Electronic edition compiled by Beatrix Färber , Maxim Fomin , Philip Irwin
Funded by University College, Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project
2. Second draft.
Extent of text: 10140 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G301015
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
Hardcopy copyright lies with the School of Celtic Studies (Dublin Institute for Advanced Studies).
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents pages 129 of the volume. Variant readings have been incorporated into the digital text.
Text has been checked and proofread twice. All corrections and supplied text are tagged.
Hyphens have been inserted after mutated words with h- in anlaut and after nasalisation. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page break or line break, the break is marked after the completion of the hyphenated word. Normalization: Instances of characters carrying a punctum delens have been rendered as the corresponding character + h.
div0=the saga; div1=the section. Page breaks are marked pb n=""; and line breaks lb n="". Poems are treated as embedded texts; line groups are marked and numbered.
Personal names, organisation names and place names have been tagged.
This text uses the DIV1 element to represent the section.
Created: By one or more unknown author(s). The story belongs to the later Old Irish period. Date range: c.800c.1000.
LU1 [Interpolator in LU] unknown
LU2 [Main scribe in LU] unknown
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Peter Flynn (Validation)
Beatrix Färber (ed.)
Maxim Fomin (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Philip Irwin (ed.)
Staff at Titus Project (ed.)
1] Óenach dogníthe la Ultu cecha blíadna .i. tri lá ría samfhuin
2]
& tri laa íarma & lathe na samna feisne. Iss ed eret no bítis
3]
Ulaid insin i m-Maig Murthemni, oc ferthain óenaig na samna
4]
cecha blíadna. Ocus ní rabe isin bith ní dognethe in n-eret sin
5]
léu acht cluchi & chéti & ánius & áibinnius & longad & tomailt,
6]
conid de sin atát na trenae samna sechnón na h-Érend.
7] Fechtas and trá fertha óenach la h-Ultu i m-Maig Murthemni.
8]
Ocus ba h-airi no fertha léu fo bíth tabarta do chách
9]
a chomraime & a gascid do grés cecha samna. Ba bés léu dano
10]
di ág inna comraime ferthain ind óenaig .i. rind aurlabra
11]
cech fhir no marbtais do thabairt inna m-bossán. Ocus dobertis
12]
aurlabrai na cethrae do ilugud na comram h-i sudiu, & dobered
13]
cách a chomram and sin ós aird, acht bá cách ar úair. Ocus is
14]
amlaid dognítis sin & a claidib fora slíastaib in tan dognítís in
15]
comram. Ar imsoítis a claidib fríu in tan dognítis gúchomram.
16]
Deithbir ón, ar no labraitis demna fríu dia n-armaib conid de
17]
batir comarchi forro a n-airm.
18] Táncatar Ulaid uli dochom ind óenaig acht días nammá
19]
.i. Conall Cernach & Fergus mac Roig. Ferthair a n-óenach,
20]
ol Ulaid. Ní firfider, ol Cú Chulaind, co tí Conall & Fergus.
21]
Fo bíth ba h-aiti dó Fergus & ba comalta Conall Cernach.
22]
Asbert Sencha íarom: Imberthar fidchella dún coléic, & caniter
23]
dréchta, & agat clesamnaig. Dogníther íarom aní sin.
24] A m-bátar and íarom tairnid énlaith forsin loch ocaib. Ní
25]
bátar i n-Ére énlaith ba chaíni. Batar imtholtanaig na mná imna
26]
h-éonu imdarubart fair. Gabais cách díb immarbáig a m-muin
27]
a céli im gabáil na n-én. Asbert Ethne Aitencháithrech, ben
28]
Chonchobair; Asagussim én cechtar mo dá gúaland dind
29]
énlaith ucut. Assagussem uli, ol na mná, aní sin. Má
34] Luid íarom co Coin Culaind, & asbert fris: Is áil dona
35]
mnáib ind éoin ucut úatsiu. Atetha a chlaideb do imbirt furri.
36]
Ní fogbat merdrecha Ulad a n-aill acht foraim én dóib do
37]
thabairt fornd indíu. Ní cóir duit ém, for Leborcham, fúasnad
38]
fríu, ár is tríut atá in tres anim fil for mnáib Ulad .i. guille.
39]
Ar it é téora anmi fil for mnáib Ulad .i. cluíne & minde & guille.
40]
Ar cech ben ro charastar Conall Cernach ba clóen, cach ben
41]
dano ro charastár Cúscraid Mend Macha mac Conchobair
42]
dobered forminde fora erlabrai. Atá samlaid, cech ben ro
43]
charastar Coin Culaind no gollad íarom a rosc fo chosmailius
44]
Chon Culaind & ara sheirc. Ar bá dán dósom in tan ba n-olc a
45]
menma no slocad indala súil conná roched corr inna chind.
46]
Dotéirged indala n-aí immach comméit chori cholbthaigi.
47] Indel dún in carpat, a Laích, ol Cú Chulaind. Indlis
48]
Lóeg íarom in carpat, & téit Cú Chulaind sin carpat, & ataig
49]
táithbéim dia chlaidiub dóib co ruildetar a m-bossa & a n-eti
50]
dind usciu. Nos gaibet uli íarom & dosbertatár léo, & fodáilset
51]
dona mnáib conná rabi ben nád ríssed dá én diib acht Ethne
52]
Ingubai a h-óenur. Tánic de íarom coa mnaí fessin. Is olc do
53]
menma, ol Cú Chulaind fría. Ní h-olc, ol Ethne, úair is úaim
54]
fodáilter dóib. Is dethbir dait, ol sí. Ní fil diib mnaí náchit
55]
charad no ná beth cuit dait. Úair mád messi, ní fil cuit do
56]
nách ailiu inniumsa acht duitsiu th' óenur. Nábad olc do
57]
menma trá, ol Cú Chulaind.Día tísat éoin Mag Murthemni
58]
nó Bóind, in dá én ba h-áildem díb duticfat.
59] Níbo chían íarom co n-accatar dá én forsind loch & rond
60]
dercóir etorro. Cansit céol m-bec. Torchair cotlud forsin slóg.
61]
Atraig Cú Chulaind a n-dochum. Dia coistithe frim, ol Ethne ,
71] Dotháet Cú Chulaind iar sin co tard a druim frisin liic,
72]
& ba h-olc a menma leis, & dofuit cotlud fair. Co n-accai in dá
73]
mnaí cucai. Indala n-aí brat úaine impe. Alaili brat corcra
74]
cóicdíabail im shude. Dolluid in ben cosin brot úane chucai,
75]
& tibid gen fris, & dobert béim dind echfhleisc dó. Dotháet
76]
alaili cucai dano, & tibid fris, & nod slaid fón alt chétna. Ocus
77]
bátar fri cíana móir oca sin .i. cechtar dé imma sech cucai béus
78]
dia búalad combo marb acht bec. Lotir úad íarom.
79] Arigsitar Ulaid uli aní sin, & asbertatár ara n-dúscide.
80]
Acc! ol Fergus. Náchi n-glúasid res atchí. Atracht íarom
81]
trena chotlud. Cid dotrónad? ol Ulaid fris. Níro fét íarom
82]
a n-acallaim. (Nom berar, for sé dom shergligu .i. don Téti
83]
Bricc. Nábad do Dún Imrith, nó do Dún Delca. Not berthar
84]
do shaigid Emiri do Dún Delca, for Láeg. Aicc! ol sé. Mo
85]
breith don Téti Bric.) Berair ass íarom co m-boí co cend
86]
m-blíadna isin magin sin cen labrad fri nech etir.
87] Lathi n-and resint shamfhuin aile cind blíadna, a m-bátar
88]
Ulaid imbi isin taig .i. Fergus etir & fhraigid, Conall Cernach
89]
etir & chrand, Lugaid Réoderg etir & adart, Ethne Ingubai
90]
fria chossa, a m-bátar íarom fón samail sin, tánic fer chucu isa
91]
tech, & dessid forsind airiniuch na imdai i m-boí Cú Chulaind.
92]
Cid dottucai and sin? ol Conall Cernach. Ní h-andsa, ol sé.
93]
Mád ina shláinti ind fhir fil sund, robad chomairche ar Ultaib
97] Atraig iar sin inna shesam, ocus gabais dóib inna rundu
98]
sa sís íarom:
- 99] A Chú Chulaind fot galar
100] níbo sirsan int anad:
101] not ícfitís, diamtis lat,
102] ingena Áeda Abrat.- 103] Asbert Lí Ban i m-Maig Crúaich,
104] bís for deis Labrada Lúaith:
105] robad chridiscél la Faind
106] coibligi fri Coin Culaind.- 107] Robad inmain lá mád fír
108] ricfed Cú Chulaind mo thír:
109] ra m-bíad arcat & ór,
110] ro m-bíad mór fína do ól.- 111] Diammad chara dam co se
112] Cú Chulaind mac Soalte,
113] i n-atchonnairc ina shúan
114] bés atchoad cena shlúag.- 115] I m-Maig Murthemni sunt tess
116] aidchi shamna níb amles
117] domfhicfe úaimse Lí Ban,
118] a Chú Chulaind cot galar.a Cul. c.
119] Coich thussu? ol íat. Messi Óengus mac Áeda Abrat,
120]
ol sé. Luid úadib íarom in fer & ní fetatar cia deochaid nó can
121]
donluid . Atraig Cú Chulaind ina shudi íarom & labrais iar sin.
122]
Bá mithig ém, ol Ulaid, aní sin. Isnith cid a n-dotrónad.
127] Luid Chú Chulaind ass íarom co ránic in corthe co n-accai
128]
in mnaí bruit úani chucai. Maith sin, a Chú Chulaind, ol sí.
129]
Ní maith dún ém cid for túrusi chucund innuraid, ol Chú
130]
Chulaind. Ní du for fogail ém, ol sí, dodeochammárni, acht
131]
is do chuinchid for caratraid. Dodeochadsa ém dot acallaimsiu,
132]
ol in ben, ó Fhaind ingin Áeda Abrat. Ros léci Manandán mac
133]
Lir, & dorat seirc duitsiu íarom. Lí Ban dano m' ainmse féin.
134]
Timarnad duit íarom óm chéliú, ó Labraid Lúathlám ar
135]
claideb. Dobéra deit in mnaí ar debaid n-óenlaí leis fri Senach
136]
Síaborthe & fri Echdaig n-Íuil & fri Éogan n-Inbir. Nímtha
137]
maith ém, ol sé, do chath fri firu indíu. Bid gar-úar aní sin,
138]
or Lí Ban. Bía slán, & doformastar deit a n-dotesta dit nirt.
139]
Is dénta dait ar Labraid aní sin, ar is é láech as dech di ócaib
140]
domain. Cisi airm h-i tá-side? for Chú Chulaind. Itá i m-Maig
141]
Mell, ol sí. Is ferr damsa techt leth n-aill, ol ind ingen. Táet
142]
Láeg lat, ol Chú Chulaind, d' fhis in tíri asa tudchad. Táet
143]
íarom, ol Lí Ban.
144] Lotar íarom co ráncatar co arim i m-boí Fand. Tic íarom
145]
Lí Ban dia shaigid Loíg, & geibthi ar gúalaind. Ní raga ass trá,
146]
a Loíg, ol Lí Ban indíu i m-bethu, acht manit ainge ben.
147]
Níbo ed as mó ro gnáthaigsem dún custráthsa, for Lóeg,
148]
banchomarchi. Appraind & bithappraind nach h-é Chú Chulaind
149]
fil it richt indossa, or Lí Ban. Bád maith limsa dano
150]
combad h-é no beth and, for Láeg.
151] Lotar ass íarom co ráncatar tóeb na indse. Co n-accatar
152]
in lungine crédume forsind loch ara cind. Tíagait íarom isin
- 155] Cate Labraid Lúathlám ar Claideb
156] as chend m-buden m-búada
157] búaid úas chret charpait glinni
158] dercas rinni rúada?
159] Frisgart dissi in fer iar sin co n-epert so fría:
- 160] Atá Labraid lúithech land ,
161] níbá mall, bid imda.
162] tinól catha, cuirther ár
163] diambá lán Mag Fidgae.
164] Tíagait íarom isa tech co n-accatar tri cóecto imdad is
165]
tig, & tri coícait ban indib. Fersait ule fáelti fri Lóeg. Is ed
166]
asbertatar uli fris: Fo chen duit, a Loíg, di ág neich las tudchad
167]
ocus ó tudchad, & dit dáig fesni.
168] Cid dogéna fechtsa, a Loíg? for Lí Ban. In raga do acallaim
169]
Fhainde coléic? Ragat acht co fíasur in n-airm atá. Ní h-andsa.
170]
Atá i n-airicul fo leith, ol Lí Ban. Lotar íarom dia h-acallaim, &
171]
ferais-side fáelte fríu fón innas chétna. Fand didiu ingen Áeda
172]
Abrat .i. áed tene. Is h-é tene na súla in mac imlesen. Fand
173]
íarom ainm na dére dotháet tairis. Ara glaini ro ainmniged disi
174]
sin, & ara coími, ar ní boí isin bith frisa samailte chena.
175] In tan m-bátar and íarom co cúalatar culgaire carpait
176]
Labrada dund insi. Is olc menma Labrada indíu, ol Lí Ban.
177]
Tíagam día accallaim. Tíagait ass immach, & ferais Lí Ban
178]
fáelti fris, co n-epert:
179]
- .r.
Fo chen Labraid Lúathlám ar Claideb!
180] Comarbae buidne,
181] snéde slegaige,
182] slaidid scíathu,
183] scaílid góu,
184] créchtnaigid curpu,
185] gonaid sóeru,
186] saigid oirgniu,
187] áildiu innaib,
188] manraid slúagu,
189] sreid muíne.
190] Fóbartach fían fo chen!fo chen Labraid.
191] Nís frecart Labraid béus, & asbert ind ingen atheruch:
192]
- .r.
Fo chen Labraid Lúathlám ar Claideb augra!
193] Urlam do rath,
194] rurthech do chách,
195] saigthech do chath,
196] créchtach a thóeb,
197] cundail a bríathar,
198] brígach a chert,
199] carthach a fhlaith,
200] laimthech a des,
201] díglach a gus,
202] tinben laeochu.
203] Labraid fo chen!f. L.
205]
- .r.
Fo chen Labraid Lúathlám ar Claideb !
206] láechdu ócaib,
207] úallchu murib,
208] manraid gossa,
209] gniid cathu,
210] críathraid ócu,
211] tócbaid lobru,
212] tairnid tríunu.
213] Fo chen Labraid!f. L.
214] Ní maith a n-asberi, a ben, ol intí Labraid, conid and
215]
asbert:
216]
- .r.
Ní úal ná h-úabur dam, a ben,
217] nach ardaicnid mellchi mescthair ar cond.
218] Rechmi cath n-imrind n-imda n-imamnas,
219] imberta claideb n-derg ar dornaib desaib,
220] túathaib ilib óenchridiu Echdach Íuil.
221] Nítan bí nach n-úall.
222] Ní úall ní úabar dam, a ben.
223] Bad maith lat do menma trá, ol in ben, or Lí Ban fris.
224]
Atá Lóeg, ara Con Culaind, sund, & timarnád duit úad doticfa
225]
slóg úad. Ferais Labraid fáelti fris íarom a n-asbert: Fo chen
226]
duit, a Laíg, fo bíth na mná las tánac & in cháich ó tudchad.
227]
Dó duit do thig, a Laíg, or Labraid, & ragaid Lí Ban it
228]
díaid.
229]
Tic Láeg ass íarom co Emain & adfét a scéla do Choin Chulaind
230]
& do chách olchena. Atraig Cú Chulaind iar sin na shudi,
231]
& dobert láim dara agid, & acallais Láeg co glé, & ba nertiti
232]
leis a menma na scéla adfíadar dó in gilla.
233] (Baí dano terchomrac oc cethri ollchóecedaib h-Érend ind
234]
inbaid sin, dús in faigbitis nech bad toga léo dia tibértis rígi
235]
n-Érend. Úair bá h-olc léo tilach airechais & tigernais h-Érend
236]
.i. Temair, a bith cen rechtgi ríg furri, & bá olc léo na túatha
237]
cen smacht ríg oc cocertad a cotrebi. Ár bátar fir h-Érend cen
238]
smacht ríg forro fri ré secht m-blíadna iar n-díth Chonaire i
239]
m-Brudin Dá Derca cussin mórdáil sin cethri cóiced n-Érend
240]
h-i Temraig na ríg h-i tig Erc meic Corpri Níad Fer.
241] At íat so immurgu ríg bátar isin dáil sin .i. Medb & Ailill,
242]
Cú Roí & Tigernach Tétbannach mac Luchtai & Find mac
243]
Rossa. Ní déntaís íarom ind fhir sea comairli ríg fri Ultu fo bíth
244]
ar is d' óenóentaib bátar ind fhir se h-i cend Ulad. Dogníther
245]
íarom tarbfhes léo and sin co fíastais esti cía dia tibértais rígi.
246] Is amlaid dogníthe in tarbfhes sin .i. tarb find do marbad
247]
& óenfher do chathim a shátha dia eóil & dá enbruthi, & chotlud
248]
dó fón sáith sin, & ór fírindi do chantain do chethri drúdib fair,
249]
& atchíthe dó i n-aslingi innas ind fhir no rígfaide and asa deilb
250]
& asa thúarascbáil & innas ind oprid dogníth. Díuchtrais in
251]
fer asa chotlud, & adfíadar a res dona rígaib .i. móethócláech
252]
sáer sonairt co n-dá chris derca tairis & sé ós adart fhir i sirc i
253]
n-Emain Macha.
254] Faíditir íarom techta fris sin co Emain. Is and sin bátar
255]
Ulaid ina turchomruc im Chonchobor i n-Emain in tan sin, &
256]
Cú Chulaind ina sheirgligu and. Atfhíadat a scéla do Chonchobor
257]
& do mathib Ulad olchena. Fil linni mac sáer sochenéoil fón
258]
samail sin, ol Conchobor,.i.Lugaid Réoderg , mac na Trí Find
259]
Emna, dalta Con Culaind, fil ós adart na h-imda thall amna oc
260]
urgartigud a aiti .i. Con Culaind fil h-i sirg. Atraig Cú Chulaind
261]
andaide, & gebid for tecosc a daltai conid and asbert:
Bríatharthecosc Con Culaind inso.
263] Nírbat taerrechtach debtha déne dóergairce.
264]
Nírbat díscir doichlech díummasach.
265]
Níbbát ecal ocal opond esamain.
266]
Nípát tairne ó main mandartha mesctha.
267]
Níbat dergnat cholla coirme h-i tig rurech.
268]
Níbat ilfhurig im írad n-echtrand.
269]
Ní sáis daíne dochla díchumaing.
270]
Ní íadat iubaili for étechti ail.
271]
Airliter cumni cóich comarbai cré.
272]
Cuibsigter senchaid sin co fírinne fíu h-it fhíadnaisi.
273]
Finnatar brethamain bráthir scéo m-broga.
274] Mrogatar genelaigi gésci úa genither gein.
275]
Gairter bí, béoaigter fri óethu airm irro trebsat mairb .
276]
Maínigter comarbai fora théchtu thoich.
277]
Tochomlúat anfini coa nemthe nert.
278] Ní fresnesea co labur.
279]
Ní aisnéisea co glórach.
280]
Ní fuirse.
281]
Ní chuitbe.
282]
Ní faithchither senóri.
283]
Nípá míthomtinach ó neoch.
284]
Ní géis co ansa.
285]
Ní ettis nech cena domanches.
286]
Caín-ois. Caín-éra . Caín-airlice.
287]
Bát umal múnta ó gáethaib.
288]
Bat cumnech coisc ó t-senaib.
289]
Bát seichmech ríagla athardai.
290]
Nípat úarchraidech im chardiu.
291]
Bat gusmar im náimtiu.
292]
Nípa frithenech debtha h-i tilchomraicib.
293]
Nírbat scélach athchossánach.
294]
Ní fáisce.
295]
Ní thaisce inní ba torba
296]
Consecha do chúrsachad i n-gnímaib antechtai.
297]
Ní chomainse th' írinne ar thoil daíne.
298]
Níba tathboingid ar nárbat aithrech.
299]
Níbat comromach ar nábat miscnech.
300]
Nírbat lesc ar nárbat meirb.
301]
Nírbat róescid arnábat dóescair.
302]
Ardotchuibdig fri sechem na m-bríathar sin, a meic!
303] Is and asbert Lugaid inso sís fri Coin Culaind :
- 304] Ed as maith a m-bith ule
305] arin fhestar cach dune
306] noco teséba ní de
307] fírfaider má durís-se .
308] Luid Lugaidiar sin frisna techtaib co Temraig, & gongarar
309]
garm rígi dó, & faís h-i Temraig ind aidchi sin, & luid cách dia
310]
mennut iar sin.)
311] Imthúsa immurgu Con Culaind iss ed adfhíastar sund
312]
coléic. Dó duit úaim, a Laíg, for Cú Chulaind, co airm h-i
313]
tá Emer, & innis condat mná sídi rom thathigset & rom admilset,
314]
& apair fría is ferr a chách itósa, & táet dom indnaigid. Is and
315]
asbert in gilla oc nertad Chon Culaind inso:
- 316] Mór espa do láech
317] laigi fri súan serglige,
318] ar donadbat genaiti.i. mná
319] áesa a Tenmag Trogaigi.i. a Maig Mell,
320] condot rodbsat,
321] condot chachtsat,
322] condot ellat,
323] eter bríga banespa.
324] Díuchtra.i. érig a terbaig andregoin.i. a galar ban sídi,
325] ar dotáet do lochbríga.i. do láechbríga
326] eter argaib.i. ánradaib errithib,
327] condot rudi sudi n-óg,
328] condot chellti.i. co n-derna,
329] condot chíurthi márgnímu.
330] Dia fócart lúth Labrada,
331] a fhir rudi, atraí coropat mór.mór e.
332] Téit in gilla iar sin co airm i m-boí Emer, & adfét amal
333]
boí Cú Chulaind. Olc duitsiu, a gilli, for sí, ar is tú taithiges
334]
in síd cen fheib íca do thigerna d' agbáil lat. Trúag d' Ultaib,
335]
for sí, cen shirthin a máríca. Diambad Conchobur credbaigthe,
336]
nó Fergus níthastar súan, nó Conall Cernach tabsath créchta,
337]
is Cú Chulaind cobarthe. Cachainsi íarom laíd la sodain fon
338]
chruth sa:[LU2]
- 339] A meic Ríangabra fó rír,
340] cid menic imthigi in síd,
341] ní moch doroich let i l-le
342] ícc meic delba Dechtere .///- 343] Trúag d' Ultaib co lín garta,
344] eter aite is chomalta,
345] cen shiriud in domain duind
346] d' ícc a carat Con Culaind.- 347] Mád Fergus no beth i s-súan,
348] dá n-íccad aicned óendrúad,
349] ní bíad mac Dechtere . i fos
350] co fagbad druíd dia thomos.- 351] Diambad h-é Conall chena
352] fris m-betís créchta is chneda,
353] no sirfed in Cú in m-bith m-bras
354] co fagbad líaig dá leges.- 355] Mád do Láegaire Búadach
356] tísad ág bád imúallach,
357] no sirfed h-Érind na n-íath
358] d' íc meic Connaid meic Ilíach.
- 359] Dámbad do Cheltchar na celg
360] tísad súan & sírsherg,
361] robad astrach aidchi is lá
362] eter sídaib Sétantá.- 363] Dámbad Furbaidi na fían
364] no beth i l-lige lánchían,
365] no sirfed in domon n-dron
366] co fagbad a thesarcon.- 367] Atbathsat slúaig Shíde Truim,
368] ro scarsatar a mórgluind:
369] ní thét a c-Cú dar cona
370] ó ro gab súan síthbroga.- 371] Uchán do galur nom geib
372] ó Choin cherda Conchobair:
373] is sáeth rem chridi is rem chnes,
374] día tísad dím a leges.- 375] Uchán is crú mo chraide
376] serg for marcuch in maige,
377] conná toraig sund i l-le
378] d' óenuch Muge Murthemne.- 379] Is de ná tic a h-Emain
380] dáig na delba ro n-dedail:
381] is merb is is marb mo guth,
382] dáig atásom fó drochcruth.- 383] Mí & ráthe & blíadain
384] cen chotlud fó chomríagail
385] cen duini bad bind labra
386] ni chúala, a meic Ríangabra.a meic R.
387] Tánic Emer rempi co h-Emain iar sin d' innaigid Chon
388]
Culaind, & dessid issind imdai i m-baí Cú Chulaind & ro bá cá
389]
rád: Is mebul duit, or sí, laigi fri bangrád, uair dogénad galar
390]
duit sírligi. Ocus baí cá acallaim & ro chan laíd:
- 391] Érig, a gérait Ulad!
392] Rod dúschi súan slán subach!
393] Déci ríg Machamochruth :
394] nít léci re rochotlud.- 395] Déca a gúalaind lán do glain,
396] déca a churnu co comraim ,
397] déca a chairptiu cinnit glend,
398] déca a r-retha fían fidchell.- 399] Déca a churadu co m-bríg,
400] déca a ingenraid n-ardmín,
401] déca a rígu, rém n-ága,
402] déca a rígnu dermára.- 403] Déca tossach gemrid glúair,
404] déca cach ingnad ar n-úair,
405] déca let, iss ed fótgní,
406] a fhúacht a fhot a h-amlí.- 407] Is meth ní maith cotlud trom,
408] is mertan ar n-écomlond,
409] is loim for sáith súan h-i fat,
410] tánaisi d' éc éccomnart.- 411] Ro dúsig súan síd ar n-ól:
412] telci ri robruth romór.
413] Ilar m-bríathar m-bláith rot char.
414] Érig, a gérit Ulad!érig. a U.
415] Atracht íarom Cú Chulaind iar sin, & dorat láim dara
416]
agid & ro chuir a mertnigi & a thromdacht de, & atracht iar sin
417]
& tánic remi iar sin co m-boí i n-Airbi Roír. Co n-acca chuci iar
418]
sin Lí Ban, & ro ráid ind ingen friss & baí oca thóchuriud [LU1] dint
419]
shíd. Cisi airm h-i tá Labraid? ol Cú Chulaind. Ní h-andsa,
420]
ol sí.[LU2]
- 421] Atá Labraid for lind glan
422] día n-aithiget buidni ban:
423] níba scíth let techt día túaid,
424] [LU1] mád ar fhis Labrada Lúaith.- 425] Laimthech a des tindben cét
426] éolach intí asidfhét.
427] Corcair co n-áldi datha
428] samail grúadi Labrada.[LU2] - 429] Crothid Conchend catha ceirp
430] fíada claidib thana deirg:
431] bruid idnu buden m-báeth,
432] brisid scíathu lenna láech.- 433] [LU1] Lí súla a chnes isin tres,
434] ní mairnd cairdiu a forámles,
435] inrice feraib síde
436] fer ro shelaig mór míle.- 437] Láechdu ócaib amru scéoil,
438] rosiacht tír n-Echach Íuil:
439] folt fair amal flesca óir,
440] bolad fína lia anóil.- 441] Amru feraib fúabair níth,
442] is garg fri cíana cocrích:
443] ríada curach & graig
444] sech inis h-i tá Labraid.
- 445] Fer co n-ilur gním dar ler
446] Labraid Lúathlám ar Claideb:
447] ní fuband conroí thí de,
448] is fulang súain sochaide.- 449] Srían muinci dergóir fria graig,
450] & nocon ed nammá:
451] turid airgit & glain
452] iss ed fil is tig h-i tá.atá L. f.
453] [LU2] Noco ragsa, ar Cú Chulaind, ar chuiriud mná. Ticed
454]
íarom, ar ind ingen, Lóeg and sút d' is cech réta. Tíat
455]
íarom, ar Cú Chulaind. Atralacht Lóeg íarom lasin n-ingin,
456]
& dochúatar do Maig Lúada & don Biliu Búada & dar Óenach
457]
n-Emna & i n-Óenach Fidga, & is andside baí Áed Abrat cona
458]
ingenaib. Feraid Fand fáilte fri Lóeg. Cid dia m-baí Cú Chulaind
459]
cen tíachtain? or sí. Nírbo áil leiss tíachtain ar ban-churiud,
460]
& dano co finnad inn úaitsiu rosíacht fis dó. Is úaim,
461]
ar sí, & ticed co lúath diar saigid, ar is indíu curthir in cath.
462] Luid Láeg atheroch co airm i m-boí Cú Chulaind, &
463]
Fand malle fris. Cinnas sin, a Loíg? ar Cú Chulaind. Ro
464]
frecair Láeg & ro rádi: Is mithig techt, ar sé, úair itá in cath
465]
oca ferthain indíu. Ocus is amlaid roboí oca rád & ro chan laíd:
- 466] Ránacsa rem rebrad rán,
467] bale ingnád cíarbo gnád,
468] connici in carnd, fichtib drong,
469] h-i fúar Labraid lebarmong.- 470] Co fúarusa h-é sin charnd
471] ina shudi, mílib arm,
472] mong buide fair álli dath,
473] ubull óir ocá íadad.
- 474] Corom aichnistar íaraim
475] a l-leind chorcra chóicdíabail:
476] atbert rim: In raga lim
477] don tig h-i fail Fáelbe Find?- 478] Atát na dá rig is taig ,
479] Fáilbe Find & Labraid,
480] tri cóecait im chechtar dé
481] is é lín inn óentaige.- 482] Cóeca lepad na leith dess
483] & chóeca airides,
484] cóeca lepad na leth chlí
485] & chóeca aeridi.- 486] Colba do lepthaib crónda ,
487] úatne finna forórda,
488] is sí caindell ardustá
489] in lía lógmar lainerdá.- 490] Atát arin dorus tíar,
491] insinn áit h-i funend grían,
492] graig n-gabor n-glas, brec a mong,
493] is araile corcordond.- 494] Atát arin dorus sair
495] tri bile do chorcor-glain,
496] dia n-gair in énlaith búan bláith
497] don macraid assin rígráith.- 498] Atá crand i n-dorus liss,
499] ní h-étig cocetul friss,
500] crand airgit ris tatin grían,
501] cosmail fri h-ór a roníam.
- 502] Atát and tri fichit crand,
503] comraic nát chomraic a m-barr,
504] bíatar tri cét do chach crund
505] do mes ilarda imlum.- 506] Atá tipra sint shíd thréll
507] cona tri cóectaib breclend,
508] & delg óir cona lí
509] i n-óe checha breclenni.- 510] Dabach and do mid medrach
511] oca dáil forin teglach:
512] maraid béos, is búan in bés,
513] conid bithlán do bithgrés.- 514] Itá ingen is tig trell
515] ro derscaig do mnáib Érend,
516] co fult budi thic immach,
517] is sí álaind illánach.- 518] In comrád doní ri cách
519] is álaind is is ingnáth:
520] maidid cridi cech duni
521] dia seirc is dia inmuni.- 522] Atrubairt ind ingen trell:
523] Cóich in gilla ná h-aichnem?
524] Masa thú, tair bic i l-le,
525] gilla ind fhir a Murthemne.- 526] Dochúadusa co fóill fóill:
527] rom gab ecla dom onóir:
528] atbert rim: In tic i l-le
529] óenmac dígrais Dechtere ?
- 530] Mairg ná dechaid ó chíanaib,
531] & chách icá íarrair,
532] co n-aiced immar itá
533] in tech mór atchonnarcsá.- 534] Dámbad lim Ériu ule
535] & ríge Breg m-bude,
536] dobéraind, ní láthar lac,
537] ar gnáis in bale ránac.ránac .r.
538] Is maith sin, ar Cú Chulaind. Is maith, ar Lóeg, & is
539]
cóir dul dia ríachtain, & is maith cach ní issin tír sin. Ocus is
540]
and asbert Lóeg béos frisseom ic innisin oíbniusa int shída.
- 541] Atchonnarc tír sorcha sáer
542] inná ráiter gó ná clóen:
543] fil and rí rúamna buden
544] Labraid Lúathlám ar claideb.- 545] Oc techt dan [LU1] dar Mag Lúada[LU2]
546] dommárfas Bili Búada:
547] ro gabus i m-Maig Denna
548] la dá nathraig imchenna.- 549] Is and atrubairt Lí Ban
550] isin baliu i r-rabammar:
551] Robad [LU1] inmain lem in[LU2] firt
552] diambad Chú no beth it richt.- 553] Álaind bantrocht, búaid cen chacht,
554] ingena Áeda Abrat:
555] delbad Fainne, fúaim co l-lí,
556] ní roacht rígna ná rí.- 557] Atbér, úair is lim ro clos,
558] síl n-Ádaim cen imarbos ,
559] delbaid is Fainne rem ré
560] ná fil and a l-lethéte.
- 561] Atchonnarc láechu co l-lí
562] co n-armmaib ic imdibí:
563] atchonnarc étach n-datha
564] nocon erred anflatha.- 565] Atchonnarc mná féta ic fleid,
566] [LU1] atchonnarc a n-ingenraid,[LU2]
567] atchonnarc gillu glána
568] oc imthecht ind fhiddromma.- 569] Atchonnarc áes cíuil is tig
570] ic aerfitiud dond ingin:
571] manbad a lúas tísa ammach,
572] domgéntais co h-étréorach.- 573] Atchonnarc in cnoc ro buí
574] álaind-ben Eithne Ingubai
575] [LU1] acht in ben atberar sund
576] beres na slúagu asa cund.atchonnarc m.
577] Luid Cú Chulaind lee íarom is tír, & bert a charpat les
578]
co ráncatár in n-insi. Feraid Labraid fáelti fríu, & fersi in
579]
bantrocht uli, & ferais Fand dano fáelti sinredaig fri Coin
580]
Culaind. Cid dogéntar sund h-ifechtsa? ol Cú Chulaind. Ní
581]
h-andsa, or Labraid. Iss ed dogénam regmai coro lám cor imón
582]
slúag. Tíagait ass íarom co ráncatar tor na slúag, & co rolsat
583]
súil tairsiu. Ocus bá dírim léo in slúag. Eirg ass h-ifechtsa, ol
584]
Cú Chulaind fri Labraid. Luid Labraid ass íarom & anais Cú
585]
Chulaind ocont shlóg. Fanócrat in dá fhíach druiídechta dogénsat
586]
int shlúaig. Is dóig, ol in slúag, in ríastartha a h-Érind iss ed
587]
terchanait ind fhíaich.
588] Dossennat int shlúaig íarom conná fúair ined léo is tír.
589]
Dotháet Eochaid Íuil íarom do inlut a lám don tiprait matain
590]
moch. Atchonnairc Cú Chulaind íarom a gúalaind tresin cochull.
600] In tan atchoncatar na mná Coin Culaind, is and cáchain
601]
Fand inso:
- 602] Ségda cairptech docing rót,
603] cesu amulach is óc:
604] álaind lúadam lúades blaí,
605] fescur iar n-Óenuch Fidgai.- 606] Ní céol síde séol fodgain:
607] is fordath fola fil fair:
608] crónán canas uasa chreit
609] focanat roith a charpait .- 610] Eich fil fó charput glinne,
611] an frim céin córda sille:
612] ní fúair a samail di graig:
613] it lúathidir gaíth n-erraig.- 614] Imbeir cóic deich ubull óir
615] ós clesit fora anóil:
616] ní fúair a shamail di ríg
617] eter mín & anmín.- 618] Fil i cechtar a dá grúad
619] tibri derg amal crú rúad:
620] tibri úani tibri gorm
621] tibri corcra dath n-étrom.
- 622] Fil secht suilse ara rusc,
623] ní scél fácbála h-i lusc:
624] imdénam súla saíre
625] abratchair duba daíle.- 626] Fil fora chind , cid fó fer
627] atchlos fo Érind imbel,
628] tri foilt ní h-inand a n-dath,
629] gilla oac amulach.- 630] Claideb russi roindes crú
631] cona imdurnd airgdidú:
632] scíath co m-búalid óir budi
633] & co m-bil fhindruini.- 634] Cingid dar firu in cach tind,
635] imthéit i n-ág i n-eslind:
636] ní fil do bar láechraid laind
637] as chosmail fri Coin Culaind.- 638] Cú Chulaind dotháet i l-le
639] int ócláech a Murthemne,
640] is íat dorat sund h-i fat
641] ingena Áeda Abrat.- 642] Bróenán fola fota fland
643] la tóeb crand comard a dé,
644] ilach úallach úabrech ard
645] la gol mairg fri síabru sé.
646] Ferais Lí Ban fáelti fris iar tain conid and asbert inso sís:
- 647] Fo chen Cú Chulaind,
648] torc.i. rí torachtaide,
649] mál mór Maigi Murthemni,
650] már a menma,
651] míad curad cathbúadach,
652] cride níad,
653] nertlía gaíse,
654] flandrúad ferci,
655] aurlam fri fír écrat
656] láth n-gaile Ulad,
657] álaind a lí,
658] lí súla do andrib,
659] is fo chen.fo chen .C.
660] Ceist cid dorónais, a Chú Chulaind? or Lí Ban fris. Is and
661]
asbert Cú Chulaind andaide:
- 662] Tarlucus urchur dom shleig
663] i n-dúnad Éogain Inbir:
664] nocon fhetur, sochla sét,
665] in búaid dorignius nó in bét.- 666] Cid ferr cid messu dom nirt,
667] co s-se ní tharlus dom chirt
668] urchur anfis fhir h-i céo:
669] bés ná n-árlaid duni béo.- 670] Slóg find forderg formnib ech
671] domroíphnitar forom leth,
672] munter Manandán meic Lir
673] cotagart Éogan Inbir.- 674] Immimróus cipé cruth
675] in tan tánic mo lánlúth,
676] óenfher dia trícha cét
677] conda rucus dochum n-éc.
- 678] Rochúala cneit Echach Íuil
679] is ó chraidi labrait bíuil:
680] mad fir co fír bes níp cath
681] int urchur ma tarlacad.tarlucus .u.
682] [LU2] Foíd Cú Chulaind iar sin lasin n-ingin & anais mís ina
683]
farrad. Ocus celebraid h-i cind mís di, & atbertsi frissium: In
684]
bale, ar sí, atbérasu frimsa dul it chomdáil ragatsa. Ocus is
685]
and dorónsat comdáil ic Ibur Chind Tráchta. Ro innis do Emir
686]
aní sin. Dorónta scena acciside do marbad na ingine. Tánic &
687]
cóeca ingen lee connici in comdáil. Is and ro boí Cú Chulaind
688]
& Lóeg oc immirt fhidchilli, & níro airigset na mná chucu. Is and
689]
ro ráthaig Fand, ocus asbert fri Lóeg: Fégsu, a Laíg, aní
690]
atchíusa. Cid insin? ar Lóeg. Dercais Lóeg, & is and ro rádi
691]
ind ingen inso .i. Fand :
692] .r.Fég, a Loíg, dar th' éis. Oc coistecht frit filet mná córi
693] cíallmathi co scenaib glasgéraib ina n-deslámaib co n-ór fria
694] n-uchtbrunnib. Cruth caín atchíchither amal tecait láith gaile
695] dar cathchairptiu. Glé ro soi gné Emer ingen Fhorgaill.
Nít ágara, ar Cú Chulaind, & nícon tora etir. Tairsiu isin
697] creit cumachta lasin suidi n-grianda form dreichsea fodéin, ar
698] do thesarcoinsiu ar andrib ilib imdaib h-i cetharaird Ulad, ar
699] cía nos báigea ingen Fhorcaill a h-ucht a comalta im gním co
700] cumachta, bés ní lim lamathar .
701]Asbert béos Cú Chulaind:
702] .r. Not sechnaimsea, a ben, amal sechnas cách a chárait. Ní
703] rubimsea do gáe crúaid crithlámach, nach do scían tím thanaidi
704] nách t' ferg thréith thimaircthech, ar is mórdolig mo nert do
705] scor ó nirt mná.
706] Ceist trá, ar Emer, cid fódrúair latsu, a Chú Culaind, mo
707]
dímiadsa fíad andrib ilib in chúicid & fíad andrib ilib na
711] Ceist trá, a Emer, ar Cú Chulaind, cid arná léicfideá
712]
damsa mo denus i n-dáil mná, ar chétus in ben sa is sí in glan
713]
genmnaid gel gasta dingbála do ríg. Ilchrothach ind ingen sin
714]
do thonnaib dar leraib lánmóraib co n-deilb & écosc & sóer-chenél,
715]
co n-druni & lámda & lámthorud, co céill & chond &
716]
chabsaidecht, co n-immad ech & bóthánte. Ar ní fil fo nim ní bad
717]
tol ria comchéle ná dingned cía no comgelltá. A Emer, ar sé,
718]
ní faigebasu curaid caín créchtach cathbúadach bádam fíusa.
719] Bés, ar Emer, nocon err in ben dia lenai. Acht chena
720]
is álaind cech n-derg, is gel cach núa, is caín cech ard, is serb
721]
cach gnáth. Cáid cech n-écmais, is faill cech n-aichnid, co festar
722]
cach n-éolas. A gillai, ar sí, ro bámarni fecht co cátaid acut,
723]
& no bemmís dorísi diambad áil duitsiu. Ocus robo dograch
724]
furri. Dar ar m-bréthir trá, ar sé, isatt áilsiu damsa & bidat
725]
áil h-i céin bat béo.
726] Mo lécudsa didiu, ol Fand. Is córu mo lécudsa, ar
727]
Emer. Náthó, or Fand. Messi léicfidir and, & is mé ro
728]
báeglaiged ó chéin. Ocus forópair oc dogru & oc domenmain
729]
móir, ar bá nár lée a lécud & dul día tig a chétóir, & ro búadir
730]
in rográd h-í dorat do Choin Chulaind. Ocus is amlaid ro boí
731]
oc dogru & doróni in laíd sea:
- 732] Messe ragas for astur
733] cé dech lim ar mórgestul:
734] cé tora nech, lín a blad,
735] ropad fherr lim tairisem .- 736] Robad fherr lim bith h-i fus,
737] dobér fót láim cen dobus,
738] ná dula, cid ingnad lat,
739] co gríanan Áeda Abrat.
- 740] A Emer, is lat in fer
741] & ro mela, a deigben:
742] aní ná roich lám cidacht,
743] is écen dam a dúthracht.- 744] Mór fer ro boí com íarraid
745] eter chlithar is díamair:
746] noco dernad ríu mo dál,
747] dáig is misi rop irán.- 748] Mairg dobeir seirc do duni,
749] menes tarda dia airi:
750] is ferr do neoch a chor ass,
751] mane charthar mar charas.- 752] Cóeca ban tánac i l-le,
753] a Emer án fholtbuide,
754] do thascrad ar Faind, ní fó,
755] is dá marbad ar andró.- 756] Atát tri cóecait rim lá
757] do mnáib, áille óentamá
758] acum i n-dún imma l-le
759] noco tréicfitis messe.mese.
760] Iar sin ro fallsiged do Manandán aní sin .i. Fand ingen
761]
Áeda Abrat do bith i n-écomlund ic mnáib Ulad, & a bith coa
762]
lécud do Choin Chulaind. Tánic íarom Manannán anair do
763]
shaigid na h-ingini, & ro boí ina fíadnaise, & níro ráthaig nech
764]
díb aní sin acht Fand a h-óenur. Ocus is and sin ro gab etere
765]
móir & drochmenmain in n-ingin oc fégad Manandán & dorigni
766]
laíd:
- 767] Fégaid mac láechraidi Lir
768] do maigib Éogain Inbir:
769] Manannán úas domun dind
770] ro boí tan rop inmain lim.
- 771] Mád indíu bá dígrais núall,
772] ní charand mo menma múad:
773] is éraise in rét int sherc:
774] téit a h-éol cen immitecht.- 775] Lá ro bása & mac Lir
776] h-i n-gríanán Dúni Inbir,
777] ropo dóig lind cen anad
778] noco bíad ar n-imscarad.- 779] Dánam thuc Manannán mass
780] robam céle comadas:
781] noco bérad orm ria lind
782] cluchi eráil ar fhidchill.- 783] Dánam thuc Manandan mass
784] robam céle comadas:
785] dornasc d' ór aromthá
786] thuc dam i l-lúag m' imdergthá.- 787] Baí acum dar fráech immach
788] cóeca ingen illdathach:
789] doratus dó cóecait fer
790] centar in chóecat ingen.- 791] Cethra cóecait cen miri
792] iss é lucht inn óentigi,
793] dá chóecait fher sónmech slán,
794] dá chóecait ban find follán.- 795] Atchíu dar in muir i l-le
796] nín acend nach meraige
797] marcach in mara mongaig:
798] ní lenand do shithlongaib.
- 799] T' imthecht seochainni co se
800] ní acend acht sídaige:
801] máraid do chíall cech slúag séim,
802] cía beit úait i n-etercéin.- 803] Mad messe bá dethbir dam,
804] dáig at báetha cíalla ban:
805] intí ro charus co h-oll
806] domrat sund i n-écomlond.- 807] Celebrad dit, a Chú chain!
808] Aso sind úait co sochraid.
809] Cén co tísam dúthracht lind:
810] is ard cech recht co h-imchim.- 811] Érge seo mithig damsa:
812] atá nech risnid andsa1:
813] is mór in tóchosol trá,
814] a Laíg, a meic Ríangabrá.- 815] Ragat rim chéli fodéin,
816] dáig noco dingnea m' amréir:
817] nár apraid is céim i cleith:
818] mád álic dúibsi fégaid.fégaid.
819] Atracht ind ingen iar sin i n-díaid Mannannán, & ro fher
820]
Manannán fáelti fría, & asbert: Maith, a ingen, ar sé, in oc
821]
urnaidi Chon Culaind bía fodechtsa, nó in limsa doraga? Dar
822]
ar m-bréthir ém, ol sí, fil úaib nech bad fherr lim a chéli do
823]
lenmain. Acht, ar sí, is letsu ragatsa, & ní irnaidiub Coin
824]
Culaind, ar rom thréc. Ocus araill and, dano, a degduini, ní
825]
fil rígain chátamail acotsu, atá immurgu la Coin Culaind.
826] Ótchonnairc immurgu Cú Chulaind in n-ingin ic dula úad
827]
co Manannán, ro ráid fri Lóeg: Crét sút? ar sé. Ní h-andsa,
833] Dochóid trá Emer do shaigid Chonchobair co h-Emain,
834]
& ro innis dó Cú Chulaind amal ro boí. Ro faíd Conchobor
835]
filedu & áes dána & drúdi Ulad dia shaigid co fastaitis & co tuctais
836]
co h-Emain léo h-é. Ro tríallsom dano i n-áes n-dána do marbad.
837]
Ro chansat-side brechta druídechta ina agid coro gabait a
838]
chossa & a láma conos tánic trell dia chéill. Ro boíseom dano oc
839]
cuingid digi chucu iar sin. Tucsat na druíd dig n-dermait dó.
840]
Amal atib in n-dig nírbo chumain laiss Fand & cech ní doróni.
841]
Tucait dano deoga dermait a h-éta do Emir, ar nírbo fherr ro boí.
842]
Ro croth dano Manannán a brat eter Coin Culaind & Fhaind
843]
connáro chomraictís do grés.
844] Conid taibsiu aidmillti do Choin Chulaind la h-áes sídi
845]
sin. Ar ba mór in chumachta demnach ria cretim, & ba h-é a
846]
méit co cathaigtis co corptha na demna frisna doínib & co taisféntais
847]
aíbniusa & díamairi dóib, amal no betis co marthanach.
848]
Is amlaid no creteá dóib. Conid frisna taidbsib sin atberat na
849]
h-anéolaig síde & áes síde.