Corpus of Electronic Texts Edition
Betha Adamnáin: The Irish Life of Adamnán (Author: [unknown])

p.48

¶1]
1] Accinge sicut uir lumbos tuos. In Spirut Náem,
2] an spiorat do-rósce cech spiorut, in spirut ro inshorchaidh
3] ind Ecclas cechtarda ó rath eccna ocus fáistine, is é in
4] spirut-sin do-rinfidh na briathra-so, tré fher ind raith Dé,
5] tré Iob fochaidech, dicens: ‘Accinge sicut uir lumbos tuos’
6] .i. as do moladh ind náeimh-sin at-bert Dia fri deamon:
7] ‘Numquid considerasti seruum meum Iob, quod non sit ei
8] similis in terra, uir simplex et rectus, ac timens Deum et
9] recedens a malo, et adhuc retinens innocentiam.’ Cui
10] Dominus dixit: ‘Accinge sicut uir lumbos tuos.’ Scriptura
11] sacra uiros uocare consueuit qui nimirum uias Domini fortibus
12] et non dissolutis gressibus sequuntur. Unde in
13] psalmo dicitur: Uiriliter agite, et confortetur cor
14] uestrum.’’

Psalm 30.

Unde Sapientia in Prouerbiis dixit: ‘O uiri, ad
15] uos clamito’, ac si aperte diceret: ‘Ego non feminis loquor
16] quia hi qui fluxa mente sunt mea uerba percipere nequaquam
17] possunt.’ Lumbos uero accingere est uel in opere uel
18] in cogitatione luxuriam refrenare. Delectatio namque carnis
19] in lumbis est. Unde et sanctis predicatoribus dicitur:
20] ‘Sint lumbi uestri precincti, et lucernae ardentes in
21] manibus uestris’, et per lumbos enim luxuria, per lucernas
22] autem bonorum claritas designatur operum. ‘Iubentur ergo
23] lumbos accingere, et lucernas tenere. Ac si aperte’ (diceret)
24] audiant: ‘Prius uobismetipsis luxuriam restringite et tunc
25] de uobis aliis bonorum operum exempla monstrate.’

p.50


26] Sochaide trá do náemaibh ocus fírénaibh eter fhetarlaic
27] ocus núfhiedhnaisi ro comaillsiot an foircetal-so .i. ro
28] fortamlaigset ocus ro c(h)engailsiot a colaind, ocus ro
29] foillsicchsett desmerechta imdha a ndeggnímh do thuathaibh
30] ocus eccalsaibh, amhail ro comaill in ruithen & in
31] lasair & an lia lógmhar ocus ind lóchrand laindrech dia
32] t(h)á líth ocus foraithmett i n(d)-ecmaing na rée-si ocus na
33] haimsire, ID EST SANCTUS ADAMNANUS .i. an
34] t-uasalshaccart náenh, int-í Adamnán.

¶2]
35] Is ann iarum innister a accalaim ocus tuidhecht ina
36] gnúis dáenna don demon d'ionnsaige Adamnáin ar dáigh
37] ro timoircsett fair ar éiccin fir Muman tíchtain go
38] hAdamnán, ocus is amlaidh táinic co cestaibh imdaibh.
39] Óen dinaib cestaib: In i cruth fa i n-éccruth im-roimadhair
40] diabhal, ocus an tré fhios fa in fo anfis im-roimadhair
41] Adam? ‘Is esamain’ ol Adamnán. ‘Ná machtnaig’, ol int
42] ócclach, ‘eolach no-t-accaillenn, ar ro bá-sa hi fiadnaissi in
43] chutma.’ No-n-déca Adamnán go ferccach, ocus do-beir
44] airrdhe na croiche ina acchaid fo chéttóir. La sodhain do-c(h)uaid
45] ant imnedach as a radharc ocus fáccbaidh a bréntaidh
46] isind airecht; cotn-aithgheóin in sluagh uile ba
47] deman i ndeilbh duine do-luidh do sháobhadh ina sluagh.
48] Ocus ro móradh ainm Dé tréna díchur do Adhamnán.

¶3]
49] Fecht n-aile do Adhamnán hi rígdáil Chonaill &
50] Choirpre occ Ess Ruaidh oc dénamh a chána. Do-táet
51] rígdamhna meic Anmirech, .i. Flannabra mac Cumasccaigh
52] — co mbanchimid lais i n-ergabháil iar marbad mná
53] — i réir nAdamnáin, et dixit frisin clérech: ‘Beir fírbreth
54] forsan mnaí-so iar marbadh na mná ele.’ Dixit Adamnán
55] ocus táinic a losi: ‘Cidh a n-aill at-chíther duit acht a marbad?’
56] ‘Cia no-s-mairfe’, ol ind ócclach? ‘Neach ná rucc
57] máthair’, ol Adamnán. ‘Meisi sin’, ol ind ócclach, ‘ar ní
58] genemoin eter ro buí damh acht tré thaobh mo máthar

p.52


59] amach do-mm-uccadh iarna hécc.’ ‘Ní fettar-sa in
60] frithriaghail hí-sin’, ol Adamnán, ‘acht araide ro sáer Dia
61] an mnaoi, ocus ní ragha-siu cen indeachad, ar at-béla
62] fodén co roluath, ocus ní gébhthar rícche uait, ocus ní bia
63] cethern bus lia cóiccer la fer dot chiniúl co bráth.’

¶4]
64] Tall dna Adhamnán ríge ar cloinn Dúngaile meic
65] Éládaicch do Cheniúl Láeghaire ocus do-s-rat do mac
66] Fhergusae meic Ailella, ríg Ua nEachach, iar comluighe
67] fo láimh Adhamnáin.

¶5] (4)
68] Tall dna Adamnán ríghe ar Íorghalach ua Conaing
69] cona chloinn ar orccuin Néill meic C(h)ernaigh tar sárucchad
70] nAdamnáin.

¶6]
71] Ro hescongradh la Fínnachta mac Dúnchadha, ríg
72] Temrach, comsháeire fherainn Choluim Chille fri ferann
73] Páttraic ocus Findia ocus Ciaráin .i. a tuidecht fo dáeire.
74] At-fiedar do Adhamnán inní-sin ocus nírbo chóir fiadha,
75] ar do-ratsat fir(u) Érenn sáere a fheraind do Chola(i)m
76] Chille ar fhebus a cheniúil sech cech náemh i n(d)Érinn.
77] Dixit Adamnanus: ‘bidh gairitt a sháeghal ind rígh las ro-hescongradh,
78] ocus gonfaidher i finghail, ocus ní bia flaith
79] dia cheniúl go bráth, ocus ní bia a chomainm i rígi
80] Themrach.’ Ocus for-cáemhnacair samhlaidh uile.

¶7] (5)
81] Adubairt Conall Oircniuch mac Congaile, rí
82] C(h)eniúil Maine, nát gébadh cáin nAdamnáin. As-bert
83] Conla, a bráthair: ‘diamadh meisi budh rí, no gébainn an
84] cáin.’ Ba cuitbiudh la Conall inn sin ar dínnimecht a
85] bráthar. As-bert Adamnán: ‘bidh gairit sáeghal Conaill,
86] ocus bid aidhidh chonna no-n-béra, ocus ni bia flaith Tethba
87] uad co bráth, ocus bidh flaith Connla mac Congaile, &
88] bidh uadh gébhthar an flaithius mani t(h)í frim
89] chom(fh)orba-so.’ Ocus for-cáemhnaccair samhlaidh.

¶8]
90] Tall dna Adamhnán ríge ar Chathusach mac Echuch,
91] ar rígh Dáil Riada, & ar a chloind co bráth.

¶9]
92] Tall dna Adamnán ríghe ar Fhlaithbe do Cheniúl Mac
93] nErca for hUíbh Fhidgenti ocus ara chloinn go bráth, ocus
94] do-s-ratt do Cheniúl Laippe do hUíbh Eachach Muman
95] ar orguin dó Dúngaile meic Fhercchusa

¶10] (6)
96] Fecht ele do-luidh Adamnán i crích Laigen do
97] chosnum Laíghsi Telchae Bregmann fri muinntir Glinne
98] Dá Lacha. Cellach mac Gerthide ba rí la Laighniu ind sin.
99] Dubh Guail ba hab G(h)linne Dá Lacha. Luidh Adhamnán
100] i telaigh c(h)ucu. Ní érracht nech díbh reme ar adubairt ant
101] airchinnech nírbo chóir dó éirge ré nAdamnán ar epscop
102] eisiumh ocus saccart Adhamnán. As-raracht reme-sium
103] Murchad mac Brain. Óicthigern sidhe inn sin. Is-bert
104] Adamnán friu: ‘Ní humhal ro bábair rim cen érghe rónn,
105] sech ní béraidh cen folaidh. Int epscop cétús ná hérracht fri
106] humhalóit as-ré fri dénam cuil rodochraidh ocus
107] feidhlidhfid isin chul-sin co laithe a bháis ocus at-béla eter
108] dí láimh merdricche, sech ní ba i muigh ní ba hi taigh, ocus
109] bidh iffernach ocus ní ba c(h)ian cucai. In rí dna ad-ré-sidhe
110] asa rícche riasan fhior as-raracht reóm-sa .i. Murchadh
111] mac Brain.’ Ocus as-bert fri Murchad ar it-ressiudh
112] lais, ar no muirfidhe dia n-anadh isin telaigh. Do-c(h)uatar
113] Laigin go Murchad & ro-n-rígsatt, ocus do-luidh Cellach
114] for longais go Conghal mac Fercchusa, ríg Temhrach.
115] Luidh Conghal la Cellach for Laighniu co sluagaibh Ua
116] Néill co mboí i Fornocht. Do-luidh Adamnán a crích
117] Connacht co mbuí isin telaigh-sin occo. Is-bert Adamnán
118] fri Congal co ná dernadh rí do Chellach tar t(h)urthughad
119] nDé, ocus tar a thurthughadh-som. Is-bert Congal do-géndais
120] caingni na n-ecclas do réir Adamnáin ocus ba leis-
121] siumh suidhiucchadh in rígh ocus na tuaithe. As-bert
122] Adamnán: ‘Ar aí-sin, ní ba rí Ceallach, ocus nocha bia

p.54


123] flaith dia cheniúl for Laighniu co bráth, ocus bid mesa 'sa
124] mesa cech fer i ndiaigh alaile dia chloinn.’ As-bert dna fri
125] Conghal mac Fergusa: ‘Ní bat rí ó’ niu amach ocus nícon
126] ricfa do thír fén i mbethaid ocus no-t-bérae dienbás ocus ní
127] b(h)ia flaith uait co bráth. Ocus for-cóemnacair huile
128] amhail as-bert Adhamnán.

¶11] (7)
129] Fecht do Adhamnán oc timchelladh relce i
130] Toraig. Ro déch in náemh ocus sénais in relicc ocus as-bert:
131] ‘Atá corp mná toirrchi isin relic ocus erchóidech
132] donaibh náemaibh a bith innti, ocus is ed ind so a lligi;
133] taithmighidh ocus beiridh libh i tráigh in mara.’ ‘Atát
134] dna’, ol Adamhnán, ‘cethrar isin relicc dia cuingitis for
135] Dia tír don fhairrge fil eter Thoraigh ocus tír, nó comgabháil
136] ind nimhe don talmain dia táethsadh fair, do-génta
137] forro.’

¶12] (8)
138] Do-lotar Saxain Tuaiscirt dochum nÉrenn go
139] roindirset Magh mBregh go Belach nDúin ocus berait
140] bratgabháil móir do fheraibh ocus mnáibh leo. Gádatar
141] fir(u) Érend Adamnán techt for iarrair a mbraitte dochum
142] Saxan. Luid didiu Adhamnán do iarraidh na braitte. Fo-ceird
143] i trácht romra. Fotta a tráig-sidhe & luath a thule.
144] Is í a luas; each as deach i Saxaibh fo degmarcach ocus a
145] chúl fri tuind an tan gaibhes tuile as infhechtain bérus a
146] marcach i ttír for snámh ara fott ina trágha ocus ar luas ina
147] tuile. Nír léiccsiot iaramh Saxain Adhamnán i tír isin
148] trácht. ‘Tailcidh bar ccurcha isin trácht’, ol Adamnán fria
149] muintir, ‘ar as do réir Dé atá a muir ocus a thír, ocus ní
150] cumangar ní sech Dia.’ Do-rónsat an chléirigh amal at-rubrudh
151] riu. Do-bert Adamnán riabh cona bhachaill imna
152] curcha ima cuairt, ocus téchtaid Dia an trácht fona curchaibh,
153] ocus do-róine múr n-ard don muir impu co mba
154] hinis i mbátar, ocus luidh an muir goa críocha seci ocus ní

p.56


155] roerchóittedh dóibh. Ót-chonncatar Saxain in mírbal
156] rómóir-sin ro-s-gabh crioth ar oman Adamnáin, & do-rattsatt
157] a óghréir dó. Ba sí riar Adhamnáin óghas na
158] braitte do thabairt dó, ocus cen Saxain ar creich i
159] n(d)Érinn co bráth. Ocus rucc Adamnán ógus na braitte ar
160] cúlaibh.

¶13] (9)
161] Fecht do Adamnán i n-alaile laithe domnachda
162] isin raind tuaiscertaigh Maighe Bregh, .i. i n(h)Uíb Mac
163] Uais Is ann sin tuccad dó céd cáerach mbruite ocus cú ettorra
164] dna arna bruith. Ro ráthaigh Adamnán tré rath an
165] Spiraitt Náeim in coin eter na cáerchu. Ocus at-bert frisna
166] biatacha: ‘Cia uaibh tucc d(h)úinn in c(h)oin iter na cáer-chu.’
167] Do-ratt cách díbh fo leith a luga nárbo hé. Dixit
168] Adhamnán frisan coin: ‘I n-anmain an Choimded, éirigh
169] co lluath, ocus foillsich dúinn do thiccherna.’ At-racht an
170] chú fo chétóir la bréithir nAdamnáin & ro ling for a ticcherna
171] ocus do-ratt fri lár. Ro fiarfaigh Adamnán don
172] fhior: ‘Cia líon ro bábhair oc dénam in gníomha uccat.’
173] ‘Ceathrar do Uíbh Cuirb’, ar int ócclach. Et dixit
174] Adamnán aga mallachadh:

    1. 175] Mallacht inntu ocus impu
      176] — ata-cuird
      177] do-das-biur a hUachtar Aird
      178] — for hUíbh Cuirp.

179] Ocus as-bert nád racchadh a cciniudh tar cethrar go
180] bráth

¶14] (10)
181] Fecht do-breth corp Bruide meic Bile, ríg
182] Cruithneach, dochum nÍae. Ocus ba sáeth ocus ingar la
183] hAdamnán a écc. Ocus as-bert ara tabharthae corp Brude
184] cuccae hi teach ind oidchi-sin. Frithairidh Adhamnán ocin
185] corp co matain isin tech-sin. Isin matain arabhárach an

p.58


186] tan ro gabh an corp gluasacht ocus a shúile d' ersluccadh, is
187] ann táinic araile cráibhdhech dochonnercil co dorus an
188] tighe, & as-bert: ‘Mása dóig todiúscad marbh di
189] Adhamnán, at-berim co ná dingentar appaidh do nach
190] clérech do-rega ina inad mina todiúsca marbu.’ ‘Atá ní
191] do dligudh ann’, ol Adamnán. ‘Mása chóra didiu,
192] tabhram bennachtain forsin corp-sa ocus i n-anmain
193] Bruidi.’ Ro faíd doridhisi Bruidi a spiorat dochum nimhe
194] co mbennachtain Adamnáin & sámhtha Íae. Is and as-bert
195] Adhamnán:
    1. 196] Mór do ingantu do-gní
      197] in rí génair ó Muire,
      198] betha Scuabán i mMuili,,
      199] écc do Bruide mac Bile.
    2. 200] Is annamh,
      201] iar mbeith i rríghe thuaithe,
      202] ceppán caue crínn dara
      203] im mac rígh Ala Cluaithi.

¶15] (11)
204] Fecht ele do Adhamnán i n(h)Í trí lá ocus teora
205] oidhchi i n(d)-óeine ina thigh fhordúnta cen toidecht 'na
206] mainistir. Luidh huathadh forbthi don ticch dús cionnus
207] ro boí an cléirech. Ro déchsat for toll na heochrach co
208] n(f)acatar in mac mbecc roálainn i n(d)-ucht Adamnáin.
209] Ro buí dna Adamnán occ búidhe frisin náeidhin co mbo
210] derbh leo ba hé Ísu do-luidh i ndeilb náeidin do airphetiud
211] Adamnáin.

¶16] (12)
212] Fecht ele di Adamnán i n(h)Í do-breth corp don
213] innsi. Bentar clocc ann. Tiagait uile ara chenn acht
214] Adamnán. Ó ráncatar an muir at-racht asa churach
215] gaimhin, ocus as-bert friu: ‘Ba córu d(h)úib fer léiginn do
216] chuinghidh dom accallaimh-si inás toidheacht ar mo
217] cheann dom adnacal.’ Ocus do-rat cestu imda incchantu

p.60


218] dóibh, ocus rucctha go hAdamnán ocus ro érnestar
219] Adamnán huile. ‘Iarfaidhidh do Adamnán’, ar sé, ‘ar is
220] maith érnes cestu, focal fil isin mbaithis, cidh gaibhis ann
221] .i. urget te Melthiel.’ Is-berat fri hAdamnán inn sin. Dixit
222] Adamnán: ‘A hifern tuccadh in cheist-sin for Cholum
223] Chilli. Ocus ní machtad comadh é ainm an gráidh as roimarbhasaigh
224] demhon Amelthiel.’ ‘Oslaiccidh in n-erdamh
225] do Cholum Chilli’, ol Adamnán. Ro gníth(i) samhlaidh,
226] ocus ro s(h)én Adamnán i leth i mbuí an corp. Ro-clos
227] gréch ocus égemh an tSatain oc teacht asin churp dochum
228] n-ifrind.

¶17] (13)
229] Ba do shaindánaib Adamnáin precept ocus
230] forcetal. No priotchadh iaramh isin mbliadain déigenaigh
231] a bethad co(n) terced fochaidi imon féil nEóin-si do
232] fheraibh Érenn ocus Alban. No tathaigedh óccláech
233] anaithnidh go Colmán Cruachan Aigle .i. ancara boí i
234] Connachtaibh, ocus no aisnéidedh int ócclach mór do ingantaibh
235] do Cholmán, ocus as-bert friss in tairngeredh
236] Adhamnán fochaidi d'fheraibh Érenn ocus Alban imon
237] féil nEóin-si. ‘Tó’, ol Colmán. ‘Bidh fír dó’, ol ind ócclach,
238] ‘is s í in fhochaidi Adamnán do thecht dochum
239] nimhe immon féil nEóin-si. Is scél mór ocus is brón mór i
240] n-ierthar domain, ocus faíter uait-si cuccai inn sin’, ol ind
241] ógláech. Faídhis Colmán ant aithescc sin go hAdamnán.
242] ‘Dóigh bas fhír inn sin’, ol Adhamhnán. ‘Ascnam(h) i
243] n-ainm Dé ocus Choluim Chilli diar taigh.’ Et postea
244] cecinit:

    1. 245] Má ro-m-thoiccthi écc i n(dh)Í,
      246] ba gabál di thrócari.
      247] Nícon fettar fo nimh glas
      248] fóttán bad fherr fri tiugbás.

¶18] (14)
249] Fer fírén trá an fer-so go nglaine aiccnidh
250] amhail uasalathair. Fírailither amhail Abram. Cendais

p.62


251] dílgadach ó chroidhe amail Moysi. Psalmchétlaidh
252] molbthaighe amail Dauid. Estud n-eccna amail Solmoin.
253] Lestar togaidhe fri fógra fírinne amail Pól nApstol. Fer lán
254] do rath ocus do dheolaigecht in Spirta Náeim amail Eóin
255] Maccán. Lubgort cáein go cclandaibh sualach. Géscca fíne
256] co toirthige. Tene taídhlech go ngrís goirthige ocus tesaigthe
257] na mac mbethad im annad & im ellscoth ndésherce. Leo ar
258] nert & cumachta. Colum ar cennsu ocus diúiti. Nathir ar
259] tuaichle & treabaire fri maith. Cennais umhal áilghen fri
260] maccu bethadh. Fordorchaide éccennais fri maccu báis.
261] Mogh sáethair ocus fognama do Chríost. Rí ar ordan ocus
262] cumachta fri cuim(m)rech & tuaslacadh, fri sáeradh ocus
263] dáeradh, fri marbad & beoucchad. Ó ro c(h)omhfhoiccsicchestair
264] trá uair éitsechta ind-í náemh Adhamnáin ro
265] fáeidh a spirut dochum nimhe, cusin cCoimdhe dia
266] rofhogain. Atá immurgu a chorp co n-onóir ocus co
267] n-airmitin, co fertaibh cech laithe hi bhfus colléicc isin
268] bith fhrecnairc. Cidh mór a onóir aniu, bidh mó i lló
269] bráthu, an tan t(h)aithnifes amail gréin, ocus midhfes for
270] toradh a phroceptu, ocus a cháeingnímha, a ailithre, a
271] óighe & a umhalóitte don Choimde na ndúla, i n(d)-áentaid
272] náei ngrádh nime ná dernsatt imarbas, i n(d)-áentaidh
273] náem ocus náebhógh an domain, uasalaithrech ocus
274] fáidhedh, apstol ocus descipul Íosu, i n(d)-áentaidh
275] deachta & dáennachta Maic Dé, isin áentaidh as uaisle
276] cech n-áentaidh, i n(d)-áentaidh na náebhtrínóitte, Athar,
277] Maic, ocus Spirta Náemh. Áilim trócaire Dé tré impidhe
278] nAdhamnáin co roísem ind áentaidh-sin in saecula
279] saeculorum Amen.


280]
Finis. 6 Maij 1628.