Corpus of Electronic Texts Edition
Instructio Pie Vivendi et Superna Meditandi (Author: [unknown])

section 33

{MS folio 54a1}

DE SEPTEM ECCLESIAE SACRAMENTIS .i. DO SHEACHT
SACRAIMINTIBH NA H-ECLAISE.


Agus is cóir do gach uile Chriostaighi a creidimh co friochnumhach,
uair atait siat arna n-inordughadh o Chriosd agus
25] on eclais. An chead ní: — in baisdeadh, in dara ní: — in
chonfirmail .i. daingniughadh laimhe in esbuic ar in creidimh
agus ar in baistedh, in treas ní: —in aithrighi, an ceathramhadh
ní: —in pósadh, an cuigeadh ní: — na gradha coisreactha, an
seiseadh ní: corp Chriosd, an seachtmhadh ní: — in t-ongadh
30] deghinach. An chead ní dibh .i. in baisteadh, d'orduidh Criosd
fein in tan adubhairt, nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu
sancto non potest intrare regnum Dei .i. nach féadann neach
dul a flaitheamhnas muna bia sé arna athchruthughadh a h-uisci

p.177


agus anns an Spiorad Naemh. Atbert Gregoir an baisteadh
do ghenamh i n-ainm in Athar agus in Mhic agus in Spioraid
Naemh, agus cibe chreitfis agus baistfidhthear mar sin
sláineochar he. An ni do aithin Dia do dhenamh ni chum an
5] glanta on uisgi do aithin he, acht chum an uisgi do choisreghadh
ana bhaisdeadhsan agus is anns an mbaisdedh so dailtear an
Spiorad Naemh agus daingnighthear an creidimh. Agus is
e so do fhoillsigh an colum ar teacht don Spiorad Naemh ina
fhighair a Criosd. An dara ni, in daingneachadh tre méaduighthear
10] grasa ind Spioraid Naeimh is na Criostaidhibh. Agus
is anns an sacraimintsa do ghabh agus do ghoir Criosd na
leinibh a' cur a laimhe orra, agus léghthar fos na h-apstol do
thabhairt an gharma cheadna amhlaidh ar na Criostaidhibh,
agus do chuirdis a lamha orra agus do ghabhdais in Spiorad
15] Naemh chuca mar sin. Do nid na h-espuic so is in fighair
cheadna ag daingnechadh in chreidimh agus na Criostaidheachta
a cach: aga dhearbhadh sin tuc Criost a cheand arna chlaenadh
a laimh Eoin Baiste agus is se in ceand sin is ionghuighthi
dona h-ainglibh agus is ineagluighthi dona tighearnaibh. An
20] treas ni .i. in aithrighi: agus do thecaisc Criosd hi in tan adubhairt,
regnum celorum vim patitur et violenti rapiunt illud .i. fuilngidh
flaitheamhnas Dhe a sharachadh agus teltoighidh lucht an
t-saraighthi he ag denamh na h-aithrighi, oir is forbhfailtighe
leis na h-ainglibh aen pheacthach iar n-aithrighi na fear testa
25] do chead ar nach fuil cunntabhairt. Agus is i in aithrighi do
th-senmoradar na h-apstol mar leghthear {MS folio 54a2}ar Petar in
uair do labhradh se ris na h-Idhalaibh ar pais Chriosd, ata fis
agam, a bhraithreacha, cur pheacthaighbhair tre nbur n-ainfhis,
agus denaidh aithrighi anois agus sgriosfaidhthear bur peacaidh.
30] Is i in aithrighi fhir do thecoisc Criosd co deimhin trid fein
in tan do bhí se dá fhichid la agus dá fhichid oidhchi a treighinas.
Is don eisiomplair cheadna do fhulaing Elyas in treighinas

p.178


sin fos agus docamhla agus cumhgaigh iomdha ele da thoil
fein. Bith a fhis agat co fuil in aithrighi fhirindeach ina tri
codacha .i. a toirrsi in chroidhi agus a n-admhail in bheil agus
a criochnughadh in lor-ghniomha, agus is siad so na tri neithe
5] is h-eigin do gach neach do ni aithrighi fhirindeach do
choimhlinadh le cheile mas eidir, uair is diomhain in fhaisidi
agus in lor-ghniomh gan aithrighi no ni fhoghnann. Atá in
toirrsi agus in fhaisidi contrardha do so, oir is lor iad muna
feadtar in lor-ghniomh. An toirrsi, iomorro, agus an lor-ghniomh
10] is maith iad ge toirmiscthear in fhaisidi. Mar an gceadna
an toirsi gan lor-ghniomh agus aithrighi, muna feadtar is lor
hi. An ceathramhadh sacraimint, an posadh, do h-ordaigheadh
he o Dhia a tosach an chruthuighthi. Gurab aire sin adubhairt
Criosd ris in drong do chuir a cunntabhairt scailti in phosta,
15] in drong do chengail Dia ni h-eidir le dainibh a scaileadh. Do
choimhlin Criosd an fhighair so ann fein in tan do chengail
se in eglais ris fein mar mhnai phosta trena fhuil luachmhoir
fein. Gurab aire sin atbert an t-apstol, propter fornicationem
autem, unus quisque vir uxorem habeat et e converso .i.
20] bid bean phosda ag gach aen fear, agus fear posda ag gach
mhnai do sheachna druisi dimhain. An cuigeadh sacraimint
.i. na gradha coisreactha do h-ordughadh o Chriosd fein
amhail adubhairt se fein re Petar, do-bheirimsi duitsi
eochracha flaitheamhnais Dhe, agus gach ni cheanglas
25] tu ar an talmhain, beth se cengailti a flaitheamhnas Dhe.
Adubhairt se an ni ceadna ris na h-apstol uile agus ris na
prelaideadh trithu. Adubhairt riu fos, accipite spiritum
sanctum .i. gabhaidh chugaibh an Spiorad Naemh, agus
gebe da maithfir a peacaidhe maithfidh Dia do iad, agus
30] tuictear a chontrardha. Do rinne se so an tan do mhaith
se do Mhuire Mhagdalen a peacaidhe agus do mhoran ele
maille ria. Gurab aire sin adubhairt in t-apstol a persain
Chriosd, cibe ar ar maitheamhairsi do, maithimsi do. An
seiseadh sacraimint .i. corp Chriosd, do ordaigh se fein{MS folio 54b1}

p.179


diardaoin manndala in tan do bheannuigh se in t-aran ag breith
buidheachais ar an Athair, agus do bhris é agus tuc da dheiscibul
agus atbert riu, gabhaidh agus caithidh uile de so, oir is deimhin
curab e so mo chorpsa. Agus do ghlac in chailis iaramh agus
5] adbert iar caithimh, gabhaidh agus ibhidh di so, oir is i so co
deimhin cailis na Tiomna Nua ina n-idhbartear m'fhuilsi tar
bur ceand. Nir fhéad aen neach da raibhi a fiadhnaisi an
caithmhe sin freagra iomchubhaidh do thabhairt ar an neach
do fhiafraigh agus do chuir a cunntabhairt, cat hé so adeir
10] tu, oir ní fhaicim ann so acht aran agus fin, agus adeirir is
e so do chorp fein do bheith ann idir fuil agus feoil? Do
chreideadar na h-apstol co firinneach a chorp do bheith ann
mar adubhairt se fein, agus eistidh na h-anchreidmhigh maille
re náire in comhradh so, uair cunntabhartaighid siad sacraimint
15] na h-altora ar son nach faicidh di acht foirm in arain agus in
fhina, gidh eadh do bhi fis ar n-anfainde agus ar ngraine agus
t-seachrain ar n-indtinne ag in Dia, iondas na budh eidir
lind fuil agus feoil och do chaithimh, curab aire sin do chlaechluigh
se in t-sacraimint mór-luaigh so a n-aran agus a fin do cach ar
20] son comadh eidir leo a caithimh gan athmhultas, gan
adhfhuathmharacht. Bidh a dheimhin agat anois curab inchreiti
gan cunntabhairt corp Chriosd, etir fuil agus fheoil, do bheith
a laimh in t-sacairt mar thainic se a mbroind na h-óighi, agus
mar do bheith se is in croich cheasta ar coimhlinadh gach neith
25] dub indenta, agus a comhlaine glóiri agus cumhachta mar do
bhi agus ata maille ris in Athar neamhdha. Do idhbair se
he fein don Athair, gan ball gan sal ar altoir na croichi aine in
cheasta, ar ndenamh sacairt agus esbog de do reir ordimala
Mhelchisedech ar scath shlanaighthi in domhain. Tuc se in
30] t-sacraimint so da dheiscibuil fein agus do fhurail a denamh
agus a gnathughadh a comhartha cuimhnighthi a pheine agus
a phaisi fein. Agus do choimhlínadarsan hi co duthrachtach
iondraic, agus d'aithnidar da n-oighribh a denamh mar an
ceadna do choimhlinadh slainti na mbeo agus na marbh. Gurab
35] aire sin atbert an t-apstol, ego a Domino accepi quod et tradidi
vobis .i. is on Tighearna do ghabhas in ni tucas daibhsi, uair

p.180


gach a mhince ibhthai in chailis so agus chaithfidhi in t-aran,
foillseochthaoi pais in Tighearna choimh minic sin no go ti
sé a ndeireadh an domhain: uair atathai ag taisbenadh agus
ag foillsiughadh paisi Chriosd gach uair do nithi comain na
5] sacraiminti coisreactha so do rindeadh tar bhur ceand. Agus
dleghair is in comain so boill an chuirp uile do mharbhadh ona
lochtaibh, agus coimhchesadh maille ris agus beith marthanach
is in creidimh so co crich na beatha. Gurab aire sin adeir an
Tighearna, probet autem se ipsum homo .i. dearbhadh in duine
10] é fein co géar re ndul is in comain, ag denamh na h-aithrighi
so co h-umhal {MS folio 54b2}agus na faisidi co firindeach, uair is
mar sin chaithear co neamh-fhallsa neamh-ghuasachtach in
t-shacraimint choisreactha trena ndearnadh an domhan: amhail
adeir an Tigearna fein, qui enim manducat et bibit indigne
15] .i. existens in gravibus peccatis aut voluntate peccandi, iudicium
sibi manducat et bibit .i. gebé neach chaithis in t-shacraimint
so maille re peacaidh throm no re toil an pheacaidh sin, is
breitheamhnas chaithis agus ibhis maille re báis shuthain.
Maseadh, gebé neach lenab áil beatha mharthanach d'fhaghbhail
20] as in sacraimint so, is h-éigin do a ullmhughadh co dichra
deithideach chuici. Gurab aire sin adeir in Tighearna, qui
manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, scilicet
digne et fideliter, habet vitam eternam .i. gebé chaithis m'fhuil
agus m'fheoil co diongmhala, mairfidsa ann co marthanach agus
25] mairfidh sé indumsa a' gabhail grása agus toili agus duthrachta
agus grádha agus beathadh o n-oilfidhthear he a n-oibrighthibh
mhaithi agus a subhailci. Mairfidsa annsan aga choimhéad
ona peacaidh agus ona lochtaibh agus aca choimhéad co cobhsaidh
a n-oibrighthibh mhaithi mharthanacha. An seachtmhadh
30] sacraimint .i. in t-ongadh deighinach as a méaduighthear grasa
in Spioraid Naeimh do gach Criosdaidhi. Is uime do-bherar

p.181


dona Criosdaidhibh a ndeireadh a mbeathadh e, do choimhlínadh
na sacraiminti so iondas gomadh luaithidi agus comadh
shuaimhidhighi do ghebhadh Dia iat. Gurab aire sin atbert
Iacob, da ngabha easlainti neach agaibh, tabhradh se sagairt
5] na h-eclaisi chuigi, agus guidhid siat air arna ongadh o ola a
n-ainm in Tighearna, agus maithfidh a pheacaidh do. Agus
bith a dheimhin agat co luaithighind in t-sacraimint so slainti
in chuirp lais, gidh eadh ni h-indenta ar t-shlainti an chuirp
hi, acht do neartughadh d'eslainti na h-anma. Do choimhlin
10] se fein an eisiomlar so roimh a chesadh agus is in uaidh mar
fhighair duinne do scrios ar peacaidh ina ghnathachadhsan,
ar son co tibhradh grasa di-airmhe duinne ar an eisiomlar so
do chonnmhail: amhail adeir Eoin, gratiam pro gratia et de
plenitudine eius omnes accepimus .i. ghebhmid uile grasa
15] ar son comhlaine a ghrasasan. Tuig anois na tri h-ongtha do
rindi Criosd air fein gura do shighnughadh na n-ongtha so na
ndaine do rindi iat. An chead ongadh ar na chosaibh maille
re glanadh na ndear, as a sighnuidhthear ongadh an chead
bhaistidh ata ina chead shacraimint as a ceimnidhthear in
20] creidimh. An dara h-ongadh ina cheand, in tan do dhoirteadh
albastrum unguenti um a cheand shuightheach, a roibhi ola
luachmhór, tre tuictear confirmacio .i. daingnechadh laimhe
in esbuic, ina coimhlíntar grasa in Spioraid Naeimh. An treas
ongadh ina chorp uile, in tan do chuireadh a chorp is in uaidh,
25] as a tuictear an t-ongadh deighinach do nithear ar ceadfadha
chorpara fhoirimeallacha in chuirp d'fhaghbhail acfaindi grais
on Spiorad Naemh. Maseadh, madh ail leatsa buaidh do bhreith
od naimhdibh, creid an t-sacraimint so co neamh-chunntabhartach
agus ni tighearneocha spiorad na h-aithisi at inntind.