Electronic edition compiled by Mavis Cournane , Beatrix Färber , Julianne Nyhan
Funded by University College, Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project
2. Second draft, revised and corrected.
Extent of text: 4720 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G301016
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
Hardcopy copyright lies with the School of Celtic Studies (Dublin Institute for Advanced Studies).
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents pages 124 of the volume.
Text has been checked and proofread once. All corrections and supplied text are tagged.
Due to some HTML browsers not interpreting f, s,F, S etc. as characters carrying a punctum delens, the punctum delens above a character is rendered by the corresponding character+h.
Quotation marks are rendered q.
When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page break, the break is marked after the completion of the hyphenated word.
Personal names and place names have been tagged. Poems and passages of rhetoric speech have been treated as embedded texts.
Created: By one or more unknown Irish monastic author(s). Date range: c.600900.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Mavis Cournane (ed.)
Staff at the TITUS project (ed.)
Boí rí amrae for Laignib, Mac
Dathó a ainm. Boí cú
2]
occo. Im-díched in cú Laigniu huili. Ailbe ainm
in chon,
3]
ocus ba lán Hériu dia airdircus in chon. Do-
eth ó Ailill
4]
ocus ó Meidb do chungid in chon. Immalle dano
táncatar
5]
ocus techta Ulad ocus Conchobair do chungid in chon
6]
chétna. Ro-ferad fáilte friu huili, ocus ructha
cuci-sium isin
7]
mbruidin. Is {s}í sin in chóiced bruden ro-
boí i nHérinn
8]
isind aimsir sin, ocus bruden Da-Derg i crích
Cúalann ocus
9]
bruden Forgaill Manaich ocus bruden Me[i]c Da-Réo
i
10]
mBréfni ocus bruden Da-Choca i níarthur Midi.
Secht
11]
ndoruis isin bruidin ocus sechtsligeda trethe ocus secht
16] Ructha trá na techta ina imdai cuci-
sium do airiuc
17]
thuile dóib ríasíu do-berthae a mbiad
dóib. Ro-ráidset a
18]
n-athesca. Do chungid in chon do-dechammar-ni ol
19]
techta Connacht .i. ó Ailill ocus ó Meidb ;
ocus do-bértar
20]
tri fichit cét lilgach hi cétóir ocus
carpat ocus da ech bas
21]
dech la Connachta, ocus a chommaín cinn bliadna cen-
mothá
22]
sin. Dia chungid dano do-dechammar-ni ó Chonchobur
26] Ro-lá didiu i socht inní Mac
Dathó; co-rrabe tri thráth
27]
cen dig cen biad, acht 'co immorchor ón taíb
co araile. Is
28]
and dixit a ben: Is fota in troscud i-taí.
Atá biad lat
29]
cenco-n-essara. Cid no-taí? Nicos-n-árlastar.
Is and
30]
dixit in ben:
- 31] Tucad turbaid chotulta
32] do Mac Dathó co-a thech,
33] boíthi ní no-chomairled
34] cenco-labradar fri nech.- 35] As-{s}oí, do-soí úaim do fraig
36] in ferg féne co londgail;
37] a ben trebar, dos-beir mod
38] bith dia céiliu cen chotlud.- 39] [In fer:]As-bert Cremthann Nia Náir:
40] ni-tardda do rúin do mnáib
41] rún mná ní maith con-celar,
42] maín ar mug ni-aithenar
- 43] [In ben:] Cid fri mnaí at-bertha-so
44] manid-epled ní airi,
45] ní na{d}-tét do menma-so,
46] téti menma neich aili- 47] [In fer:] Cú Mes-Roída meic Dathó
48] ba olc lathe etha dó
49] do-foeth mór fer find fria rath
50] bid lïa turim a chath- 51] Manip do Chonchobor berthair
52] is derb bid mogda in gním
53] nicon-faicébat a slúaig
54] bas mó do búaib na do thír- 55] Mad do Ailill {beith} éra
56] silis Fálmag darsin túaith
57] dodon-béra mac Mágach
58] atan-ebla i luim lúaith- 59] [In ben:] Táthut airle lim-sa fris
60] ní olc fri íarmairt n-indi
61] tabair dóib-sium dib línaib
62] cumma cía-thóetsat imbi- 63] [In fer:] In chomairle at-biri-siu
64] is {s}í ním-déni cutal
65] Ailbe, do-ro{f}oíd Día
66] nicon-fes cía ó-tucad
67] Íar sin at-racht súas ocus no-
mbertaigedar. Bad
68]
maith dún olse ocus dona hóegedaib dod{o}n-
áncatar.
69]
Anait sidi leis trí laa ocus téora aidchi. Ocus
téit leo for
70]
leth (.i. la techta Connacht prius). Ro-bá-sa
trá olse i
71]
n-imsním mór ocus cuntabairt móir
co-nderglé .i. do-ratus-
72]
{s}a in coin do Ailill ocus do Meidb. Ocus tecat ar chenn
73]
in chon co sochruid ocus co húallach, ocus ros-
bía lind ocus
74]
biad ocus ascada, ocus bértait in coin, ocus is fochen
dóib.
75]
Buidig sidi dano. Luid íar sin co techta Ulad. Do-
ratus-
76]
{s}a trá olse asmo chuntabairt in coin do Chon-
chobur.
77]
Ocus bad uallach tíastar ara chenn .i. formna mathe
Ulad.
78]
Bértait ascada uili ocus ros-bia
fáilte.
79] I n-óenló immurgu ro-dálsat-som etir aníar ocus
80]
anair. Niro-follaiged léo-som dano. Táncatar dá cóiced
81]
Hérenn i n-óenló co-mbátar i ndoruss bruidne Meic Dathó.
82]
Do-luid-seom fessin ara cenn ocus feraid fáilti friu.Ni{b}-
83]
farc{h}elsam, a ócu, olse; ar apaide is mochen
dúib.
84]
Taít issin less! Lotar íarum uili isin
mbruidin, leth in tige
85]
dano la Connachta ocus in leth aile la Ulto. Nibo bec in
86]
tech dano, secht ndoruiss ind ocus coíca imdad itir
cech dá
87]
dorus. Niptar aigthi carat im fleid immurgu
bátar isin taig.
88]
Sochaide díb ro-fúachtnaig fri araili{u}.
Trí chét bliadan
89]
ría ngein Chríst ro-boí in cocad etorro.
Marbthair dóib dano
90]
in mucc Meic Dathó. Trí fichit gamnach oca
bíathad side
91]
co cenn secht mbliadan. Tri neim immurgu no-bíata
92]
co-ralta ár fer n-Érenn impe.
93] Tucad dóib íarum in mucc & cethorcha dam dia tarsnu
94]
cenmothá a mbiad archenae. Mac Dathó; fessin
ocond
95]
fert{h}igsecht. Mochen dúib olse. Ni dabar
samail
96]
riss sin; ataat aige ocus mucca la Laigniu, a testa de-sin
97]
mairfithir dúib i mbárach. Is maith in mucc
ol
98]
Conchobar. Is maith immurgu ol Ailill. Cindas rainn-
99]
fither in mucc, a Chonchobuir? ol Ailill. Cía indas ol
100]
Bricne mac Carbaid anúas ane asind imdai, bale i-taat
101]
láith gaile fer n-Ērenn sund, acht a-rrann ar
chomramaib?
102]
Ocus do-rat cách díb builli dar sróin
a chéili riam.
103]
Déntar! ol Ailill. Is maith ol Conchobar;
atát gillai
104]
dún is'taig im-rul{l}atar in
cocrích.
105] Ricfaither a les do gille innocht, a Chonchobuir, ol
106]
Senláech Arad a Crúachnaib Con-Alad
aníar; ba menic
116] Imma-tarlae dóib fodéoid co-tarat int oínfer for firu
117]
Hérenn .i. Cet mac Mágach do Chonnachtaib. Do-fúargaib
122] Ni-fríth láech a t{h}airisme.
Ros-lá i socht na h-Ulto.
123]
At-chí sút, a Lóegairi, ol Conchobar.
Niba fír ol Lóegaire
124]
Cet do rainn na mucce arar m-bélaib-ni. An biuc, a
125]
Lóegairi, corot-aicciller! Is bés dúib-
si far n-Ultaib ol
126]
Cet, cech mac gaibes gaisced acaib, is cucainni cenn a
báiri.
127]
Do-cúadais-siu dano isin cocrích. Imma-tarraid
dún indi.
128]
Fo-rácbais in roth ocus in carpat ocus na heocho, ocus
129]
at-rulais féin ocus gaí triut. Nis-toirchi in
muicc fon indas-
130]
sin. Dessid side dano.
131] Niba fír ol láech find
mór do-dechaid assind imdai,
132]
Cet do rainn na mucce arar mbélaib-ni. Coich and-so?
133]
ol Cet. Is ferr di láech indaí-siu, ol
cách, Óengus mac
134]
Láme Gábaid sin di Ultaib. Cid dia-tá
Lám Gábuid fora
135]
athair-sium? ol Cet. Cid ám? Ro-fetar-sa ol Cet.
136]
Do-cúadus-sa sair fecht and. Égthir immum. Do-roich
137]
cách. Do-roich dano Lám. Tárlaic urchor
do gaí mór
138]
form-sa. Dos-léicim-se dó in ngaí
cétna co-mbert a láim de,
139]
co-mboí for lár. Cid do-bérad a mac do
chomram frim-
140]
sa? Téit Óengus ina suide.
141] In comram do thairisem beus ol Cet, no in
mucc do
142]
rainn. Niba fír a-rrann duit-siu cétomus ol
láech find
143]
mór de Ultaib. Cía and-so? ol Cet.
Éogan mac
144]
Durthacht sin ol cách .i. rí Fernmaige.
At-chondarc-sa
152] Frithálid, a Ulto, in comram beus ol
Cet. Nis-rainnfe
153]
indossa ol Muinremor mac Gerginn. Inn é so Muin-
remor?
154]
ol Cet. Is mé ro-glan mo goo fodéoid, a Muin-
remu{i}r,
155]
ol Cet. Ni-fuilet trí thráth and ó
thucus-{s}a trí laíchcenn
156]
úait im chenn do chétmeic ast ferunn.
Dessid side dano.
In comram beus! ol Cet. Rot-bia són ol Mend
mac
158]
Sálchada. Cía so? ol Cet. Mend ol
cách. Cid ane
159]
ol Cet, meic na mbachlach cusna lesanmannaib do chomram
160]
cucum? Ar ba mese ba sacart oc baistiud ind anma-sin
161]
fora athair, messe t{h}all a sáil de co claidiub
conna-ruc
162]
acht oínchois úaim. Cid do-bérad mac ind
oínchoisseda
163]
cucumsa? Dessid side dano.
164] In comram beus! ol Cet. Rot-bia
són ol láech
165]
líath mór forgránda di Ultaib.
Cía so? ol Cet. Celtchair
166]
mac Uithechair sin ol cách. An bic, a Cheltchair,
ol Cet,
167]
manip dom thúarcain fo chétóir.
Rotánac-sa, a Chelt-
168]
chair, co dorus do thige. Rohéged immum. Tánic
cách.
169]
Tánacais-{s}iu daon. Dot-luid i m-bernai armo chenn-
170]
sa. Do-reilgis gaí form-sa. Ro-lécus-{s}a
gaí n-aill
171]
cucut-su co-ndechaid tret slíasait ocus tre
húachtar do
175] In comram beus! ol Cet. Rot-bia
són ol Cúscraid
176]
Mend Macha mac Conchobair. Cuich so? ol Cet. Cúsc-
177]
raid ol cách; is adbar ríg ar deilb.
Ní buide frit ol
178]
in gilla. Maith ol Cet. Cucainni ceta-tudchad-so do
179]
chétgaisciud, a gillai. Imma-tarraid dún issin
chocrích.
180]
Fo-rácbais trian do muintire, ocus is {s}amlaid do-
cúadaiss
181]
ocus gaí tríat brágit conna-étai
focul fort chenn i córai; ar
182]
ro-loitt in gaí féthi do brágat. Conid
Cúscraid Mend
185] In tan didiu ro{n}d-mbertaigestar ocon muicc
ocus
186]
scían inna láim co-n-accatar ConallCernach
is'tech. Is and
187]
tarblaing for lár in tige. Ferait "Ulaid fáilti
móir fri Conall.
188]
Is and ro-lá Conchobar in cennidi dia chinn ocus nos-
189]
mbertaigedar. Is maith lenn ar cuit do thairiuc ol Conall.
190]
Cia rannas dúib? Ro-ddét dond fiur
nod-ranna ol
191]
Conchobar .i. Cet mac Mágach. In fír, a
Cheit, ol
192]
Conall, tusso do rainn na-mmuicce? Is and as-bert Cet:
193]Fochen Conall, cride licce, londbruth loga, luchair
194] ega, guss flann ferge fo chích curad créchtaig cathbúadaig.
195] At comsa mac Findchoíme frim.
197]Fochen Cet, Cet mac Mágach,, magen curad, cride
198] n-ega, ethre n-ela, err trén tressa, trethan ágach, caín
199] tarb tnúthach, Cet mac Mágach.
Bid menn innar n-imchomruc-ni ón, ol Conall,
ocus
201]
bid menn inar n-imscarad; bid airscéla la fer mbrot,
bid
202]
fíadnaise la fer manath; ar ar-cichset airg loman
londgliaid
203]
na da err eblait écht ar écht, regaid fer dar
fer is'taig-seo
204]
innocht.
205] Eirg ón muicc didiu! ol Conall.
Cid dano dot-bérad-su
206]
cucce? ol Cet. Is fír ol Conall {Cet} do
chungid
207]
chomrame cuccum-sa. Do-bér oínchomram duit, a
Cheit,
208]
ol Conall. Tongu na-tongat mo thuath, ó ro-gabus
gaí im
218]
Tecat don chomram a fecht-sa! ol Conall.
Ni-fríth
219]
ón la Connachta láech a thairisme. Do-ratad
immurgu
220]
damdabach dona boccótib immi im{m}a c{h}úairt,
ar
225] Ni-tarat immurgu do Chonnachtaib acht
dá c{h}ois
226]
na-mmucce foa brágit. Ba becc dano la Connachta a
cuit.
227]
At-ragat sidi, at-ragat dano Ulaid, co-rroacht cách
araile.
228]
Ro-boí trá buille dar áo i suidiu, combo
comard ra sliss
229]
in tige in carnáil ro-boí for a lár, co-
mbátar na srotha din
230]
chrú forna doirsiu. Maidith dano in sluag forna doir-
si{u}
235] Is and luid Mac Dathó immach ocus in
cú inna láim,
236]
co-rrailced etorro dús cía díb do-ngegad
.i. rús con. Do-
237]
rraíga in cú Ulto ocus ro-léci for
ár Connacht, ar ro-mebaid
238]
for Connachta. As-berat-som is i m-Maigib Ailbi ro-gab in
239]
cú fertais in charpait fo Ailill ocus Meidb. Is and
do-n-áraill
240]
Fer Loga .i. ara Ailella ocus Medba co-rrala a cholainn for
241]
leth ocus corro-an a chenn i fertais in charpait. As-berat
242]
dano is de atá Mag n-Ailbi
.i. Ailbe ainm in chon.
Do-lluid a-mmaidm andess for Beluch Sen-
Roírenn,
244]
for Á;th Midbine i Maistin, sech Cill nDara, sech
Ráith
245]
Imgain, hi Fid nGaible do Áth Mac Lugnai, sech Druim-Dá-Maige,
246]
for Drochet Coirpri. Oc Áth Chinn Con i
mBiliu,
247]
is and ro-lá cenn in chon asin charput. Oc techt
íar
248]
fraíchrud Midi síar, is and do-n-árlaic
Fer Loga isin fraích
249]
.i. ara Ailella, ocus ro-ling isin carpat íar
cúl Conchobair
250]
co-rragab a chenn dara aiss. Emde, a Chonchobair! olse.
251]
T'ógríar! ol Conchobar. Niba mór, ol
Fer Loga, .i. mo
252]
brith latt co Emain Macha ocus mná óentama
Ulad ocus a
253]
n-ingena macdacht do gabáil chepóce cecha
nóna immum
254]
co-n-érbrat: Fer Loga mo lennán-sa. Ba
écen ón, ar
255]
ní-laimtis cena la Conchobar. Ocus ro-léced
Fer Loga dar
Is de ro-cét:
- 260] A gillu Connacht nád-líu for trommacht ac apairt gó:
261] gilla lasmbo becc far cuit fo-rodail muicc Meic Dathó:- 262] Na trí coícait coíca fer, dó do-llotar almaib tor;:
263] comrac úalle im Ailbe sin, bec in cin tre c{h}aingne con:- 264] Conchobar búadach rothelt, Ailill slúagach ocus Cet:
265] Bodb iar n-áraib fora slicht, Cú-Chulainn, ní-dámair cert:- 266] Congal Aidni and anair, Fíamain Dúin Binne din muir;:
267] ro-chécs tairmthechta íar sin Éogan mac Dairthechta duib:
- 268] Trí meic Nera ar lín lerg,trí meic Uislenn cobra ngarg,
269]
Senláech Arad anba borb a Crúachnaib Con-Alad n-ard.- 270] Dubthach Emna, ard a bríg, Baíthén Berba bréthir bláith,:
271] Illann airdirc ilair glond, Muinremur lond Locha Sáil- 272] Conall Cernach, crúaid a gal, Marcán Sinna sétrod son,
273] Celtchair Ulad, fer dar fer, Lugaid Muman mac trí con:- 274] Fethis Fergus Ailbe n-oll, crothis doïb dairbre ndall,
275] gabais faínbrat tar scíath scenb, bróenderc toídlech tar fern flann- 276] Cethern mac Fintain ro-bíth, úathad a lín forsind áth;
277] Fir Ól n-Écmacht, érmaig slúag, nis-relic úad ré sé tráth- 278] Feidlimid co n-ilur thor, Lóeguire Búadach, fó fair;
279] ba leth ndogra immon coin Conáed mac Morna nach-mair- 280] Móra airig aidbli bann, cródai curaid, cumtaig dind
281] móra fíana, fortbi chland, móra gíalla, móra gill
- 282] Muc Mic Dá-Thó, tlachtmúad torc, nocharb í ind attrúag imnocht;
283] co cenn secht mbliadan, cen brath, sesca gamnach dia bíathad- 284] Ba h-airdirc in moltach mas, eib sontar tríasin senchas;
285] cen chlethbratha ros-can clú, cethracha dam dia fothu- 286] Fíadnaib cródaib for creit chairr ere nónbair 'na tromthairr;
287] céin boí ac rainn robailc co rath dos-romailt Conall Cernach- 288] Cías lú Ailbe im grád nglan, cú dia-ndechaid cách cosnam,
289] ce do-rairg gressa don phurt, nírbo messa de in mórmucc- 290] [Lotar dó íar ndó{i}tib drenn cóic cóicid inna hÉrenn
291] dos-fuc a combóg cucce corbo olldám óenmucce.]
- 292] Mes-Gegra, Mes-Roída rán dá mac Dá-Thó na trom-dám
293] in Mes-Roída, fri féith fuit iss é ro-mé{i}th in mórmuic
The words within brackets are insertions, found only in the Book of Lecan.
294]Mag Léna, canas ro-hainmniged? Ní hannsa. Léna
295] mac Roída .i. mac Mis-Réta, is hé ro-alt muicc Meic Dathó.
296] Fos-fúair i nDaire Bainb i n-oirther Bladhma. Fo-rorbairt
297] leis co cenn secht mblíadan co-mbátar secht n-airtim di
298] forbaidh saille fora srúib. Dia-tultatar Ulaid ocus Fir Ó
299] n-Écmacht do feis Meic Dathó do-dechas ó Maine Athrai
300] cuice do c{h}uingidh na muice do chobair a einich. [Ar
301] bádar cúic cóicidh Érenn amun feis.] Ocus do-fárgaidh
302] cáecait torc togaidi día éisi, ocus ni-rogab úada. [Seasca
303] gamhnach a ngurt féoir aga biathadh, ceathracha dam dia
304] cumscachadh ocus eri nónmair ina ta{i}rr, conas-rameilt
305] Conall Cearnach céin bás aca comroind. Meis-Géadhra
306] ocus Mes-Roda dá mac Dá-Thó. Le Mes- Roda ro-n-alt
307] an muc.]
308] Do-chúaidh dano Léna re muicc for Dubchlais ríana
309] tidnacul úad. In bail a mboí, con-atail and, co-n-úargaib
310] in muc mucclais tairis cen airiugad dó corod-múchai;
311] cona{d}-claid-sium dano oc suide, co-roacht gráinne a
312] chloidim in muic combo marb. Ocus do-dechaid Follscaide
313] mucaid Meic Dathó co-ruc in muic frisin feis, ocus coro-lá
314] firt Léna ann. Unde Mag Léna
- 315] Inmain in fert, fichtib slúag, ocus inmain lecht láechbúan
316] inmain marbán cen mire dia-tuc banbán bithlige- 317] Scenb in scél ro-scaíled ann, láech nach-laíded nach-labrann;
318] díth lúath Léna cen logud do-rat úath is airomun- 319] Léna mac Róeda rathaig ailis muic, mó cach fachaid;
320] rob é sin in torc tigba las-rort Léna in láechbidba- 321] Is de-sin fris-ngéra thúaid Mag lond Léna co láechbúaid
322] ón gas gurm no-gaibed gail, luid as, aided nárb inmain- 323] Dia-lotar 'na tóitib trell cóic cóicid áille Érenn
324] Dia sigid día Samna sair áit i mbaí a h-adba inmain- 326] Ro-alt sab na sírglec sáer Ailbe mínbrec mullachmáel;
327] tuc mór slúag fo thalmain tair in cú úag arnaid inmain