Electronic edition compiled by Beatrix Färber
Proof corrections by Hilary Lavelle, University of Ulster at Coleraine
Funded by University College Cork, School of History and
The Higher Education Authority via the LDT Project
1. First draft.
Extent of text: 4040 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G201015
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
Hardcopy copyright lies with the ITS. The material is here reproduced with their kind permission.
You can purchase the book containing this text via the ITS website (http://www.irishtextssociety.org/). Click on the link to the RIA shop.
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents even pages 4862 of the volume. Footnotes are omitted.
Text has been checked and proofread twice. All corrections and supplied text are tagged.
The electronic texts represents the edited text. The editors have renumbered the paragraphs; the original numbering is retained, where it deviates from this, in a sup resp="MH POR" tag. The electronic edition does not replicate the printed edition's italicising of Latin; however text in Latin is tagged as such. Line-breaks are numbered. Hyphenation has been brought in line with CELT practice.
Quotation marks are tagged q.
Soft hyphens are silently removed. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page or line break, the break is marked after the completion of the hyphenated word.
div0=the individual saint's Life; page-breaks and line-breaks are marked. Paragraphs are marked and numbered. Metrical texts are embedded as separate texts, with quatrains marked and numbered.
Personal names and place names have not been tagged. Such tagging is envisaged in a future edition.
Created: Date range: c. 700900 Old Irish period.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Hilary Lavelle (ed.)
Data capture company (Text capture)
¶1]
1] Accinge sicut uir lumbos tuos. In Spirut Náem,
2]
an spiorat do-rósce cech spiorut, in spirut ro inshorchaidh
3]
ind Ecclas cechtarda ó rath eccna ocus fáistine, is é in
4]
spirut-sin do-rinfidh na briathra-so, tré fher ind raith Dé,
5]
tré Iob fochaidech, dicens: Accinge sicut uir lumbos tuos
6]
.i. as do moladh ind náeimh-sin at-bert Dia fri deamon:
7]
Numquid considerasti seruum meum Iob, quod non sit ei
8]
similis in terra, uir simplex et rectus, ac timens Deum et
9]
recedens a malo, et adhuc retinens innocentiam. Cui
10]
Dominus dixit: Accinge sicut uir lumbos tuos. Scriptura
11]
sacra uiros uocare consueuit qui nimirum uias Domini fortibus
12]
et non dissolutis gressibus sequuntur. Unde in
13]
psalmo dicitur: Uiriliter agite, et confortetur cor
14]
uestrum.
Psalm 30.
Unde Sapientia in Prouerbiis dixit: O uiri, ad¶2]
35] Is ann iarum innister a accalaim ocus tuidhecht ina
36]
gnúis dáenna don demon d'ionnsaige Adamnáin ar dáigh
37]
ro timoircsett fair ar éiccin fir Muman tíchtain go
38]
hAdamnán, ocus is amlaidh táinic co cestaibh imdaibh.
39]
Óen dinaib cestaib: In i cruth fa i n-éccruth im-roimadhair
40]
diabhal, ocus an tré fhios fa in fo anfis im-roimadhair
41]
Adam? Is esamain ol Adamnán. Ná machtnaig, ol int
42]
ócclach, eolach no-t-accaillenn, ar ro bá-sa hi fiadnaissi in
43]
chutma. No-n-déca Adamnán go ferccach, ocus do-beir
44]
airrdhe na croiche ina acchaid fo chéttóir. La sodhain do-c(h)uaid
45]
ant imnedach as a radharc ocus fáccbaidh a bréntaidh
46]
isind airecht; cotn-aithgheóin in sluagh uile ba
47]
deman i ndeilbh duine do-luidh do sháobhadh ina sluagh.
48]
Ocus ro móradh ainm Dé tréna díchur do Adhamnán.
¶3]
49] Fecht n-aile do Adhamnán hi rígdáil Chonaill &
50]
Choirpre occ Ess Ruaidh oc dénamh a chána. Do-táet
51]
rígdamhna meic Anmirech, .i. Flannabra mac Cumasccaigh
52]
co mbanchimid lais i n-ergabháil iar marbad mná
53]
i réir nAdamnáin, et dixit frisin clérech: Beir fírbreth
54]
forsan mnaí-so iar marbadh na mná ele. Dixit Adamnán
55]
ocus táinic a losi: Cidh a n-aill at-chíther duit acht a marbad?
56]
Cia no-s-mairfe, ol ind ócclach? Neach ná rucc
57]
máthair, ol Adamnán. Meisi sin, ol ind ócclach, ar ní
58]
genemoin eter ro buí damh acht tré thaobh mo máthar
¶4]
64] Tall dna Adhamnán ríge ar cloinn Dúngaile meic
65]
Éládaicch do Cheniúl Láeghaire ocus do-s-rat do mac
66]
Fhergusae meic Ailella, ríg Ua nEachach, iar comluighe
67]
fo láimh Adhamnáin.
¶5] (4)
68]
Tall dna Adamnán ríghe ar Íorghalach ua Conaing
69]
cona chloinn ar orccuin Néill meic C(h)ernaigh tar sárucchad
70]
nAdamnáin.
¶6]
71] Ro hescongradh la Fínnachta mac Dúnchadha, ríg
72]
Temrach, comsháeire fherainn Choluim Chille fri ferann
73]
Páttraic ocus Findia ocus Ciaráin .i. a tuidecht fo dáeire.
74]
At-fiedar do Adhamnán inní-sin ocus nírbo chóir fiadha,
75]
ar do-ratsat fir(u) Érenn sáere a fheraind do Chola(i)m
76]
Chille ar fhebus a cheniúil sech cech náemh i n(d)Érinn.
77]
Dixit Adamnanus: bidh gairitt a sháeghal ind rígh las ro-hescongradh,
78]
ocus gonfaidher i finghail, ocus ní bia flaith
79]
dia cheniúl go bráth, ocus ní bia a chomainm i rígi
80]
Themrach. Ocus for-cáemhnacair samhlaidh uile.
¶7] (5)
81]
Adubairt Conall Oircniuch mac Congaile, rí
82]
C(h)eniúil Maine, nát gébadh cáin nAdamnáin. As-bert
83]
Conla, a bráthair: diamadh meisi budh rí, no gébainn an
84]
cáin. Ba cuitbiudh la Conall inn sin ar dínnimecht a
85]
bráthar. As-bert Adamnán: bidh gairit sáeghal Conaill,
86]
ocus bid aidhidh chonna no-n-béra, ocus ni bia flaith Tethba
87]
uad co bráth, ocus bidh flaith Connla mac Congaile, &
88]
bidh uadh gébhthar an flaithius mani t(h)í frim
89]
chom(fh)orba-so. Ocus for-cáemhnaccair samhlaidh.
¶8]
90] Tall dna Adamhnán ríge ar Chathusach mac Echuch,
91]
ar rígh Dáil Riada, & ar a chloind co bráth.
¶9]
92] Tall dna Adamnán ríghe ar Fhlaithbe do Cheniúl Mac
93]
nErca for hUíbh Fhidgenti ocus ara chloinn go bráth, ocus
94]
do-s-ratt do Cheniúl Laippe do hUíbh Eachach Muman
95]
ar orguin dó Dúngaile meic Fhercchusa
¶10] (6)
96]
Fecht ele do-luidh Adamnán i crích Laigen do
97]
chosnum Laíghsi Telchae Bregmann fri muinntir Glinne
98]
Dá Lacha. Cellach mac Gerthide ba rí la Laighniu ind sin.
99]
Dubh Guail ba hab G(h)linne Dá Lacha. Luidh Adhamnán
100]
i telaigh c(h)ucu. Ní érracht nech díbh reme ar adubairt ant
101]
airchinnech nírbo chóir dó éirge ré nAdamnán ar epscop
102]
eisiumh ocus saccart Adhamnán. As-raracht reme-sium
103]
Murchad mac Brain. Óicthigern sidhe inn sin. Is-bert
104]
Adamnán friu: Ní humhal ro bábair rim cen érghe rónn,
105]
sech ní béraidh cen folaidh. Int epscop cétús ná hérracht fri
106]
humhalóit as-ré fri dénam cuil rodochraidh ocus
107]
feidhlidhfid isin chul-sin co laithe a bháis ocus at-béla eter
108]
dí láimh merdricche, sech ní ba i muigh ní ba hi taigh, ocus
109]
bidh iffernach ocus ní ba c(h)ian cucai. In rí dna ad-ré-sidhe
110]
asa rícche riasan fhior as-raracht reóm-sa .i. Murchadh
111]
mac Brain. Ocus as-bert fri Murchad ar it-ressiudh
112]
lais, ar no muirfidhe dia n-anadh isin telaigh. Do-c(h)uatar
113]
Laigin go Murchad & ro-n-rígsatt, ocus do-luidh Cellach
114]
for longais go Conghal mac Fercchusa, ríg Temhrach.
115]
Luidh Conghal la Cellach for Laighniu co sluagaibh Ua
116]
Néill co mboí i Fornocht. Do-luidh Adamnán a crích
117]
Connacht co mbuí isin telaigh-sin occo. Is-bert Adamnán
118]
fri Congal co ná dernadh rí do Chellach tar t(h)urthughad
119]
nDé, ocus tar a thurthughadh-som. Is-bert Congal do-géndais
120]
caingni na n-ecclas do réir Adamnáin ocus ba leis-
121]
siumh suidhiucchadh in rígh ocus na tuaithe. As-bert
122]
Adamnán: Ar aí-sin, ní ba rí Ceallach, ocus nocha bia
¶11] (7)
129]
Fecht do Adhamnán oc timchelladh relce i
130]
Toraig. Ro déch in náemh ocus sénais in relicc ocus as-bert:
131]
Atá corp mná toirrchi isin relic ocus erchóidech
132]
donaibh náemaibh a bith innti, ocus is ed ind so a lligi;
133]
taithmighidh ocus beiridh libh i tráigh in mara. Atát
134]
dna, ol Adamhnán, cethrar isin relicc dia cuingitis for
135]
Dia tír don fhairrge fil eter Thoraigh ocus tír, nó comgabháil
136]
ind nimhe don talmain dia táethsadh fair, do-génta
137]
forro.
¶12] (8)
138]
Do-lotar Saxain Tuaiscirt dochum nÉrenn go
139]
roindirset Magh mBregh go Belach nDúin ocus berait
140]
bratgabháil móir do fheraibh ocus mnáibh leo. Gádatar
141]
fir(u) Érend Adamnán techt for iarrair a mbraitte dochum
142]
Saxan. Luid didiu Adhamnán do iarraidh na braitte. Fo-ceird
143]
i trácht romra. Fotta a tráig-sidhe & luath a thule.
144]
Is í a luas; each as deach i Saxaibh fo degmarcach ocus a
145]
chúl fri tuind an tan gaibhes tuile as infhechtain bérus a
146]
marcach i ttír for snámh ara fott ina trágha ocus ar luas ina
147]
tuile. Nír léiccsiot iaramh Saxain Adhamnán i tír isin
148]
trácht. Tailcidh bar ccurcha isin trácht, ol Adamnán fria
149]
muintir, ar as do réir Dé atá a muir ocus a thír, ocus ní
150]
cumangar ní sech Dia. Do-rónsat an chléirigh amal at-rubrudh
151]
riu. Do-bert Adamnán riabh cona bhachaill imna
152]
curcha ima cuairt, ocus téchtaid Dia an trácht fona curchaibh,
153]
ocus do-róine múr n-ard don muir impu co mba
154]
hinis i mbátar, ocus luidh an muir goa críocha seci ocus ní
¶13] (9)
161]
Fecht do Adamnán i n-alaile laithe domnachda
162]
isin raind tuaiscertaigh Maighe Bregh, .i. i n(h)Uíb Mac
163]
Uais Is ann sin tuccad dó céd cáerach mbruite ocus cú ettorra
164]
dna arna bruith. Ro ráthaigh Adamnán tré rath an
165]
Spiraitt Náeim in coin eter na cáerchu. Ocus at-bert frisna
166]
biatacha: Cia uaibh tucc d(h)úinn in c(h)oin iter na cáer-chu.
167]
Do-ratt cách díbh fo leith a luga nárbo hé. Dixit
168]
Adhamnán frisan coin: I n-anmain an Choimded, éirigh
169]
co lluath, ocus foillsich dúinn do thiccherna. At-racht an
170]
chú fo chétóir la bréithir nAdamnáin & ro ling for a ticcherna
171]
ocus do-ratt fri lár. Ro fiarfaigh Adamnán don
172]
fhior: Cia líon ro bábhair oc dénam in gníomha uccat.
173]
Ceathrar do Uíbh Cuirb, ar int ócclach. Et dixit
174]
Adamnán aga mallachadh:
- 175] Mallacht inntu ocus impu
176] ata-cuird
177] do-das-biur a hUachtar Aird
178] for hUíbh Cuirp.
¶14] (10)
181]
Fecht do-breth corp Bruide meic Bile, ríg
182]
Cruithneach, dochum nÍae. Ocus ba sáeth ocus ingar la
183]
hAdamnán a écc. Ocus as-bert ara tabharthae corp Brude
184]
cuccae hi teach ind oidchi-sin. Frithairidh Adhamnán ocin
185]
corp co matain isin tech-sin. Isin matain arabhárach an
- 196] Mór do ingantu do-gní
197] in rí génair ó Muire,
198] betha Scuabán i mMuili,,
199] écc do Bruide mac Bile.- 200] Is annamh,
201] iar mbeith i rríghe thuaithe,
202] ceppán caue crínn dara
203] im mac rígh Ala Cluaithi.
¶15] (11)
204]
Fecht ele do Adhamnán i n(h)Í trí lá ocus teora
205]
oidhchi i n(d)-óeine ina thigh fhordúnta cen toidecht 'na
206]
mainistir. Luidh huathadh forbthi don ticch dús cionnus
207]
ro boí an cléirech. Ro déchsat for toll na heochrach co
208]
n(f)acatar in mac mbecc roálainn i n(d)-ucht Adamnáin.
209]
Ro buí dna Adamnán occ búidhe frisin náeidhin co mbo
210]
derbh leo ba hé Ísu do-luidh i ndeilb náeidin do airphetiud
211]
Adamnáin.
¶16] (12)
212]
Fecht ele di Adamnán i n(h)Í do-breth corp don
213]
innsi. Bentar clocc ann. Tiagait uile ara chenn acht
214]
Adamnán. Ó ráncatar an muir at-racht asa churach
215]
gaimhin, ocus as-bert friu: Ba córu d(h)úib fer léiginn do
216]
chuinghidh dom accallaimh-si inás toidheacht ar mo
217]
cheann dom adnacal. Ocus do-rat cestu imda incchantu
¶17] (13)
229]
Ba do shaindánaib Adamnáin precept ocus
230]
forcetal. No priotchadh iaramh isin mbliadain déigenaigh
231]
a bethad co(n) terced fochaidi imon féil nEóin-si do
232]
fheraibh Érenn ocus Alban. No tathaigedh óccláech
233]
anaithnidh go Colmán Cruachan Aigle .i. ancara boí i
234]
Connachtaibh, ocus no aisnéidedh int ócclach mór do ingantaibh
235]
do Cholmán, ocus as-bert friss in tairngeredh
236]
Adhamnán fochaidi d'fheraibh Érenn ocus Alban imon
237]
féil nEóin-si. Tó, ol Colmán. Bidh fír dó, ol ind ócclach,
238]
is s í in fhochaidi Adamnán do thecht dochum
239]
nimhe immon féil nEóin-si. Is scél mór ocus is brón mór i
240]
n-ierthar domain, ocus faíter uait-si cuccai inn sin, ol ind
241]
ógláech. Faídhis Colmán ant aithescc sin go hAdamnán.
242]
Dóigh bas fhír inn sin, ol Adhamhnán. Ascnam(h) i
243]
n-ainm Dé ocus Choluim Chilli diar taigh. Et postea
244]
cecinit:
- 245] Má ro-m-thoiccthi écc i n(dh)Í,
246] ba gabál di thrócari.
247] Nícon fettar fo nimh glas
248] fóttán bad fherr fri tiugbás.
¶18] (14)
249]
Fer fírén trá an fer-so go nglaine aiccnidh
250]
amhail uasalathair. Fírailither amhail Abram. Cendais