3916] OMNIA QUE CUMQUE UULTIS
UT FACIANT HOMINES UOBIS ITA et
3917] uos faciatis illis
Mt. 7:12
.i. Cech maith as ail libh do dhenamh dhuibh o
3920] Tairmeascaidh cecha h-uilc immorro, fuacarthaidh cecha maithiusa,
3921] sídhuighi Dé & dáine,
Issu Crist mac Dé bhi, sláinicidh
ind uili dhomain,
3922] IS é ro raidh na briathra-so
do thinchosc a apstal & a deiscipul & na h-uili
3923] ecalsa im comhlud na desherce .i. co n-derndais na daine
do mhaith & do
3924] dheirc fria coibnesom ind uile
do-ghendais doibh fein. IS do sin at-beir
3925] Issu: Omnia quae
cum- que
uultis
Mt. 7:12
. Matha immorro mac Alfei, in suiMt. 7:12
.i. Mad do-berthi-si an bhar n-dainibh maithe da barMt. 7:12
. Uair aithnidh rect & fáitsine gradh do tabairtMt. 5:46, Lk. 6:32
.
3938] Sochuidhi immorro do macuibh bethad, etir
apstala & desciplu in
3939] Coimdedh, o sin ille
ro comhaillset cu duthrachtach & cu leir in comairli-sin
3940]
tuc Issu doibh{folio 77va}
um comhallad na derce feibh ro comuill & tuc
3941] saeingradh don deirc sech gach sualuigh in t-apstal uasal oirmitnech, in
3942] t-anmchara, in oeibelteoir, in fer dia ro las iarthar in betha a
bh-fertuib & a
3943] mirbhuilibh, a suailcibh
& a so-ghnimhaib .i. Sanctus Ciaranus sacerdos et
3944] apostulus Christi, In
t-uasal-sacart & in t-apstal, inti noeim
Ciaran mac in
3948] IS ann didiu airmitnighit ind irisigh
lithlaithi in uasail-sin, i quingtidh
3949] septimper
arai laithi mis grene, isin laith-si iníu arai laithi
sechtmaini.
3950] At-fiadhat didiu taithmet cumair dia fertuib
& dia mhirbhuilib in
3951] craibhdhig-sin ar
airfited anma na n-irisech, & dia ghenelach
collaidi & dia
3952] coimpert bhith { caith & don fhorbadh do-rat for a
rith m-buadha isna talmandaibh.
3953] Fer didiu onoiri
móire ic on Coimdhid in fer-so. Fer dia ro congaib
3954] Dia a chathraig .L. bliadne rian a
geinemain. Fer fil a n-urd apstal la
Crist
3955] isin domun-so, amal ro
ráidh Colum Cille: Quum tu Christi apostulum
3956] mundo missisti
hominem
'Alto et ineffabili' Lib Hymn I, 157
. Locharn didiu h-e for lasadh co soillsi ecna &
3964] Fer fil a n-urd na primh-fhaithe oc on Coimdid isin domun-so amal
3965] ro ráidh in fáidh
cétna: Profeta qui nouisimus
3975] IS e so didiu genelach
Ciarain: CIARAN mac
Beoit meic Olchain meic
3976] Dichon meic Cuirc meic
Cuindenn meic Cuinneadha meic
Feic meic Maeil
3977] Cathrach meic Lairi meic
Lairne, meic Cuiltri meic
Gluinig meic Coirpri
3982] Beoid dano mac
Olchain do Latharnaibh Maighi
Molt do Ulltaib a
3983] athair talmanda inti
Ciarain. Dar Erca ingen Ercain meic
Buachalla a
3984] mathair-sium, ut dixit
Ciarán:
- 3985] Dar Erca mu máthair-si,
3986] nírbo bannscal olcc,
3987] Beoit soer mo athair-si,
3988] do Latharnaibh Molt.
4001] BAI, tra, rí
ecraibhdech in tan sin i Crich h-Ua Neill
.i. Ainmiri mac
4002] Colgan a ainm-sidhe. No ordaighedh-sidhe na
tuatha & na cenela fo chíss
4003] ro-trom. Luidh didiu Beoid for teiched
in righ-sin i crich Connacht cu
4004] Cremhthann mac
Lughdach meic Dallain
.i. ri Eirenn, co Raith
4005] Cremthainn a Muigh Ai.
4006] IS ann ro coimpredh Ciaran,
i sex kalainn Iuin, & ro
genair i sex kalainn
4007] Marta. Ro tirchanad gein Ciarain
o Lugbrann .i. o druidh in
righ
4008] remhraidhti. Dixit in drui:
- 4009] Ró ic gabair Aenghusa
4010] dia raibi i cris i cliaban
4011] tucad i sog n-aen-lo-sa
4012] o Dhia in firt-sin do Ciaran.
4018] Ro genair didiu iar sin noemh Ciaran i Maigh Ai icc Raith Crem- tainn.
4019] Ro baisted o deochain Iustus, uair rob imcubaid cumad o fhiren
no baistfithe
4020] an firén.
4021] I N-araili lo at-bath ech
Aenghusa meic Cremthainn cu ro
gaibh toirsi
4022] moir do ecuib a eich. O ro chotuil tra
Aenghus ro artraig aingel De dhó
4023] ind aislingi,
& is ed ro raidh ris: Ticfa Ciaran mac
in t- Saeir
& to-duiscfe h' ech
4024] dhuit; & is
ed on ro comhailled, ar tainic Ciaran la
breithir ind aingil & ro
bennach
4025] uisce co tucadh darsind each, &
ad-racht fo cétoir a bas. Do-rad
4026] immorro
Aenghus ferann mor do Dhia & do
Chiaran ar thoduscadh an eich.
4027] Tír na Gabrai ainm in fherainn.
4028] I N-araili lo ro chairigh a mháthair esium. Do-berat, tra,
ol si, gille
4029] bheaca in baile mil leo amuich as na
miltenuibh dia muindteraibh, & nocha
4030] tabrai-si
dhuinne. O 't-cuala Ciaran inní-sin,
luidh co araili topur, & línaid a
4031] leastar as, & bennachaidh cur' bhó mil
togaide, & do-beir in mil-sin dia
4032] mháthair cur' bo buidhech. Et as í sin mil-sin rucad do deochain Uis i
4033] lógh a bhathis-sium.
4034] I N-araili lo ro ghresset droch-dhaine coin
fheochair co
4035] Ciaran da letrad. O 't-connaic
Ciaran in coin, ro chan in fersa-so: Ne tradas
4036] bestís animam
confitentem tibi
Ps. 73:19
. Et o ro ráidh-seom sin ad-rocuir in cú fo cetoir
4038] Ba h-e immorro monur do-bertis a thustidhi
fair-sium .i. inghaire, fo
4039] cosmailius
Dabid meic Iese &
Iacoip & na sruithi anall, ár ro-fhitir Dia
4040] cumad bhuachail treabhuir do
moir- tretuibh eisium .i. treta na n-irisech.
4041] IAr
sin for-caemhnacair ní adhamhraighthi icc Raith Cremhthainn i Muigh
4042] Ai, eisiumh oc coimet indile a aidi .i. deochain
Uis oc Fidharta, & sist
4043] fhoda etarra. Ro-cluineadh-som immorro inni it-bereadh a
aidi amal no betis
4044] toebh fria toebh. IS ann sin táinic sindach co
Ciaran as in coill, & gníth
4045] cennsa fris. Do athaighedh co menic chuigi, cu ro erail
fair umaloit do
4046] dhenamh dhó .i. a leabar salm
dh' imochar etarra & a aidi .i. deochain Uis.
4058] IS friu as cuibhdhi sin fria droch-dhainib bite
i comfhocraib don
4059] eclais, & fo-gabut torba na
h-ecalsa, eter comuinn & baithius & bhiadh
&
4060] forcetul, & arai ní anat-sum
oc ingreim na h- ecalsa, cu tic mortlaid
& galar
4061] anaithnidh chucu,{folio 78va}
conadh andsin { as eicen doibh tuidhecht
fo
4062] diten na h-ecailsi, amal do-chuaidh in sinnach
fo cochull Ciarain. }
4063] I n-araili la do máthair Ciarain oc
denumh glaisne cu ro-siact co tabuirt
4064] eduig innti. IS ann
ro raidh a máthair fris: Amach
duit, a Chiarain! Ni
4065] h-ada
leo-sum fir a n-aein-tigh fria dathugud eduigh. Sriabh
odhur ann-sumh
4066] on, ol Ciaran. Do
neoch tra do educh tucad isin n-glaisin ni raibhi nach
4067] n-etuch dibh cen sreibh n-uidir ann. Do-gnithir dorisi inn
glaisin, co n-debairt
4068] a mháthair fris-sium: Eirc-si imach
dano infecht-sa, a Ciarain, & na bidh
4069] sriabh odhur ann, a Chiarain
'nósa. IS annsin do-raidh-sium:
- 4070] Alleluia Domine,
4071] rob geal glaisin mo muime!
4072] cech tan ti am laimh
4073]
rop gilither cnáimh,
4074] cach tan ti a bruth
4075] rop gilithir gruth!
4082] FEACHT do-sum oc inghaire
bhó. Do-táet cu allaid ro-trúagh cuici. Iss
4083] e arosc m-breithre no bidh aice-sium .i. don-fair
trocuire! Eirg & tomuil in
4084] laegh,
& ná bris & na h-ith a
chnámha. Do-chuaidh in cu & do-righne
4085] amhlaid. O rogheis in bó oc iaraidh in laeig, is ed
ro raidh a máthair
4086] fris-sium: Innis, a Chiarain, cia airm
i ta laeg na bo-so, toircedh uait in
4087] laegh cibe aided i n-dechaid. Do-chóidh
Ciaran cusan inad a n-duaidh in
4088] cú in láeg, cu ro tinoil cnama in laeigh,
& do-rat i fiadhnusi na bo, & ad-ract in
4089] laeg & ro sheasaimh.
4090] In araili lo tancatar
foghlaid a h-Uaibh
Failge do mharbad daeine
4091] i Ciniul Fiachrach, cu b-fuaratur inti naeim
Chiaran oc leighinn ica indilib, cu
4092] ro
triallsat dia marbhad, acht cena ro benuit-som o dailli,{folio 78vb}
& ni
4093] caemhnacair cor do cois na do láimh
doibh no gu n-dernsat aithrighi, & cur ro tuasluicthea
4094] tre breithir n-De & Ciarain iat.
4095] FEACHT aili ro fhaidh a athair eisium do idhnacul coiri don righ .i. do
4096] Fhurban,
co nus-tarlatar boicht dó forsin conuir & atn-aig
cairi in righ dhóibh,
4097] cor' cuibrighed-som annsin, & tucad daeiri fair ac
un righ, & ba h-e monar
4098] no h-erbtha fair, bró do bleith. For-caemhnacair
mirbhuili mora annsin .i.
4099] in tan ro triall-som bleith na
bron no impa a h-aenar, & do-gnith samlaid
4100] do
gres, et ba h-iat aingil in Coimdhedh no mheiled dia
raith-seom. Nir' bhó
4101] cian iar sin cu tancatar
gobuinn a tiribh Muman, & teora
cairedha leo do
4102] Chiaran a n-almsain,
cu rub amhlaid sin ro saerad Ciaran o fhognum in
righ.
4103] IArsna h-iibh sin, tra, ba mithig la
Ciaran teact for scolaidhecht
4104] d'
fhogluim ecna cu Finden Cluana h-Iraird. Ro chuinnig immorro bhoin
4105] for a máthair
& for a athair dia breith lais
dia fhoglaim. At- bert a
4106] mháthair na tibhred do. Ro
beannach-som boin dona buaibh .i. Odhur
4107] Ciarain a h-ainm o sin amach, et do-dhechaid cona laegh a
n-diaidh Chiarain
4108] otha sin gu
Cluain Iraird. Do-rat-som iarum tí
dia bhachaill eatarra, ár ní
4109] roibhi
airbhe etarra, & no bhith in bo oc lighi in laeigh,
& ní ticeadh cechtar
4110] dhibh tarsin
toraind. Loim immorro na bo-sin no rannta etir in da
espoc
4111] dhec-sin cona
muinnteruibh & cona
n-áigheadhaibh, & nos- folartnaiged uili
4112] iat, ut dixit:
- 4113] Caeca for cet comlana
4114] no biathadh Odhar Ciarain,
4115] la h-áidhib, la lobhrána,
4116] la lucht proinntigi is grianain.
4119] BAtar didiu da esboc dec na h-Eirenn a scoil Findein
i Cluain Iraird,
4120] ut dixit:
4121]
- .r.
Da Fhinnen, da Cholum caidh,
4122] Ciaran, Cainneach, Comghall cain,
4123] da Brenainn, Ruadhan co li,
4124] Nindedh, Mo Bi, mac Nat Fraeich
4125] .i. Mo Laisi Daminnsi.
4128] Tucadh ingen righ Cualann fechtus
cusin Finnen{folio 79ra}
do
4129] léghadh a salm iar n-idhbairt a h-oighi do
Dhia. Ro erb Finnen ra Ciaran
4130]
an ingin, cumad aigi no leghudh a salma. Ni fhaca tra
Ciaran do curp na
4131] h-ingine cein
batar immale acht a traighthi nama.
4132] TANCATAR didiu dá clamh
dhéc cu Finnen, dia n-ic. Faidhis
Finnén
4133] iat cu
Ciaran. Ferais Ciaran failti
friu, & luidh leo on cill siar, & beanaid
4134] fótt as in talmain cur'
mhemhaid sruth uisqui glain as. Do-rat-sumh tri tonna
4135] donn usqui tar cech
bh-fer dibh, comtar óghslana fo chedoir.
4136] ISin scoil-si beous no athaiged damh
allaid cu Ciaran, cu tabrad-sum
4137] a
leabar for congnaibh an daimh. Laithi ann at-cuala
Ciaran an clocc.
4138] Ad-raigh suas co
h-opunn risin cloc, araidhe ba dene ad-racht in t-agh allaidh,
4139] & luidh as cona leabhar for a congnaibh. Ciar'
bhó fliuch in la-sin & inn
4140] adaig, & ciar' bho oslaicthi an
leabar, ni ro fliuchad oen-liter ann. Ad-racht
4141] in
clérech iarnamharach,
& do-riacht in t-agh allaidh cona libur imshlan do.
4142] ISin scoil-sin didiu tainicc Nindedh
Saebh- ruisc o Lochuibh Eirne do
4143] legadh cu Finnen, & ní
raibhi leabar oca. Essidh leabar, or
Finnen.
4144] Rola
Nindedh cuairt for an scoil, & ni fuair o
neoch dhibh libar. In
4145] ranacais in moethóclach
fil i tuaisciurt na faighthe? or
Finnén. Raghat
4146] innousa, or Nindedh. In tan iarum
rainic Nindedh, is ann luid
Ciaran tar
4147] teistemain medhonach
liubuir Matha: Omnia
quecumque uultis ut faciunt
4148] homines uobis ita et uos
faciatis illis
Mt. 7:12
. Tancas do iasacht liubhuir,
- 4155] Oc Finnen ro leghastur
4156] Ciaran craibdhech gu n-greische,
4157] leath liubair leis cin léginn,
4158] leth Eirenn dó da esse.
4161] Do-rala tra iar sin teirci arbha &
fhuluing don scoil- sein, cu m-ba h-eicen,
4162] fer maith
dibh for timcheall do choimet in builc arbha do- berthea don
mhuileann.
4163] Do-rala do Chiaran iar
n-urd timchill, bolc corcai do breith don
4164] mhuilinn. Ro
raidh-siumh oc oscailt in builc-sin: A Choimdhe, ol se,
4165] ro badh maith lium cumad cruithnecht chaein,
& comad shásad adhbhul,
4166] ailghen,
oirmhitech so dona sruithibh. For-caemhnacair amhlaid sin .i.
4167]
aingel De ro tairbired in
muilenn ina laim-sium, & esium oc gabhail a shalm
4168] gu n-glaine cridhi & menman, & in coirci
do- berthea inn ba cruithnect
4169] togaide oc toidhecht
as. Tic didiu inghen airchinnigh in mhuilinn cu raibhi
4170] ic saichthin for Ciaran, & cu
tart gradh dhó, ár ba h-ailli a dhealbh oldas cech
4171] duine a com-aeis { didiu duit,
ol Ciaran, nách edh do-beri dot aire
ercra
4172] in t-saeguil & laithi bratha
& piana ith- frinn ara n-imghabail & fochraic nime
ara
4173] rochtuin? O do-chuaidh an ingen dia tigh
innisidh in scel- sin dia h-athair
&
4174] dia máthair. Tancatar saidhe &
tarcatar an ingin do Ciaran. Dia n-edbra
4175] a h-oighi do Dhia, ol Ciaran
& dia bh-fogna dhó, baam aentadach-sa fria.
4176] Ro idpair didiu an inghen a h-oighi do Dhia & do
Chiaran, & ro idhbuir-sum a
4177] muinntir uili a m-bith-fhoghnum & a m-bith-dilsi
do Chiaran o sin amach. O
4178] do-chuatar dia tigh tucad cuibrenn uata do
Chiaran .i. tri bairgena
cruithnechta
4179] cona bh-furrthain do (sh)aill, & d' feoil leo, & leastur
lan do lind{folio 79va}
4180]
O ro fhacoibhset na timthirigh sin, & o
rucsat bennachtain, ro raidh-sium:
4181] Don-fair
trocuiri, or se, ni cubhuidh dúinne so do caithimh
seach na
4182] braithribh
aili. Fo-ceird iar sin an biadh uili iarna mhiniugud cusin
muilenn,
4183] & fo-ceird in linn co n-derna
min cruithnechta dibh uili. O ro airigh Ciaran in
4184]
timthirid ica forchoimhet frisin cleith, do-rat
breithir fair co n-debuirt fris:
4185] Rom-bera corr,
ar se, do shuil as do cinn! For- caemnacair amlaid iardain,
4191] O ro scaich tra meilt in arbha frith cethra
builc lána do cruithneacht
4192] cossecartha annsin
tria rath De & Ciarain. O ro-siact-sum
dia thigh cona
4193] arbhur lais do-righne tuara dona sruithibh. Tuara on ba ferr thucad dhoibh
4194] riamh. Or on aimsir frith an mainn rundai tall ic macuibh Israel ní frith
4195] samail in tuara-sin, ár is amlaid ro boi, gu m-blas
cacha degh-bhidh, etir
4196] mhidh & fhín, cu ro shas & cu ro
slanaig iat uili. Uair gach duine galair bai
4197] isin
cathraig uili di neoch ro chaith ní dhe ba h- oghshlan fo
chedair.
4198] Ni ro airigset na sruithi ind iarmeirghi in
adaig-sin cu primh iarnamarach.
4199] O ro fiafraig
Finnén do Ciaran in
mhirbhoill for-caemnacuir ann
4200] ro innis
Ciaran uili o thosach co tidhnacul in
mhuilinn & in fherainn cona
4201] aidhmibh
no cona dhainib dhó a n- idhbairt, et ac sin duit-si in ferann-sin
4202] uili, a
Fhindein! ar Ciaran. IS
annsin do-rat Findén a bennacht co
duthrachtach
4203] do Chiaran. Ut dixit Findén:
- 4204] A Ciarain, a cridhican!
{folio 79vb}
4205] ar do noeime not-caruim.
4206] dot-ria rath a dhilican
4207] imut flatha ocus feruinn.- 4208] A Chiarain uais
oirnidiollbladaigh!
4209] duit rop soma gach freacra,
4210] cu rab it cill comhramhaigh
4211] imut orduin is ecna.
4220] LAITHE n-oen do
Chiaran oc tinol meithli buana cu tarla dhó araili
4221] ocláech dár' ainm
Clúain. Tabair cabhuir dhún ic on buain
amarach, ol
4222] Ciaran. Do-bhér, ar
Cluain. O dho-chuaidh immorro
Cluain dia thigh,
4223] at-bert fria
muinntir: Abraidh-si, ar sé, mo bheith-si a
n-galar dia tistar
4224] ar mo chenn o
Ciaran. O ro h-indised don gilla do
dhechaid ara cenn-som
4225] sin, at-chuaidh do
Ciaran inní sin. Faitbes
Ciaran ica cluinsin, & ro tuic
4226] conadh for togaeis ro bai Cluain, uair
rob fhaidh De íarbhfír Ciaran. O
4227] do-chuatur tra muinnter Cluana dia
dhuscad is amhlaid fuarutur h-e, cin
4228] anmain. Ro
chaeinset a mhuindter cu mór h-e, & tancatar
lucht an imfhoraidh
4229] fai cur' fhiafraighset dibh fochunn
na h-accaine. Cluain, ar siat, do-chuaidh
4230]
imshlán ina leabhaid & marbh anosa
h-e, & is é Ciaran ros-marbh ona
breithir,
4231] o nach dechaid don bhuain lais. Tiaghuit
in lucht-sin uili do etarghuidhi
4232] Ciarain um thaithbheogud in
mhairbh. Do- ghenum-ne uili, ar siat, buain
4233] duit-si, & do-béram ar mainchine & ar bh-foghnamh duit
& do Dia cu brath,
4234] dia n-duisce dhun in
marbh. IS annsin at-bert Ciaran fria scoloic: Eirg-si,
4235] ol
se, & beir mu bhachaill lat docum in mhairbh, &
tabair sighin na croiche
4236] don bhachaill for a ucht,
& geibh in rann so:
{folio 80ra}
- 4237] Rodháil Clúain
4238] aniu cucam-sa do bhuain,
4239] ar is galar án forrich
4240] beo ina thigh marbh fofhuair.
4241] Ad-racht iarumh Cluáin
acedair, & do-riacht co luath
4242] dochum
Ciarain. Bendacht fort, a naemh Chiarain, or se: is
maith ina
4243] n-dernuis frim, ar is buidhi lium tuidhecht
ó ilphianuib ithfrinn. Anois
4244] ro-fhetamar tarbha
na h-umaloite, & etarba na h- anumaloidi, &
ro-fhetamar
4245] in mor-cataidh fhuil oc on Coimdid
fort-sa, & fil ic muintir nime cu coitcheann.
4246] Ro shlect iar sin do Ciaran, &
do- rat a mhainchine dhó.
4247] Ro fhiafraigset araili dona cleirchibh do Fhinnen cia no
taispenfadh in
4248] irnaigthi in tan nach beth
Finnen i bhus. In t-ocláech
út, ar Finnén, .i.
4249] Ciaran, esidhe. Abdhaine do-bere dhó, ar
Brenainn seoch chach. Do-radad,
4250] do-berar, do-bertar, or
Finnén. Format didiu lasna naemhu inni-sin cenmota
4251] Colomb Cille.
4252] IS ann ro fiafraig araili dib-sum cia dona
naemuibh budh mo fochraic a
4253] nimh. Don-fair trocuire! ar
Ciaran, ro-finnfaigter in ar congbhaluibh ar
4257] IN tan immorro ba mithigh do Chiaran toidhecht
o Cluain Iraird iar
4258] bh-foghluim
léiginn & ecna, for-fhacuib in Uidhir oc
Ninded noemh, acht
4259] as-bert-som a
seche do rochtuin dó iardain, et at-bert
Ciaran foss: Gidh
4260] sochuidhi
do-chabair dia blicht ro budh liu dia tibhreadh a seiche
cabair. Et
4261] as-bert-som:
Cech ainim raghus asa churp do sheichid na h-Uidhre nocha
4262] pianfaider a n-ithfrenn.
4263] At-connuic Finden aislingi
do-sum & do Colum Cille .i. da esca isin aier
4264] co n-dath oir
forru. Do-chuaidh indalanae for fairrce sortuaidh os mhedon
4265] Eirenn. Colum
Cille sin cu taitnemh a shaeiri & a socenelche
et Ciaran
4266] cu
taitnem a derce & a trocuiri.
4267] TEIT Ciaran iar sin d'
acallaimh{folio 80rb}
righ Eirenn .i. Tuathail
4268]
Maeilgairbh, do cuingidh fair chumhaili bai aigi. Do-rat tra
Ciaran a
4269] dhorn imon m-broin ar deirc,
& ro gheall cu bh- foighenadh deis na cumaile.
4270] Ro derluic
Tuathal iarum in cumail do Dia & do
Chiaran, & do-rad fos a etach
4271] rígda, & do-rat Ciaran do
bochtaib fo cétóir.
4272] FEACHT ann do-luidh Ciaran
do cuingidh cumuili aili cusin righ .i. cu
4273] Furbaidi. IS annsin tuc fer ele boin do-sum
a n-edbairt: tuc araili brat dó,
4274] tuc araile
aighen. Do-rat-sum uili do bhochtuibh fo chetóir isin lo cetna,
et
4275] do-rat Dia tri h-edburta roptar
ferr do Ciaran .i. coiri deis a aighin, da brat
4276] dec deis a aen-broit, da bai dec a n-inad
a aen-bhó. O 't-connuic in rí inní-sin
4277] do-rat in cumail dó.
4278] O thainic tra co celeabhrad do-sum dia aiti targaid-siumh a chathraig
4279] do
fhoghnum dho. Acc, ar Finden, nir-ben do
chathraig-si fri nech aili
4280] acht fri Dia do-rat sain-seirc duit sechainne
uili. Cíidh Ciaran, ar ba h-uasal
4281] lais a aite do thaircsin a
chathrach dhó. Biaidh dano aenta edrann cena,
4282] ar
Finnén, & ni ba nimhidhech na talmanda intí
millfeas ar n-aentaidh. Bidh
4283] amlaid, ar Ciaran. Do-imthig
Ciaran roime iar sin. Et is
ann tuc Colum
4284] Cille in test-si
fair
4285]
- rann
Amhra ocláech teit uann siar,
4286] Ciaran mac in t-Shaeir:
4287] cen saint, cen uail, cen ecnach,
4288] cen etradh, cen aeir.
4289] IAr sin do-cuaidh
Ciaran co h-Aruinn do agallaim
Enna, & at-condcadur
4290] aen-aislingi Ciaran &
Enna .i. crann mor toirthech i farrad srotha
for medhon
4291] Eirenn co
n-didnad inis Eirenn, &
ros-dechaid a thorad tar muir bai imon innsi
4292] amuigh,
& ticdis eoin an domain gu m-berdis ní dia
thorad. At-cuaid Ciaran
4293] in fhis do
Enna. Ro raidh Enna: An crann
mor at-connacuis tusa fein 'sin
4294] áir it mor fri tua & doenaib, bid lan
Eiri dot thanoir. Ditnebaidh
4295] fo scath do ratha an innsi-sea, & sasfuider
sochaidi ó rath th' áine &
4296] th'
urnaigti. Eirg didiu la breithir n-Dé for ur srotha
& fothaig eclais ann.
4297] Fectus do-san a n-Aruinn ac tíradh isin
áith, & Lonan Cerr malle fris,
4298] & i frithbert no bhidh-se coidhci fri
Ciaran, co facadur in naoi for nó-
chombáthad
4299] 'na b-fhiadnusi. Indar leam,
ar Lonan, baidhfider inníu in
nói út, & loiscfider
4300] in
aith-sea le mét na gaeithi. Acc, ar
Ciaran, in nói út loiscfider,
& as
4301] bádudh baidfidh in aith-sea{folio 80va}
cona h-arbhur. Ocus iss edh ón
4302] ro
comhailled, uair terlá lucht na nói &
tucadh in nou i farradh na h-atha.
4303] Gabuis tene in
aith & loiscter in nóu, atn-aig in gaeth sétedh forsin
áith cona
4304] h-arbur isin fairgi, gur'
báidedh tre breithir Chiarain.
4305] O do-dhechaid Ciaran a
h-Aruinn tachraid bocht dó
ar in conair. Atn-aig
4306] Ciaran a chasal lín dó
& do-toet co h-Inis
Cathaigh do ben- nachad do Shenan.
4307] O ro bhui-sium ina aen-bhrut ro
foillsiged do Senán inní-sin,
& do-chuaid 'na
4308] choinne, & casal lin
fó ocsail, & do- raidh re Ciaran:
Nach nar, ar se, sacart
4309] do imthecht cen chochull. Don-fair trocuiri! ar
Ciaran, airchisfid Dia
4310] atá
cochull dam-sa fo choim mu senorach. O do- rócht
Ciaran gu Clúain
4311] Mac Nois dob ail dó co ructha casal eli uadh do
Senan. Ro leicedh in casul
4312] fri
sruth na Sinna, & ro-siacht gen
fhliuchad gu port Innsi
Cathaig. Adubairt
4313] Senan re
mhanchaib: Eirgid don muir &
fo-ghebaidh aeighidh ann, &
4314] tucaidh libh co n-anoir & co n-airmhitin. O
dha- chuatur imach na manaigh,
4315] fuaratar in casul forsin muir, is se tirim, &
tucsat leo h-e co Senan, & ro
ghni-sium
4316] atlugudh buidhi don Coimdidh, & as
e sin casal Senan inníu.
4317] Do-dhechaid iar sin co a braithribh co h-Ísill, & do-rat
Cobhthach mac
4318] Brecain Isel do Dia
& do Ciaran, & do-aitreabh
annsin maille na braithribh.
4319] Et do-bhi la ic denum a aicciupta
immuich for in achad, do-chuaidh-sium do
4320] thorruma a
aeighed, & for- facuibh a
leabur oslaicthi co matain fon fliuchad,
4321] & ni rainic banna fliuch in lebur.
4322] Fechtus do-bhi Ciaran ag
cur sil an Ísill. Do-taed bocht
cugi. Atn-aig
4323] Ciaran mam don gran 'na ucht, &
ro soudadh fo cétoir in gran a n-or.
4327] Ro bui immorro loch i farradh Ísill, & no aitreabdais aes tuaithi
&
4328] daescarshlúag an innsi bui fair,
& do- thairmiscedh nual & fogur in lochta-sin
4329]
ad-tarbha um na clerchiu. Ro ghuidh
Ciaran in Coimdi cor' alta asa h-inad
4330] in innsi, & do-ronad in ní-sin, &
at- cither beos an t-inad a roibi isin loch re
4331] cuimnigud in fherta-sin.
4332] O ná caemnacatar immorro na braithri fulang deercí
Ciarain ara mét, & o
4333] ron-gaibh format, do-raidhset fris: Eirg uann, ol
siat, ár ni ruibem a n-aein-inad.
4334] Do-raidh Ciaran: Diamad sunn, ar
se, no beinn-si gidh Isel an
4335] t-inad-so arai luic, ro badh ard arai n-anoire &
n- airmiten.{folio 80vb}
4336]
As ann ro raid-sium so:
- 4337] Ciar-sa isiul ro badh ard
4338] mina thísedh in fodhard:
4339] in fodhard mina thisedh
4340] ro badh ard gersa ísel.
4344] Do-dechadur iarum a braithri cuigi-sium as gach aird. Ro bhui araili
4345]
uasal-shacart isin
innsi. Dainel a ainm, do Breatnaib dhó, &
ron-greis Diabul
4346] gu ro formdigh re
Ciaran. Rucadh iarum cuach rigda co tri
h-enuib ordha o
4347] Chiaran do-sum i
comartha n-dilgudha. Ro ingantaigh an sacart inni-sin, &
4348] do-ríne aithrighi, & do-shlecht do
Ciaran, & do-rat an innsi dó.
4349] Fecht do Ciaran an Inis Angin gu cuala in gairm isin purt. Ro
raidh
4350] risna braithribh:
Eirgidh, ar se, ar cenn adbhair bur n-abadh. O
rancatur
4351] an port ni fhuaradur ann acht
moethógláech tuata. Raidhit fri
Ciaran inní-sin:
4352] Eirgidh
arai sin ara chenn arís. Follus dam-sa for a ghuth co m-ba
h-e bhus
4353] abb daib-si am degaidh. Tucadh iarum
in t-oglach isin innsi co Ciaran, &
4354] ro bherr Ciaran h-e, & ro legh
aigi, & ba h-e sin Enna mac
h-ui Laigsi .i. fer
4355] noebh adhamraigthi 'con Coimdidh, & is e rob ab
iar Ciaran.
4356] Do-rala cu torchuir soscéla
Ciarain isin loch o araili brathuir anfhaitech,
4357] &
ro bhui cu fota fon loch. I n-araili laithi a n-aimsir samhraid
do-cuadur bai
4358] isin loch gu ro len iris an
t-shoscéla do cois bó dhibh, co tuc le gu port
tirim.
4361] Tainic araili fer do Corca
Baiscinn co Ciaran, Donnan
a ainm, mac
4362] brathar do
Senan mac Gerrginn, & in ann máthair dó & do
Senan. Cidh
4363] accobrai nó
cidh theigi? ol Ciaran. Do chuingidh inaidh
i tairisiur & i
4364] foighén do
Dia. For-facuibh Ciaran Inis
Angin la Donnan. Ro raidh
4365] Donnan: Uair as condeirc duit frium,
facuibh ní dod comurthaib & dot
4366] minnaib
agum. Facbaidh Ciaran aigi a
soiscél .i. an soiscél frith as in loch,
4367] & a clog & a fher imchuir .i. Mael
Odran. Tri bliadne immorro &
tri mís ro bui
4368] Ciaran a n-Inis
Angin. Et is ed tainic iar sin co
h-Ard Manntain i farrad na
4369] Sinna. O 't-connuic-sium aibhne an inaidh-sin, iss
edh ro raid: Madh annso
4370] thairismit, ar se,
bidh imda saidbreas in t-shaeguil aguinn, & bid uaithti
4371]
anmunna docu nimi as. Tainic iar sin cusin
m-baile-sa. Ard Tiprat a
4372] ainm in tan sin. As
sund immorro anfamit, uair bat imdha anmain docum
4373] nimhe as, & biaidh torroma o Dia & o
dhainib coidchi forsin inad-so.
4374] I n-ocht kalainn Febra ro ghabh
Ciaran i Cluain, in
dechmad esca, i sathrann.
4375] Ochtur immorro do-chuaidh
leis. i. Ciaran, Aengus mac
Nisse, Cael Cholum,
4376] Mu Lioc,
Lugna mac h-ui Moga Laim, Colman mac
Nuin. Amhra tra
4377] ro gabadh an
congbhail-sin la Ciaran i Clúain cona
ochtur iar d-daidhecht
4378] do thonnaib in uisce feibh ro ghabh
Noe mac Laimhiach in doman
cona ochtar
4379] iar tuidhecht do
thonnuib na dilenn. As annsin ro clann Ciaran an
cét cleath
4380] i Clúain &
Diarmaid mac Cerbaill maille
ris. At-bert Ciaran re
Diarmait ic
4381] sádhudh na
clethi: Leic, a laeich, mu laimh uas do laim, & bia-sa
uas fheraib
4382] Eirenn i
n-aird- righi. As ced
lium, ar Diarmait, acht co tuca comarda
4383]
dam aire sin. At-ber immorro, ol
Ciaran. Cid at uathad-sa inniu baat ri
4384] Eirenn in trath-sa
imarach. Ba fior-son, dano, ar ro marbadh Tuathal
4385] Maelgarb rí
Eirenn in oidchi-sin, & ro gab
Diarmait rigi h-Eirenn aramhárach{folio 81ra}
4386]
& ro edhbuir cét
ceall do Ciaran. Conad dia forcell sin
as-bert:
- 4387] At-bér co fír foirglidhi
4388] cid uathad do dream dhámhach
4389] bát rí Eirennrí aebhda oirdnidhi
4390] Eirenn in trath-sa imárach.- 4391] Marbadh Tuathal MaelgarbTuathail togaidhe
4392] Maelgarbh bá gairm gun gloire,
4393] as de itá in rádh roghaidi
4394]
ba h-e a écht Mael Móire.- 4395] Gen mhaidm is gan eirsclaidi
4396] ro ghab Uisnech nír iar n- dál.
4397] do-rat Diarmait derrseaighthi
4398] cét ceall do Dhia 's do Chiarán.
4402] Araili lá do-bhadur na braithri a n-ítaidh moir & siat
ic buain i Cluain.
4403] Foidhit
araili timtiridh uathaibh cosin clerech
co ructha usqui doib
4404] isin gurt, conad ann
is-pert Ciarán dia ro ghabhduis inniu
for a n- ítaidh
4405] no imfhulaingfedh saidbreas
mor in t-shaeguil dona braithrib
thicfatis dár n-eis.
4406] As derbh eimh, ar na
braithri, as ferr linne ainmne ara
tibertar fochraic
4407] dhuin fein do denamh, &
dia ticfa les dona braithribh 'nar
n-degaidh, inas sasad
4408] ar n-itad inniu. Tucad
telcoma lan d' fhin otha tire Franc
cosin m-baili do
4409] Ciarán i logh
na h-ainmne-sin, & ro mhair blagh don telcomu-sin sunn co
4410]
h-aimsera déidhincha. O thainic immorro in
fescur ro bennach Ciarán
4411] lestur lan d' usqui, & ro soudh i fín
togaidhi, & ro dáiledh for na manchaib
4412] cona bai flaith ro
derrscaig don fhlaith-sin. Ár do-dechadur
muinter
4413] Coluim Cille o h-Í iar n-aimseraibh fodaib cosin
cathraig-si. Ro fuiredh
4414] flaith doibh, &
ro h-erdurcaiged triasin cathraig uili nach raibhi
roimpi nach
4415] 'na degaid flaith a com-maith. As
annsin as-pert senoir ro bui i tich
4416] sruithi: Ro-fetur-sa, ar se, flaith
ba ferr indas. Ferr in flaith do-ríne
Ciarán
4417] dia mhanchaib dia m-batar a n- ítaid
mhoir, cu ro-soi-sium in t-usqui i fin
4418] doibh. Narub
scel cen comurdha duibh-si sin, ar in senoir, misi fein ro
dail
4419] in fin-sin, & teighed mh' orda dar eochair in bledhi isin fin taiscid-si,
& fin- naidh
4420] innosa boladh mh' ordan ara tuma
isin fin an tan sin. Tancatar & ro rasasta
4421] uili o bolad in meoir-sin. Ad-rubratar: As ferr,
ar iat, in fhlaith-sa ina cech
4422] flaith in flaith
isa bolad mharus iar n-aimsir ro- foda for
meor. Bennacht,
4423] ar siat, for
Ciarán, & bennacht for in
Coimdid ro dhanaigh do cech maith.
4424] Crichidh Clúana, scoloc Ciaráin,
do- cuaidh co Saigir, cu ro feidhligh
fri
4425] re cian innti, cu ro aslaigh Deman fair in tene
senta bui ic na manchaib isin
4426] cuchtair do bhadudh. It-bert Ciaran
Saigri na caithfed biadh co tistais
4427] aeighid do-bhéradh
teine dhó. Luid immorro Crichidh uaidib
sealad bec
4428] sechtair in cathrach gur' marbsat
coin allta & nochur' mhillset a corp.
4443] O ro-fhidir immorro
Ciarán gur' chomhfhoicsigh laithi a
eitsichta, do-roine
4444] faitsine gu toirrsi
móir. Adubart ro budh mhor ingreim a cathrach o
4445] droch-dhainib fri deredh n-domain. Cedh, immorro, do-
ghenum-ne ind
4446] aimsir in lochta-sin? ol na manaigh, in ocut thaisibh-si anfamait
nó in
4447] leth n-aili raghmait?
Eircidh, ol Quiarán, &
facbhuidh ma thaisi amhail
4448] fhacbaither cnama oiss re
grein, daigh as ferr dhuibh aitreabh immalle
4449] frium-sa in nim
innás feidhliugud icum thaisibh i bhos. O ro
chomhfoicsigh
4450] tra aimser a eitsichta dontí noeibh Quiaran ind eclais bic,
isin tres bliadain
4451] .xxx. a
aeisi, h-i quincid Sep- timber arai
laithi mis greine, h-i satharn arai laithi
4452] sechtmaine, in ochtmadh decc
arai esca, as ann ad-rubairt-sium: Nom-berur
4453] in
dinn bec, or se. Et o ra fheghastar in nemh
& ind aer n-ard uasa cinn, iss
4454] ed as-pert:
AS aghasta in set-sa suas. Nidait as aghusta, ar na
manaigh.
4455] Ni fhetur-sa
emh, ar se, nach ni do thimna De dar mo thiasainn acht cena
4456] ro imeclaigh cid Daibhith mac
Iesse & Pol apstal in seut-sa. As annsin
4457] rucad in t-adhart cloiche uadh ara h-aine. Acc, ar
eisium, tabair
4458] fomorno. Qui
enim perseuerauerit usque in hiis
.e
Mt. 10:22
. Ro linsat tra aingil idir
4472] Noeib Eirenn tra ro fhoirmdechsat re
Quiarán ara fheabhus, co n-dechadar
4473] i muinighin Riogh nime cu ro
gairdighthe a shaeghal-som. Rop é met in
4474] formait
ros-gabsat fris co n-debairt cidh a fhír- chumthach
fein .i. Colum Cilli:
4475] Bennacht for
Dhia, ar se, ruc inti noeib
Quiarán, daig da maradh co m- badh
4476] senoir ni fhuicfed inad da ech charpuit ind Eirinn na bhudh leis.
4477] IS sunn tra ata
Quiarán cosin ochtur ro ráidh-sium co n-il-mhiltib naomh
4478] archena. IS sund itat taisi Poil &
Petuir for-facuibh Benian
& Cumlach isin
4479] crund chocai i
bhos. IS sund itat taisi in meic dhaill .i. deiscipul Peca. IS
4480] sund dano ita scrin ind aiged .i. Peca,
is eiside it-connairc araili craibdech
4481] d' imorchur d'
ainglib co h-adnacul
Ciaráin. Tri inganta{folio 81va}
i bhoss
4482] in oidche-sin, in tech n-
áeigedh gan teinidh, gan aeigidh, gan ernaighthe,
4483] ár robu lór Peca do
theinidh & d' aeighidh
& d' ernaighthe.
4484] Ni fil, tra, do-ruirmeadh gu leir a
n-do-róine Dia di fertaibh & mírbhuilib
4485] ar inhíí noeib
Quiarán, daig as lia tuiremh & aisneiss dib. Daigh ni
4486] ro génair iar taidhecht Crist i
coluinn nech budh mho déeirc & trocuire, budh
4487] mó saethur & aine & ernaighthi,
bhadh mo umhla & caen-duthracht, badh mo
4488] cennsa & ailgine, bhadh mho deithitin &
iret im eccluis n-De, bad mo saethur
4489] laithidhi
& fritaire aidhchi. IS é na tarat nach n-inmar no
nach ní mesc
4490] ina churp riam o ro ghabh
crabud. IS e na h-eissibh loim na linn no gu m-beth
4491] a
trian d' uisqui. IS e nar' chaith ar an no gu m-beth trian do ghaineam trit.
4492] IS e nar'
cotuil co comuirsedh a thaebh re h-úir nocht. IS fo chinn na
raibhi
4493] acht cloch do ghnath do adhurt. IS fria chnes na
ro chomhraic lion ná olunn.
4494] Fer é cu
lánedpartaib toghaidhi toltanchaib don
Choimdidh, amail Aibel mac
4495] n-Adaim. Fer co n-depracoitibh dichraibh
don Dia, amail h-Enocc mac
n-Iareth.
4496] Luamuire
lan-fholartnaighthech do airc na h-Ecuilsi etir thonnaibh in
Mt. 13: 55
.i.
4524] Ailim trocaire n-De uasail uilecumhachtaigh
tre impidi noib
Quiaráin
4525] co risem in aentaid-sin. Ros-aitreabham in saecula saeculorum!
4526] 2