabthus foa dib cichib & dompert tarsnai amail assclaing , conatulaid gona slvagu bodein Cú Culaind leis h-i , gonratustar a beim fri talmain dii & do beurt claideb urnocht vasti. Asbert Aifi: ‘Anmoin in anmain, a Cu Chulaind!’ al si. ‘Mo trí drinnrvisc dam-sa!’ ol se. ‘Ro-t-biad amoil no tistais lat anail’, or si. ‘It e tri drinnroisc ’, ol sé, ‘giallnæi do Scathaig cen nach frithorgain fria iarum, mvinterus frium d'adaig ar belaibh di dunaicch fen & co rucai mac dam.’ ‘Atmaur-sa amlaid ’, ol si. ‘Digentar airiut foan innus sin.’ Lvid didiu Cu Chulaind la h-Aeifi & fæidiss lee in aidqi sin. Asbert iarum inti Aiffe ba torruch & mac nu-s-berad . ‘Cvirfed-sai 'div dia secht m-bliadan co h-Érin h-e’, ol si, ‘& facaib-se ainm do.’ Facbaiss Cv Chulaind dornnaisc n-oir n-do & ispert frie gon tissad dia cvingid-seum co h-Érinn in tan bvd lan in dornnaisc dia meor & ispert co m-bad é a ainm do bretha n-dov Conlui & aspert frie nacha slonnad d'oinfir & nacha m-beurad oinfer dia sligid & na rodobad comlonn ainfir.

Ataninntai Cv Cvlaind coa muindtir n-iarum fessne & issed tanic, for an tét cétnoi. Co farnoic sentvinn tuathcæich for a cinn for an teid. Atbert som fris-som ara forchaine ar na beth for a cinn iersan teid. Aspert som nad mbvie occo conar diroisevd acht fon ald mor ro boi foi. Aidchisi fris an conair do legivd n-dii. Do lec seum din tet acht giuil a


p.255

ladair aire namaa. A n-dolvid si vassæ fornessæ a ordain di cor den tetd dia chor foan ald. Airiges som dno indni sen & fo cerd ich n-errid n-de svass doridesse & benaiss a cend din caillig. Ba si sen mathair na tri caurad n-degeunach doceurthur les-sum .i. Ess Enchine, & fodeicc a admillte-sevm tanaic ar a cind. Do loutar iarum in t-slvaig la Scathaig dia crichaibh feisne & dibrethai gellnai o Aiffi le & anais {folio 34 a l} Cu Culaind denas taithslainti i fuss.

O ru-s-scaich iarum de Coin Culaind lanfoglaim in milti do denum la Scathaig etir uballclius & torandcless & foebarcless & foencless & cles cletinech & tetcless & foerclius & corpcless & cless caid & ich n-errid & corndeliud & gai bulgai & bai braisse & rothcless & otharcless & cless for analai & brud n-geunai (no gemi ) & sian curad & bem fo commus & taithbeim & fodbeim & dreim fri fogaist co n-dirged creiti for a rinn & carbad serrdhai & fonaidm niadh for rinnib sleg, tainic timgairi do tiachtain dia toig fesin iarum & timnaiss celiubrad & aspert iarvm Scathach fris iarsen inni arudbai dia forcenn & ro cachain n-do tria h-imus forhossnai, conad ann ispert na priathru sai n-dou.

    1. Foceun, a sciath bvaidnige bvadaigh
      badhaig uarcraidaig urbataich,
      taissceá corraib fortacht fort!
      Ni ba furtacht cin reicne,
      Ni ba reicne cin decne.
      Imbe err ængaili,
      arutossa ollgabad,
      vathad fri h-eid n-imleubair.
      Óicc Crvachnai concirriusai ,
      cotad curaid cellfitheur ,
      fortat braigid beufsatar ,
      bied do colg culbemnioch

      p.256

      cruach fri sruth Setantai ,
      sennaid fria rod rvadtressai
      rinnib rusclæifid cnaimredaig
      clarad im buaib benncuirde
      tithiss fidach firamnus
      fethail feulai fedclessaib ,
      feurba do Breug brathfiter ,
      braigdiu do tuaith tissethar
      tren cithach caictigiss
      cichiss do buaib -mbealta.
      Bat h-oin ar sloig sírechtach
      sirdochar sirdemin sirdupai ,
      asealfai do fuil flanntedhmann
      fernaip ilip ildlochtaib
      armbaib sceo mnaib dergdeurcaib
      crodergæ airmb airmeud mellgleou
      fiaich fothai firfitheur
      arathar croich crosfaigtir
      recur serech sarlathaur
      gætar luinne losscaide
      lin dofedat ildamaib
      ilar fuili firfaidtir
      ar Coin Cvlaind cencolinn
      cesfe alad n-encraidhe
      ana dolath tetharbæ
      digern brodercc brufidhir
      prón ar cach dot brathbreislig

      p.257

      diathaib maigib Murtemhe
      dia m-bia cluiche tregdaighti
      bruthaig fria tuinn trechtaigi
      risa m-beliun m-bandernach
      belaig uathaig ochtclessaig
      be-{folio 34 a 2}lenn dichet clesamhnoch
      cichid biit banchuri
      baigthi Medb sceo Ailella
      aruttosa otharlighie
      ucht fri h-echtgai irgaige.
      Ad-ciu firfe Finnbeunnach
      fri Donn Cuailngie ardburuch,
      cuin doregai, cuin doraidhfie
      ross do gaili gnathgeiri.
      Benfaid beimenn fiarleabra
      mic Roich rvaidrennaich ardurgnæ
      naisceta n-ollach n-oindelloch
      lochta do tam doscura cetha
      erich do loch luirechdai
      cuchtach ecé ilcrothoch (nó comraic)
      scelaib thanaigh trubud
      co tir n-Ulad ogerigh
      de mnaib Ulad centomaip
      do sciath cnedach comramuch,
      di gai truagach tairbertach trentuirig,
      do colg ded dathfaigthir
      a donfolaif .
      Rosia ainm Albanchu
      ciach di gair gemadaig.
      Aiffe Uathach iachtafid ,
      aloinn sethnoch svanaichfe

      p.258

      étrocht sóebrocht súanaigfe.
      Teouru bliadna ar trentrichud
      bad neirt ar do lochnaimhdip.
      Triuchai bliadan bagaim-seo
      guss de gai gnathgeirie,
      oasin amach ni indessimb ,
      do soeccol ni fuillim-se
      itir bvaduib bancuirie,
      gé gairidd, ge etgene,
      dit alaib .mocen
    2. Mocen.

Do deuchaig iar sen Cv Cvlaind ina longa do saigid h-Erenn. Iss iatt ro bo lucht oenlongai n-dov .i. Lvgaid & Lvan da mac Loich & Feur Boeth & Lairine & Feur Díadh & Drúsd mac Seirb. Lotar iarumh do tig Ruaid rig na n-indsse aidci samnoo. Is an bai Conall Cernach & Lægairi Buadach ic tobuch an cissa. Ar bai cioss a h-innsib Gall do Uldtoib an tan sin.

At-closs do Coin Culaind an m-bron ar a cind i n-dun ind ricch. ‘Qise nuall so?’ for Cú Chulaind. ‘Ingeun Ruaid do berur a ciss do Fomorip’, ar ieat. ‘Is airiu fhuil an m-bron sa issan dunadh .’ ‘Cait a fuil an ingen sen?’ al sé. ‘Fil isan traig tiss ’, ol iad. Ticc Cu Culaind co m-boi i comair na h-ingine issan tracht. Immafoacht Cu Culaind scélo di. At-fet an ingen do leri n-dou. ‘Canus assa tegaid in fir?’ ol se. ‘Onn innsiu etercein tall’, ol si, ‘& na bi-sse sunn’ ol si, ‘ar cinn na n-eclann.’ Tarustar ann iarum for a cinn-som & ro marb na tri Fomori ar galaifh oinfir. {folio 34 b 1}Ro crecht an fer n-degenoch dib essim ar a doid. Ro rad in ingen breid dia h-edach do-ssom imin crecht. Tet seum ierum ass can a slonnad dind ingin.

Ticc an ingen den dunad & ad-fet dia h-athair a


p.259

scel n-uli. Tic Cu Culaind den dunad ierum amail cech n-óigid. Feraid failti fris ierum Conoll & Lægairi. Moidid sochaide issan dun marbad na Fomóre dano, acht nirro creid and ingen doib. Mosronad fothraccud don rig & do breta cach ar uair chuice. Tainic Cu Culaind dno cumai caich & ro rad an ingen aithne fair. ‘Do-m-beur an ingen dit ’, for Ruad, ‘& icfad fein a tinnscrai.’ ‘Nato’, ol Cu Chulaind. ‘Ticceud dia bliadna imm deugaid-se co h-Érinn mad ail n-di & fogepai messe an.’

Tanic Cu Chulaind co h-Eamain iartain & at-fed scelai ann. O ro cuir a scis n-de, tanic reme co dunad Forcaill do cuingid Emiri. Bliadain lan n-do oice-ssin & ni roacht ammus fuirre lia h-immad na forairi. Tic iarum cenn m-bliadna. ‘Iss aniu, a Læig, ro dail-seum fri ingin Ruaid, acht nad fedamor ind inath airithe , ar ni gæth ro bamar. Tair riunn tra’, ol sé, ‘la h-airiur an tíri.’

O ro batar la h-aireur Locha Quan iarum at-ciat dá n-en forsan muir. Do m-bert Cu Chulaind cloich issan tailm & nu-s-dibraicc na h-euna. Reithid an fir cucai iersin iar m-beim andara h-eoin dib. O rancatar ierum , iss ed botar an, da m-bandeilb is cóimhe boi forsan m-bith. Is ed bai ann, Derbforcaill ingen Rvaid & a h-inailt. ‘Is olc in gnim do ronais, a Cu Chulaind!’ ol si. ‘Is tot indsaigid tancamar cia ro-m-cráidis .’ Suidiss Cu Chulaind in cloich esti cona loimb folai imbpe. ‘Ni coimraiceb-sai festai friut’, ol Cu Chulaind, ‘arintibiss t'fhuil. Do-m-béur cenai dom dalta sunn .i. do Lugaid Reondercc.’ & dignith samlaid sin.

Et bvi Cu Chulaind bliadain doridisi ic saigid dunaid Forcaill & ni rooacht an ingen beus la feupus a coimhetai. Luidie 'diu Cu Chulaind aitherruch do Luglochtaib Logha do dun Forgaill & indiltir in carbat serrgaie les-som in la s-sin & dobreth seul trom foair .i. torannclius trí cét & nonbair & ass e an tress laa ro h-indliodh in carpat serrgæ do Coin Culaind


p.260

& iss airi asmperadh ona serruib iarnaidib {folio 34 b 2} bidis i n-indiull ass, no ona Serdaib tucad a bunadus ar tos.

Rancatar dunad Forcaill & fo certt ich n-erred de co m-boi tarna trí lissa for lar in dúine & bithais trí bemenn issan liss co tochair ochtar cecha beme n-dib & anacht fer i medon cacha nonbuir .i. Scibar & Ipur & Cat, tri braithri Eimere. Fo cerd Forcoll bedc n-de tar dua na rátha imach for teiched Con Culaind, cor' tuit co farcoib cen anmain. To bert Cu Chulaind Eimiur leis cona comdalta cona n-eredaib d'or & d'airced & fo cerd som bedc de aitherruch tarsan tredua cona dib n-ingenaib & dotæd reme. Eighteur impe do cach aird. Bid Scenmend foraib. Marbaid Cv Chulaind e oc a áth, conidh de do garur Áth Scenmenn. Toecaid assaidi co Glonnath. Marbais Cv Chulaind cét fer n-dib ann. ‘Is mor in glonn do rinis’, ol Emer ‘in cet fer n-armmach n-incomlainn do marbad.’ ‘Pidh Glonnáth a ainm didiu co bráth olcena ’, or Cu Chulaind.

Do roich Cu Chulaind co Crufóid. Ræ ban a ainm co ruici sin . Bentai sium a brathbemendai mora for na slogaib issand inad sin, corro moigseut na srothai fola tairrsib tar cech leuth. ‘Is fod cró an telach so laut indiu, a Cu Chulaind!’ ol and ingen. Gonad de sin diráiter Croofoit dii .i. fod cro. To roich in t-iarmoracht forro co h-Ath an Imfoit for Boinn. Teit Emiur assan carbat. To beir Cv Chulaind tofonn for in toír corro sceinnsit na foit a cru na n-ech tar ath fothuaid. Do beir tafond aili fothuaid co scenndis na foit a cruib na n-each for ath bódess. Gonad de sin atá Ath n-Imfhoid de dona foitib adiu & anall.

Cid fil an tra acht marbaiss Cv Chulaind cét fer for cech áth o Ath Scenmenn for Ollbine co Boind m-Breg & comallustar uli na gnima sin dorairngert ind ingeun & teid slan


p.261

iarum conranic Emvin Machai bo deme in adhaic sin. Atnagar Eimeur issan Cræbruaidh Concopuir co maithib Ulad arcenai & ferait failti frie. Boi fer dvaig dotengai do Ulltaib asstoig .i. Bricne Nemtengai mac Carbad . Conad and ispert side: ‘Bid doilig eim’, ol sé, ‘la Coin Culaind anni do gentar and anocht & an ben tucc laiss a feis la Concopar anocht, ar is less coll cét ingen ria n-Ulltaib dogréss.’ Nu-s-fvassnaigther im {folio 35 a 1} Coin Culaind ansin occa cloisstecht sin & nu-s-bertaigenn co reoimhid in coilcid boi foi co m-batar a cluma for foluamain immon teuch imacuairt & teid amach lassodain.

‘Atá doiligh mor and’, ol Cathfad, ‘acht as geis don rig cen a n-doraid Bricne do denam. Do bithus Cu Chulaind immorro antí foidis léa mnai’, ol se. ‘Goirther Cu Chulaind dund!’ ol Concvpar, ‘dús an fedfamæis talgadh a brotha.’ Tic iarum Cu Chulaind. ‘Eircc damh’, ol , ‘& tuc laut dam evlma failit a Slep Fvaid.’ Teid iarum Cv Chulaind & nu-s-timaircc leis ina fvair di mucaib & d'aigib alltaib & d'ernvilib gacha fiada folvaimnige olcena i Sleip Fvaid & nu-s-beirr a n-oinimain leis co m-bvi for faithce na h-Emno. Teidi didiu a fercc lassotain for cvla do Coin Culaind.

Do gnitheur imagallaim ic Ulltaib immon caingin sen. Is edh íarmho comarli irricht leu: Emer do feis la Concobar an adaigh sen & Fercus & Cathfad a n-oinlepaid friv do comhed enich Con Culaind & bennocht Vlad don lanamain ar a fæmadh. Foemaid anni sin & do gníeitheur samlaid. Ícaid Conchubor tinnscrai Emirie íarnamaruch. Do brethai eniclann do Coin Cvlaind & foidis lia a baincéile & nir' scarsatar ier suide co fvarutar bas diblinaip.

Atnadhar cennacht macraidi Vlad do Coin Cvlaind iarsin. Iss iad sen robo macrad ind-Emain and inbaid sin, die n-debert an fili oc tabairt a n-anmond oss aird:


p.262

    1. Macrad Emno, ailli sluaig,
      inbaid batar 'sa Cræprvaidh,
      im Furpaidi, fin in t-slat,
      im Cumscraid is im Cormac.
      Am Conaing, im Glasne n-glan,
      im Fíachaig iss am Findchad,
      im Coin Culaind cruadach n-gle
      im mac m-bvadach n-Dechtire .
      Im Fiachna, im Follamain and,
      imm Cacht, im Maine, im Illand ,
      im secht Maine a Sleph in Chon,
      im Pres, im Nár, im Lothur.
      Im secht mic Fergusa ann,
      im Ilarcless, im Crimtand ,
      im Fiamhain, am Bvidne , am Bri,
      im Mal claidmech , im Coinri.
      Lægairi Cas, Conall Clæn,
      is in da Ethiar ardcæm,
      Mes Diad iss Mes Deadh dil,
      clannv amra Aimirgin .
      Concraid mac Caiss a Slep Smoil,
      Concraid mac Baid bernad broin,
      Conchraid mac an Deirg maic Finn,
      Concraid Svana mac Salcinn.
      Aed mac Finderg o Loch Brec ,
      Aed mac Fidaig, formna nert,
      Aed mac Conaill cirrid cath,
      Aed mac Duinn, Aed mac Dvach.
      Fergus mac Leidi, lith n-gle,
      Fergus mac Deirc maic Daire,
      Fercus mac Rvis lvaidid rainn,
      Fercus mac Duib maic Crimthainn.
      Tri maic Traiglethain trén bladh
      Sidvath, Currech is Carmon,
      tri maic ic Uslenn na n-ágh,
      Noisi, Ainnli is Ardán.{folio 35 a 2}Tri Flainn, tri Finn, tri Cuinn civil,
      anmonn do nói maccaib Scivil,
      tri Foelain, tri Colla cain,
      tri mic Neill, tri mic Sithgail.
      Lon is Iliach, ailli fir,
      ocus tri Cormaic crithaidh ,
      tri maic Donngaiss mic Rossa ,
      tri Dungaiss, tri Dælgusai.
      Aess dana do Cormac civil
      noi mic Lir mic Eterscivil,
      a tri cuslenna , cain bann ,
      Finn, Eochaid ocus Illann.
      A cornairi civil iar sin
      im da Aed is am Fingin ,
      a tri druid denmo glam n-gér
      Aithirne is Dreuch is Droibel.

      p.263

      A tri dailimain co m-bloid
      Finn, Iruath is Faitimhain,
      tri va Cleitig, comal n-gle,
      Uath, Uruath iss Aisslinge.
      Aed, Euchaid airderc Emhno,
      dá mac ailliu Ilgauhla,
      mac Bricrenn do bronnad ba
      airdcrc ic macraid Emna.[M. c. r.]
conidh e Tochmarc Emiri ann sin.§

Finit.