Corpus of Electronic Texts Edition
Lives of the Saints from the Book of Lismore (Author: Unknown)

Life 3


1117]

Betha Bhrighdi. Tabrad gach nech legfus in betha-sa Brigdi bennacht for anmannaibh na lanoma da(r' scribad in lebar-so)


1118] HII SUNT QUI SECUNTUR AGNUM QUOCUMQUE IERIT’’

Rev. 14:4

. IT iat so lucht
1119] leanuit in t-Uan neimelnidi cipe conair dech.
1120] Eoin mac Zebedei, bruinne- dhalta Íssu, comarba na h- Oighi, is é ro scribh
1121] na briathra-sa & ro fhacuibh a cuimne lasin n-Eclais don fhochraic & don
1122] logh ro thidnaic Dia don tres grad na h- Ecalsa .i. do lucht na h-oighe .i.
1123] tochoisceim inn uain neimhelnidhe.


1124] IS e immorro leth ataoibhi in n-aisneis-sea la h- Eoin cu dú a n-debairt:
1125] Nemo potest dicere cauticum nisi illa .c.xl. iiii milia qui redempti sunt de
1126] terra’’

Rev. 14:3

. Ni thic do neoch molad na claiscetul do denum don Coimdhid
1127] acht nech écin do comhlanus na h- Ecalsa ro congbhad a n-genus & a
1128] n-oighe & do-cenngad do logh fola Crist.


1129] Áir is iat sin na h-ogha co deimhin. Conad for slicht na m-briathar-sin
1130] ro raidh Eoin: Híí sunt qui secuntur agnum’’

Rev. 14:4

.i. is iat lucht leanait in t-Uan
1131] cipe conair theit.


1132] IS e leanmhain in Uain, Crist do in t-samail & do thocoisceim tria
1133] comallad rechta & t-soscéla gan sainnt na talmandai, gan grad na n-erchraidhe,
1134] imghabhail na h-anoire, dinsium in domhain, tarmnugud dona h- uilibh,
1135] neimhdhenum indlighidh na aincridhi do neoch, fulang cu foidhideeh na
1136] n-ammus dianechtair, dilghudh do tabairt do lucht na h- ingreama. Gach
1137] maith done nech gurub ar metughud De do-ghne & narup ara anorugud
1138] budein.{folio 53va} ‘INtshamlaid, didiu’, ar an t-ecnaid, ‘amail bis an t-uan
1139] neimheilnidhe ind oigi colla, as inann on & corp neimh- thruailnidi Meic
1140] in Athar Nemda.’ IN t-samlaid, dano, in t-uan rundai .i. Crist, a n-oighi & a
1141] naeimhe menman amail ro raidestar fein: Bidh cu noem & cu genmnaidh’’

Levit. 11:44

, ar
1142] in Coimdi, ár am noebh-sa fein & am ennac’’

Levit. 11:44

. Ár ni ferdi genus an cuirp
1143] madh anfhoirbhthe & mad eilnidi ind ainim.


1144] Sochaidhe tra do noemhuibh & do fhirenuibh ro comuillset in timna-sa na
1145] h-oighi a nu-fhiadhnuisi feibh ro comuill in noemh-ógh dia tá lith & foraithmet
1146] i n-ecmhong na ree-seo & na h-aimsire .i. Sancta Brigida uirgo Dei .i.
1147] noemh Brighit ogh in Coimdheadh na n-dula.


p.35


1148] IS and iarum ceileabhrait na cristaidhi feil & lithlaithi na h- íí noemh
1149] Brighdi
, i kalainn Febrai arai laithe mis grene iss iniú arai laithi sechtmhuini
1150] isin bliadain i tam.


1151] INnister sunn iarum ní do fhertaibh & do mhirbhuilibh na h-ii noeb
1152] Brighdi
, & dia geinealach collaidi .i. Brigit ingen Dubthaig, meic Dhemre,
1153] meic Bresail, do slicht Echach Finn Fuath n-Airt.


1154] IN Dubhthach-sin immorro o ro genair naemh Brigit ro cennaig-sein
1155] chumail, Broicsech a h-ainm, inghen sein Dallbronaig do Dail Concubair
1156] in deiscert Breag. Ros-aentaigh Dubhtach dó i l-lánamhnus in
1157] cumail-sin cur' bo alachta uadh. Ro gab ét seitich Dubhthaig imon cumhuil
1158] co n-ebuirt fria Dubthach: ‘Mine renusa in cumhail út i tiribh ciana
1159] toicebhut-sa mu thinnscrai dhit, & ragat uait’. Arai sin nir' bo ail do
1160] Dubthach reic na cumhaili.


1161] FEACHT ann do-luid Dubthach & in cumal immaille fris i carput seoch
1162] thegduis araili druadh. O ro-chuala in drai foghar in carpait is ed ro raidh:
1163] ‘A ghilla’, ar se, ‘fegh cia fil isin carput, ar is fogur carpait fo rig inso’.
1164] Ro raidh in gilla: ‘Dubthach’, ar se, ‘fil ann’. Luidh in drai ara cinn &
1165] ro fhiafraig{folio 53vb} cuich in ben bui isin carput. ‘Leam-sa’, ar
1166] Dubthach. Maithgen, dano, ainm in druadh, is uad Ros Maithgin. Imcomaircidh
1167] in drai in rob alachta o neoch? ‘Is alachta uaim-si’, ol Dubthach.
1168] As-bert in drai: ‘Bidh amhra in gein fil ina broinn, ni bhia a cosmuil isna
1169] talmandaib’. ‘Ni leig dhamh-sa mu shetig’, ar Dubthach, ‘gan a reic na
1170] cumaili-si’. Adubairt an drai tria rath faitsine: ‘Foighena sil do mhna-sa
1171] do sil na cumuili, áir beraid in cumal ingin reil taitnemaich thaitnighfes
1172] amail grein itir renna nimhe’. Ba buidech Dubthach don aithiusc-sein, ár ni
1173] rugad ingen dó cosin.


1174] Tiagait iar sin chum a tighi, & do-gniset altugud buidi diblínaibh.


1175] Ba suaichnidh tra gradh na h-ingine ag Dia, ár do-dhechatar da espoc
1176] do Bretnaib otha Elpu dia taircetul & dia bennachadh, Mel & Melchu a n-anmanna.
1177] Do-rat Dubthach failti dhoibh, & do- roine in chumal umhuloit &
1178] timterecht doib. Ba bronuch & ba toirrsech seitig Dubthaig. IMcomaircid
1179] espoc Mel di fath a toirrsi. Do-raidh in ben: ‘ár do-roisc Dubthach a
1180] chumail dím’. Ro raidh espoc Mel: ‘Dethber ge no dherrscaighed, ár foigenaidh
1181] do sil-sa do sil na cumhaile, acht tarnnaighfidh a sil-si dot shil-sa’. Ba


p.36


1182] fergach si de sin. IS and sin do-rala file de h-Uaib Meic Cuais o thochur
1183] maine do thig Dhubthaig. O ro-fhitir in fili fochunn feirgi na mna
1184] adubairt: ‘In recai in cumail’? ‘Reacfat’, ol Dubthach, ‘ár is eicen damh’.
1185] Ro raidhset na h-espuic: ‘Ren in cumail & na ren in coimpert’. Do- roine
1186] samhlaid. Teit as an file cona chumail. I n-adaig iarum rainic in fili a
1187] thech, is ann do-rala fer noemh isin tigh og atach in Coimdhed & oc errnaigti.
1188] Ro foillsiged do-somh lasair & coloma tenntidhi don inad a m-bai in cumal.
1189] Do-dhechaid araile drai a Crich Conaill do thigh an fhiled remhraitte.
1190] Ro luaigh modhud na cumaile. Ro rec in file ris in chumail & ni ro reac in
1191] coimpert bai ina broinn. Teit in drai cona chumail leis dia thig.

{folio 54ra}


1192] IS ann do-rala don drai fleadh mhor do dhenum a Conaille, cu
1193] ro gart an ri cuice docum na fleidi. IS ann rop aimser tuismeda do mnai in
1194] righ. Boi faidh i comaidecht in righ, cu ro fhiafraig cara don righ dhe, ‘cuin bud
1195] maith sen don righain tusmhedh’? At-rubhuirt in drái: ‘Gein no tuisimhthea
1196] imaruch la turcbail grene na bud imuich na itigh no berta no fhoruaislighfead
1197] cech n-gein ind Eirinn’. Reimhdheachaid tra tusmhed na rigna in uair sin, co
1198] ruc mac marbh. IN tan immorro do-choidh in cumal aramharuch la
1199] turcbail ghrene, & leastar lan do leamhlacht 'na laimh, in tan tuc in dara
1200] coisceim tara tairrsiuch an tighi & a cos aili imuich, is ann ruc inn ingin .i.
1201] noem Brigit
. Ro nigset na bantairsi inhíí noeb Brigit don lemlacht bui i l-laimh
1202] a mathar. Ba cubaid immorro sin re h-airilliudh m-Brigte .i. re
1203] deallrad & re taitnium a h-oighi. Rucadh an ingen acétair iarna breith cu mac
1204] marbh na rigna, & o ra-siact anal na h-ingine in mac ad-racht a bas.


1205] LUIDH iar sin in drai cona chumail & cona ingin i crich Connacht, ár do
1206] Connachtuibh a mháthair, a athair immorro don Mumain.


1207] I n-araili laithi do-luid in cumal do bleagun a bo, & for-facuib an ingin
1208] 'na h-oenar 'na cotlud ina tigh. At-conncatar araili com- fhoicsig in tegduis i
1209] raibhe an ingen for lasad, co n-derna aen-breo dhi o thalmain co nem. IN tan
1210] tancatar do cabair an tighi ni ro artraig in tene, acht ro raidset ba lan do
1211] rath in Spirta Noeimh an inghean.


1212] Laithi n-ann deisidh in drái cona chumail i n-araile inadh, co n- acatar in
1213] cannadas bui for cenn na h-ingine for lasadh. O ro shínetar a lama cuige,
1214] ní ro artraigh an tene.


1215] FEACHT ann ro cotail in drai co n-aca triar cleirech ind etuighibh taitnemachaib,


p.37


1216] cu ro imretar ola for cenn na h-ingine, cu ro fhoirbhthighset ord in
1217] baitsi on beus gnathach. Tri h-aingil insin. Adubairt an tres aingel risin
1218] drai ba h-e ainm na h-ingine{folio 54rb} Sancta Brigida .i. noem Brigit.
1219] Ad-racht an drai & ro innis inní at-connaic.


1220] I n-araili lo ro-clos guth na naidhen oc diucaire, & iss ed ro raidh: ‘Meum
1221] erit hoc’ .i. bidh leam so. O ro-chuala an drai sin iss ed ro raidh: ‘Comaillfider
1222] inní at-beir an ingen .i. bidh leam an ferann iar- dain’, et iss ed on ro comhailled.
1223] O ra-chualutar aitreabhthaigh an feruinn sin ro fhuacratar in drai
1224] as in tir, gu n-dechaid-siumh dochum a athardha fein.


1225] Ro alt tra in noeim-ingen-so .i. Brigit, o chomairbhirt bid ecsamail fria
1226] a comaosu, áir bithe ina cech náidhi. Ni thoimhleth biadh n-eisidan.
1227] No frithbhruidheadh biadh in druadh & no sceidhed. Ro imraith in drai cidh
1228] ro m-bui an ingen. Doigh lais ba h-inglaine & corpad a bhidh. Ro erbh iar sin
1229] bhoin n-o dheirg do bleagun foleith do Brigit, & ro leic bhannscail n-irisigh
1230] dia bleagun. Toimleth an ingen noebh sin, & ní sceidhed.


1231] Ro alt iarum an ingen noeb-sa gur' bó timthiridh, et cech ní risi comhruicedh
1232] a l-lamh no fhoirbreadh. No lesaigheadh na caercha: no shasadh na h-elta:
1233] no bhiathad na bochta. O tháinic calmatus & nert & meit do Brigit accobhrastar
1234] techt do torruma a h-athardha. Ro fhaidh in drai techta co Dubthach ar co
1235] tissed ar cenn a inghine. Tiaghait na techta co Dubthach, & innisit fearta &
1236] mirbuili na ingine. Teit Dubthach & ba failid leis. Do-roine in drai failti
1237] fris, & do-ratt a ingin soer dhó. Tiagait iar sin Dubthach & Brigit dia tir i crich
1238] Ua bh-Failghi, & a muime malle fria Brigit, cu ro ghab galar a muime ar toidhecht,
1239] cor' faidhed Brigit & ingen aile do chuinghidh dighi do coirmm dhí co
1240] araile fer oca n-dernadh fled mhor. Baethchu a ainm-sidhe. Do-rat era for Brigit.
1241] Taraill Brigit iar sin co araili topur gur' lin leastar as, & ro beannach cu ro soudh
1242] i m-blas corma, & do-bert dia muime, & ba oghshlan fo cedair. IN fhleadh
1243] immorro icár' h-eimdhed isi, tiagur dia h-ól & ni frith banna dhi.

{folio 54va}


1244] FEACHT da n-dechaid Dubthach ar turus cu farcuibh
1245] a ingin ica mhucaib, co tancatar da meirlech cuice, co rucsat da thorcc don
1246] tred. O dho-chuatar treall iar sin cond-ric Dubthach friu. Benais na muca
1247] dhibh. Do-thaet iarum co Brigit, ‘In marut na muca, a ingen’? ar Dubthach.
1248] ‘Airim lat’, ar Brigit. Ro airimh Dubthach na muca, & ni teasta nach muc
1249] dibh.


1250] Nir' bho cian iar sin tainic áighe uasal do tigh Dubthaig, co n-dernad


p.38


1251] fóidhi dó, co tartad coic thocta saille do Brigit da m-berbad. Do-choidh
1252] Dubthach amach. Do-thoet cu goirt ellscothach isin tech co Brigit. Do-rat
1253] Brigit dó in coiced tocht saille ar trocaire. Nir' bo saithech in cu dhe. Do-rat
1254] Brigit tocht aili dhi. Doigh le-si ba codlud don aighidh & nír' eadh on.
1255] Tainic Dubthach & ro raidh re Brigit: ‘In ro bhearbhais in t-saill & in marat
1256] na h-uronna’? ‘Airimh-si iat’, or si. Ro áirimh Dubthach. Ní testa ni dhibh.
1257] At-cuaid in t-áighi do Dhubthach a n-do-roine Brigit. Ni ro chaithset na
1258] h-aighidh in biadh-sin, ár ro batar eisinnraic, acht ro fodhladh do bhochtaib
1259] & aidhilcnechaib.


1260] FEACHT ann do-rothluigh araili bannscal irisech co tised Brigit le i Magh
1261] Life
, ár ro bui coimhthinol senaid Laigen ann. Ro foillsighedh d' espoc
1262] Ibhair
bai isin dail Muire Ingen do thecht isin dail. Teit in bannscal
1263] arnamharech, & Brigit maille fria, docum na dala. IS ann ro raidh espoc
1264] Ibhair
: ‘As i so in Mhuire ad- connac-sa’. Ro bennachsat in uile shlógh inhi
1265] noemh Brigit, conad h-i Brigit Muire na n- Gaeidel o sin ille.


1266] IAr sin do-chúaid Brigit do torruma a máthar bui i n-doeire. IS amlaid
1267] ro bhui in máthair a n- indlobrai ara cind-si, & bui for airghi, & da bai dhec
1268] aice, & si oc tinol ime. Ro fhoghuin immorro an ingen co h-umail tar eis a
1269] máthar, & ro gabh for leasugud na h-airghi. In maisdred do-ghnith no rannadh a
1270] n-dibh cuibhrennaibh dec i n-anoir in da esbal dec in Coimdhed, & ro shuidhiged
1271] in treas cuibrinn dec{folio 54vb} cu m-ba mo inás cech cuibhrenn i n-anoir
1272] Crist, & do bereadh do bochtuibh & do aigheadhuib. Ar at-bereadh-si
1273] bidh Crist i persoin cech aighedh irisigh. Ba h-ingnad lesin m-búachail sin
1274] co n-dechaid la do acallaim in druadh. Ro fhiafraig in drai & a ben: ‘In maith
1275] leasaighius an ingen’? Tainic ann na bu. ‘IS maith’, ar an buachail. ‘Am
1276] buidhech-sa cipinnus & at reamra na laeigh’, ar ni ro-lamhair cassait Brigte
1277] 'na h-ecmais. Do-chuaidh in drai & a sheitig don airghi, & rusc mor leo a
1278] rabhutar ocht n-duirnn dec dia linad do im. Do-rine Brigit foilti friu, &
1279] ro innail a cosa, & do-rat biadh dhoibh. IS ann adubairt séitigh in
1280] druadh re Brigit: ‘IS do thancamur dia fhis in ro gab greim inni
1281] ro h-erbad friut. Cid fil ocut do im’? Ni raibhi immorro aici-si ind erluime
1282] acht torad cu leith maistertha. Do-chuaidh iar sin Brigit isin cuili, &
1283] iss ed ro raidh:

    1. 1284] A MO ruire-sea
      1285] conic inna h-uili-sea

      p.39


      1286] bennuch, a Dhe, nuall gan gheis,
      1287] cot laim dheis mo cuili-se!
    2. 1288] Mo chuili-sea!
      1289] cuile Fiadhat finn,
      1290] cuili ro bennach mo ,
      1291] cuile ica m-bí imm.
    3. 1292] Tic Mac Muire mo chara
      1293] du bennachad mo chuile,
      1294] flaith in domain co h-imeal
      1295] ron-be immet la suidhe.

1296] Et tuc leath torad maistirtha aniar. Ro fhaitbheastar ben in druadh, & iss ed
1297] ro raidh: ‘IS maith do linadh ruisc mhoir in cobhes ime- sea’. ‘Linaidh
1298] bhur rúsc’, ar Brigit, ‘& do-bera Dia ní inn’. No theigheadh si beous ina
1299] cuili & do-beread leath torad gacha fechtais le aisdi, & do-gheibedh rann dona
1300] rannuibh út ag dul siar. Dia tucdais dano a raibhi do rus- cuibh oc feruibh
1301] Muman
di no linfad iat uile. Ro adhamhraig an drai & a ben an fhirt ad-conncatar.
1302] IS ann at-bert in drai re Brigit: ‘In t-imm-sea & na bu ro blighis
1303] eadpruim-si duit, et ni bhia og foghnam dam- sa, acht foghuin don Choimdhidh’.
1304] Ro raidh Brigit: ‘Ber-si na bu, & tuc dam-sa soer(i) mu mháthar’. Do-raidh
1305] in drai: ‘Ac sud do máthair soer dhuit & na ba, & cibedh at-bera do-g(énsa)’.

{folio 55ra}


1306] Ro fhodhuil Brighit iar sin na bu do bhochtaibh & aid- hilcnechaib,
1307] & do-baistedh in drai, & ba h-irisech & ba i comhuitecht Brighdi co a bhas.


1308] Tainic Brigit iar sin & a máthair le co tegh a h-athar. Cacha bh-faghbhaitis
1309] immorro a lamha-si do chrudh & bhiadh & airilliudh a h-athar do- bereadh do
1310] bhochtaibh & aidilcnechaib in Coimdhed, cur' bhó dimdhuch a h-athair dhi
1311] aire sin, cu ro acobhrastar a reic na h-i noemh Brighdi. Luidh i carbat & a
1312] ingen malle fris, & adubairt: ‘Ní ar anoir ná ar chataidh duit dot-berur isin
1313] carput, acht is dod breith dot reic & do bleth bron do Dhunlaing mac Enna,
1314] do righ Laigen’. O rancatar co dun in righ, luid Dubhtach isin n-dun cusin
1315] righ & fácbhais a claidhiub i bh-fail Brigte isin carput. Do-thoet clamh co
1316] Brighit, & aitchidh ainm n-De re Brigit um ní do tabairt do. Tairberidh
1317] Brigit claidiub a h-athar dhó. Raidhidh Dubthach risin righ iar toid- hecht
1318] anunn: ‘In cennechtha mh' ingen dím’? ‘Cidh ara reccai h-ingin fein’? ar
1319] Dunlaing. ‘Ni anse’, ar Dubthach, ‘ar bheith ac reic mh' indmhais & ica
1320] thabairt do droch-dhainibh truagha’. ‘Tucthar cucainn con n- fhacamar’, ar


p.40


1321] Dunlang. Teit Dubthach ara ceann. O rainic do bhai oc fegad in charbait ocus
1322] ni fhacai a claidiub. Ro fhiafraig do Brigit cid do-roine don claidib.
1323] ‘Do-ratus’, ar Brigit, ‘do bhocht tainic dom ghuidhi’. Ro fhergaigh Dubthach
1324] gu mor friasi ar an claideb do tabairt i l-leth n-aili. O thainic Brigit
1325] i fiadhnusi in rig raidhis in ri: ‘Cidh ara n-gatai crodh & airilliud h-athar,
1326] & anas mesa ann, cidh ara tucuis in claideb i l- leth n-aile’? IS ann ro raidh
1327] Brigit: ‘Ro-fhitir Mac na h- Ingine, diamadh leam-sa do commus-sa cot uile
1328] innmhus & cot Laighnibh uile do-bherainn don Coimdid na n-dulai’. Do-raidh
1329] an ri re Dubthach: ‘Ni comadhais dún cunnradh na h-inghine-sea, ár is uaisli
1330] a h-airilliudh fiadh Dia innámne’. Conud amluidh sin ro soerudh Brigit dia
1331] dáire.

{folio 55rb}


1332] Nir' bo cían iar sin cu táinic araile fer sochenelach go Dubthach
1333] do chuingidh a ingine. Ba tol do Dubthach & dia macuibh in ní sin. Ro opastar
1334] Brigit immorro. Do-raidh brathuir dia braithribh ria- si: ‘IS esbach in
1335] t-suil glan fil at cind-sa gana beith for adhart i bh-fail fhir eicin’. ‘Ro-fhitir
1336] Mac na h-Inghine’, ar Brigit, ‘ni beodha dhun massi do-beir pudhur foruinn’!
1337] Do-rat iarum a mer f'on suil co nas-tall as a cinn, cu m-bui for a gruaidh.
1338] O 't-connaic Dubthach & a braithre sin ro gheallsat nach ebertha ria-si dul co fer,
1339] acht an fer budh mhaith le fein. Tuc Brigit annsin a dernainn fria a rosc &
1340] slanaighter fo chétair.


1341] LUID Brigit & araili ogha maille fria do ghabail chaille o espoc Mel i
1342] Telcha Mhidhe. Ba faeilid sein friu. Anais Brigit for umhaloit co m-bad h-i
1343] déidhinach for a tartta caille. At-racht columa teintidhi dia cinn cu
1344] clethe na h-ecalsa. IS ann ro raidh espoc Mel: ‘Tair, a noem Brigit, co
1345] ro sentar caille for do chenn riasna h-oghuibh aili’. IS edh do-rala ann tria
1346] grasa in Spirtoimh gradh n-esbuic do eirleghiunn for Brigit. As-bert
1347] Mac Caille nar' bho ord gradh n-espuic for bannscail. Adubhairt espoc Mel:
1348] ‘Ni leam a commus. O Dhia do-ratad in anoir-sin do Brigit seoch cach
1349] m-bannscail’, conidh anoir espuic do-berat fir Eirenn do comarba Brigte o sin
1350] ille.


1351] I n-ochtmadh uathaid ro genair Brigit, i cedain sainriudh: i n-ochtmad
1352] dec ro gabh caille: i n-ochtmad .lxxx. do-choidh docum nime: i n-ochtmad
1353] ro coisecradh Brigit fo lin ocht m-biaidi in t-soiscela ro comallastar, & biaid
1354] in trocaire do-roega Brigit dib-saidhe.


p.41


1355] FEACHT o ro chomfhoicsigh sollaman na casc duthracair tria dhesheirc
1356] coirm do denamh dona h-ecalsaibh imdhaibh ro batar impe, et ro bhui terca
1357] arbha in inbhuidh-sin h-i Midhe, & ni ro thecht Brigit acht oen-criathar bracha.
1358] Ni rabhutar dano{folio 55va} leastair ac muinntir Brigte, acht da lothar.
1359] Do-ratsat a m-braich isin dara lothar. Ro linsat araile don chuirm. Ro fodhlad
1360] iar sin o Brigit in chuirm do .uii. n-ecalsaibh dec bh-Fer Tulach, cu
1361] ro fherastar toradh in oen-mheich bracha iat tre shobharthan Brigte o
1362] chaplait co minchaisc.


1363] FECHT ann do-luidh araile clamh co Brigit do chuinghidh bhó. Do-raidh
1364] Brigit ris: ‘Cia dhibh is ferr lat, bó do breith leat, no h-íc don claimhe’?
1365] Do-raidh in clamh ba ferr leis a ícc on claimi ina do- bertha righi in domuin
1366] dó. Do-roine Brigit ernaighthi co Dia, cu ros-íc in clamh, & ro fhoghuin
1367] do Brigit iar sin.


1368] ARAILE caillech do muinntir Brigte do-rala a n-galar trom cu ro mhianaigh
1369] leamhlacht. Ni tharla bo isin recleis ind inbhaidh-sin, cu ro linadh leastar lan
1370] d' uisce do Brigit, cu ros-bennach, cu ro soudh i l-leamhnacht. do-rat don
1371] caillig & ba h-oghshlan h-i fo cedair.


1372] O dho-cuaid immorro clu & oirrdhercus Brigte fo Eirinn, tancadar da
1373] dhall do Bretnaibh & clam ica remthus dia n-íc co Brigit. Do-raidh Brigit:
1374] ‘Bídh imuigh colleic cu ro a in ceileabhrad’, ár deinmnedhaigh iat-sein.
1375] ‘Ro ícais daine dot cheniul fein ané, & ní ro fuirighis cen co n-icai sinne
1376] inniu’. Do-righne Brigit ernaigthi, & ro h-íctha a triur fo cétair.


1377] O ro forbhudh sollaman na casc do-fhiafraig Brigit dona h-inginaib in
1378] roibhi fuidheall acu o linn na cascc. Do-raidhset na h-ingena: ‘Do-bera Dia’,
1379] ol siat. IS annsin tainic dias ingen istech, & dronglach lan d' uisci leo.
1380] ‘Ro-fhitir Mac na h-Ingine ata maith ann’, ol Brigit. Doigh le-si comad
1381] coirm. Amal adubairt si sin ro soud a coirm toghuidi fo cedair. Do-ratad
1382] iar sin d' espoc Mel & dona h-oghuibh arcena.


1383] ISANn aimsir cétna tainic galar sula do Brigit, & ba tiachair le a cenn
1384] cu mor. O ro-chuala espoc Mel sin, iss ed ro raidh: ‘Tiagham aroen do
1385] cuingidh legha{folio 55vb} cu rot-léicter fort cenn’. Do-raidh Brigit:
1386] ‘Min badh anumhaloit duit-si, ni bhudh ail dam-sa liaigh corpdai etir, acht
1387] araidhe do-ghenam anní at-bera-sa’. O ro batar oc imthecht do-rochair Brigit
1388] as a carput co tarla a cenn fria cloich cu ro crechtnaiged cu mor & cu ro theiper
1389] in fhuil. Ro h-icta dano don fuil-sin di bannscail amhlabrai ro batar for in


p.42


1390] conair. Do-rala dhoibh iar sin for a set in liaigh ica rabhatar iarraidh.
1391] O ro fhegh-sidhe in crecht at-bert: ‘Ni ro chuingea-sa liaigh aili o so amach
1392] acht in liaigh rot-íc don cur-sa; ár cia no bheitis leagha Eirenn icot leighius
1393] ní dingnidis ni bhudh fherr’, conad amhlaid sin ro slanaighedh Brigit.


1394] FECHT ann do-rala ri Teafa i comfhocraibh doibh ar fleidh. Bai leastar
1395] cumdachtta i l-laim in righ. Gabhais araile fer anfhaitech as a laimh cu
1396] torchair co n-derna blogha dhe. Do-gabhadh an fer la righ Tefa. Do-choidh
1397] espoc Mel dia cuing- hidh & ni h-etas on righ acht a bhas, co n-atuigh
1398] espoc Mel in leastar m-brisde & tuc leis co Brigit. Do-rat Brigit a h-anal
1399] uime & ro h- athnuaighed a cruth ba ferr. Rucadh iar sin don righ, &
1400] ro fuaslaiced in cimbid. Et adubairt espoc Mel: ‘Ni h-oram-sa do-roine Dia
1401] an firt-sa, acht ar Brigit’.


1402] FEACHT ann do-dhechaid Brigit do thigh araile oighi .i. Brighit ingen
1403] Conaille insin. In t-uisqui do-ratadh dara cosaibh do Brigit iar taidhecht
1404] ro íc araili ógh ro bai istigh a n-galar. O dho- chuadur immorro Brighit cona
1405] h-oghuibh do chaithium a proinne ro ghab Brigit for fegadh na méisi co fada.
1406] Ro fhiafraig an Brigit aile: ‘Cid rathaigi-sea’? Do-raidh Brigit: ‘At-ciu
1407] Deman for in meis’. ‘Ro badh maith leam-sa a fhaic- sin’, ar an ogh aile.
1408] ‘Tabair crois Crist ar h-agaid & ar do shuilib’, ol Brigit. Do-rat in ogh, &
1409] do-connaic-si in Satan re toeb na meisi, a chenn sis & a cosa suas, a dhe & a
1410] lasair as a craes & as a shroin. Ro raidh Brigit: ‘Tabair freacra duin, a
1411] Diabuil’!


1412] ‘Ni chumngaim, a chaillech’! ar an Deman,{folio 56ra} ‘gan fregra
1413] duit, a coimeduidhe timnai De, & a trocaireach fri bochto & fri muindtir
1414] an Choimdhedh’.


1415] ‘INdis duinn iarum’, ar Brigit, ‘cid dia tangais cugaind 'nar
1416] caillechaib’?


1417] ‘Araile og craibdech fil sund’, ar Deaman, ‘is 'na coimiteacht atussa
1418] ag furail leisce & maindeachtnaige uirre’.


1419] Adubairt Brigit frisin oig h-isin: ‘Tabair cros Crist tar th' agaid &
1420] tar do t-shuilib’. Do-ratt fo cetoir. At-condairc an og an torathar n-granna.
1421] Ros-gab ecla mor an og o at-condairc an Demon. Adubairt Brigit: ‘Cidh
1422] ara n-imghaibhe in dalta icá tai leasugud fria re cian’? Do-righne inn
1423] ogh aithrighi iar sin, & ro h-icadh on Demon.


1424] Araile bannscal tuc rúsc lan d' ubhluibh co Brigit. IS annsin do-raladur


p.43


1425] claimh ic faighdhe ubhall co Brigit. Do-raidh Brigit: ‘Tabair dhoibh na
1426] h-ubla’. O 't-cuala in bannscal sin ruc a rusc uball chuice, & is ed ro raidh:
1427] ‘Duit-si fein tucas-sa na h-ubla & ni do chlam- haibh’. Ba tocradh do Brigit
1428] tairmeasc na h-almsaine uimpe, & ro mallach na cronna dia tucad. O rainic
1429] in bannscal da tigh ni fhuair oen-ubhull ina h-ithlainn giar' bhó lan in tan
1430] ro fhacuibh & batar etairthigh o sin immach.


1431] FEACHT ann do-luidh Brigit co Tefa, & sloigh mora 'na comhaideacht,
1432] & dá clamh 'na diaidh cu tarla deabhaid etarra. In tan rob ail do clamh
1433] dibh araile do bhualad ro shec a lamh uasa & ro crap lamh indalanai.
1434] Do-ronsat aithrighi iarum & ros-íc Brigit dia claimhe.


1435] Do-chuaidh Brigit co araili eclais a tír Thefa do cheileabhrad na casc.
1436] Do-raid ban-airchinnech na h- ecalsa fria h-inghenaibh neach dhibh do umhaloit
1437] dia dhardáin cennla dona senoiribh & dona dainib fannaibh inlobhraibh
1438] batar isin recles. Ni frith nech dhibh don umhaloit. Do-raidh Brigit:
1439] ‘Do-gensa aníu in umaloit’. Cethrar do dhainibh galair batar isin recles
1440] .i. anbhfabrachta & dasachtach & dall & clamh, & do-righne Brigit a fos a
1441] cethrar, & ro h-ictha o gach teidm bui forru.


1442] FEACHT ann do-chuaidh Brigit i n-araile tech{folio 56rb} for áighidhecht.
1443] Do-rala co n-dechaid in muinnter uili immach acht aen-ghilla bec
1444] anbhfhabracta, & se balbh, & ní fhitir Brigit a bheith amlaid. IS ann
1445] tancatar áighid co Brigit isin tech do chuingidh bhídh. Do-fhiafraig
1446] Brigit don gilla bhalbh út, cáit i raibhi eochair na cuile. Do-raidh in gilla:
1447] ‘ro-fhetar-sa baile i ta’. Do-raidh Brigit: ‘Eirg & tabair damh’. Ro eirigh
1448] fo chedair & ro timthirigh do na h-áigedhaibh.


1449] IS AND do-rala coimthinol bh-fer n- Eirenn i Tailltin, airm i raibhe Patraic
1450] & senadh Eirenn uime. Do-cuatar docum na dala Brigit & espoc Mel,
1451] & fuaratar caingin doilig ara cinn 'san oirechtus .i. araile ben ruc leanbh ann,
1452] & is ed ro raidh, cor' bhó la h-espoc m-Bron do muintir Patraic, an leanp.
1453] Ro diult espoc m-Bron nar' bo lais. Tucadh in ceist-sin co Brigit dia
1454] tuaslucud. Ro fhiafraig Brigit don mhnai, cia o ra coimprestar a gein,
1455] & do-raidh ria ná h-abradh breic. Do-raidh in ben: ‘is ó espoc Bron’. Ro lín
1456] att & borrfad a tenga ina cinn cu na caemnacair labhra. Do-rat Brigit airdhi
1457] na croichi dar ghin na náidhiun & ro fiafraig: ‘Cia h-athair’? Do-fregair in
1458] naeidhi: ‘Duine duthair deroil fil a n-imeal ind airechtais, is e sin m' athair-si’.
1459] Cu ro saerad espoc Bron amlaid sin tre rath Brigte.


p.44


1460] IS AND sin do-chuaidh fer ar cenn Brigte co n-dighsedh do coisecrad tighi
1461] nua do-righned aige. O ro erlamhaigh biadh do Brigit is ed ro raidh Brigit
1462] re a h-ingena: ‘Ni h-adha dhúin biadh ind fhir genntlidi sea do tomailt, ár
1463] ro fhaillsigh Dia dam-sa na ro baisted etir h-e’. O ro- chuala in fer maith sin
1464] ron-gaibh congain cridhi, & ro baist espoc Bron. Iar sin ro for-congair Patraic
1465] for Brigit & for a comharba co nach beth do gres gan fer graidh 'na
1466] comhuidecht. IS aire ro ghabh Nat Fraich gradha sacairt.


1467] ISinn aimsir cétna tuc fer do dheiscert Breagh a mháthair for a mhuin
1468] co Brigit dia h-íc, ár ba h- anfhabrachta, co ros-lai dia mhuin for foscad
1469] m-Brigdi, & o tharaill in foscudh rob óghshlán acétair.


1470] I n-ARAILE aimsir ann ad-conncatur Patraic chuca.{folio 56va} Senadh
1471] mor maille fris. Do-raidh Lassair re Brigit: ‘Cidh do-ghenam frisin sochaide
1472] tangatar chucaind’? ‘Cidh do biudh fil ocuibh’? ol Brigit. ‘Ni fhil’, ar
1473] Lasair, ‘acht aen- chúra & da bhairghin déc & becan loma’. Do-raidh Brigit:
1474] ‘Ata maith ann. Do-gentar proicept bhreithre De dhun, & non-sasfaiter
1475] uadh’. O thairnic do Phatraic in proicept tucad an biadh co Brigit dia
1476] roinn, & ro bennach, & ro sasta in da phopul De .i. samad Brigte & samad
1477] Pátraic, & ro ba mhó cu mor a bhfuidheall ina in t-adbar ro bhai ann ar tús.


1478] ARAILI fer ro bhai i cill Lassaire, & ro bui a ben occá fhacbhail, &
1479] nís-geibheadh cuit na codlad imailli fris, cu tainic co Brigit do chuinghidh
1480] eptha cu ro charadh a bhen h-e. Ro bennach Brigit usqui dhó & is ed at-bert:
1481] ‘Tabair in t-uisci-sin tar in tech & tar bhiadh & tar digh dhuibh fein & tar
1482] an leapuid a n-écmais na mna’. O do-ríne amhlaid do-rat in ben sheirc
1483] n-dímhoir do-som conná faghbhadh bheith 'na ecmais cidh i l-leth in tigi fris,
1484] acht for a leath-laim eiccin. Laa n-ann do-chuaidh-sium for turus & ro fhacuibh
1485] in mnai 'na codladh. O ra dhuisigh in ben at-racht co h-anbhfhail & do-chuaidh
1486] a n-degaid an fhir cu bh-facuidh uaithe h-é & gabhal mhara etarra. Ro ghairm
1487] sí a fer, & iss ed ro raidh, no ragad isin fairrce mina thised som cuice.


1488] ARAILE bannscal d' Uib Maic Uais tainic do fhaighdhe co Brigit, & bui
1489] i tercu do gres roime sin. Co tard Brigit a criss di, & adubairt Brigit, gibe
1490] teidm nó galar cusa m-bertha no ícfad; & do-ronta samlaid, conadh amlaid sin
1491] do neth a bethamhnus o sin imach.


1492] FEACHT ann tancatur caraid co Brigit araile sollumun & edhpairt leo, co


p.45


1493] farcabhsat a teach dia n-eis cen choimhetuidhi. Tancatar merligh iar sin, &
1494] tallsatar na damhu ro bhatar isin tigh. Ad-racht abhunn Life friu, cu tardsat
1495] a n-eduighi for adharcuibh na n-dam, cu ra impaset na daim otha sin cusan
1496] inad a m-bui Brigit cusna h- étaighibh leo.


1497] FEACHT aili luidh Brigit: i Magh Lemna do acallaim Patraic. Bui ic
1498] procept shoscela and{folio 56vb} . IS ann sin ro chotuil Brigit risin
1499] proicept. At-bert Pátraic: ‘Cidh ar ro codlais’? Ro slecht Brigit fo tri &
1500] ro raidh: ‘Fís at-connac’, ol sí.


1501] ‘Innis in fhís’, ol Pátraic.


1502] ‘At-connac’, ol Brigit, ‘cethra h-arathra anairdeas ro airsetar an indsi
1503] uile; & resiu thairsedh a silad, ro aipthighedh in bhuain, & tancatar topuir
1504] gheala & srotha taitneamacha as na h-etrighibh. Eduighi geala um na
1505] síltoiribh & um na h-aireamnaibh. At-connac cethra h-arathru aili atuaidh,
1506] ro airset an indsi tarrsna, & ro soeiset an bhuain doridhisi, & ro fhas in corcai
1507] ro shilsat fo chedair gur' bo h-abaidh, & tancatar srotha duba as na h-eitrighibh,
1508] & eduighi dubha um na siltóiribh & um na h-airemhnaibh’.


1509] ‘Ni doiligh sin’, ol Pátraic. ‘Na .iiii. h-arathru toisecha ad-connacuis,
1510] misi & tusa sin, silmaid cethir leabur in t-soiscéla co silad irsi & creidmhe &
1511] crabhuidh. An bhuain at-connacais, na h-íí thecat docum n-irsi & creidmhe
1512] sin trianar fhoircetal-ne. Na ceathra h- arathra ad-connacais atuaidh, na
1513] saebh-fhoircetlaidi & na bregaire sin, laifid dar cenn in forcetul shílmid-ne’.


1514] FEACHT do Brigit a n-Ard Macha do-lluidh dias secce & dromlach
1515] uisce forro. Tancatar do bennachadh do Brigit. Do-rochair in dronglach
1516] dia n-eis, & do-chuaidh druim tar ais otha dorus ratha co Loch Lapháin.
1517] Acht ni ro brisedh & ni thorchair banna aisdi. Ba follus do chach bennachad
1518] Brigte forro. Iar sin adubairt Pátraic: ‘Fodhail ind uisqui for Ard Macha
1519] & for Airthera’, & ro-icadh gach n-galar & gach n-ainces bui isin tir.


1520] LUID Brigit i crich bh-Fer Rois d' fuascalad chimedha bui isin crich.
1521] Do-raidh Brigit: ‘In lece orum-sa in cimid út amach’? As-bert in ri:
1522] ‘Gia no berthea dam-sa righi bh- Fer m-Breagh uili, ni thibhrinn duit in cimid
1523] acht na dighis-sea fó era do-berthur anmchoimhet oen-oidhche erut-sa dhó’.
1524] Ro artraigh Brigit deodh lai don cimidh & do-raidh fris: ‘In tan tuaslaicfiter
1525] in slabradh dhit geibh in n-ymmonn so, & ela for dha laimh dheis’. Do-gniter
1526] amlaid. Elaid in cimidh la breithir m-Brigdi.


p.46

{folio 57ra}


1527] FEACHT do-luidh Brigit tar Sliabh Fuait. Bui dasachttach
1528] issin t-sleib no oircedh na cuitechtna. O 't-conncatar na caillecha h-e ros-gabh
1529] ecla & uamun mor iat. Adubairt Brigit risin n-dasachtach: ‘O dhat-rala
1530] ann pritchai breitir n-Dé dhun’.


1531] ‘Ni cumngain’, or se, ‘gan umhaloit duit, ár it trocar fria muinntir in
1532] Coimded etir truagha & bhochta’.


1533] IS ann sin do-raidh in dasachtach: ‘Car in Coimdi, a chaillech, &
1534] not-carfa cach. Airmhitnigh in Coimdhe & not- airmhitnighfea cach.
1535] Ataigh in Coimdid & not-atuighfea cach’.


1536] FEACHT do-ghuidh a h-athair naemh Brigte co n-dighsed co righ Laigen
1537] .i. co h-Ailill mac n- Dunlaing do chuinghidh dilsighthe in chlaidhib do-rat
1538] dó fecht aile. Do-thoet Brigit ar forcongra a h-athair. Tainic mogh don
1539] righ do acallaim Brigte & adubairt: ‘Dia nom-soertha don fhog- namh ica tu
1540] don righ ro budh am cristaidhi, & no fhoighenaind duit-si & don Coimdhidh’.
1541] Luidh Brigit isin dun & conatuigh di ascaidh cusin righ .i. dilsiugud in
1542] claidib do Dubhtach & sóire don mhogaid.


1543] ‘Cidh ara tiber-sa sin duit-si’? ar an rígh.


1544] ‘Do-bérthar clann t-soineamhail duit’, ar Brigit, ‘& righi dot macaib
1545] & nemh duit fein’.


1546] Adubairt in ri: ‘Flaith nimhe, ár níis-faicim, nís-chuingim. Righi
1547] dano dom macaib ni chuinghim ar am beo fein ar aird ann, ár gniat cach a
1548] aimsir. Tabair dhamh cena fot soeghuil a righi, & cath-bhuadhaighi for
1549] Leth Cuinn, ár is menic cocadh eadrainn’.


1550] ‘Do-berthar’, ar Brigit, & isedh ón ro comailled, ár .xxx. cath ro mhebadh
1551] roime ind Eirinn & a nai a n-Albain tria bennachtain Brigte. Tancatur
1552] h-Ui Neill i Laighnibh iarna ecaibh-sium. Tucsat Laighin a corp docum
1553] in chatha, cu ro mhebadh rompa fo cedair.


1554] FEACT do Brigit ica caerchuibh isin Currach co n-acai mac leighinn
1555] ana rith sece .i. Nindedh scolaighi esein.


1556] ‘Cidh dot-gní anbhfhorusta, a meic leiginn’! or Brigit, ‘& cidh innsaighi
1557] amlaid sin’?


1558] ‘A chaillech’, ol in scolaighi, ‘teighim docum nime’.


1559] ‘Ro-fhitir Mac na h-Inghine’, ar Brigit, ‘is mo-ghenar theit in turus, &
1560] ar Dhia dena ernuighthi leam-sa cu rab reidh dham dhul’.


p.47


1561] ‘A Chaillech’, or an scolaigi, ‘nochan-uain dam, ár atat{folio 57rb}
1562] doirrsi nimhe osluicthe innosa & ad-águr a n- dunadh frium. No mas acom
1563] thairmesc dhuit, guidh in Coimdhe leam gurub soraidh dhamh dul docum
1564] nime, & guidhfet-sa Dia fort-su cu rob reidh dhuit, & co r- ruca il-mhile lat
1565] docum nime’.


1566] Ro ghabh Brigit pater leis, & ba craibhdhech o sin imach, & is h-e do-rad
1567] comman & sacarbhaic dhi iardain. Conid as sein do-rala cumthanus mac
1568] leighinn
in domuin re Brigit, co tabair in Coimdhi doibh tria atach Brigte
1569] gach maith fhoirbhthi chuinghid.


1570] LUIDH Brigit co h-espoc Mel co tised do thorainn a cathrach dhi. O
1571] do-chuatar iar sin co dú i ta Ceall Dara inniu, ba h-í sin inbhuidh do-rala Ailill
1572] mac Dunlaing & cét marclach do fhinnchaeluch leis dar lar Cille Dara,
1573] Tancatar dano inghena o Brigit do chuinghidh neich don caelach, et do-ratad
1574] era forro. Ro beanaid na h-eich fo a marclaighibh fria lar. Ro gabhtha
1575] iarum suinn & slipredha dhoibh, & ni errachtatur no gur' eadbair Ailill in cét
1576] marclach do Brigit. Conid de do-ronad tech mor sancta Brigte i Cill Dara,
1577] & is e Ailill ros-biath na soeir & ros-íc a dulchinne. Facbhais Brigit cu
1578] m-badh o Ailill mac Dunlaing no bheth righi Laigen co brath.


1579] FEACHT ann tancatar da clamh co Brigit do chuinghidh almsaine. Ní
1580] rabha araill isin coitcenn acht aen- bhó. Do-rat Brigit dona clamhaib in
1581] m-boin sin. Do-rinne in dara clam atlugudbuide don Coimdhidh. Dimdach
1582] immorro in clam aile, ár ba diumsach. ‘Do- choidh’, ar sé, ‘cid mh' airi-si
1583] m' oenar ria boin. Cu n-ice aníu, dano, ni rom- comhairmeadh-sa riam etir
1584] celiuda Dé & bhochta & lobhrai. Ni bhiu dano i commaidh imon m-boin-sea’.
1585] Do-raidh Brigit risin clamh n-umhal: ‘Ansa i bhus co bh-faghthar ní dhuit,
1586] & teit as in clamh dimsach út guna bhoin’. IS ann sin tainic fer co Brigit
1587] gu m-boin leis di, co tard don clam umal. O dho-chuaidh immorro for set in
1588] clam diumsach forfheimidh imáin a bhó a oenar, co tainic for cula co
1589] Brigit & co a fher cumtha, co raibhi ic glamhudh & ic imdergad Brigte.
1590] ‘Ni ar Dhia’, ar se, ‘do-ratuis t' eadhpairt,{folio 57va} acht is ar lisdacht &
1591] tromdhacht rot-gaibh frium-sa’. Tiaghuit iar sin in da clamh cum na
1592] Berbha. Ad-racht inn abunn friu. Elaidh in clamh umal cona bhoin tria
1593] bennachtain Brigte. Tuitid in clam diumsach cona bhoin for a tharr risin
1594] n-abhuinn cor' baithedh.


p.48


1595] FEACHT ann tainic righan Crimhthain mheic Enna Cennsealaig
1596] Laigen, & slabrad aircit le i n-edhpairt do Brigit. Fuath deilbhe duine isin
1597] dara cenn de & ubhall aircit isin cinn n-aile. Do-rat Brigit dona h-oghuibh.
1598] Ro thaiscset na h-ogha gan fhis do Brigit, ár ba mor no ghatadh a crodh &
1599] do-beiredh do bochtuibh. Do-riacht clamh co Brigit, cu tard Brigit in
1600] slabhrad dhó cen fhis dona cailleachaib. O ro-fhedatar na h-oghu is ed
1601] ro raidhset co bh-fheirg & lonnus: ‘Bec a mhaith duinne’, ar siat, ‘do
1602] trocaire-si do chach, & sind fein i riachtanus a leas bhidh & eduigh’!


1603] ‘Ataidh for antacadh’, ol Brigit. ‘Eirgidh isin eclais in baile a
1604] n-denaim-si ernaigthi, & fo-ghebhthai ann bhur slabhrad’. Do-chuatar la
1605] Brigit. Gia do-ratad do bocht fuarutur na caillecha in slabhrad.


1606] FEACHT ann tainic ri Laigen d' éistecht re proicept & ceileabhradh dia
1607] casc cu Brigit. Iar bh-fhorbhudh an cheileabhraidh do-chuaidh in ri for sed.
1608] In tan do-chuaidh Brigit do chaithimh a proinne adubairt Loman clamh
1609] Brigte nach caithfedh ní no gu tuctha dhó armghaiscedh righ Laigen, etir
1610] ghai & sciath & claideb, cona bheirt foithibh. Do-chuaidh techtaire o Brigit
1611] a n-diaidh in righ. O mhedhon immorro cu nonai don righ for merugud, &
1612] ní rancatar oen-mhile ceimenn co tuc in t-armghaisced uadha & co tucadh don
1613] clamh.


1614] FEACHT ann at-connaic Brigit araili duine secce & salann for a mhuin.
1615] ‘Cidh fil fort mhuin’? ol Brigit. ‘Clocha’, ol an duine. ‘Bidhat clocha
1616] dano’, ol Brigit. Do-ronta fo chedoir clocha don t-salann. Tainic doridhisi
1617] an fer cétna sech Brigit. ‘Cidh fil fort mhuin’? ol Brigit. ‘Salann’, ol se.
1618] ‘Bidh salann dano’, ol Brigit. Do- ríne fo chedoir salann dona clochaib tre
1619] breitir m-Brigte.


1620] FEACHT ann tancatar dá clamh co Brigit dá n-íc{folio 57vb} don
1621] claimhe. Adubairt Brigit risin dara clam nighi araile. Do-roine amhlaid.
1622] ‘Dena-sa’, ar Brigit risin clamh aili, ‘fosaic & nighe h-fir cumtha amal
1623] do-roine-seom umhaloit duit-si’. ‘Acht airet co n- facamar’, ol se, ‘ni co n-faicfium.
1624] Cidh on, in coir lat-sa, a chaillech, mhisi slan coam ballaib nuidhibh
1625] & com etach nua do nighi in claim granna út, & a bhaill dubhghlasa ic
1626] toitim de? Ni fiu leam-sa in nos a leitheit sin’. Ro nigh immorro Brigit
1627] fein in clam umul truag. Adubairt in clam dimsach ro glanad ar tus on


p.49


1628] claime: ‘Atar leam-sa’, ol se, ‘is oeible teined mhoidhid triam croicenn’.
1629] Ro linadh h-e do claime o a mhullach co a bhonn ara anumaloit.


1630] FEACHT ann do Brigit oc techt do laimh in espuic cu tarfas di cenn puic
1631] do beith annsa chailiuch oifrinn. Ro opastar Brigit in cailech. ‘Cidh ara
1632] n-opai’? ar an fer graidh . ‘Cenn puic foillsighter dam ann’, ar Brigit.
1633] Ro ghairm in t-espoc in gilla tuc ind imaltoir, & adubairt ris tabhairt a
1634] choibhsen. ‘Do-chuadhus’, ar in gilla, ‘i tech a n- gabhar puic, cu tallus poc
1635] méth as & ad-uadhus mo sáith de’. Ro phend in gilla & do-roine aithrige.
1636] Do-chuaidh iar sin Brigit do laim & ni co n-facai in fuath.


1637] FEACHT ann tancatar áighidh co Brigit: at iat uaisli craibdecha .i. na
1638] secht n-espuic fileat a tilaigh ind airrter Laigen. IS ann sin for-congair
1639] Brigit for araili fer dia muinntir techt dochum in mhara co n-dernad iasgach
1640] dona h-aighedhuibh. Teit in fer & a mhurgha lais & tecmhaing ron dó.
1641] Saidhidh inn in rónghai & cenglaid a theit dia laim. Tairrngidh in ron
1642] leis in fer tar in bh-fairrce co traigh mara Breatan, cu bh-farcuibh annsin h-e
1643] for carraic iar m-brisiudh na téta. Ro cuired dano in ron for culai, & a ghai
1644] ann, cu ro laa in mhuir h-e forsin traigh ba comfhocraibh do Brigit. Do-ratsat
1645] immorro iascaire Bretan curach do iascaire Brigte o ro indis a scela dhoibh.
1646] Tainic iar sin tar muir co bh-fhuair a ron i traigh mhara Laigen i bhus, co ruc
1647] leis co h-áigeda Brigte.{folio 58ra} ISin maduin do-chuaidh tar muir &
1648] do-rocht dar muir m-Breatan doridisi dochum Brigte medhon lai. Ro mhorsat
1649] na h-aeighedha & in slúag arcena ainm De & Brigte triasin bh-firt-sin &
1650] triasan n-adhamhra.


1651] FEACHT ann do-ghabh mian araile caillech do muintir Brigte im shalann.
1652] Do-roine Brigit ernuighthi cu ro soudh na clocha i salann, & ro h-icad in caillech.


1653] FEACT ann ro bui bachlach do muintir Brigte oc bein chonnaid.
1654] Do-rala dho gu ro mharbh peta sinnuigh la righ Laigen. Ro h-irghabhudh in
1655] bachlach lasin righ. Ro fhor-congair Brigit for an sinnach taidhecht as in
1656] caillid. Tainic dano cu raibhi oc cleasaibh & oc cluiche dhoibh & don righ
1657] la forcongra Brigte. O dho-roine in sinnach a ghnímha do-chuaidh fon coill
1658] slan, & slogh Laigen etir chois & eocu & chona 'na deghuid.


1659] FEACT ann tancatar espuic co Brigit, & ni raibhe aice ní do-berad doibh
1660] 'ar m-bleagun na m-bó fá dhó. Tucait na bai in treas fecht don baili & rop
1661] uilli leo in loimm annsin inas cech m-blegun.


p.50


1662] FEACHT ann ro bui meithiul ag Brigit ic buain. Feraid fleochud mor
1663] i Muigh Life uile & nir' tuit banna ina gort-si.


1664] Ba dia fertaibh immorro, ro bennach in dall clairenech co tuc a súili dó.


1665] FEACHT ann do-rala Brigit cusin m-baintreabthaigh, cu ro marb laegh a bo
1666] do Brigit & ro loisc a garmain fai. Do-ríne Dia ar Brigit ba h-oghslan in
1667] garma arnamharach & bui a máthair og lighi in laeig.


1668] FEACHT do Brigit & d' espuc Eirc i Laignibh. Do-raidh Brigit re
1669] h-espoc Eirc: ‘Ata cathugud itir do thuaith-si, & innosa comraicid’. Adubairt
1670] mac-clérech do muintir espuic Eirc: ‘Ni doigh linn’, ar se, ‘conid fír sin’.
1671] Senais Brigit a ruisc in mac-cleirig. Do-raidh iar sin in mac-clérech: ‘At-cím-si’,
1672] ar se, ‘mo bhraithre icca marbad innosa’, & do-rine aithrighi moir insin.


1673] FEACHT do Brigit oc inghaire chaerach. Tainic gataidhi chuice & tall
1674] .uii. multa uaithe. Arói ro h- airmhedh in tret, & frith na multa a n-oighe tre
1675] ernaigthi Brigte.


1676] FEACHT do-ríne araile fer{folio 58rb} do mhuinntir Brigte midh do
1677] righ Laigen. In tan tancus dia ol ni frith bainne ann, ar ro caithed re Brigit.
1678] Ad-racht Brigit do thesarcudh an truaigh, & ros-bennach na leastra, & frith
1679] an midh a comhlanus, et ba firt amhra eis- sein.


1680] FEACHT ann tancatar na .uii. n-espuic a h-Uaibh Briuin Cualunn o
1681] Thealaig na n-Espac, co bh-fuaratar Brigit i l-luc re toebh Cilli Dara atuaidh.
1682] Do-fhiafraig Brigit da coic .i. do Blathnait, in raibhe biadh aice. Adubhairt
1683] nach raibhe. Bá nár la Brigit gan biadh aice dona noemhuibh, & ro ghuidh
1684] in Coimdhe co dicra co n-debairt in t-aingel ria na bai do bleaghan in tres
1685] fecht. Do-bligh Brigit fein na bu, gur' linsat na dabhcha donn ass, &
1686] ro linfatis cidh leastra Laigen uili, co n-dechaid in loim tar na leastraibh
1687] imach, co n-derna loch dé, unde Loch in Ais .i. Loch Leamhnachta inniu.
1688] Ro morad ainm De & Brigte dhe sin.


1689] Ár cach ní con- aighedh Brigit forsin Coimdhi do-berthe di fo cétoir, ár
1690] ba h-e a sainnt: sasad bocht, dichur gacha documla, air- chisecht gacha truaigh.
1691] Ni raibhi immorro bhudh naraighi, na bhudh fhele, na bhudh cennsa, na bhudh
1692] umla, na bhud cunnla, a bud cuibdi ina Brigit. Ni ro nigh riamh a lamha
1693] na a cosa na a cenn etir fhiru. Ni ro dhech gnuis fherscail. Ni labhradh
1694] cen loisi. Ba h-aintech, ba h-annac, ba h-ernuightech. Ba foidhidech. Ba
1695] foilidh i timnuibh De. Ba cobhsaidh. Ba h-umhal. Ba dilghed- hach. Ba
1696] dercach. Ba comra choisecartha coimeta chuirp Crist & a fhola. Ba teampul


p.51


1697] De. Ba righshuidi tairismhe don Spírut Noebh a cridhe & a menma. Ba
1698] diuid & ba toirrsech do truaghaibh. Ba h-edrocht i bh-fertuibh & mirbuilibh.
1699] IS airi sin is é a h-ainm itir duilibh, colum etir enuibh, finemain itir fhedhaibh,
1700] grian etir rennuibh. IS é athair na noem-oighi- sin, in t-Athair nemhdhai.
1701] IS é a mac, Ísu Crist. IS é aoidi, in Spirut Noem,{folio 58va} conid
1702] aire sin do-ghní in noemh- ogh-sa na mirbuile mora & na ferta diairme.


1703] IS í furtachtaiges da gach aen bis a cuimgi & a n-guasacht. IS h-i tracthus
1704] na tedhmanna. IS í tairnes feirg & anfadh an mhara. IS í ban-taircetlaid
1705] Crist. IS i righan in deiscirt. IS sí Muire na n- Gaeidhel.


1706] IS e Colum Cille do-righne an imann-sa do Brigit, & is a n-aimsir Aedha
1707] mic Ainmerech do-roine h-i. Et ba h-e fath a denmha. Anfud mor tainic
1708] do Cholum Cille in tan do-choid tar muir, co tarla i Caire Breacan, cu ro atuigh
1709] Brigit co tised feth dó, & co n-ebairtBrigit be bhith-mhaith’. is e
1710] Brocan Cloen do-roine, & as inann aim- ser a n-dernad & ‘Ni char Brigit
1711] buadach bith’. No as triur do muintir Brigte do-roine h-i in tan do-chuatar
1712] do Roim cu rochtatar Blasantiam. Co tarla fer do muintir na cathrach
1713] dhoibh imuig, cu ros-fiafraig dibh in rancatar a leas aighidhecht. Adubratar-som
1714] cu rancatar. Rous-fuc leis iar sin dia thigh, co tarla doibh
1715] scolaigi ar toidhecht o Roimh, cu ro fhiafraig dibh can as tangatar, &
1716] ced ara tancatar? Adubratar-somh conadh ar áighidecht. ‘IS pudhar
1717] sin’, ar se, ‘ar is h-é bés in fir-sea marbad a aeighedh’, & ro fhiafraighset-som
1718] sin tria thinchosc in scolaigi. Tucadh tra neimh doib i linn, cu ro mholsat
1719] Brigit dia soeradh & cu ro chansat ‘Brigit be bhith-maith’ & rl. Atibhset an
1720] linn cusan neim, & ní derna pudhur doibh. Tainic iarum fer in tighi
1721] dia fegad dus in ros-marbh in neim, & at-connaic iat 'na m-bethaid, & ad-connaic
1722] ingin t-sochraid etarru. Tainic iar sin isin tech, & ro bui for iarair na
1723] h-ingine & ni fhuair, & ro fhiafraig dibh cidh do-choidh an ingen, & adubratar-som
1724] ni facadur etir h-í. Do-ratad tra cuibrech forro- som co marbhdais
1725] iarnamharach mina foilsighdis an ingin. Tainic dano in scolaigi cétna
1726] chuca arnamharach dia bh-fis, et inuenit cos in uinculis, et interrogauit eos
1727] quomodo euascrunt et cur ligati sunt.


1728] No cumad h-e Brenainn{folio 58vb} do-righne in n-imunn-sa. Tainic
1729] dano Brenainn co Brigit co bh-fesadh cidh ara tuc in bheist isin mhuir anoir


p.52


1730] do Brigit sech na noemhu arcena. O ro-siacht tra Brenainn co Brigit
1731] ro chuinnigh co tartad a coibhsina cinnus ro bhai gradh Dé oicce. Adubairt
1732] Brigit: ‘Tabair, a cléirigh, do coibhsena prius & do-ber-sa iar sin’. Adubhuirt
1733] Brenainn: ‘on lo ro ghabhus-sa crabhudh nocha dechadhus tar .uii. n-immairibh
1734] cen mo menmain i n-Dia’. ‘As maith in coibhsen’, ol Brigit. ‘Tabair-si
1735] dano, a chaillech’, ol Brenainn, ‘do choibsin’. ‘Do-fhitir Mac na h-Ingine’,
1736] ar Brigit, ‘on uair do-ratus-sa mu menmain i n-Dia ni thucus ass’. ‘Dar linn, a
1737] chaillech’, ol Brenainn, ‘as coir do bhiastuibh gia no berut anoir duit sechainne’.


1738] No is é Ulltan Arda Breacain do-roine an ymonn-sa ar molad do Brigit.
1739] Ár ba do Dail Concubair do- som, & rop edh dano do máthair Brigte .i.
1740] Broicsech ingen Dallbronaigh. I n-aimsir immorro da mac Aedha Slaine
1741] do-ronad fesin, ár it e ro marbhsat Suibhne mac Colmain Moir, for leth- laim
1742] Ulltain, do-ronad:

    1. 1743] Brigit be bhith-mhaith, bruth ordhai oibhlech,
      1744] don-fé don bhith-fhlaith an ghrian tind toidlech.
    2. 1745] Ron-saera Brighit sech dhrunga demhna,
      1746] ro raena remhainn catha gach tedma.
    3. 1747] Do-rodhbha indonn ar colla cissao
      1748] an chraebh co m-blathaib, an máthair Íssu.
    4. 1749] An fhirógh inmain go n-ordan adhbhuil,
      1750] bum saer gach n-inbaid lam naemh do Laighnibh.
    5. 1751] Leth-colbha flatha la Pátraic Primhdhai,
      1752] an tlacht uas lighaib, an righan righdha.
    6. 1753] Ro bet iar sinet ar cuirp a cilicc
      1754] dia rath ron-braeno, ron-saera Brighit.

      B.

{folio 59ra}


1755] Mor tra do fertuibh & do mhírbuilib fon n- innus sin
1756] do-righne in Coimde ar Bhrigit. IS sé a mhet cunná cumhaing nech a fhaisneis
1757] acht mina thised aspal fein no aingel De dia fhaisneis: acht cena is lor
1758] so ar dheismirecht dibh.


1759] O thainic tra cusna deidhinchaibh do Brigit, iar fothugud & iar
1760] bh-furtacht cheall & eclas & altorach n- imdha iar bh-fertuibh & iar mirbuilibh
1761] imdha at lir gainemh mara no renna nimhe, iar n-desheirc & trocuire, do-ruacht
1762] iar sin Nindedh Laimhidhan o Roim Letha. IS aire dano at-berthea Nindidh
1763] Laimh-idan
frissein, ár ni tard a laim fria thaebh o ro ghabh Brigit pater leis.
1764] Cunad h-e do-rat comman & sacarbaic do Brigit & ro fhaidh a spírut dochum
1765] nimhe. Atait a taisi isna talmandaibh gu cataidh & gu n-ordan & gu


p.53


1766] n-airechus, gu bh-fertuibh & mirbhuilibh. Ata a h- ainim amal grein isin
1767] bh-flaith nemhdha etir claiscetal aingel & archaingel. Et gidh mor a h- anoir
1768] abhus coléic bidh mó gu mor in tan ad-rae ina lochrann lainnerdha i comlanus
1769] cuirp & anma i mor-dail lai bratha, ind oentuidh hyruphin & saruphyn, in
1770] aentuidh Mic Mhuire óighe, ISann aentuidh is uaisli cech n-aentuidh, ind
1771] aentuidh na noeim-trinóite, Athair & Mac & Spirut Noem.


1772] Ailim trocuire De uasail uilecumachtaig tre impidi noeimh Brigte:
1773] ro airiltnigim uile in aentaidh sin, ra-issam, ra-aitrebam, in saecula!


p.54