Corpus of Electronic Texts Edition
Lives of the Saints from the Book of Lismore (Author: Unknown)

Life 8


3915]

Betha Ciarain Clúana Mac Nois


3916] OMNIA QUE CUMQUE UULTIS UT FACIANT HOMINES UOBIS ITA et
3917] uos faciatis illis’’

Mt. 7:12

.i. Cech maith as ail libh do dhenamh dhuibh o
3918] dhainibh bidh amlaid sin ra ghnéthe dhoibh. Haec est enim lex et
3919] prophetae, uair is é sin rect & faitsine.


3920] Tairmeascaidh cecha h-uilc immorro, fuacarthaidh cecha maithiusa,
3921] sídhuighi Dé & dáine, Issu Crist mac Dé bhi, sláinicidh ind uili dhomain,
3922] IS é ro raidh na briathra-so do thinchosc a apstal & a deiscipul & na h-uili
3923] ecalsa im comhlud na desherce .i. co n-derndais na daine do mhaith & do
3924] dheirc fria coibnesom ind uile do-ghendais doibh fein. IS do sin at-beir
3925] Issu: Omnia quae cum- que uultis’’

Mt. 7:12

. Matha immorro mac Alfei, in sui
3926] forbhurach de Ebhraib, in cethrumad fer ad-cuaidh in soscéla coimdheta, is e
3927] ro scribh na briathra-so i curp shoscela, co n-apair for slict a maigistreach .i.
3928] Issu: Omnia quae cum- que ’’

Mt. 7:12

.i. Mad do-berthi-si an bhar n-dainibh maithe da bar
3929] clannuibh as mo cu mor do-bera in t-Athair nemhdha maith dia macaibh
3930] non-guidet, conad for slict na m-briathar-sa do-ráidh Issu in comairli-si.
3931] Omnia que cumque et reliqua’’

Mt. 7:12

. Uair aithnidh rect & fáitsine gradh do tabairt
3932] do Dia & don coibnesam. Uair as é clethe & forair in forcetuil diadha in derc,
3933] uair is si in derc sualaig dhilius na cristaidi, uair na suailche arcena bite oc
3934] degh-dhainibh & oc droch-dhainibh. Ni tectann immorro in deirc acht
3935] deg-daine nama, conadh air sin at-beir Issu: ‘IS ann ro-fhinnfat na h-uili
3936] daine conidh dom muinntir-si dhuibh, dia cara cach uaibh araili amal
3937] ro carus-sa sibh-si’’

Mt. 5:46, Lk. 6:32

’.


3938] Sochuidhi immorro do macuibh bethad, etir apstala & desciplu in
3939] Coimdedh, o sin ille ro comhaillset cu duthrachtach & cu leir in comairli-sin
3940] tuc Issu doibh{folio 77va} um comhallad na derce feibh ro comuill & tuc
3941] saeingradh don deirc sech gach sualuigh in t-apstal uasal oirmitnech, in
3942] t-anmchara, in oeibelteoir, in fer dia ro las iarthar in betha a bh-fertuib & a
3943] mirbhuilibh, a suailcibh & a so-ghnimhaib .i. Sanctus Ciaranus sacerdos et
3944] apostulus Christi, In t-uasal-sacart & in t-apstal, inti noeim Ciaran mac in


p.118


3945] t-Saeir
. Mac ón in t-Saeir do-roine nemh & talmain cusna h- uilib filet inntib,
3946] mad iarsan geinealach nemhdha. Mac in t-Saeir denmha carpat & cech
3947] saeirsi arcena h-e iar sin n-genealach talmanda.


3948] IS ann didiu airmitnighit ind irisigh lithlaithi in uasail-sin, i quingtidh
3949] septimper arai laithi mis grene, isin laith-si iníu arai laithi sechtmaini.


3950] At-fiadhat didiu taithmet cumair dia fertuib & dia mhirbhuilib in
3951] craibhdhig-sin ar airfited anma na n-irisech, & dia ghenelach collaidi & dia
3952] coimpert bhith { caith & don fhorbadh do-rat for a rith m-buadha isna talmandaibh.
3953] Fer didiu onoiri móire ic on Coimdhid in fer-so. Fer dia ro congaib
3954] Dia a chathraig .L. bliadne rian a geinemain. Fer fil a n-urd apstal la Crist
3955] isin domun-so, amal ro ráidh Colum Cille: Quum tu Christi apostulum
3956] mundo missisti hominem’’

'Alto et ineffabili' Lib Hymn I, 157

. Locharn didiu h-e for lasadh co soillsi ecna &
3957] forcetuil amal ro raidh Colum Cille: ‘Lucerna huius insolae, lucens .l.
3958] mirabili’’

’. Fear ro fhothaighistair aird-eclais asa rucad greim riagla & ecna &
3959] forcetuil do uilib ecalsaibh na h-Eirenn amal ro raidh in t-ecnaid cetna:
3960] Custodiantur reg- mina’’

et caetera .i. Coimhéttar oc sruithibh na g-cathrach-so
3961] na ríagla & na forcetla & na bésa arichta on maighister, o Ciaran, conid
3962] iat-saidhe ríagla & besa ro scailtea & ructha do uilibh cathrachuibh noebh
3963] Eirenn, ár is aisti berar ríagla & besa fo Eirinn uili. }


3964] Fer fil a n-urd na primh-fhaithe oc on Coimdid isin domun-so amal
3965] ro ráidh in fáidh cétna: Profeta qui nouisimus’’

, et cetera, ár bai dia uaisli & dia{folio 77vb}
3966] airmhitnigi oc on Coimdhid cu ro tirchanadh o fhaidhib foda riana
3967] genemain, amal ro thirchan Ysac & Eoin Bauptaist Issu, et a n-is uaisli and.
3968] Ro tircan cetus Patraic mac Calpuirn i Cruachan Oighli, iar n-dunad in
3969] crainn imma thaisib isinn inad i ta an cathair-sin aniu. Ro thirchan
3970] Brighit o 't-connaic in lasair & in t-aingel .L. bliadne ria Ciarán isinn inadh
3971] i tat crosa Brighdi indiu. Ro thircan Bec mac De co n-debairt: ‘Andsin, a
3972] meic in t-Saeir, it casair chaeimh cot clasaibh, cot coraibh, cot cairpthibh, cot
3973] ceolaibh’. Ro thirchan Colum Cille i n- Ard Abla do Aedh mac Brannuib no
3974] Brenainn.


3975] IS e so didiu genelach Ciarain: CIARAN mac Beoit meic Olchain meic
3976] Dichon meic Cuirc meic Cuindenn meic Cuinneadha meic Feic meic Maeil
3977] Cathrach
meic Lairi meic Lairne, meic Cuiltri meic Gluinig meic Coirpri


p.119


3978] meic Logai meic Meidle meic Duibh meic Lugna meic Feidlimid meic
3979] Echach, meic Bresail meic Deghadh meic Reo Soirche meic Reo Doirche
3980] meic Tighernmhais meic Follaigh meic Eithreoil meic Ireoil Fáidh meic
3981] Eirimhoin meic Mhiled Esbaine.


3982] Beoid dano mac Olchain do Latharnaibh Maighi Molt do Ulltaib a
3983] athair talmanda inti Ciarain. Dar Erca ingen Ercain meic Buachalla a
3984] mathair-sium, ut dixit Ciarán:

    1. 3985] Dar Erca mu máthair-si,
      3986] nírbo bannscal olcc,
      3987] Beoit soer mo athair-si,
      3988] do Latharnaibh Molt.

3989] Do Chiarraigi Irluacra didiu dia máthair .i. do Glasraigi insainnriud. Glas
3990] fili
didiu a senathair. Ba h-í fochonn a n-acomail na deisi sin. Dia n-dechaid
3991] Beoid do thorruma a brathar batur i crich Ceneoil Fhiachrach, o 't-connac-sium
3992] an ingin .i. Dar Erca, for a cinn ro chuindigh for a tuisdidhibh cu tucad
3993] dó h-i iar bh-fír. Et ruc coicc macca dhó iar sin, & is e so ord ara rucaid .i.
3994] Lucoll a primh-gein, Donnan in tanaisti, Ciaran in treas, Odran in cethramad,
3995] Cronan an cóiced, & ba deochain, uasal-shacairt immorro na cethra meic
3996] aili. Ruc didiu teora ingena do, & batar di óigh dibh-saidhi .i. Lugbec &
3997] Rathbeo. Pata immorro in tres ingen, & ba feadhbh craibhdech iside. IT e
3998] inso relge i tat taisi na naemh-sin .i. Lucholl & Odhran i n-Isil Ciarain;
3999] Donnan & Ciaran i Cluáin Mac Noiss. Cronan deochan{folio 78ra} &
4000] & Beoit & na tri h-inghena i Tigh Meic in t-Saeir.


4001] BAI, tra, ecraibhdech in tan sin i Crich h-Ua Neill .i. Ainmiri mac
4002] Colgan a ainm-sidhe. No ordaighedh-sidhe na tuatha & na cenela fo chíss
4003] ro-trom. Luidh didiu Beoid for teiched in righ-sin i crich Connacht cu
4004] Cremhthann mac Lughdach meic Dallain .i. ri Eirenn, co Raith
4005] Cremthainn
a Muigh Ai.


4006] IS ann ro coimpredh Ciaran, i sex kalainn Iuin, & ro genair i sex kalainn
4007] Marta. Ro tirchanad gein Ciarain o Lugbrann .i. o druidh in righ
4008] remhraidhti. Dixit in drui:

    1. 4009] Ró ic gabair Aenghusa
      4010] dia raibi i cris i cliaban
      4011] tucad i sog n-aen-lo-sa
      4012] o Dhia in firt-sin do Ciaran.

p.120


4013] O ro-chuala in drai i n-araili lo fogar an carpait, ‘Fogur carbait fo rig annso’,
4014] ar se. O 't-cotar na gille imach ni fhacatar acht Beoid & Dar Erca isin carput.
4015] O ro faitbiset na gille imon n-draidh, is ed ro raidh: ‘In mac fil i m-broinn na
4016] bannscaili’, ol se, ‘bidh ri mor h- e, et amal do-aitne grian idir renda nimhe
4017] do-aitnebha-sum i bh-fertuibh & i mirbhuilib diaisnéidhi isna talmandaibh’.


4018] Ro genair didiu iar sin noemh Ciaran i Maigh Ai icc Raith Crem- tainn.
4019] Ro baisted o deochain Iustus, uair rob imcubaid cumad o fhiren no baistfithe
4020] an firén.


4021] I N-araili lo at-bath ech Aenghusa meic Cremthainn cu ro gaibh toirsi
4022] moir do ecuib a eich. O ro chotuil tra Aenghus ro artraig aingel De dhó
4023] ind aislingi, & is ed ro raidh ris: ‘Ticfa Ciaran mac in t- Saeir & to-duiscfe h' ech
4024] dhuit;’ & is ed on ro comhailled, ar tainic Ciaran la breithir ind aingil & ro bennach
4025] uisce co tucadh darsind each, & ad-racht fo cétoir a bas. Do-rad
4026] immorro Aenghus ferann mor do Dhia & do Chiaran ar thoduscadh an eich.
4027] Tír na Gabrai ainm in fherainn.


4028] I N-araili lo ro chairigh a mháthair esium. ‘Do-berat, tra’, ol si, ‘gille
4029] bheaca in baile mil leo amuich as na miltenuibh dia muindteraibh, & nocha
4030] tabrai-si dhuinne’. O 't-cuala Ciaran inní-sin, luidh co araili topur, & línaid a
4031] leastar as, & bennachaidh cur' bhó mil togaide, & do-beir in mil-sin dia
4032] mháthair cur' bo buidhech. Et as í sin mil-sin rucad do deochain Uis i
4033] lógh a bhathis-sium.

{folio 78rb}


4034] I N-araili lo ro ghresset droch-dhaine coin fheochair co
4035] Ciaran da letrad. O 't-connaic Ciaran in coin, ro chan in fersa-so: Ne tradas
4036] bestís animam confitentem tibi’’

Ps. 73:19

. Et o ro ráidh-seom sin ad-rocuir in cú fo cetoir
4037] & nocho n-erracht o sin.


4038] Ba h-e immorro monur do-bertis a thustidhi fair-sium .i. inghaire, fo
4039] cosmailius Dabid meic Iese & Iacoip & na sruithi anall, ár ro-fhitir Dia
4040] cumad bhuachail treabhuir do moir- tretuibh eisium .i. treta na n-irisech.
4041] IAr sin for-caemhnacair ní adhamhraighthi icc Raith Cremhthainn i Muigh
4042] Ai
, eisiumh oc coimet indile a aidi .i. deochain Uis oc Fidharta, & sist
4043] fhoda etarra. Ro-cluineadh-som immorro inni it-bereadh a aidi amal no betis
4044] toebh fria toebh. IS ann sin táinic sindach co Ciaran as in coill, & gníth
4045] cennsa fris. Do athaighedh co menic chuigi, cu ro erail fair umaloit do
4046] dhenamh dhó .i. a leabar salm dh' imochar etarra & a aidi .i. deochain Uis.


p.121


4047] Uair in tan at-bereadh oc Fidharta: abair so a n-ainm ind Athar & in Maic
4048] & in Spirta Nóimh do-cluineadh Ciaran ic Raith Cremthainn otha sin cu
4049] deredh in aicepta, & no bhídh in sinnach gu h- umul oc irnaidi in aicipta, co
4050] tairseadh a scribenn i ceir cu tabhradh lais iar sin cu Ciaran. FEACHT ann
4051] mebhais a thangnacht aicinta triasin sinnach gur' fhobair for ithe a liubhair,
4052] uair ba sanntach um na leadhbuibh batar uime dianechtair. O ro bhai-sium
4053] oc ithi in liubair, is ann tainic Aenghus mac Cremhthainn gu céitheirn
4054] & gu milconuibh cuici, cu ros-toifnetar h-e, cu nach fúair a dhín a n-inad,
4055] co n-deachaid fa chochull Ciarain. Ro morad ainm De & Ciarain tre anacol
4056] in liubair ar in sinnach, & tria anacul in t- sinnaig ar na conuibh, et is e in
4057] leabar-sin Polaire Ciarain aniu.


4058] IS friu as cuibhdhi sin fria droch-dhainib bite i comfhocraib don
4059] eclais, & fo-gabut torba na h-ecalsa, eter comuinn & baithius & bhiadh &
4060] forcetul, & arai ní anat-sum oc ingreim na h- ecalsa, cu tic mortlaid & galar
4061] anaithnidh chucu,{folio 78va} conadh andsin { as eicen doibh tuidhecht fo
4062] diten na h-ecailsi, amal do-chuaidh in sinnach fo cochull Ciarain. }


4063] I n-araili la do máthair Ciarain oc denumh glaisne cu ro-siact co tabuirt
4064] eduig innti. IS ann ro raidh a máthair fris: ‘Amach duit, a Chiarain! Ni
4065] h-ada leo-sum fir a n-aein-tigh fria dathugud eduigh’. ‘Sriabh odhur ann-sumh
4066] on’, ol Ciaran. Do neoch tra do educh tucad isin n-glaisin ni raibhi nach
4067] n-etuch dibh cen sreibh n-uidir ann. Do-gnithir dorisi inn glaisin, co n-debairt
4068] a mháthair fris-sium: ‘Eirc-si imach dano infecht-sa, a Ciarain, & na bidh
4069] sriabh odhur ann, a Chiarain 'nósa’. IS annsin do-raidh-sium:

    1. 4070] Alleluia Domine,
      4071] rob geal glaisin mo muime!
      4072] cech tan ti am laimh
      4073]
      rop gilither cnáimh,
      4074] cach tan ti a bruth
      4075] rop gilithir gruth!

4076] Cech edach, didiu, do-ratad innti rob aen-geal iar sin. Do- gnither an treas
4077] fect in glaisin. ‘A Chiarain’, ol a máthair, ‘na mill umam innosa in
4078] n-glaisin, acht bennachthar lat h-i’. O ros-bennach immorro Ciaran ni dernad
4079] roimpi na 'na diaidh glaisin bhudh com maith ria, ar cidh edach Ceniuil
4080] Fiachrach
uili do-berthi ina h-iarcain nos-gormfadh; & no gormadh fadeoidh
4081] na conu & na catu & na crunda frisa comhraiced.


p.122


4082] FEACHT do-sum oc inghaire bhó. Do-táet cu allaid ro-trúagh cuici. Iss
4083] e arosc m-breithre no bidh aice-sium .i. ‘don-fair trocuire’! ‘Eirg & tomuil in
4084] laegh, & ná bris & na h-ith a chnámha’. Do-chuaidh in cu & do-righne
4085] amhlaid. O rogheis in bó oc iaraidh in laeig, is ed ro raidh a máthair
4086] fris-sium: ‘Innis, a Chiarain, cia airm i ta laeg na bo-so, toircedh uait in
4087] laegh cibe aided i n-dechaid’. Do-chóidh Ciaran cusan inad a n-duaidh in
4088] cú in láeg, cu ro tinoil cnama in laeigh, & do-rat i fiadhnusi na bo, & ad-ract in
4089] laeg & ro sheasaimh.


4090] In araili lo tancatar foghlaid a h-Uaibh Failge do mharbad daeine
4091] i Ciniul Fiachrach, cu b-fuaratur inti naeim Chiaran oc leighinn ica indilib, cu
4092] ro triallsat dia marbhad, acht cena ro benuit-som o dailli,{folio 78vb} & ni
4093] caemhnacair cor do cois na do láimh doibh no gu n-dernsat aithrighi, & cur ro tuasluicthea
4094] tre breithir n-De & Ciarain iat.


4095] FEACHT aili ro fhaidh a athair eisium do idhnacul coiri don righ .i. do
4096] Fhurban, co nus-tarlatar boicht dó forsin conuir & atn-aig cairi in righ dhóibh,
4097] cor' cuibrighed-som annsin, & tucad daeiri fair ac un righ, & ba h-e monar
4098] no h-erbtha fair, bró do bleith. For-caemhnacair mirbhuili mora annsin .i.
4099] in tan ro triall-som bleith na bron no impa a h-aenar, & do-gnith samlaid
4100] do gres, et ba h-iat aingil in Coimdhedh no mheiled dia raith-seom. Nir' bhó
4101] cian iar sin cu tancatar gobuinn a tiribh Muman, & teora cairedha leo do
4102] Chiaran a n-almsain, cu rub amhlaid sin ro saerad Ciaran o fhognum in righ.


4103] IArsna h-iibh sin, tra, ba mithig la Ciaran teact for scolaidhecht
4104] d' fhogluim ecna cu Finden Cluana h-Iraird. Ro chuinnig immorro bhoin
4105] for a máthair & for a athair dia breith lais dia fhoglaim. At- bert a
4106] mháthair na tibhred do. Ro beannach-som boin dona buaibh .i. Odhur
4107] Ciarain
a h-ainm o sin amach, et do-dhechaid cona laegh a n-diaidh Chiarain
4108] otha sin gu Cluain Iraird. Do-rat-som iarum tí dia bhachaill eatarra, ár ní
4109] roibhi airbhe etarra, & no bhith in bo oc lighi in laeigh, & ní ticeadh cechtar
4110] dhibh tarsin toraind. Loim immorro na bo-sin no rannta etir in da espoc
4111] dhec-sin cona muinnteruibh & cona n-áigheadhaibh, & nos- folartnaiged uili
4112] iat, ut dixit:

    1. 4113] Caeca for cet comlana
      4114] no biathadh Odhar Ciarain,
      4115] la h-áidhib, la lobhrána,
      4116] la lucht proinntigi is grianain.

p.123


4117] Ata immorro sece na h-Uidhre i Cluain Mac Nois, & gebe anum scarus ria
4118] corp don t-seichid-sin aitreaba in bethaid suthain.


4119] BAtar didiu da esboc dec na h-Eirenn a scoil Findein i Cluain Iraird,
4120] ut dixit:


    4121]
    1. .r.
      Da Fhinnen, da Cholum caidh,
      4122] Ciaran, Cainneach, Comghall cain,
      4123] da Brenainn, Ruadhan co li,
      4124] Nindedh, Mo Bi, mac Nat Fraeich
      4125] .i. Mo Laisi Daminnsi.

4126] IS e ord no bhith acu .i. cech espoc dibh do bleith na bron a la. Aingil didiu
4127] no mheiled in m-broin do-raith Ciarain in la ba leis.


4128] Tucadh ingen righ Cualann fechtus cusin Finnen{folio 79ra} do
4129] léghadh a salm iar n-idhbairt a h-oighi do Dhia. Ro erb Finnen ra Ciaran
4130] an ingin, cumad aigi no leghudh a salma. Ni fhaca tra Ciaran do curp na
4131] h-ingine cein batar immale acht a traighthi nama.


4132] TANCATAR didiu dá clamh dhéc cu Finnen, dia n-ic. Faidhis Finnén
4133] iat cu Ciaran. Ferais Ciaran failti friu, & luidh leo on cill siar, & beanaid
4134] fótt as in talmain cur' mhemhaid sruth uisqui glain as. Do-rat-sumh tri tonna
4135] donn usqui tar cech bh-fer dibh, comtar óghslana fo chedoir.


4136] ISin scoil-si beous no athaiged damh allaid cu Ciaran, cu tabrad-sum
4137] a leabar for congnaibh an daimh. Laithi ann at-cuala Ciaran an clocc.
4138] Ad-raigh suas co h-opunn risin cloc, araidhe ba dene ad-racht in t-agh allaidh,
4139] & luidh as cona leabhar for a congnaibh. Ciar' bhó fliuch in la-sin & inn
4140] adaig, & ciar' bho oslaicthi an leabar, ni ro fliuchad oen-liter ann. Ad-racht
4141] in clérech iarnamharach, & do-riacht in t-agh allaidh cona libur imshlan do.


4142] ISin scoil-sin didiu tainicc Nindedh Saebh- ruisc o Lochuibh Eirne do
4143] legadh cu Finnen, & ní raibhi leabar oca. ‘Essidh leabar’, or Finnen.
4144] Rola Nindedh cuairt for an scoil, & ni fuair o neoch dhibh libar. ‘In
4145] ranacais in moethóclach fil i tuaisciurt na faighthe’? or Finnén. ‘Raghat
4146] innousa’, or Nindedh. In tan iarum rainic Nindedh, is ann luid Ciaran tar
4147] teistemain medhonach liubuir Matha: Omnia quecumque uultis ut faciunt
4148] homines uobis ita et uos faciatis illis’’

Mt. 7:12

. ‘Tancas do iasacht liubhuir’,
4149] ar Ninnedh. ‘Don-fair trocuire’, ar Ciaran, ‘as fris leghaim-si & iss ed as-beir
4150] in teistemain frium cech ni budh maith dam do dhenamh dhamh co
4151] n-dernaind do neoch. Beir-si in leabar’, ol Ciaran. Ro fiarfhocht a aes cumtha

p.124


4152] de aramárach occ denamh in aicipta, cait i m-boi a leabar?{folio 79rb}
4153] ‘Dos-fuc dhamh-sa’, ar a Ninnidh, ‘bídh Ciaran leth Matha a ainm, ar fer don
4154] scoil. Acc, ar Finden, acht Ciaran leith n-Eirenn {e uili,}’ ut dixit Finnén:
    1. 4155] Oc Finnen ro leghastur
      4156] Ciaran craibdhech gu n-greische,
      4157] leath liubair leis cin léginn,
      4158] leth Eirenn dó da esse.

4159] IS uadh sin rucadh in m-breithir n-urdraic co Roim co h-Alaxander .i. non
4160] legam Marcum quo usque compleueram Mattheum.


4161] Do-rala tra iar sin teirci arbha & fhuluing don scoil- sein, cu m-ba h-eicen,
4162] fer maith dibh for timcheall do choimet in builc arbha do- berthea don mhuileann.
4163] Do-rala do Chiaran iar n-urd timchill, bolc corcai do breith don
4164] mhuilinn. Ro raidh-siumh oc oscailt in builc-sin: ‘A Choimdhe’, ol se,
4165] ‘ro badh maith lium cumad cruithnecht chaein, & comad shásad adhbhul,
4166] ailghen, oirmhitech so dona sruithibh’. For-caemhnacair amhlaid sin .i.
4167] aingel De ro tairbired in muilenn ina laim-sium, & esium oc gabhail a shalm
4168] gu n-glaine cridhi & menman, & in coirci do- berthea inn ba cruithnect
4169] togaide oc toidhecht as. Tic didiu inghen airchinnigh in mhuilinn cu raibhi
4170] ic saichthin for Ciaran, & cu tart gradh dhó, ár ba h-ailli a dhealbh oldas cech
4171] duine a com-aeis { didiu duit, ol Ciaran, ‘nách edh do-beri dot aire ercra
4172] in t-saeguil & laithi bratha & piana ith- frinn ara n-imghabail & fochraic nime ara
4173] rochtuin’? O do-chuaidh an ingen dia tigh innisidh in scel- sin dia h-athair &
4174] dia máthair. Tancatar saidhe & tarcatar an ingin do Ciaran. ‘Dia n-edbra
4175] a h-oighi do Dhia’, ol Ciaran & dia bh-fogna dhó, baam aentadach-sa fria.
4176] Ro idpair didiu an inghen a h-oighi do Dhia & do Chiaran, & ro idhbuir-sum a
4177] muinntir uili a m-bith-fhoghnum & a m-bith-dilsi do Chiaran o sin amach. O
4178] do-chuatar dia tigh tucad cuibrenn uata do Chiaran .i. tri bairgena cruithnechta
4179] cona bh-furrthain do (sh)aill, & d' feoil leo, & leastur lan do lind{folio 79va}
4180] O ro fhacoibhset na timthirigh sin, & o rucsat bennachtain, ro raidh-sium:
4181] ‘Don-fair trocuiri’, or se, ‘ni cubhuidh dúinne so do caithimh seach na
4182] braithribh aili’. Fo-ceird iar sin an biadh uili iarna mhiniugud cusin muilenn,
4183] & fo-ceird in linn co n-derna min cruithnechta dibh uili. O ro airigh Ciaran in
4184] timthirid ica forchoimhet frisin cleith, do-rat breithir fair co n-debuirt fris:
4185] ‘Rom-bera corr’, ar se, ‘do shuil as do cinn’! For- caemnacair amlaid iardain,


p.125


4186] uair benais peta cuirri a shuil asa chinn cu rabha for a gruaidh oc dul dia
4187] thigh dhó. Tainic in t-aircinnech acedair maille frisin timthirid cu ro shlechtsat
4188] do Chiaran, & ro edbuir in muilenn cona fherann uili do Ciaran ar
4189] ícc in gilla. Tard Ciaran a dernuinn frisin súil cu rola 'na h-inad, & tard
4190] sigin na croichi tairrsi cur' bhó oghshlán. }


4191] O ro scaich tra meilt in arbha frith cethra builc lána do cruithneacht
4192] cossecartha annsin tria rath De & Ciarain. O ro-siact-sum dia thigh cona
4193] arbhur lais do-righne tuara dona sruithibh. Tuara on ba ferr thucad dhoibh
4194] riamh. Or on aimsir frith an mainn rundai tall ic macuibh Israel ní frith
4195] samail in tuara-sin, ár is amlaid ro boi, gu m-blas cacha degh-bhidh, etir
4196] mhidh & fhín, cu ro shas & cu ro slanaig iat uili. Uair gach duine galair bai
4197] isin cathraig uili di neoch ro chaith ní dhe ba h- oghshlan fo chedair.


4198] Ni ro airigset na sruithi ind iarmeirghi in adaig-sin cu primh iarnamarach.
4199] O ro fiafraig Finnén do Ciaran in mhirbhoill for-caemnacuir ann
4200] ro innis Ciaran uili o thosach co tidhnacul in mhuilinn & in fherainn cona
4201] aidhmibh no cona dhainib dhó a n- idhbairt, ‘et ac sin duit-si in ferann-sin
4202] uili, a Fhindein’! ar Ciaran. IS annsin do-rat Findén a bennacht co duthrachtach
4203] do Chiaran. Ut dixit Finn:

    1. 4204] A Ciarain, a cridhican!
      4205] ar do noeime not-caruim.
      4206] dot-ria rath a dhilican
      4207] imut flatha ocus feruinn.
    2. {folio 79vb}
    3. 4208] A Chiarain uais oirnidi ollbladaigh!
      4209] duit rop soma gach freacra,
      4210] cu rab it cill comhramhaigh
      4211] imut orduin is ecna.

4212] Do-ratad tra in bennacht-soin co dúthrachtach do Chiaran tria ro-gradh & tria
4213] meisci spírtalda. Conad annsin for-fhacuib leth derce & ordain & ecna fria
4214] firu Eirenn do Chiaran & da cathraigh. For-fhacuib didiu Ciaran ana aice-sium
4215] & ara cathraig, conadh de sin ata ana Fhindein. For-erlangair didiu in
4216] t-arbar-soin samhad Findéin gu cenn .xl. la cona n-oidhchibh, et ro taiscedh
4217] a trian do aes galair, ár ro ícadh cech n-ainces, & ni ro lamh luch na peist
4218] a mhilled co n-derna cre dhe fa dheoidh, & no icad cech n-galar for a
4219] taburtha.


p.126


4220] LAITHE n-oen do Chiaran oc tinol meithli buana cu tarla dhó araili
4221] ocláech dár' ainm Clúain. ‘Tabair cabhuir dhún ic on buain amarach’, ol
4222] Ciaran. ‘Do-bhér’, ar Cluain. O dho-chuaidh immorro Cluain dia thigh,
4223] at-bert fria muinntir: ‘Abraidh-si’, ar sé, ‘mo bheith-si a n-galar dia tistar
4224] ar mo chenn o Ciaran’. O ro h-indised don gilla do dhechaid ara cenn-som
4225] sin, at-chuaidh do Ciaran inní sin. Faitbes Ciaran ica cluinsin, & ro tuic
4226] conadh for togaeis ro bai Cluain, uair rob fhaidh De íarbhfír Ciaran. O
4227] do-chuatur tra muinnter Cluana dia dhuscad is amhlaid fuarutur h-e, cin
4228] anmain. Ro chaeinset a mhuindter cu mór h-e, & tancatar lucht an imfhoraidh
4229] fai cur' fhiafraighset dibh fochunn na h-accaine. ‘Cluain’, ar siat, ‘do-chuaidh
4230] imshlán ina leabhaid & marbh anosa h-e, & is é Ciaran ros-marbh ona breithir,
4231] o nach dechaid don bhuain lais’. Tiaghuit in lucht-sin uili do etarghuidhi
4232] Ciarain um thaithbheogud in mhairbh. ‘Do- ghenum-ne uili’, ar siat, ‘buain
4233] duit-si, & do-béram ar mainchine & ar bh-foghnamh duit & do Dia cu brath,
4234] dia n-duisce dhun in marbh’. IS annsin at-bert Ciaran fria scoloic: ‘Eirg-si’,
4235] ol se, ‘& beir mu bhachaill lat docum in mhairbh, & tabair sighin na croiche
4236] don bhachaill for a ucht, & geibh in rann so:’

    1. 4237] ‘Rodháil Clúain
      4238] ‘aniu cucam-sa do bhuain,’
      4239] ‘ar is galar án forrich’
      4240] ‘beo ina thigh marbh fofhuair’.

{folio 80ra}


4241] Ad-racht iarumh Cluáin acedair, & do-riacht co luath
4242] dochum Ciarain. ‘Bendacht fort, a naemh Chiarain’, or se: ‘is maith ina
4243] n-dernuis frim, ar is buidhi lium tuidhecht ó ilphianuib ithfrinn. Anois
4244] ro-fhetamar tarbha na h-umaloite, & etarba na h- anumaloidi, & ro-fhetamar
4245] in mor-cataidh fhuil oc on Coimdid fort-sa, & fil ic muintir nime cu coitcheann’.
4246] Ro shlect iar sin do Ciaran, & do- rat a mhainchine dhó.


4247] Ro fhiafraigset araili dona cleirchibh do Fhinnen cia no taispenfadh in
4248] irnaigthi in tan nach beth Finnen i bhus. ‘In t-ocláech út’, ar Finnén, .i.
4249] Ciaran, ‘esidhe’. ‘Abdhaine do-bere dhó’, ar Brenainn seoch chach. ‘Do-radad,
4250] do-berar, do-bertar’, or Finnén. Format didiu lasna naemhu inni-sin cenmota
4251] Colomb Cille.


4252] IS ann ro fiafraig araili dib-sum cia dona naemuibh budh mo fochraic a
4253] nimh. ‘Don-fair trocuire’! ar Ciaran, ‘ro-finnfaigter in ar congbhaluibh ar


p.127


4254] talmain’. IS ann sin do-righne Brenainn Birra faitsine dhó: ‘Gebmait-ne da
4255] congbail for Brenainn, for dib srothaibh itir prim-chathrachaibh, & in dethbir
4256] bias etir na da sruth biaidh etir met na cathrach’.


4257] IN tan immorro ba mithigh do Chiaran toidhecht o Cluain Iraird iar
4258] bh-foghluim léiginn & ecna, for-fhacuib in Uidhir oc Ninded noemh, acht
4259] as-bert-som a seche do rochtuin dó iardain, et at-bert Ciaran foss: ‘Gidh
4260] sochuidhi do-chabair dia blicht ro budh liu dia tibhreadh a seiche cabair’. Et
4261] as-bert-som: ‘Cech ainim raghus asa churp do sheichid na h-Uidhre nocha
4262] pianfaider a n-ithfrenn’.


4263] At-connuic Finden aislingi do-sum & do Colum Cille .i. da esca isin aier
4264] co n-dath oir forru. Do-chuaidh indalanae for fairrce sortuaidh os mhedon
4265] Eirenn. Colum Cille sin cu taitnemh a shaeiri & a socenelche et Ciaran
4266] cu taitnem a derce & a trocuiri.


4267] TEIT Ciaran iar sin d' acallaimh{folio 80rb} righ Eirenn .i. Tuathail
4268] Maeilgairbh
, do cuingidh fair chumhaili bai aigi. Do-rat tra Ciaran a
4269] dhorn imon m-broin ar deirc, & ro gheall cu bh- foighenadh deis na cumaile.
4270] Ro derluic Tuathal iarum in cumail do Dia & do Chiaran, & do-rad fos a etach
4271] rígda, & do-rat Ciaran do bochtaib fo cétóir.


4272] FEACHT ann do-luidh Ciaran do cuingidh cumuili aili cusin righ .i. cu
4273] Furbaidi. IS annsin tuc fer ele boin do-sum a n-edbairt: tuc araili brat dó,
4274] tuc araile aighen. Do-rat-sum uili do bhochtuibh fo chetóir isin lo cetna, et
4275] do-rat Dia tri h-edburta roptar ferr do Ciaran .i. coiri deis a aighin, da brat
4276] dec deis a aen-broit, da bai dec a n-inad a aen-bhó. O 't-connuic in inní-sin
4277] do-rat in cumail dó.


4278] O thainic tra co celeabhrad do-sum dia aiti targaid-siumh a chathraig
4279] do fhoghnum dho. ‘Acc’, ar Finden, ‘nir-ben do chathraig-si fri nech aili
4280] acht fri Dia do-rat sain-seirc duit sechainne uili’. Cíidh Ciaran, ar ba h-uasal
4281] lais a aite do thaircsin a chathrach dhó. ‘Biaidh dano aenta edrann cena’,
4282] ar Finnén, ‘& ni ba nimhidhech na talmanda intí millfeas ar n-aentaidh’. ‘Bidh
4283] amlaid’, ar Ciaran. Do-imthig Ciaran roime iar sin. Et is ann tuc Colum
4284] Cille
in test-si fair


    4285]
    1. rann
      Amhra ocláech teit uann siar,
      4286] Ciaran mac in t-Shaeir:
      4287] cen saint, cen uail, cen ecnach,
      4288] cen etradh, cen aeir.


p.128


4289] IAr sin do-cuaidh Ciaran co h-Aruinn do agallaim Enna, & at-condcadur
4290] aen-aislingi Ciaran & Enna .i. crann mor toirthech i farrad srotha for medhon
4291] Eirenn co n-didnad inis Eirenn, & ros-dechaid a thorad tar muir bai imon innsi
4292] amuigh, & ticdis eoin an domain gu m-berdis ní dia thorad. At-cuaid Ciaran
4293] in fhis do Enna. Ro raidh Enna: ‘An crann mor at-connacuis tusa fein 'sin
4294] áir it mor fri tua & doenaib, bid lan Eiri dot thanoir. Ditnebaidh
4295] fo scath do ratha an innsi-sea, & sasfuider sochaidi ó rath th' áine &
4296] th' urnaigti. Eirg didiu la breithir n-Dé for ur srotha & fothaig eclais ann’.


4297] Fectus do-san a n-Aruinn ac tíradh isin áith, & Lonan Cerr malle fris,
4298] & i frithbert no bhidh-se coidhci fri Ciaran, co facadur in naoi for nó- chombáthad
4299] 'na b-fhiadnusi. ‘Indar leam’, ar Lonan, ‘baidhfider inníu in nói út, & loiscfider
4300] in aith-sea le mét na gaeithi’. ‘Acc’, ar Ciaran, ‘in nói út loiscfider, & as
4301] bádudh baidfidh in aith-sea{folio 80va} cona h-arbhur’. Ocus iss edh ón
4302] ro comhailled, uair terlá lucht na nói & tucadh in nou i farradh na h-atha.
4303] Gabuis tene in aith & loiscter in nóu, atn-aig in gaeth sétedh forsin áith cona
4304] h-arbur isin fairgi, gur' báidedh tre breithir Chiarain.


4305] O do-dhechaid Ciaran a h-Aruinn tachraid bocht dó ar in conair. Atn-aig
4306] Ciaran a chasal lín dó & do-toet co h-Inis Cathaigh do ben- nachad do Shenan.
4307] O ro bhui-sium ina aen-bhrut ro foillsiged do Senán inní-sin, & do-chuaid 'na
4308] choinne, & casal lin fó ocsail, & do- raidh re Ciaran: ‘Nach nar’, ar se, ‘sacart
4309] do imthecht cen chochull’. ‘Don-fair trocuiri’! ar Ciaran, ‘airchisfid Dia
4310] atá cochull dam-sa fo choim mu senorach’. O do- rócht Ciaran gu Clúain
4311] Mac Nois
dob ail dó co ructha casal eli uadh do Senan. Ro leicedh in casul
4312] fri sruth na Sinna, & ro-siacht gen fhliuchad gu port Innsi Cathaig. Adubairt
4313] Senan re mhanchaib: ‘Eirgid don muir & fo-ghebaidh aeighidh ann, &
4314] tucaidh libh co n-anoir & co n-airmhitin’. O dha- chuatur imach na manaigh,
4315] fuaratar in casul forsin muir, is se tirim, & tucsat leo h-e co Senan, & ro ghni-sium
4316] atlugudh buidhi don Coimdidh, & as e sin casal Senan inníu.


4317] Do-dhechaid iar sin co a braithribh co h-Ísill, & do-rat Cobhthach mac
4318] Brecain Isel do Dia & do Ciaran, & do-aitreabh annsin maille na braithribh.
4319] Et do-bhi la ic denum a aicciupta immuich for in achad, do-chuaidh-sium do
4320] thorruma a aeighed, & for- facuibh a leabur oslaicthi co matain fon fliuchad,
4321] & ni rainic banna fliuch in lebur.


4322] Fechtus do-bhi Ciaran ag cur sil an Ísill. Do-taed bocht cugi. Atn-aig
4323] Ciaran mam don gran 'na ucht, & ro soudadh fo cétoir in gran a n-or.


p.129


4324] Tucadh carpat cona echaib do Ciaran o Aenghus mac Crimththuin.
4325] Do-rat Ciaran don bocht ar in ór, & ro soe in t-ór a n-gran, & ro sioladh an
4326] gort de.


4327] Ro bui immorro loch i farradh Ísill, & no aitreabdais aes tuaithi &
4328] daescarshlúag an innsi bui fair, & do- thairmiscedh nual & fogur in lochta-sin
4329] ad-tarbha um na clerchiu. Ro ghuidh Ciaran in Coimdi cor' alta asa h-inad
4330] in innsi, & do-ronad in ní-sin, & at- cither beos an t-inad a roibi isin loch re
4331] cuimnigud in fherta-sin.


4332] O ná caemnacatar immorro na braithri fulang deercí Ciarain ara mét, & o
4333] ron-gaibh format, do-raidhset fris: ‘Eirg uann’, ol siat, ‘ár ni ruibem a n-aein-inad’.
4334] Do-raidh Ciaran: ‘Diamad sunn’, ar se, ‘no beinn-si gidh Isel an
4335] t-inad-so arai luic, ro badh ard arai n-anoire & n- airmiten’.{folio 80vb}
4336] As ann ro raid-sium so:

    1. 4337] ‘Ciar-sa isiul ro badh ard’
      4338] ‘mina thísedh in fodhard:’
      4339] ‘in fodhard mina thisedh’
      4340] ‘ro badh ard gersa ísel.’

4341] Do-rat Ciaran annsin a liubhair for oss n-allaid. Ro comaithig-seom iarum
4342] in n-os n-allaid cech a tiged. Do-chuaid in t-agh roime-sium co h-Inis
4343] n-Angin
. Do-cuaid-sium isin innsi & nos- aitreabhann.


4344] Do-dechadur iarum a braithri cuigi-sium as gach aird. Ro bhui araili
4345] uasal-shacart isin innsi. Dainel a ainm, do Breatnaib dhó, & ron-greis Diabul
4346] gu ro formdigh re Ciaran. Rucadh iarum cuach rigda co tri h-enuib ordha o
4347] Chiaran do-sum i comartha n-dilgudha. Ro ingantaigh an sacart inni-sin, &
4348] do-ríne aithrighi, & do-shlecht do Ciaran, & do-rat an innsi dó.


4349] Fecht do Ciaran an Inis Angin gu cuala in gairm isin purt. Ro raidh
4350] risna braithribh: ‘Eirgidh’, ar se, ‘ar cenn adbhair bur n-abadh’. O rancatur
4351] an port ni fhuaradur ann acht moethógláech tuata. Raidhit fri Ciaran inní-sin:
4352] ‘Eirgidh arai sin ara chenn arís. Follus dam-sa for a ghuth co m-ba h-e bhus
4353] abb daib-si am degaidh’. Tucadh iarum in t-oglach isin innsi co Ciaran, &
4354] ro bherr Ciaran h-e, & ro legh aigi, & ba h-e sin Enna mac h-ui Laigsi .i. fer
4355] noebh adhamraigthi 'con Coimdidh, & is e rob ab iar Ciaran.


4356] Do-rala cu torchuir soscéla Ciarain isin loch o araili brathuir anfhaitech,
4357] & ro bhui cu fota fon loch. I n-araili laithi a n-aimsir samhraid do-cuadur bai
4358] isin loch gu ro len iris an t-shoscéla do cois bó dhibh, co tuc le gu port tirim.


p.130


4359] As de sin ata Port in t-Soscéoil a n-Inis Angin. O ra h-oslaiced immorro in
4360] soscél, is amlaid ro bui, glegheal, tirim, gan dith litri tre rath Ciarain.


4361] Tainic araili fer do Corca Baiscinn co Ciaran, Donnan a ainm, mac
4362] brathar do Senan mac Gerrginn, & in ann máthair dó & do Senan. ‘Cidh
4363] accobrai cidh theigi’? ol Ciaran. ‘Do chuingidh inaidh i tairisiur & i
4364] foighén do Dia’. For-facuibh Ciaran Inis Angin la Donnan. Ro raidh
4365] Donnan: ‘Uair as condeirc duit frium, facuibh ní dod comurthaib & dot
4366] minnaib agum’. Facbaidh Ciaran aigi a soiscél .i. an soiscél frith as in loch,
4367] & a clog & a fher imchuir .i. Mael Odran. Tri bliadne immorro & tri mís ro bui
4368] Ciaran a n-Inis Angin. Et is ed tainic iar sin co h-Ard Manntain i farrad na
4369] Sinna. O 't-connuic-sium aibhne an inaidh-sin, iss edh ro raid: ‘Madh annso
4370] thairismit’, ar se, ‘bidh imda saidbreas in t-shaeguil aguinn, & bid uaithti
4371] anmunna docu nimi as’. Tainic iar sin cusin m-baile-sa. Ard Tiprat a
4372] ainm in tan sin. ‘As sund immorro anfamit, uair bat imdha anmain docum
4373] nimhe as, & biaidh torroma o Dia & o dhainib coidchi forsin inad-so’.
4374] I n-ocht kalainn Febra ro ghabh Ciaran i Cluain, in dechmad esca, i sathrann.
4375] Ochtur immorro do-chuaidh leis. i. Ciaran, Aengus mac Nisse, Cael Cholum,
4376] Mu Lioc, Lugna mac h-ui Moga Laim, Colman mac Nuin. Amhra tra
4377] ro gabadh an congbhail-sin la Ciaran i Clúain cona ochtur iar d-daidhecht
4378] do thonnaib in uisce feibh ro ghabh Noe mac Laimhiach in doman cona ochtar
4379] iar tuidhecht do thonnuib na dilenn. As annsin ro clann Ciaran an cét cleath
4380] i Clúain & Diarmaid mac Cerbaill maille ris. At-bert Ciaran re Diarmait ic
4381] sádhudh na clethi: ‘Leic, a laeich, mu laimh uas do laim, & bia-sa uas fheraib
4382] Eirenn
i n-aird- righi’. ‘As ced lium’, ar Diarmait, ‘acht co tuca comarda
4383] dam aire sin’. ‘At-ber immorro’, ol Ciaran. ‘Cid at uathad-sa inniu baat ri
4384] Eirenn
in trath-sa imarach’. Ba fior-son, dano, ar ro marbadh Tuathal
4385] Maelgarb
rí Eirenn in oidchi-sin, & ro gab Diarmait rigi h-Eirenn aramhárach{folio 81ra}
4386] & ro edhbuir cét ceall do Ciaran. Conad dia forcell sin as-bert:

    1. 4387] At-bér co fír foirglidhi
      4388] cid uathad do dream dhámhach
      4389] bát rí Eirennrí aebhda oirdnidhi
      4390] Eirenn
      in trath-sa imárach.
    2. 4391] Marbadh Tuathal MaelgarbTuathail togaidhe
      4392] Maelgarbh
      bá gairm gun gloire,

      p.131


      4393] as de itá in rádh roghaidi
      4394]
      ba h-e a écht Mael Móire.
    3. 4395] Gen mhaidm is gan eirsclaidi
      4396] ro ghab Uisnech nír iar n- dál.
      4397] do-rat Diarmait derrseaighthi
      4398] cét ceall do Dhia 's do Chiarán.

4399] IAr sin ro shaidedh in cleth, & adubairt Ciaran ica sáthad: ‘Ac so’, ar se,
4400] ‘i rosc Triuin’ .i. Tren mac-sidhe ro bhui i n-Dun Cluana Ichtair ro triall
4401] anumaloit do-sum. Mebhuis fo cétair a aen-suil 'na cinn la breitir Ciaráin.


4402] Araili lá do-bhadur na braithri a n-ítaidh moir & siat ic buain i Cluain.
4403] Foidhit araili timtiridh uathaibh cosin clerech co ructha usqui doib
4404] isin gurt, conad ann is-pert Ciarán dia ro ghabhduis inniu for a n- ítaidh
4405] no imfhulaingfedh saidbreas mor in t-shaeguil dona braithrib thicfatis dár n-eis.
4406] As derbh eimh, ar na braithri, ‘as ferr linne ainmne ara tibertar fochraic
4407] dhuin fein do denamh, & dia ticfa les dona braithribh 'nar n-degaidh, inas sasad
4408] ar n-itad inniu’. Tucad telcoma lan d' fhin otha tire Franc cosin m-baili do
4409] Ciarán i logh na h-ainmne-sin, & ro mhair blagh don telcomu-sin sunn co
4410] h-aimsera déidhincha. O thainic immorro in fescur ro bennach Ciarán
4411] lestur lan d' usqui, & ro soudh i fín togaidhi, & ro dáiledh for na manchaib
4412] cona bai flaith ro derrscaig don fhlaith-sin. Ár do-dechadur muinter
4413] Coluim Cille o h-Í iar n-aimseraibh fodaib cosin cathraig-si. Ro fuiredh
4414] flaith doibh, & ro h-erdurcaiged triasin cathraig uili nach raibhi roimpi nach
4415] 'na degaid flaith a com-maith. As annsin as-pert senoir ro bui i tich
4416] sruithi: ‘Ro-fetur-sa’, ar se, ‘flaith ba ferr indas. Ferr in flaith do-ríne Ciarán
4417] dia mhanchaib dia m-batar a n- ítaid mhoir, cu ro-soi-sium in t-usqui i fin
4418] doibh. Narub scel cen comurdha duibh-si sin’, ar in senoir, ‘misi fein ro dail
4419] in fin-sin, & teighed mh' orda dar eochair in bledhi isin fin taiscid-si, & fin- naidh
4420] innosa boladh mh' ordan ara tuma isin fin an tan sin’. Tancatar & ro rasasta
4421] uili o bolad in meoir-sin. Ad-rubratar: ‘As ferr’, ar iat, ‘in fhlaith-sa ina cech
4422] flaith in flaith isa bolad mharus iar n-aimsir ro- foda for meor. Bennacht’,
4423] ar siat, ‘for Ciarán, & bennacht for in Coimdid ro dhanaigh do cech maith’.


4424] Crichidh Clúana, scoloc Ciaráin, do- cuaidh co Saigir, cu ro feidhligh fri
4425] re cian innti, cu ro aslaigh Deman fair in tene senta bui ic na manchaib isin
4426] cuchtair do bhadudh. It-bert Ciaran Saigri na caithfed biadh co tistais
4427] aeighid do-bhéradh teine dhó. Luid immorro Crichidh uaidib sealad bec
4428] sechtair in cathrach gur' marbsat coin allta & nochur' mhillset a corp.


p.132


4429] O ra-cuala Ciarán mac in t- Sair bas a ghilla, luidh co Ciarán Saigri dia
4430] chuinghidh. O ra-siacht is ed as-pert Ciarán Saigri: ‘Is ed tóisech ricthi a
4431] leas usqui dar bur cosa, acht ní fhil tene ocuinn do thégadh usqui dhuibh,
4432] acht tucaidh-si bur n-aidedha tened duin, ar is daeibh ro cinn Dia’. IS annsin
4433] tuarcoibh Ciarán mac in t- Shaeir a lamha docum nime, & do-róine ernaigthi
4434] n-dicra. Iar forbadh na h-ernaigthi tainic tene do nim co n-eisid for a ucht.
4435] Ro thimurc a uct imon tenid & dus-fuc lais cosin mainistir. Fo-ceird uadh
4436] in teinid for lar, & ni ro mill cid brothairne don casal bui ime. Ro tathbheodaig
4437] dano a gilla at-bath roime sin, & ro caith proinn malle riu-san. Do-ronsat a n-aeintaidh
4438] annsin na da Quiarán. ‘Saidbrius an t-saeguil’, ar Quiarán mac
4439] in t-Saeir
, i Saigir moir. ‘Ecna & ordan cen ercra i Cluain Mac Nois’, ar
4440] Quiarán Saigri. Nocu raibhi anim Ciaráin isin baili-sin acht fri re .vii. mis
4441] nama, co n-dechaidh docum nimi isin nomad la i míss{folio 81rb} medhonaigh
4442] fhoghmhuir.


4443] O ro-fhidir immorro Ciarán gur' chomhfhoicsigh laithi a eitsichta, do-roine
4444] faitsine gu toirrsi móir. Adubart ro budh mhor ingreim a cathrach o
4445] droch-dhainib fri deredh n-domain. ‘Cedh, immorro, do- ghenum-ne ind
4446] aimsir in lochta-sin’? ol na manaigh, ‘in ocut thaisibh-si anfamait in
4447] leth n-aili raghmait’? ‘Eircidh’, ol Quiarán, ‘& facbhuidh ma thaisi amhail
4448] fhacbaither cnama oiss re grein, daigh as ferr dhuibh aitreabh immalle
4449] frium-sa in nim innás feidhliugud icum thaisibh i bhos’. O ro chomhfoicsigh
4450] tra aimser a eitsichta dontí noeibh Quiaran ind eclais bic, isin tres bliadain
4451] .xxx. a aeisi, h-i quincid Sep- timber arai laithi mis greine, h-i satharn arai laithi
4452] sechtmaine, in ochtmadh decc arai esca, as ann ad-rubairt-sium: ‘Nom-berur
4453] in dinn bec’, or se. Et o ra fheghastar in nemh & ind aer n-ard uasa cinn, iss
4454] ed as-pert: ‘AS aghasta in set-sa suas’. ‘Nidait as aghusta’, ar na manaigh.
4455] ‘Ni fhetur-sa emh’, ar se, ‘nach ni do thimna De dar mo thiasainn acht cena
4456] ro imeclaigh cid Daibhith mac Iesse & Pol apstal in seut-sa’. As annsin
4457] rucad in t-adhart cloiche uadh ara h-aine. ‘Acc’, ar eisium, ‘tabair
4458] fomorno. Qui enim perseuerauerit usque in hiis .e’’

Mt. 10:22

’. Ro linsat tra aingil idir
4459] nem & lar i frithshét a anma-som. Tucad iar sin ind eclais bic, & tuarcuibh
4460] a lamha, & ro benduch a popul, & adubairt risna braithriu ind eclais do
4461] dhunad fair gu torsedh Coeimgen o Glinn Da Lacha. O do-rocht Coeimhgen
4462] iar tredenus ni uair lan-cennsa na g-cleirech fo chetair, uair ro batar i m-bron &
4463] i toirrsi mhoir deis a g-cleirig. Ro raidh Coeimhghen friu: ‘Foircsi gruamdhachta’,

p.133


4464] ar se, ‘foruib do gres’. Ro ghabh imecla iar sin na sruithe, &
4465] do-ronsat reir Coimhgen, & ro oslaic- sit ind eclais becc reme. Do-dechaid
4466] fo cétair spirut Ciarain dochum nimhe, & tainic arís ina churp do agalluimh
4467] Chaoimhgen, & ro fher failti friss, & badur on trath co araile andsin ic
4468] imacalduim & oc denumh an aentad. Bennachuis Ciaran iar sin Coeimhgen.
4469] Beannachuis dano Caeimhgen uisqui, & do-gní comman do Quiarán, conad
4470] annsin do-rat Quiarán a clog do Caeimgen i comurtha a n-oentad & i screpul
4471] a chomnae. As eiside Boban Coeimhgin inniu.


4472] Noeib Eirenn tra ro fhoirmdechsat re Quiarán ara fheabhus, co n-dechadar
4473] i muinighin Riogh nime cu ro gairdighthe a shaeghal-som. Rop é met in
4474] formait ros-gabsat fris co n-debairt cidh a fhír- chumthach fein .i. Colum Cilli:
4475] ‘Bennacht for Dhia’, ar se, ‘ruc inti noeib Quiarán, daig da maradh co m- badh
4476] senoir ni fhuicfed inad da ech charpuit ind Eirinn na bhudh leis’.


4477] IS sunn tra ata Quiarán cosin ochtur ro ráidh-sium co n-il-mhiltib naomh
4478] archena. IS sund itat taisi Poil & Petuir for-facuibh Benian & Cumlach isin
4479] crund chocai i bhos. IS sund itat taisi in meic dhaill .i. deiscipul Peca. IS
4480] sund dano ita scrin ind aiged .i. Peca, is eiside it-connairc araili craibdech
4481] d' imorchur d' ainglib co h-adnacul Ciaráin. Tri inganta{folio 81va} i bhoss
4482] in oidche-sin, in tech n- áeigedh gan teinidh, gan aeigidh, gan ernaighthe,
4483] ár robu lór Peca do theinidh & d' aeighidh & d' ernaighthe.


4484] Ni fil, tra, do-ruirmeadh gu leir a n-do-róine Dia di fertaibh & mírbhuilib
4485] ar inhíí noeib Quiarán, daig as lia tuiremh & aisneiss dib. Daigh ni
4486] ro génair iar taidhecht Crist i coluinn nech budh mho déeirc & trocuire, budh
4487] mó saethur & aine & ernaighthi, bhadh mo umhla & caen-duthracht, badh mo
4488] cennsa & ailgine, bhadh mho deithitin & iret im eccluis n-De, bad mo saethur
4489] laithidhi & fritaire aidhchi. IS é na tarat nach n-inmar no nach ní mesc
4490] ina churp riam o ro ghabh crabud. IS e na h-eissibh loim na linn no gu m-beth
4491] a trian d' uisqui. IS e nar' chaith ar an no gu m-beth trian do ghaineam trit.
4492] IS e nar' cotuil co comuirsedh a thaebh re h-úir nocht. IS fo chinn na raibhi
4493] acht cloch do ghnath do adhurt. IS fria chnes na ro chomhraic lion ná olunn.
4494] Fer é cu lánedpartaib toghaidhi toltanchaib don Choimdidh, amail Aibel mac
4495] n-Adaim. Fer co n-depracoitibh dichraibh don Dia, amail h-Enocc mac n-Iareth.
4496] Luamuire lan-fholartnaighthech do airc na h-Ecuilsi etir thonnaibh in


p.134


4497] t-shaeguil
, amhail Noei mac Laimhiach. Fír ailither co sonairte irsi & creitmhe,
4498] amail Abraham mac Tharae. Fer búidh bláith dilghedhuch o cridhi, amail
4499] Moyse mac n-Amhrae. Fer feid- hil foiss i fulung fochaidhi & trebluidi, amail
4500] Iob fochadhach. Salmcetlaidh lan-bhind lan-airpeitech do Dhia, amail Dabid
4501] mac Iese. Estadh fir-ecna & fír-eoluis, amail Solmain mac n- Dabid. Ail nemchumhscaighthe
4502] for a fothaigter ind Eclas, amail Petur n- apstal. Primh-proiceptoir
4503] coitcenn & lestar toghai ic foera firinni, amail Pol n-apstal. Fer lan
4504] do rath in Spirta Nóimh & d' óigi, amail Eoin m-bronn-dalta. Fer lán do cosmailius
4505] o ilmoduibh re h-Issu Crist, re cenn na n- uile. Ar do-ríne an fer-sa
4506] fion don uisce dia mhuinntir & dia áigeduib isin cathraig-si amail do- ríne Issu
4507] fin togaidi don usqui ic fleidh Cannan Galale. Mac saeir dano at-berur frisin
4508] fer-sa amail aderar mac saeir re Crist isin soscél .i. hic est filius fabri’’

Mt. 13: 55

.i.
4509] Ioseph. Tri bliadni .xxx. i n-aeis ind fhir-si amail asat .iii. bliadni .xxx.
4510] i n-aeis Crist. Ro bui eiseirgi dano don fir- sa iar treidenus i bhus ina imdhai i
4511] Cluain do acalluim & do chomdhidnad Chaeimgen, amail ro bhui eiseirghi do
4512] Crist iar tredenus as in adhnucul ind Iarusalem do comdhidhnad & do nertad
4513] a mhathar & a dheiscipul. Conid arna maithib-sin & arna maithibh imdhaib
4514] ailib ata a ainim ag muinntir nimhe. Atát a rélce & a thaisi i bhus co n-anoir
4515] & co n-airmheitin, co fertuibh & co mírbhuilibh cechlaithidhe. Et cid
4516] mor a anoir coleic on mhudh-soin bidh mó a anoir i n-aentaidh naoibh
4517] nemh-truailligthi a chuirp & a anma i m-mor-dhail bratha, in tan bus brithem
4518] for toradh a foircetuil inti noibh Quiarán{folio 81vb} immálle re h-Íssa Crist
4519] dia ro fhoghain. Biaidh immorro isin ma { moir-sin, i n-aontaidh uasal-athur
4520] & fhatha, i n-aontaid apstal & deiscipul in t-Shlánicedha Issu Christ, i n- aontaid
4521] .ix. n-grad n-aingel na tairmdhechadur, i n-aontaid déechta & daenachta
4522] Mheicc Dhe, isin aentaid as uaisli cech n-aentaid, i n-aentaid na noeib-trinoidi,
4523] Athar & Meic & Spirta Noimh. }


4524] Ailim trocaire n-De uasail uilecumhachtaigh tre impidi noib Quiaráin
4525] co risem in aentaid-sin. Ros-aitreabham in saecula saeculorum!


4526] 2


p.135