Corpus of Electronic Texts Edition
Instructio Pie Vivendi et Superna Meditandi (Author: [unknown])

section 28

DE PROFETIS DE CHRISTO .i. DONA FAIDHIBH AR CRIOSD.


Or adubhairt Iacob fáidh ar geinemhain Criosd, non auferetur
15] sceptrum de Iuda et dux de femore eius donec veniat qui
mittendus est, et ipse erit expectatio gentium .i. ní bheidh
na treabhasa agus co h-airighthi treabha Iuda gan tighearnadha
agus gan prionnsadha no go ti Criosd tre slanaighthir na
cineadhaigh. Corab aire sin adeir Moysi, prophetam suscitabit
20] vobis Deus de fratribus vestris tanquam me, ipsum et cach
.i. mar thuc Dia Lex daibhsi trimsa, ar Moysi, do-bheara se
trid an faidh mhór re n-abur Criosd co minic is in Soisceal,
atá ina Thighearna agus ina Dhia ac na faidhibh, grása agus
firinde daibh, agus gibé neach nach creidfe a Criosd daimeontar
25] hé agus teilgfidhthear a choimhthinol na naemh hé. Corab
aire sin adeir Abacu faidh, qui venturus est veniet agus cach
.i. ticfaidh an Tighearna Isu gan chunntabhairt re n-abur
Slánaidhtheoir a phopail fein, do scris a bpeactha. Do theacht
Chriosd adeir Balám, orietur stella ex Iacob et consurget homo
30] de Israel et percutiet duces Moab .i. geinfidhthear Muire Ogh
.i. rélta sleachta Iacob agus is uaithi thicfas in duine re n-abur
Criosd Mac Dhe Bhí eireochas ortsa Israel do reir colla a
mhathar, agus is é scrisfas taisi Moab .i. an Diabhail ata ana

p.156


thighearna ar cach aen ar nach oibrighind recht an Tighearna
Isu Criosd. Adeir Ysayas, ecce virgo concipiet filium et
vocabitur nomen eius Emmanuel .i. gebhaidh an ogh in mac
agus beiridh he agus goirfidhthear Emanuel de .i. Dia maille
5] rind. Tabhair dot úigh co fírindeach co ndubhairt an fáidh
co mberadh an ogh mac, agus tuicimsi as sin o do bhí si ina
h-oigh aca bhreith, corab i Muire in ogh o thainic Dia agus
duine {MS folio 49b1} gan dith n-oighi. Corab aire sin adeir an faidh
Daibhidh, Dominus dabit benignitatem et terra nostra dabit
10] fructum suum .i. foillseochaidh Dia co follas duinn a ghrádh
caoin-fhuarach fein in uair do-bhéra ar talamhne, Muire Ógh,
toradh a broind neamh-thruaillighthi fein .i. Iosa Criosd, amhail
adeir Malucias fáidh, vobis timentibus nomen meum orietur
sol iustitie .i. eireochaidh grian na fírendacht dona dainibh
15] lenab egal m'ainmsi .i. Criosd, agus beith slainti ina etibh .i.
ina bhriathraibh, agus do ghebhthar slainti mharthanach ina
oibrighthibh agus toradh suthain. Gurab aire sin adeir Daibhidh,
Dominus dixit ad me filius meus es tu: ego hodie genui te
.i. is tú mo mhac do gheinis a ndiugh, ar an Tighearna a fighair
20] Criosd. Adeir Ysayas, parvulus natus est nobis, filius datus
est nobis .i. do gheinedh leanbhan duinn agus do thinnlaiceadh
mac. Adeir fos, cuius principatus super humerum eius et
vocabitur nomen eius Admirabilis, Deus Fortis, Pater Futuri
Seculi, Princeps Pacis, de cuius pronunciacione nativitatis
25] nil apercius potest dici .i. ata a phrionnsachtsan ar a
shlinnenaibh fein agus is é bhis ainm do, in t-Iongantach agus
Dia laidir agus Athair in t-Saeghail atá ac teacht agus Prionnsa
in t-Sígha. Is ar foillseachadh a gheineamhna sin nach féadtar
ní is follaisi do radh. De qua etiam dixit Ieremias .i. corab
30] aire sin adeir Ieremias, Deus in terris visus est, et cum hominibus
conversatus est .i. do chonncas Dia ar in talmhain ina

p.157


chomhnaidhe a farradh na ndaine agus onar fhéadadh a shilleadh
ana naduir fein, do ghabh sé colann uime do choidreabh in
duine do ghradh agus da thegasc ina eisiomplair fein. Da
teagmhadh duine do chuirfeadh a cunntabhairt maille ris na
5] h-Idalaibh an e sin in ti do ghealladh duinne, do dheimhnigh
Daniél faidh duinn hé an tan adubhairt, cum venerit, inquit,
sanctus sanctorum cessabit unctio Iudeorum .i. an tan thicfas
naemh na naemh sguirfeadh ongadh na n-Idal. Is ro-dheimhin
dob aithnidh doibh teacht Chriosd, oir ar teacht do do sguiredh
10] d'ongadh na righ agus na n-esbuc. Gurab aire sin adeir Abácú
Domine, consideravi opera tua et expavi, quoniam in medio
dirorum animalium innotesceris .i. a Thighearna, thuc me dom
uigh t'oibrighthi agus do ghabh egla me, oir dob fhollas tu
ider na dainibh. Do dherbhadh so {MS folio 49b2} co firindeach
15] sunnradhach in tan fhuaradar na buachaille idir in dá ainmhidhe
hé, do adhradh agus do creidedh hé o eisiomlairibh iomdha.
Agus do dherbhadh he mar an céadna in tan do h-aisceadhadh
co duthrachtach onorach ona righaibh he. Corab aire sin
adeir Isayas, super te Ierusalem orietur Dominus et gloria
20] eius in te videbitur .i. is ort fein, a Ierusalem, eireochas in
Tighearna agus budh fhollas a ghlóir innut, et ambulant gentes
in lumine tuo et reges in splendore ortus tui .i. ceimneochaigh
na cineadhaigh at sholas agus na righa a ndellradh do
gheineamhna: omnes de Saba venient aurum et tus deferentes
25] et laudem Domino annunciantes .i. tiocfaid na daine o Shaba
agus do bhéraid ór agus tus leo agus iad ac moladh an
Tighearna. Is anns an Bethil do rinneadh so, agus iad ac
moladh an Tighearna a comhursanacht Ierusalem, agus is innti
do gheinedh Criosd Cumhachtach a mbroinn na h-Oighi .i.
30] Glóir in Athair. Agus is ona righaibh so adeir do ghuigheadh
he mar righ agus mar Dhia agus mar dhuine, agus iad fein
a' ceimniughadh da iondsaidhi le solas na nua redlainde, maille
re h-ór agus re tuis agus re mir. Gurab aire sin adeir an fáidh
.i. Daibhidh, adorate Dominum in aula sancta eius .i. guighidh
35] in Tighearna ina halla naemhtha fein, amhail adeir Daibhidh

p.158


fos, reges Tarsis et insulae munera offerent: reges Arabum
et Saba dona adducent et adorabunt eum omnes reges, omnes
gentes servient ei .i. do-bherud righa na n-oilen re n-abur Tairsi
agus Saba agus Arbum tinnlaicthi dochum Mic Dhe agus guidhfid
5] na h-uile righ hé agus gialfaidh in uile chineadh do. Do
cíthear na neithe so co criochnaidhthi arna ndearbhadh maille
re litre ina ndubhradh iad. Adubhairt in faidh ar furalamh
in Tighearna is in tempall, suscepimus Deus misericordiam
tuam in medio templi tui .i. Criosd anns na Scriobtuiribh
10] Naemhtha ina roibhe trocaire Dhe co minic arna radh, amhail
dearbhthar is in ughdaras so, ostende nobis Domine,
misericordiam tuam et salutare tuum da nobis .i. a Thighearna
tabhair duinn do throcaire fein agus tinnluic duinn t'fhurtacht
agus do ghairdighthi fein, et misericordia Domini ab eterno
15] et usque in eternum et Deus meus, misericordia mea .i. is
í sin in trocaire mharthanach nach dighbhaidhthear tre bhithu
sír, et Deus meus, misericordia mea .i. a Dhia is tu fein mo
throcaire. Adeir Malachius {MS folio 50a1} ar an céadna, ecce veniet
ad templum suum Dominator Dominus .i. Iosa Criosd, et erunt,
20] scilicet Ioseph et Maria, offerentes eum Domino sacrificium
in iusticia .i. is follas co ticfa an Tighearna ac denamh a
thighearnais chum a thempail fein .i. Iosa Criosd, agus biaid
Ioseph agus Muire a' furail idhbarta ar an Tighearna is in
firendacht. Gurab aire sin adeir Ysayas a persain an Tighearna,
25] spiritus Domini super me, eo quod unxerit me: ad
annunciandum mansuetis misit me, ut mederer contritis corde
et predicarem captivis indulgentiam et clausis apertionem et
annum placabilem Domino .i. tiocfaidh spiorad an Tighearna
ormsa ar son cur ong sé me agus da fhoillseachadh nis caine
30] do chuir se me, iondas co furtachtaighind toirrsi na h-indtinne
agus co ngellind maitheamh agus fuaslachadh dona daeinibh
atá a laimh agus solas do lucht an dorchadais, agus co foillsighind
bliadhain toghaidhi in Tighearna. Corab aire sin dearbhthar

p.159


Criosd gan chunntabhairt do bheith arna ongadh on Athair
agus on Spiorad Naeimh co sunnradhach chum na teagaisc
nua iongantach so tre foillsighthear trocaire agus bochtaine
agus ceandsa agus gellta na luaidhigheachta suthaine do
5] ghairdiughadh do bhroin na h-inntinne agus d'fhurtacht dona
braighdibh atá cengailti a ngeimhlibh in pheacaidh. Gelltar
doibh so a toirrsi firindigh an chroidhi agus a faisiti in bheil
maitheamh a npeacaigh co h-iomlan. Foillsighidh sé fuaslughadh
dona daeinibh ata cengailti a prisún in Diabhail tre righne a
10] mí-chreidimh agus a mí-dhochais ar son a creidimh agus a
dochais agus a grádha. Do-bhearar co trocaireach da cach
aen lenab ail bliadhain buidheachais in Tighearna agus aimsear
thoghtha agus laethi na slainti chum na aithrighi, agus is leo
so do níthear toil in Tighearna co h-iomlán. Deir in fáidh
15] céadna do mhírbhuilibh in Tighearna, ecce Dominus noster
veniet et salvabit nos .i. ticfaidh ar Tighearna co follas dar
slánughadh agus oisgeltar an tan sin súile na ndall agus cluasa
na mboghar. Tunc saliet sicut cervus claudus .i. siubhalfaidh
an bacach amhail fiadh agus scailfidhthear do thengthaibh na
20] mbalbh. Agus d'oibrigh sé so agus morán do mhírbhuilibh
iomdha eile ar teacht do fein a colann, ionnas corab cóir a
chreidimh a furtacht na corp agus na n-anma inar thaisben
se a chumhachta astigh agus amuich, corab e Slanaightheoir
caich gan chunntabhairt he. Do cheimniughadh teinnisnach
25] an Tighearna {MS folio 50a2} co h-Ierusalem adubhairt Zacarias, ecce
rex tuus venit tibi mansuetus, sedens super asinam et pullum
filium subiugalis .i. is follas thic do Rí ceannsa agus do
Thighearna fein chugad ana shuidhe ar muin asail agus
t-searraigh asail. Agus do choimhlín Isu in Slanaightheoir
30] ar teacht co h-Ierusalem na fighracha so mar léghthear is in
Scrioptuir.


De tradicione autem eius dicit David, homo pacis mee in
quo speravi, et qui edebat panes meos ampliavit adversum
me supplantacionem .i. fear mo thighi agus mo chomaind asa

p.160


roibhi mo dhoich agus do chaith m'arán maille rium, do
mhéaduigh sé sbairn agus as-aenta mo namhad am thimchill.
Agus do choimhlín Iudas na neithe so a n-Iosa bhuidh mhilis.


De vendicione vero ipsius .i. don chunnradh ara rachaidh
5] an Tighearna adeir Ieremias fáidh a persain an Tighearna,
appenderunt mercedem meam et triginta argenteis quibus
appreciatus sum ab eis .i. do mhéididar siad mu luach do dheich
talann fichid ar ar chendachidar me. Is é adhbhar da dhénamh
so .i. Iudás in braitheoir fallsa. Dixit Zacarias .i. adubhairt
10] Zacarias do dhian-scaileadh na ndeiscibal, percutiam pastorem
et dispergentur oves .i. buailfidhthear an buachaill agus scailfidh
an trét. Agus da dhearbhadh so do theithidar na deiscibuil
ar ngabhail an Tighearna.


De passione vero ipsius et morte .i. ar pais agus ar bas an
15] Tighearna adeir Isaias a persain in Tighearna, corpus meum
dedi percutientibus et genas meas vellentibus: faciem meam
non averti ab increpantibus et conspuentibus in me .i. thucas
mo chorp do lucht a bhuailti agus mo ghruaidhi do lucht a
lomtha agus nir inntoighis m'aghaidh o lucht m'aithisi agus
20] m'fhochchuidmhigh: agus do chreachtaigeadh hé ar son ar
n-aingidheachta agus do shuisdeadh agus do shuathadh he ar
son ar peacaidh, agus is on dortadh allais agus fola do rinde
se do shlánaigheadh sinne. Do h-idhbradh hé mar dob áil
leis agus nir oscail sé a bhel, acht mar chairidh cheandais, agus
25] do bhi se balbh mar uan aca lomradh. Agus do thoirbhear
se a anum fein chum bais agus do shamhlughadh re ciontach
e, {MS folio 50b1} ge do iomchuir sé cinta cáich, agus do ghuidh se nach
faghbhadais lucht a sháraighthi in bás suthain. Nir fheadaidh
co firinneach a thuarascbhail dhilis do thabhairt ar phais Criosd
30] o fháidh na o h-indleacht na o sduidear da doimhne na o
thengaidh da géire. Adeir Daibhidh ar digh in Tighearna is
in croich, dederunt in escam meam fel et in siti mea potaverunt
me aceto .i. tucadar domblas ae mar bhiadh damh agus aigeid
mar dhigh. Adubhairt an fáidh céadna ar roind a éadaigh,
35] diviserunt sibi vestimenta mea et super vestem meam miserunt

p.161


sortem .i. do roindidar m'éadaighi agus do chuiridar crainn
orra. Atá cach ni dibh so arna coimhlínadh mar adubhradh iad.


De resurrectione vero .i. adubhairt Daibhidh d'eiseirghi an
Tighearna ina phersain féin, exsurgam diluculo, quoniam non
5] derelinques animam meam in inferno, nec dabis sanctum tuum
videre corruptionem .i. éireochad me is in maidin, oir ni
fhuicfir m'anum a n-ifreann agus ni fhuicfir do nech naemhtha
fein do fhaicsin in truailliughadh. Na cuir a cunntabhairt
corab don fháidh tuictear so, oir truaillighthear do chlaechladh
10] a chuirp anns an cre, acht do Chriosd fein agus do eiseirghi
a chuirp neamh-thruailighthi fein in tres lá. Agus adubhairt
in Tighearna, tu cognovisti sessionem meam, scilicet moriendo,
et resurrectionem meam, scilicet resurgendo .i. do aithin tu
m'fhoighidi ag fághbhail báis agus m'eiseirghi ac eirghi.


15] De passione autem et resurrectione ipsius .i. do phais agus
d'eiseirghi in Tighearna adubhairt Iosue, ipse cepit et sanabit
nos: percutiet et curabit nos, vivificabit nos post duos dies,
in die tercia suscitabit nos post mortem et vivincati cum ipso
resurgemus .i. do thinnscain seisin in phais agus slaneochaidh
20] se sinne, agus sasfaidh agus athbheothochaidh se sind agus
buailfidh agus slaneochaidh se sind tar eis in da la ar in treas
la agus mairfimit mailli ris, agus, ag eiseirghi dosan,
eireochamaidni lais ar nar n-athbheodhughadh ana bhaissom.


De ascensione etiam eius dicit David .i. do cheimniughadh
25] an Tighearna suas chum in Athar adeir Daibhidh so .i. ascendit
Deus in iubilacione et Dominus {MS folio 50b2} in voce tube .i. do
cheimnigh Dia suas a ceol flaitheamhnais Dhe agus an Tighearna
a foghar stuic. Qui ponit in nubem ascensum suum et ambulat
super pennas ventorum .i. is e in Righ so chuiris a cheimniughadh
30] fein is an nell agus imdhighis ar sgiathanaibh na ngaeth. Et

p.162


ascendens in altum Dominus captivam duxit captivitatem:
dedit dona hominibus, largiendo scilicet donum spiritus
sancti fidelibus suis .i. ag dul suas don Tighearna ruc se in dairsi
a laimh leis, agus thuc a thinnluicthi ag denamh einigh ar na
5] dainibh: agus is iad sin tinnluicthi in Spioraid Naimh do
Chriostaighibh. Is ar na tinnlaicthibh sin adubhairt Iohel a
persain in Tighearna, effundam de spiritu meo super omnem
carnem et prophetabunt filii vestri et filie vestre .i. doirtfid
grasa dom spiorait fein ar gach uile cholainn agus do dhenait
10] bhur mic agus bhur n-ingheana faidheadoireacht. Is
criochnuighthi foillsighthear na neithe so uile do bheith derbhtha
a ndomhnach cingcisi in tan do chuireadh in Spiorad Naemh
chum na n-apstol, amhail adeir in salm, emitte spiritum tuum
et creabuntur et renovabis faciem terre .i. leic uait do spiorat
15] fein agus athchruthaigheochar na daine, agus athnuadhaigheochadh
tu aghaidh na talmhan. Et Sapiens, spiritus Domini
replevit orbem terrarum et hoc quod continet omnia scientiam
habet vocis, repletis enim apostolis sanctis scientiam novam
et voces diversas loquendi magnalia Dei contulit eis .i. do
20] choimhlin Spiorad in Tighearna in domhun uile agus an
tí chonnmhas cach uile ni as aici ata tuicsi na breithri so, agus
ar linadh a apstol fein d'egna, tuc ecna nua doibh agus gotha
agus tengtha examhla do innsin a mhór-ghniomhurtha fein.
Cibe chreidfis a Criosd co h-iomlan do reir na faidheadoireachta
25] so adeir, agus a teacht an Spiorait Naeimh anuas agus
criochnughadh foirfi cach neithe adubhramar o uile bhrighibh
a chuirp agus a anum, ni chlaidhfi spiorad na h-aithisi he. Do
dhligh an fhaidheadoireacht naemh so co deimhin cumadh
lor hi do cach aen nech cin gu Criostaidhi iad, do dhearbhadh
30] agus do chreidimh geineamhna Mhic Dhe a ndaennacht agus
teachta in Spioraid Naeimh anuas, agus do dhiultadh cach

p.163


uile chunntabharta adeirim tuilleadh dearbhuighthe ar na
neithibh so.