translated by Osborn Bergin and R. I. Best
Electronic edition compiled by Benjamin Hazard , Beatrix Färber
Funded by University College, Cork and
The Higher Education Authority via the LDT Project
2. Second draft.
Extent of text: 13435 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G300012
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
CELT: Corpus of Electronic Texts
Text has been checked and proof-read twice.
The electronic text represents the edited edition. F with overdot is rendered fh. The acute accent and macron are used by Bergin and Best to mark long vowels. Both are retained here. Names are capitalized in line with CELT practice. Editorial corrections are marked corr sic="" resp="BB" and sic corr="" resp="BB". Supplied text is marked sup resp="BB". Editorial expansions are marked ex and footnotes note type="auth" n="". The alternate reading to the second version of the tale which Bergin and Best provide from YBL col. 8767 is integrated into the electronic file, where it is distinguished with separate milestone tags for the pagination. Their Introduction is included with the electronic file for explanatory purposes and their text translation is also available in a separate file.
Direct speech is marked q.
Hyphenation has not been introduced.
div0=the tale; div1=the version of the tale; p+ the editors' paragraph; page-breaks are marked pb n="".
Names are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.
This text uses the DIV1 element to represent the version.
Created: Date range: 9001200.
Dagmar S. Wodtko (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Janet Crawford (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Benjamin Hazard (data capture)
The Tochmarc Étaíne or Wooing of Étaín1 is the principal tale of the mythological cycle which is concerned with Midir, king of the elfmounds of Brí Léith. It is included in the ancient classified lists of prime stories. Three distinct tales bearing this title have been handed down. They were transcribed into Lebor na Huidre (c. 1100), where, however, owing to loss of leaves, only the second is preserved entire. The first (p. 129 a-b 19; ed. 10636-10707) lacks the commencement, and the third (p. 130 b 19-132 a 45; ed. 10790-10915) the middle and end portions. In a lexicographical tract in H 3. 18, Trinity Coll. Dubl. (p. 605), a few isolated passages of these defective tales are preserved in the form of lemmata with glosses. They have been edited and translated by L. C. Stern ( ZCP 5, 522 ff.). The complete text seemed irretrievably lost until recently another copy of the three tales, happily perfect, came to light in a section of the Yellow Book of Lecan, which had lain all unsuspected among the Irish manuscripts in the Phillipps collection at Thirlestaine House, Cheltenham (MS. 8214). These have since been acquired by the National Library of Ireland.2 The section comprises ten leaves (cols. 959-98), and is the direct continuation of the main volume in the Library of Trinity College.
The numeration had been partially erased in order to conceal the fragmentary nature of the gathering. Another copy of the second tale, long familiar in the edition published by Windisch from LU (129b 20130 b 18; ed. 10709-10788) in his Irische Texte (I. 117 ff.) also occurs, strangely enough, in the main volume (Facs 175 a 17; cols. 876-7). It is here printed (for the first time) integrally, and for convenience under the Phillipps copy.
A later and much inflated version of this second tale is contained in Brit. Mus. Egerton 1782 (205 a ff.).3 The episode of the love-sickness has also been utilized in another tale, Aislinge Óengusso, which, however, belongs to the Old-Irish period.4
With the aid of the excerpts in H 3. 18, Stern (pp. 523 ff.) was able to fill some of the gaps in the first tale;5 in this he was followed by Alfred Nutt ( RC 27, 325-39). Windisch, in his edition of the first fragmentary tale, had drawn attention to certain obviously interpolated passages, and after him Zimmer, in his monograph 'Ueber den compilatorischen charakter der irischen sagentexte im sogenannten Lebor na hUidre' ( Z. f. vergl. Sprachforsch. 28, 585 ff.). Lucius Gwynn added materially to the discussion by his discovery that the poem ascribed (erroneously)6 to Cináed úa hArtacáin in the Book of Leinster (209 b,24) was a retelling of the first tale, considerably modified, however. For his edition and translation of the poem, see Ériu 7 (210 ff:). Finally, R. Thurneysen, in his Irische Helden- und Königsage (589 ff.), submitted all three tales to a fresh examination, pointing out additional interpolations, while rejecting several of Zimmer's inferences as to the recension of the
These talesthe first and third at leastare in the nature of foretales (remscéla) to the historic cycle of Conaire Mór, as represented in the well-known Orgain Brudne uí (or Dá) Dergae, 'Destruction of úa Derga's Hostel'. This is expressly stated in a passage in Lebor na Huidre, concluding that saga (99a II; ed. 8005),7 extracted from the lost Lebor (or Cín) Dromma Snechta: 'Slicht Libair Dromma Snechta inso. Orgain Brudne uí Dergae trá iarna remscélaib .i. iar Tesbaid Eacute;taíne ingine Ailello & iar Tromdáim Echdach Airemón & íar nAisnéis Síde Meic Óic do Midir Breg Leith ina síd . ..' It is not apparent to what degree the three tales in question are embodied in Tochmarc Étaíne. 8 Zimmer was of opinion (loc. cit. 594) that the first Tochmarc was not a remscél, as Tesbaid Étaín might equally refer to Étaín's disappearance with Midir from Eochaid's house [Tochmarc III]. It would seem as if the compiler of Lebor (Cín) Dromma Snechta was unacquainted with a Tochmarc Étaíne as such. Thurneysen (op. cit. 598) remarks that this title applies only to the second part of I, further that the tale as it has come down to us is a retelling ('Verarbeitung') of the second half of the eleventh century, in other words, of the LU period, though linguistically it belongs to the ninth century, as likewise the fragment on the distribution of the elfmounds by the Dagda, Gabál in tsída (ed. and translated by Vernam Hull, ZCP 19, 53-8).
Tochmarc II is an episode in III, when Étaín was living with Eochaid Airem, before Midir claimed her and carried her off in the shape of a swan to Síd ar Femuin (or Síd Ban Find). The narrative then is briefly as follows:
I. Part 1. [paragraphs 1-10] The Begetting of Aengus (in Mac Óc)9 by the Dagda or Eochaid Ollathair on Eithne or Boand, wife of Elcmar
II. Étaín is the wife of Eochaid Airem, king of Tara, whose brother Ailill falls in love with her, and wastes away because of it. He is healed of his love sickness. The reappearance of Midir, who seeks to regain Étaín, and confesses that it was he who had inspired Ailill with his passion.
III. Reappearance of Midir before Eochaid Airem on the terrace of Tara. They play at chess for stakes. Eochaid defeats him and lays heavy tasks upon himthe clearing of plains, etc., such as Ailill had laid upon Mac Óc in Tochmarc I. The elves enable Midir to accomplish these tasks. In the final game the stake is Étaín. Midir wins, and carries her off in the shape of a swan to Síd Femin (or Síd Ban Find); [paragraph 16] the men of Ireland go in pursuit and raze the Síd and also the royal stronghold of Midir, Síd Breg Léith. Midir comes forth and bids Eochaid pick out his wife from among the women of the Síd. Eochaid embarrassed chooses one resembling her, who he learns afterwards is Étaín's daughter. When she bears him a daughter, he puts the infant away. The child is brought up by the herdsman and his wife, and afterwards (as Étaín) becomes the wife of Étarscél, and the mother of Conaire Mór. Afterwards, Eochaid's stronghold Dún Frémainn is burned and he himself slain.
Such is the tale. It has given rise to various minor stories, dindshenchas, &c., prose and verse, in which there is much variation; for example, Tale I: the dindshenchas of Bóand and Brug na Bóinde; Tale III: that of Rath Esa, in which the order of events is slightly different (see E. J. Gwynn, Metrical Dindshenchas,
Where the text rests on a single manuscript, in which there are many obscure passages, a critical edition could not well be attempted. We have followed the method adopted in our edition of Lebor na Huidre as regards extension of abbreviations and separation of words, and have noted only such variant readings as seemed necessary to elucidate the text. In the second YBL version of Tochmarc II, which is available in Facsimile, abbreviations have for the most part been extended silently. Here, however, commas and capital letters have been introduced. Marks of length, which throughout the Yellow Book, are often otiose or misplaced, e.g. over dó mó 'to, thy, my', &c., are, notwithstanding, retained. On the other hand, the acute accent over 'i', which most often serves the purpose of a dot, has only been retained where the vowel is naturally long. In preparing this text we have consulted the various editions and translations referred to above (p. 138).11 There are many erasures and insertions of letters, as throughout the main volume, both by the scribe and by a corrector. In our tale the scribe was frequently in difficulties, struggling perhaps with a defective exemplar. For some of the more perplexing passages, such as the rhetorics, the present editors have no satisfactory solution to offer, and in some instances their renderings are more or less tentative. Thanks are due to Miss Eleanor Knott for many corrections and useful references.
¶1] Bai ri amra for Eirinn do Thuathaib De a chenel, Eochaid Ollathar a ainm. Ainm n-aill do dano an Dagda, ar ba hé dognith na firta & conmidhedh na sina & na toirthe doib. Ba head asbeirdis combo dé asberthe Dagda fris. Bai ben la hEalcmar an Broga .i. Eithni a hainm. Ainm n-aill di Boand. Atacobair an Dagda dó a cairdeas collaidi. Aroét an ben on Dagda acht nibad oman Ealcmaire, ar med a chumachtai. Faidis an Dagda iarum Ealcmar n-uad for turus co Bres mac nEalathan co Mag nInis,12 & dogeine an Dagda tincheadla mora for Ealcmar oc dul nuad, cona tisad i fairthi .i. a muichi, & diuchtrais dorcha n-aidchi aire, & argart gortai & itaid de. Dobert imorchora13 mora fair, co torchaidh .ix. mísa fri haenla. Fo bhith, asbertsom conicfad ider lá & aidchi dia thig afrithisi. Luid an Dagda co mnai nEalcmair coléig co mbert mac dó .i. Aengus a ainm, & ba slan an bean dia galar ar cind Ealcmair, & nir airigistair & fuirri a bine .i. teacht a coibligi an Dagdai.
¶2] Birt an Dagda a mac coleigh for altrom do tig Midir i mBrig Leith i Teathbai. Alta Aengus i ssuidiu14 co cend .ix. mbliadna. Cluichemag már la Midir i mBrig Leith. Tri .l.a mac ann do maccaemaib thiri Erenn, & tri .l.a ingin d'inginaib thiri Erenn. Aengus bá toiseach doib uili ar med a grada la Midir, ar caime a delba & ar suíri a ceneoil. Ainm do dano an Mac Ócc, a n-asbert a mathair: Is óc an mac doronad i tosach lai & ro geinir etir & fescur.
¶3] Fearais Aengus deabaid fri Triath mac Feabail vel Gobair, do Feraib Bolc, ba leaththuiseach don cluichi & ba dalta do Midir. Nibo menma la15 Aengus a acallaim do Thriath, co n-epert: As imnead dam mac an mogad dom16 acallaim'ar doruimin {YBL column 986} Aengus co sin robo Midir a athair, & ba
¶4] Friscart Triath co n-epert: Ni ferr liumsa, or se, in t-amus dona fes mathair vel athair dom acallaim. Luid Aengus iarum for cai & dubai docum Midir iarna athaisiugud do Triath. Cid sin? ol Midir. Triath rom chain, & dorrubai frim eneach nad fil mathair na hathair lium. Is gó, ol Midir. Ceist, ol Aengus, cia mo mathair, can dom athair? Ni hannsa. Eochaid Ollathar do athair, ol Midir, & Eithni ben Ealcmair an Broga do mathair. Misi dot17 alt fó clith ar Ealcmar, arnabad18 tocrad do denam dia chind. Tairsu liumsa, ol Aengus, conomm ardama m'athair, arnach rabasa fo clith ba sire fo aithisib Fer mBolg.
¶5] Docomlai Midir iarum & a dalta leis do agallaim Eachach, co mbadur i nUisneach Midi a medon Erenn, ar ba hann bai teach nEachach, daig ba comfadai uad for cach leth ind Eiriu fodeas & fotuaid, sair & siar. Co fairrnechtar Eochaid ara cind a ndail. Congair Midir in ríg leis for leith do agallaim in meic. Cid is ail don oglaech-sa19 nach tainig riam? Is ail do a aidide, dia athair & ferand do tabairt do, ol Midir, ar ni comadais do macsu can ferann & tusa a righi nErenn. Is fo chean dó, ol Eochaid20, is mac dam. An ferand dutracarsa dó ni folam fos.' Cia ferand sin? ol Midir. An Brud fri Boind atuaid, ol Eochaid. Cia fil i suidugud? ol Midir. Ealcmar, ol Eochaid, in fer fil and. Ni hail dam a crad ni bus mo.
¶6] Ceist, cisi comairli doberi & don mac sa? ol Midir. Tatham do, ol Eochaid. 'Tiad dia21 Samna isin mBruig, & tuicead gaisgead fair. La side & caincomraic sin la firu Erenn, & ni bi neach a fhuath22 a cheili and, & bied Ealcmar a Cnuc Shide an Broga cen gaisced fair acht gablan findchuill ina laim, & a brat diabal imi, & dealg n-oir ina brutt, & tri .l. isin cluichimuigh ara belaib oca cluichi, & teis Aengus chuici,
¶7] Dochomlai Midir iarsin dia crich & a dalta lais, & gabais Aengus gaisced immon Samain sin ar cind, & doluid isin mBruig, & foceird Aengus eisce im Ealcmar co n-ingeall 24 do dia anmain rigi lai co n-aidchi ina ferand. Anais in Mac Óc ann a lla n-isin fo cetoir & in n-aidchi d'adhaig a rigi an tiri & muindter Ealcmair dia reir. Doluid Ealcmar arabarach do faedredh a feraind don Mac Óc, & bages bada25 mora occa. Asbert in Mac26 Ócc ní leicfed a ferann uad conid reilgedh a reir an Dagda ara mbelaib fer nErenn.
¶8] Fogellat iarum an Dagda. Concertasidhe cor27 & caich amal a indell. Is lasin n-oclaech sa a feacht sa a ferand as da reir seo, ol Ealcmar. Is deithbir ón, ol an Dagda; ro slecht do28 baegholsa29 llo sidhe & caíncomraic. Tartais do ferann ar th'anacal, ar ba caime lat do ainim oldas do thír, & rot biasu tír limsa chena, nábó hingoiri duit oldas an Brug. Cia hairm son? ol Ealcmar. Cleiteach, ol an Dagda, cusna tri tirib fil ime, {YBL column 987} do macraid gach día isin Bruig ar do belaib oca cluichi, la hurthorad Boindi do thomailt duit asin ferann sa. Is maith, ol Ealcmar, dogentar samlaid, & beirthi i n-imirghi a Cleitech. lar sin dognith dún and lais, & anais an Mac Óc isin Bruig ina ferand.
¶9] Iar sin doluid Midir dia bliadna do aithreos a daltai don Bruig, co fairnic an Mac Óc for30 duma Sidhe an Brogha a llau na Samna, & na dí macraid ara belaib oca cluichi isin Bruig, & Ealcmar fora duma Cleitich alla andes oca ndeicsin. Astui debaid itir na macu issin Bruig. Nirod gluaisea, ol Midir
¶10] Bidh gó son, ol an Mac Óc. Raghasa có Dían Cecht co tudchaid dot íc, & bid lat do ferand fodein & bid lat an ferand sa, & bid slan do shuil cen athais cen ainim airi. Luid an Mac Óc co Dian Cecht co ndeachaidis32 liumsa, ar se, do tesarcain mo aidi ro cailled dia Samna isin Bruig. Doluid Dían Cecht & icais Midir corbó slán. Is maith mó turas ifeachtsa, ol Midir, o rom icad., Bid fir ón, ol in Mac Ócc. Ansu sund co ceand mbliadna co n-aicter33 mo fiallachsa & mo muindtersa & mo theglach & mo ferand.
¶11] Nocho n-anab34, ol Midir, acht minam bé a lógh airi. Cid logh ón? ol an Mac Óc. Ni hannsa. Carpad bus fiú .uii. cumala, ol Midir, & deichealt mo dingmala, & ingen bus ailldem a nEirind. Ata liumsa on, ol an Mac Óc, an carpat & in deichealt bus dingmala duit. Atá dono, ol Midir, inn ingen doroscai di ingenaib Ereenn ar chruth. Cissi airm i tá? ol an Mac Óc. Atá la hUltaib, ol Midir, ingen Ailella, Edain Echraidi ingen ríg na raindi airtherthuaiscertaighi na hErenn, is i as cainem & is minem & is morailldem a nErinn.
¶12] Luid in Mac Óg dia cuinchidh co mbaí a Muigh Inis og tigh Ailella. Ferthai failti friss, & anais teora haidchi and. Raidhis a aitheasc & sluindti ar cenel . Asbert ba do chuindchid Edaine doluid. Nis tiber deit, ol Ailill, dágh ní rochaim bá fort ar suiri do cheniul, ar med do cumachtai & cumachta
¶13] Dogentar, ol in36 Mac Óg. Dothaet dia thig, & caínis a imnead frisin Dagda. Dognither la suide .xii. mag do shlaidhi a n-aenaidchi a ferand Ailella. It e anmanda na muigi ann so .i. Mag Macha, Mag Leamna, Mag nItha, Mag Tochair, Mag nDula, Mag Techt, Mag Li, Mag Liné, Mag Murthemné. O doronadh tra ind opair sin lasin Mac Óg, {YBL column 988} luid dochum Ailella do chuindchid Édaine. Níis bera, ol Ailill, co ruga da primusce déc asin ferand sa docum mara do neoch fil a tibradaib & mointib & seiscnib, do thabairt thoraid o muirib do thuathaib & cenelaib, do thirmugudh thiri & talman.
¶14] Doluidside dono dochum an Dagda do chaíniud a imnid fris. Dognith la suidhi da primusce déc do dirghiudh dochum mara a n-aenaidchi iar sin. Ni haicesa and riam co tici sin. It e anmanda 'na n-usce .i. Find & Modornn & Slena & Nas & Amnas & Oichén & Or & Banda & Samair & Lóche. Ó ro scachadar tra na hopra sa, doluid an Mac Og do acallaim Ailella do chuindchid Etaine chuici. Niss bera conda dergle, ol niam biasa ní di maith na hingine iarna breith daitsiu acht a rrus fo cedoir. Cid condaighi chucum a fecht sa? ol an Mac Óg. Condaigim, ol Ailill, comthrom na hingine damsa deór & argad, ar is i sin mo chuid dia lóg; an ndorignisiu co sé, dia claind & dia chenéol a torbai. Dogentar, ol in Mac Óg. Fochres for lar thigi Ailella, & dobreth a cutromu airi37 dé ór & argad. Forfhacbad and índmasin la hAilill, & birt Mac Óg Edain lais dochum a thighi.
¶15] Ferais Midir failti frissin daim sin. Foidh Etaín la Midir in oidchi sin, & dobreath dechelt a dingmala & a carpad do arabarach & ba buidech dia dalta. Anais iarum bliadain lain isin Bruig a fail Aengusa. Dochoid Midir dia chrich dia bliadna do Brigh Leith, & birt Edaín leis. Asbert an Mac Óg fri Midir in la luidhi uadh: Faitchius38 duit frisin mnai na mbere lat fo diach na mná uathmairi amaindsi fil ar do chind co meid fis & éolus & cumachtai feib ro ngab a cenel, ol Aengus. Sech ata mo briatharsa & mo comairghi fria ar Tuatha Dé Danann .i. Fuamnach bean Midir di claind Beothaig meic Iardanel. Ba gaeth & ba trebar & ba heolach hi fis & cumachtai Tuath De Danann, ar bá Bresal drui roda alt co n-arnas do Midir.
¶16] Feraisi failti fria a fer .i. fri Midir, & raidis an ben már di brian friú. Tairsiu, a Midir, ol Fuamnach, coro thaispenar39 duit do tech & do thechta feraind cona dá cathair ingen in40 rig dom aithis. Dorochell Midir la Fuaimnig a ferand n-uili, co tarfaid do a dliged & do Edain, & dobert Édain dorisi fri Fuaimnigh iar sin. Luidh Fuamnach reimib isa teach cotalta i codlad, & asbert fri hEdain: Suide somna i tudchadh. Amal dofeisigh Edain isin cathair for lar an taigi nos ben Fuamnach co fleiscc caerthinn corcrai41 co nderna & lind n-usci dí for lar in tighi, & dothaed Fuamnach coa42 haite, co Bresal, & do leic Midir in tech don usciu dorigni do Édain. Baí Midir iar sin cen mnaí.
¶17] Doghni tes in tened & ind aeoir & combruith na talman imfortacht ind usci co ndernai cruim din lind ro baí for lar in tighi, & dogní iar sin cuil corcrai don chruim sin. Ba meid ceand fir as chaineam ro baí isin tír. Ba bindi cuslendaib & crotaib & cornairib fuaim a foghair & easnad a heiti. Doaitnidis a suili amal lega loghmara isnaib reib doirchib. Arghaireadh itaidh & gortaidh do neoch a boladh & a blath ima teighedh. No ícadh saetho & gallra & teadmanda fursitin na mbraen foceirded dia heitib dinni imma theighedh. Coneitged & imthiged43 la Midir sechnoin a feraind amal no téiged. Arbiathad
¶18] Doluid Fuamnach do athreos Midir iar tanaib, & dolodar na tri dei Danand lé dia comairghi .i. Lugh & Dagda & Oghma. Ferais Midir athcosan mor fri Fuamnaig, & asbert fria na ragadh uadh mane beith nert na comairghi dodoucsat. Asbert Fuamnach nabad aithrech le in gnim doghene, ar ba ferr lé in gnim maith di fein oldás dia seitché, & cebedh si maigen a nÉre a mbeith, ni biadh acht oc aimles Édaine cen no mbeith a mbíu, ciabadh hé richt a mbeith. Dobertsi dicelta mora & tecosca45 [gap: extent: two letters]ndé o Bresal Edarlam on drai do indarba & focrai Edaine o Midir, air rofhidirsi an chuil chorcra ro baí ic airfidedh Midir rob sí Édain, fo dhaigh ná rochar Midir mnaí in tan atchidh an chuil corcrai, & níba sam ceól na hól na longadh in tan nach aicedh & nach cluinedh a ceol & a foghar. Fogluaisi Fuamnach gaeth n-ammais & druidechta co tarfaided Édain o Brig Leith, cona hédadh barr na bili na tulach na dingna forsa n-airsed i nÉre co cend .uii. mbliadna, acht for cairgib mara & for trethnaib tond & imsnam an aeoir, conda tarla dia .uii. mbliadna for imbel i n-ucht an Meic Oic for duma an Broga.
¶19] As i airm asbert in Mac Óg: .r.46
in Mac Óg
'Fo chen Edain imtechtach imnedhach adrualaidh mórgaibthiu la gaithi Fuaimnighi. ní fuair fos na subae do thaebu tairisi fri Midir muindteras me fein fomruair gnimach co sluagaib sochaidhi slige dithrebé diupa ná domna imorchraid n-indbaissa Ailella ingini is digbal dimuin conid do dibel truag domainig iar tain fo chean f.o.c.e.n.
¶20] Ferais an Mac Óg failti frisin n-ingin .i. frisin cuil corcrai & dosnimthasa i llai a broit fria bruindé. Nó beir docom47 a thaige & a grianain co seinistrib soillsib fri teacht as & ind, &
¶21] Adcuas do Fuamnaig a ngrad & an miadh doradad di lasin Mac Óg. Asbert Fuamnach fri Midir: Congarar deit do dalta co ndernta corai frib dib línaib, & co ndechas for iarair Édaine. Dothaed techt co Mac nÓc o Midir, & luidis 49 dia acallaim, & doluid Fuamnach timcheall colleic co mbaí isin Bruigh, & dobert an athaig cedna fo Édain condo bert asan grianan foran imluamain 50 forsa roibe ríam, co cend .uii. mbliadna fo Erinn, conda timart athach gaithi ar troige & lobrai & conda chorastar for cleithe thighe la hUlltu i mbatar ic ól, co torchair issin n-airdigh n-óir ro baí for laim mna Édair in cathmiled o Inbér Chichmaine a coiced Concobuir, condo sloicsidhe lassin dig bai isin lestur coimperta di shuide foa broind combo hingen iar tain. Dobreth ainm dí .i. Edain ingen Édair. Di bliadain déc ar mili tra o gein tuiseach Edaíne o Ailill cosin ngein51 déigenach o Edar.
¶22] Alta iarum Édain óc lnbiur Chichmuine la hEdar & .l.a ingen impe di ingenaib tuiseach, & ba heiseom nodo biathad & no eidedh ar comaidecht Édaine do grés. La n-and doib a n-ingenaib uilib isind inbiur oca {YBL column 990} fothrucadh co n-acadar in marcach isin magh chucu don usciu. Ech dond tuagmar forran52 forlethan casmongach caschaircheach foa suidé. Sidhalbrat uaine i filliud immé, & lene fo deirgindledh uime, & eó oir ina brat rosaidhed a gualaind for cach leth. Sciath airgdidhi co n-imiul oir imme fora muin. Sciathrach airgid and, & tul n-oir fair, & slegh coicrind co fethan oir impé o
¶23]
Dochuaid uaidib in t-oclaech iar tain, & ni fhedadar can dodechaidh vel cid dochoidh iarum.
- Etain andiu sund amné.
óc Sídh Ban Find iar nAilbe.
eter macu beca dí.
for bru Indbir Chichmaini.- Is í ro ícc suil an rígh.
a topor Locha Dá Licc.
is si asibedh sin digh.
la mnaí Edair a hairdigh .- Is tria hagh dosib in ri.
inna eonu di Theathbaei .
& baidfidh a dha each.
i lind Locha Da54 Airbreach.- Biat imda coicthe ili.
triat agh for Echaidh Midhi
beidit togla for sidhib.
& cath for ilmilib.- Is i ro laigedh is tír.
is si arcosnai in rígh.
is i Be Fhind friss doghair.
is i ar nEdain hí iar tain.E.t.ain.
¶24] O rainic an Mac Óc do acallaim Midir ní fornic Fuamnach ara chind Midir,55 & asbert fris: Bréc dorat an bean imond, & dia n-ecastar di Etain do bith i nEre &56 raghaidh do denum uilc fria. 57 Ata Etain isin Bruigh ocom thighse o cíanaib isin deilb a tarfas uaitsiu & bes as chuici forobairt an bean.
¶25] Dothaet an Mac Óc dia thigh fora chulu co fairnic a grianan glainidhi cen Édain and. Imsosoi an Mac Óc for slicht Fuamnaigi, co tarraidh for Aenach Bodbgnai og tigh Breasail Edarlaim in druadh. Fosnopair an Mac Óg & benaid a cenn dí, & dobert lais an ceand sin co raibi for brú an Brogha.
¶26] Acht cena is ed islicht58 a n-inud aili conadh la Manandán ro marbsat a ndís .i. Fuamnach & Midir, a mBrig Leith, dia nd-ebradh:
- Fuamnach baeth bá bean Midir.
Sigmall is brig co mbilib .
a mBrig Leith, ba lathar lán.
ro loiscet la Manannán.
¶1] Gabais Eochaidh Airium rigi nErenn.59 Airgiallsat coic coicidh Erenn do &60 ri cach coicidh. Batar hé a righ an tan sin .i. Concobar mac Nesa & Mes Geghra61 & Tigernach Tédbandach & Cu Rui & Ailill mac Mata Muirisci. Batar eat duine Echdach .i. Dun Fremand a Midiu & Dun Fremand a Teathbai. Fremand Thethbai ba hinmaine lais do duinib Erenn.
¶2] Airfoccarar o Eochaid for firu Ereenn feis Temra do denum an bliadain iar ngabail righi fri comus a mbesa & a císa doib co ceann .u.62 mbliadna. Ba hinand aithesc63 la firu Erenn fri hEochaid. Ni theclomdais feis Temra do rig cen rigain lais, ar ni raibi rigan i fail Echach an tan do gab flaithius. Faidis Eochaid techta cach coicidh uadh fa Erinn do chuindchid mna
¶3] It é tri meic Find meic Findlogha meic na65 rigna66 {YBL column 991} .i. Eochaid Feidlech & Eochaid Airem & Ailill Anguba. Carais Ailill Anguba iarom Etain ic feis Temrach iar feis dí la hEochaid . Fo dhaig dognith apairt dia sirshilliudh, uair is deascaidh seirci sirshillidh. Cairigis a menma Ailill don gnim sin dogéne & niba cabair dó. Ba treisi tol aicnidh. Focheird Ailill a sirg dé fo dhaigh nara thubaidhi fri nech & nach erbart frisin mnaí fodeisin.
¶4] Dobreth Fachtna liaig Echach dia imchaisiu an tan ro gab céill for écaib. Asbert fris in67 liaig: Acht nechtar na da idhan marbtha duine nath ícad legho .i. ida sheirce & idu68 eoid,
¶5] An tech a mbith Ailill a ngalar dotheigead Etain70 cach dia dia athreos, & ba lugaide a galarsom ón do suidiu, & cein no bith Édain isin maigin sin no bithsom oca deicsin. Rathaighis Edain anni sin & focheird a menmain aire. Asbert Edain frissom la n-and a mbatar ina tigh dib línaib, cid día mbai fochonn71 a galair do Ailill.72 Ata dit seircsiu, ol Ailill. Dirsan a fhad co n-erbort, or sisi. Ropsat slan o chianaib dia fesmais. Cid andib 73 badam slansa mad ail duitsiu, ol Ailill. Bid ail ecin, or si.
¶6] Doteged iar sin cach dia do folcad a chind & do tinbi a chodach dho & do urgabail usce fora lamaib. Día teóra nomad
¶7] Bai Ailill ac frithaire na haidche. Contuili trath a dab. Ni dersaig co trath teirt ara barach. Luid Etain ina dailseam, co n-acai in fer ara cind co cosmailis crotha Ailella, & caínis inlobrai a galair. A n-aithesc rop ail do Ailill iss ed ro raidseom. Dofusce Ailill trath teirti . Fota fécais for toirrsi trath dodeochaid Etain isa teach. Cid dodgni toirrsich? or si. Do faidiud duitsiu ,75 am dailsi, & ni ranac ar do cind, & dorochair codlad form, conam earracht anos. Is suachnid ni rodchadh mo iccsa. Ni ba son, ol Etain, ata la i ndegaid aloili. Gaibthi frithaire na haidche le sin & teine mór ara belaib & usce na fharrad da tabairt fora shuilib.
¶8] Trath a dala dotaet Etain ana dhail co n-acai an fer cedna
¶9] Tig iarom dia tig.78 Is maith ar comrac or Ailill; sech rom ícadsa in fechtsa, ní fil immlot n-einig duitsiú and. Is amra amlaidh, ol Édain. Tainic Eochaid día chuaird iar tain, & atlaigestar beathaid a brathar & buidighthe fri hEdaín co mór a ndórigné co tainicsom.
¶1] Gabais Eochaid Airium rigi nErenn & ro giallsad coiceadaigh Erenn do & badar iatside .i. Concobar mac Neasa & Meiss Geadra & Tigearnach Tetbandach & Cu Rai & Oilill mac Mada Muirisci. Badar iad duinti Echach .i. Dun Fremann a Mide & Dun Fremand a Tetba. Ba hinmaine lais tra Dun Fremann Tetba oldas cach dun.
¶2] Furocarthar o Eochaid for firu Erenn feis Temrach do denam in bliadain iar ngabail rigi dó fri comus a mbesa & a cisa doib co ceann coic mbliadna. Ba hinann aitheasg la firu Erenn fri hEochaid. Ni teaclomtais feis Teamrach do rig cen rigain lais ar ni raibe rigan a fail Eachach in tan ro gab flaithius.79 Faidhis Eochaid, teachta in cach coicead uad fó Erinn
¶3] It e tri meic Findgaill & Finde na rigna .i. Eochaid Feidleach & Eochaid Airim & Ailill Angaba.81 Carais Oilill Angaba82 iaram Etain oc fes Temrach iar feis di la hEochaid fo daig a ndogníd dia silliucl uair is desgaid seirci sirsilliud. Cairigis a menma Ailill don gnim sin dogeini & niba chobair dó. Focheard Oilill a serg de fó dáig ni dubairt fria nech & nach83 ebairt frisin n-ingin fodesin.
¶4] Dobreath Fachtna liaigh Eachach dia indsaigid in tan ro ngab ceill for ecaib. Adbert in liaigh: Acht nechtar na da idhan marbta dui ne na hicat leaga .i. idu seirci & idu
¶5] In teg a mbith Ailill a ngalar doteigead Etain cach día dia uthras & ba lugaiti a galarsom on eside & cen nobith Etain issin maigin sin ro bith som oca deiscin. Rathaigis Etain inni sin & foceard a menmain air. Atbert Etain friseom laa n-ann a mbadar ina tigh dib linaib cid dia mbai fochonn a galair. Ata dot seircsiu, ol Oilill. Dirsan a fhod co n-ebortaiss, ar si; robadat slan o chianaib dia fesmais. Cid andiu87 badam slansa mad ail duitsiu, ol Oilill. Bid ail eicin, ar si.
¶6] Doteigeadh iar sin cach dia do folcad & do tinbi bid dó & do urgabail uisqi fora lamaib. Día teora nomadh iaram ba slan
¶7] Bai Oilill oc frithaire na haidchi sin. Cotlaid iaram trath a dala & niro duisigh co trath teirt arna barach. Luid Etain ina dailsin co fecais90 in fer ara cind co cosmailius crotha Oilella & canais fria in aithesc rob ail do Oilill. Do moscail Oilill trath teirti. Con-is tard a toirrsi moir. Dodeachaig Etain isin teach iaram. Cidh dogní toirsech? ar si. Do fhaideadsu im dail, ol sé, & na ranac ar do chind & dorochair cotdlad form conom erracht anosa. Is fir na rom icadsa fos, ar se. Niba fir son, ol Etain, ata lá a ndedaig91 alaile. {YBL column 877} Gabaidseom oc frithaire na haidchi sin & tene mor fora belaib & uisqi na fharrad dia tabairt fó suilib.
¶8] Trath a dala dothaet Edain ina dail co n-acca in fear cetna
¶9] Tig iaram dia thig. Is maith ar comrac, ol Oilill, seach rom icadsa in feachtsa & ni fil lot94 ar95 n-enig duidseo and. Tanic Eochaid dia chuairt iar tain & atlaigestair a96 beathaig a brathar & buidigthi fri hEdain eo mor a ndorigni. Finit Amen.
¶1] Fechtas n-aili asraracht97 Eochaid Aiream ri Teamrach la n-alaind a n-aimsir tsamrata, & fosrocuib for tsosta 98 na Teamrach do imchaisiu Muighi Breg. Bai fó a ile & fo blath cach datha. A n-imracachai99 n-imbé co n-acca in occláech n-ingnad forsin tsosadh inna chomair. Fuan corcra100 imbé, & mong orbuide fair co brane a dha imdáe. Rosc caindleach glas ina101 chind. Sleg coicrind ina laim. Sciath tuilgel ina laim co ngemaib oir furri. Sochtais Eochaid, ar ni fhidir a bith isin Temraig in aidchi riam, & ní foslaici an lis an trath sin.
¶2] Doluid ar inchaib Echach iar sin. Asbert Eochaid iar sin : Fó chen don ócláech nad athgenamar. Is ed dorochtamair, ar in t-óclaech. Nit athgenamar, ol Eochaid. Atotgénsa chedus, ol in t-oclaech. Cía th'ainmsiu? ol Eochaid. Ní hairdirc son, ol sé, Midir Breg Léith. Cid dotróacht? ol Eochaid. D'imbirt fidchilli fritsó, ol sé. Am maithsi eim, ol Eochaid, for fidchill. A fromadh dún, ol Midir. Ata, ol Eochaid, an rigan ina codladh. Is lé in tech ata ind fidchell. Ata sund chena, ol Midir, fidhchell nad mesum . Ba fir ón, clar n-airgid & fir óir, & fuursundadh cacha hairdi furri di líc logmair, & ferbolg di fighi rond credumae.
¶3] Ecraidh Midir ind fhidchill iar sin. Imbir, ol Midir. Ní immeór acht dí giull, ol Eochaid. Cidh geall bías and? ol Midir. Cuma lium, ol Eochaid. Rod bia limsa, ol Midir, madh tú beras mó thoceall .l. gabar ndubglas, it é ceindbreca croderca biracha bruindlethain bolgroin coscháela combrasa faeburdha femenda urarda aignecha102 shostaide shogabaltai,103 cona caecaib n-all cruanmoithni. Tairgebat am trath teirti104 arna barach. Atbert Eochaid an cetna frisium. Imrid iar sin. Berar tochell Midir. Téid uad & beris a fidcheall lais.
¶4] In imberum fidcheall? ol Midir. Maith lium, ol Eochaid, acht ro be gell and. Rod bia liumsa, ol Midir, .l. torc trichem, at é casbreca foliath forglasa, co cruib eich foraib, & lothar draigin fordo talla uile. In fecht n-aili .l. claidem n-ordoirnn. In fecht n-aili .l. bó find n-oderg co laegaib findaib odergaib leó & nasc credumae for cach laeg dib. In fecht n-aile .l. molt nglas ceindderg trichenn trebennach. In fecht n-aili .l. colg ndéd. In fecht n-aile .l. brat breiclighach. Acht ba cach .l. díb a lá.
¶5] Frithcomraic107 a aidi inti Eochaid, & asbert fris can dombert a marindmas. Asbert fris, Amin, insceoil inní sin. Amné eim. Is beite duit menma fris, as fer mórcumachtai dotainic. A macain, tabair decrai mora foraib vel fair108 ol se. Is iarum dothaet a ceili chuice & forruirim Eochaid fair na mórchesta urdharca .i. dichlochad Midhi, luachair tar Tethbai, tochar tar Moin Lamraide, fid tar Bréifne. Conad de sin asbert an fili na rundu sa:
¶6] It e sin tra gealla & ánchesa foruirmithé and. Romór a ndobeiri orm, ol Midir. Ní denaim chena, ol Eochaid. Rom bithsa itghe & ailghes uait iarom. Nach ní rosia do cumachtai, ni roib ben na fer and fria tech anechtair co turcbail ngreine ambarach. Dogentar, ol Eochaid. Nis n-imdhechaid duine in monai sin riam.
¶7] Erpais Eochaid iar sin a rechtaire fri deiscin ind feadma dobertatar do dénam an tochair. Luid dí in rechtairi issin monai. Anndár leis batar fir betha o turcbail greine co fuinedh tancadar in monai. Dogensat uile oendumae dia n-édaigib, & luid Midir forsin dumae sin. In fhidbadh cona bun & cona fremaib, is ed sin doberdis a n-ichtar an tochair. Midir ina sesum ag gresacht112 an tsloigh for cach leth. Andar lat batar fir betha adaigdis breisim foé.
¶8] 113Iar sin doberar uir & grian & clocha forsin monai. Fri hetnu dam dano batar114 fedmanda la firu Erenn cusin n-aidchi sin. Co n-aices la lucht an tsídha fora formnaib. Dognith samlaid la hEochaid, conid dé ata dosom Eochaid Airem, ar is aice toisech tucad chuing for muinelaib dam do feraib Erenn. Is ed dono and focal ro baí a mbelaib an tsluaig oc denum an tochair: .r.115 Coire a laim, tochra i laim, urdhairc damrudh, trathaib iar fuin, fortrom ailges, ní fes cuich les cuich aimles de thochar dar Moin Lamruide. Ni biad isin bith tochar116 bud ferr mina beithi ocá deiscin. Forfhacbad de lochtai ann iarom. Iar sin doluid in rechtaire co hEochaid & adfed scela dó in morfedma atconnairc fiadai, & isbert nad roibé for fertais an betha cumachtai doroisce de.
¶9] {YBL column 994}A mbatar fora mbriathraib co n-accadar Midir chucu. Ardchustal & drochgné fair. Atraigestair Eochaid & ferais failte fris. Iss ed dorochtamar,117 ol Midir. Is torcdo & is dicheill nó taí frim mórdhecrai & mórainchesa do thobairt form. Atethaind ní badh maith lat chena acht is bairnech mo menma frit. Ni bara fri buiri daitsiu ón, dogighnestair do menma,
¶10] In bliadain ria tiachtain do Midir co hEochaid do imbirt118 na fidchille baí oc tochmarc Édaine, & nís n-édadh leis. Is ed ainm dobered Midir dí Bé Fhind, conid de isbert fria
Asbert Édaín: Matumchotaise om aiththighi 125 ragasa chucad; minam126 édai, ní ragh.
- A Bé Fhind, in ragha lium.
a tír n-ingnadh i fil rind.
is barr sobairci folt and.
is dath snechta & for corp slim.- Is ann nád bí muí na tuí.
gel ded and dubai a brai .
is lí sula lín ar sluag .
is dath síon and gach gruadh.- Is corcair muighi cach muín.
is lí sula ugai luin.
cidh cain deicsiu Muighe Fail.
anam iar ngnais Muigi Mair.- Cidh caín lib coirm Insi Fail,
is mescu cuirm119 Thiri Mair.
amrai tíre tír asber.
ni théid óc ann ré sén .- Srotha téith120 millsi tar121 tír.
rogha dé midh122 & fín.
daine delgnaide cen ón.123
combart cen pecadh cen chol.- Atchiam cach for cach leath.
& nícon aice nech.
teimel imorbuis Adaim
dodonarcheil ar araim.124
[...]
[...]
mil fín laith lemnacht la lind
rod bia lium and, a Bé Fhind.a. B. é. F.
¶11] Is iar sin doluid Midir co hEochaid & damair a thocheall fo cédóir, co mbeith folo ocai do Eochaid. Is aire ro íc na comadha mora, & is aire is fó anfis conatigh a ghell, conadh iarsin ngiull adrubradh. An tan tra ro baí Midir cona muintir óc íc comadh na haidchi .i. tochar tar Moin Lamraide & dichlochad Midhi & luachair tar Teathbai & fid tar Breifne & is e seó and foclai 127 bai oca muindtir amal atbir Lebor Droma Snechta:
¶12] .r. Cuirthe i lland tochre i lland airderg damrudh trom an coibden cluinitar fir ferdi buidne balcthruim crandchuir forderg saire fedhar sechuib slimprib snithib sciathu lama indrochad cloena fó bith oenmna duib in digail duib an tromdam tairthim flatho fer ban fomnis128 in fer mbraine cerpai fomnis diadh dergae fer arfeidh solaid fri ais eslind fer bron fort ier techta in delmnad o luachair for129 di Teithbi dichlochad Midi indracht coich les coich aimles .
¶13] Dailis Midir, día mís. Fochiallastair .i. ro tinoil immorro Eochaid formná laech nErenn co mbatar a Temraigh, & an robo deach do fhiannaib Erenn, cach cuaird im araili im Temraig a medhón & aneachtair & istigh, & in rí130 & an righan i meadhón an taighe, & in lis iatai {YBL column 995} fo glasaib, ar131 rofedadar co ticfad fer in márcumachtai. Edaín baí ocon dail in n-aidchi sin forsna flaithe, ar ba sain dí disi dail.
¶14] A mbatar iarom fora mbriathraib co n-accotar Midir chucu for lar an rigthaighe. Ba caínsom do gress; ba cáine dono in aidchi sin. Tosbert i immod na sluagu adconnairc. Sochtsat uile iarom, & ferais an rí132 failti fris. Is ed dorochtamar, ol
¶15] Nid ririubsa immorro,139 for Eochaid, acht tabrad a di laim umut for lár an tighi amal ro gabais. Dogentar, ol Midir. Ateta140 a gaisced ina laim clí, & gabais án mnaí fó lethoxail deis, & fochoislé for forles an tighi. Conerghed in tsluaig imón rig iar melacht forro. Co n-accadar in da éla timchell na Temra. Is ed ro gabadh do Sidh ar Femun, & luid Eochaid co formna fer nErenn ime do Sidh bfer Femin141 .i. Sidh Ban Find. Ba sí comairli fer142 nErenn fochlade cach sidhe baí a nEre co tisadh a bean do uaidib.
¶16] Focechladar143 Sidh Ban Find, & dóet nech144 chuca ass, & isbreth fris vel friu nabú ann baí a mben. Rí sidhe nErenn an fer robarfainic. Ata dono ina rigdún laisin n-ingen. Eirgidh do co risidh. Tiagaid bothuaid. Gabsad tochailt an tsidhe. Tri mís for bliadain doib occo. A ndothochlaidis andíu ba comlan arnabarach. Lodar da fiach finda chuco asin tsidh, & dolodar da choin .i. Scleth & Samair. Lotar fodes aitherrach145 do Sid Ban Find. Gabsad claide in tsidhe. Tic nech chuco afrisi as, & asbert fríu: Cid nó taí dún, a Eochaid? or sé. Ni tucsam do mnaí. Ní fóruachad frit. Ní lamathar ní bus aimles do ríg do epert. Ni ragasa uaibsi, for Eochaid, co n-erbaraid frium cia cruth rosis146 mo mnaí. Beir dallchuilena lat & dallchato, & fosnacaib. Iss ed in opair dogné cach día. Sóaid ass iarom & dognither leo inní sin. Conid samlaid lotar aire.
¶17] A mbatar and oc tochailt Sídh Breg Leith co n-acatar Midir chucu. Cid nó tai dam? ol Midir. Is anfír a ndoghni frim. At móra do decrai form. Ro renais do mnaí frim. Nachim forraig tairis, ol sé. Ni bia ocud, for Eochaid. Ní bia, ol Midhir. Erg dot tigh. Roticfa do ben trath teirti ambarach. Fír na cetnai & na n-irradh, ol Midir.147 Nacham forais atherrach, madh slán do menma lat don chur sa uaim. Atumo .i. faemaim for Eochaid. Naiscis Midir a curu, & téid uaidib. A mbatar ann trath teirti arnabarach co n-accadar in .l. mban a n-aendeilb & i n-aenécosc uile fri hÉdaín. Sochtsat iarom in tsluaig. Bai gast glastliath remib. Asberat fri Eochaid: Togai do mnai din chur sa, no apair fri mnaí díb anadh lat. Is toich duinde ascnam diar tigh.
¶18] Cid dogenaidh, for Eochaid fri firu Erenn, dón ainches doforfainicc? Nochon ta148 comairle de cia dingnium, for fir Erenn. Atá liumsa, for Eochaid. Mo bensa as deach oc dáil a nEre. Atagensa ocon dail. Tochorastair a coic .xx.it a leth thighi innonn & a .u.xx.it a leth {YBL column 996} a tighi illé, & tucad lestar co lind for lár an tighe. Dothiced iarom ben disiu & ben anall, & ni fuairseom Etain ann beos. Tainic de cosin di mnai deidencho. Dalais indala n-ai a tossach. Adbert Eochaid: Etain and so, & ni si fodhein. Is iarum ba comairli leo uili. Anais Etain, ar iat, cen cop sí a dal. Lodar ass na mna arcena. Mor a imtholtain la firu Erenn in gnim sin dogenosom, & na mordrechta na damraidhe do denam leo, & tesoirgne na mna do feraib sidhe.
¶19] Atraracht Eochaid la n-alaind, & bai & a righan a n-imagallaim for lar an lis, co n-acadar Midir cuco. Maith, a Eochaid, ol Midir. Maith, ol Eochaid. Ni hindraic ro ba frim, or sé, na hairddecrai149 do fuirmiud form & a mbith for do cul & a ndodnucuiss do cuingid cucum. Ni baí ni nachim tomnathá. Niro renus frit mo mnaí, for Eochaid. Ceist, in tinci do chubus frim? ol Midir. Noco tegma a n-aill do imgeallad,
¶20] Nir lamair iarom Eochaid tochailt sida for Midir dorís, ar boi arach fris. Focerd Eochaid i ces a ben do eludh & coiblighi a ingine fris, & ba torrach sidhe uadhasum, & bert ingean do. A dee eimh, for Eochaid, nimmanaicigi damsa fri hingin m' ingine. Teid diass dia muindtir dia cor a cuithe150 co piastaib. Adellat leo cu teach Findlama buachalla na Teamra bai a Sliab Fuait i mmedon dithruib. Ni bai neach isin tig. Cathsit biad151 n-and. Focerdat in ingin don tsaid cona cuilenaib ro bai issin cru isin tig. Tiagaid as doridisi. Tic in buachaill dia tig & a seitid co n-acadar istig in blaícne ngel isin cru. Dosbert i mmod inni sin. Dosberat asan cru. Ros n-altsad, cen co fetatar can dí, & ba maith a forbairt dí, amal ba hingen rig & rigna. Ba druiniu cach mnai. Ni faicdis a suili ni nad edais152 a lama dhi dhruine. Alta iarum fon samhail sin la Findlamh & a bainceili, conda acadar muindtir Eidirsceoil la n-and, & cor indisiter don rig, & co tucadh ar eicin la hEidirscel hi as, & bai ocai iar sin di bainceili. Conad sissidhe mathair Conaire meic Eidirsceoil.
¶21] Bai Eochaid Oiream iar sin hi Fremaind Tethbai iar n-easbaidh Etaíne, & ba scith leis a menma. Tainic Sigmall Cael ua Midir .i. mac ingine Midir .i. Oicnia a hainm sidhe, & ro loisc Dun Fremaind for Eochaid, & dorochair Eochaid leis, & rucad a153 cend154 la Sighmall co Sith Nendta a ndighail einig155 a senathar .i. Midir. Acht cena ni fir sin, ar dorochair Sigmall 156 & Fuamnach ben Midir la Manandan a mBri Leith re cian roime sin a flaitheas Tuath De Danann, dia n-ebairt an fili:
.r.
- Fuamnach baeth157 ba ben Midir.
Sigmall as bri co mbilib.
a mBri Leith, fa lathair lan.
do loiscead la Manandan.
¶22] Is amlaidh seo immorro forcaemnacair bas Echach Oireaman, amal asberat eolaig an tsencasa.158 Bai Eochaid a Fremaind Tethbai amail ro raidsium, & is inti159 no bídh a dunaras & a domghnas fo deoid. Ro fas desidhe daerchis fognama co trom & co dirim for lucht na criche & in fearaind desidhe160 tria bith in rígh co gnathach forru, conad de dogarar seachtmad Erenn Tethba, ar ro tuit sechtmad rand cisa & biata in rig forro. Fir Cul immorro do Luignib Temra {YBL column 997} is siatt bai a Tethbai in tan sin, & is forro doratad in cis sin. Mormael is e ba ri for Feraib Cul an tan sin & ba rechtaire a Fremaind. Mac máthar doside Sighmall mac Brestine meic Midir ri161 Bendtraige. Imforgenair iarom comaide leo, & iss ed arrícht leo Eochaid do marbad.
¶23] Lotar iarom dib linaib .i. Beandtraige im Sighmall & Fir Cul iman Mormael, & gabsat Dun Fremand for Eochaid, & ro loiscsid in dun fair, & ro marbsat Eochaid ann. Dochodar i Connachtaib iar sin la n-echtaib & rucsat ceand Echach leo co Sith Nennta iar n-usci, conid dia chuimnigudh in gnima sin asbert an senchaid ann so sis:
- Eochaid Oiream sairgeal seang.
airdri oireagda Erenn.
sreathais a162 cis calma163 cruaidh.
ro siacht fon mBanba mbratruaidh.- Tuatha Tetfa164 na treas teann.
fuaradar cís rig Erenn.
tug an ri reachtmar165 ros rom
an sechtmad orra a n-aenur.- Tainic toirrsi theand an tsloig.166
risin reacht167 n-adbal n-egoir.
fearg ro hadnad tretha de.
gur marbad168 Eocha Oiream
- Tuatha Tetfa169 fa tren tall.
ro marbsad Eocho Fremand.
nirbo neart170 gen adbar doib
risin reacht n-adbal n-egoir.- Mormael riam ba hainm don righ.
lasa ndearrnad171 an morgním.
Fir Chul ainm Fer Teatfa172 toir.
da ndeachas173 dar Dun Fremann.- Cia adberar Sigmall na sleag
guru marb Eocho Aiream.
taisce adbath re reim na cend.
se fein na Eochaid Fremand.- Adbath Sigmall na sleg n-aig.
la dreich mingil Manandain.
ead cian anbail gen tlas tair.
ria mbas d'agbail do Eochaid.- Da thSigmall Side Nennta.
calma a traig tren a teannta
Sigmall mac Cairpre na cath.
Sigmall ro bai ag bas Eachach.- Sigmall mac Breistine buain.
ri Benntraigi gu morbuaid.
& Mormael mor don muig.
is leo do baebaid Eochaid.E.O.C.H.A.I.D.