Corpus of Electronic Texts Edition
Beatha Aodha Ruaidh Uí Dhomhnaill (Author: Lughaidh Ó Cléirigh)

p.2

section 1

Beatha Aodha Ruaidh Uí Dhomhnaill as Leabhar Lughaidh Uí Chlérigh

¶1] {MS folio 1a} RO TUISMEDH émh clann adhamhra dUa Dhomhnaill (Aodh m Maghnusa m Aodha Oicc m Aodha Ruaidh m Neill Ghairbh m Toirrdhealbaigh an Fhíona et cetera). An Inghean Dubh ingen Semais m Alaxandair m Eoin Chathanaigh Mec Dhomhnaill do shiol Cholla Uais m Eachdhach Doimhlein roba bainseitigh dUa Dhomhnoill & rob isidhe mathair an robtar aireghda dia chloind. Itiat anmanna a fferscal ier nurd gheine Aódh Rúadh, Rudhraige, Maghnus & Cathbarr.

¶2] Dála an cheidmheic dibhsidhe Aodha Ruaid do radadhsidhe iarna gheinemain fochettoir dia oileamhain & dia leasughadh do shaorchlandaibh soichenelchaibh Chenéil Chonaill Gulban m Néill & nirbho hiadsomh namá ro ett eisidhe for altrom & oilemhain acht ro ghabhsat araill do Chenel Eóghain m Neill ar robadh derbh leo do raghadh ni de madh dia roisedh co haois infhedhma. Ro ghabhsomh iaromh for fás & for forbairt araoi chrotha & chaoimdenmha alaig & erlabhra egna & ergna ionfhais & oirbertais goro leth a ainm & alladh fo chóicc coigedhaibh Éreann eidir Ghallaibh & Gaoidhealaibh cid riasiu rainicc tar áeis mhacdhachta & ro choimhlion a chóig bliadna décc. Attchuas immorro do Dhanaraibh Duibhlinne adbhchlos & erdhercas an meic sin & basedh do ruimensett occa ina menmain na baoi a aithghein dErendchaibh fri haithe a anfaladh & dioghalta greisi a cheineoil dia lecthi co haois fherrdhata. Ro haisneidhedh dhoibh beos gurro thairrngirset faidhe & lucht remhaisneisi & tiorchanta na todhochaidhe co ttiocfadh a ionnsamailsiumh no bherad mesccbuaidhredh forrasom & for inis Ereann archena feibh ro thingheall Columb Cille mac

p.4

Feidlimidh naoimhfhaidh amra do Chenel cConaill & fer lán do rath &do deolaidheacht an Spiratta Naoim bail atrubhairt:

    1. Tiocfaidh fer an engha aird
      dobera golmairg in gach tir
      bidh é sin an donn diadha
      is biaidh .ix. mbliadna ina righ.

Atberat foirend co mbadh é Cáillín Fiodhnacha ro thairrngir. in marg.

¶3] Araill ann dana ro omhnaighsett na Goill chetna eisiomh & an tIarla Ua Néill (Aodh m Firdorcha m Cuind Bacaigh m Cuind) do ernaidhm a ccodaigh & a ccaradraidh fri aroile ina naghaidh {MS folio 1b} uair roba deirbirisidhe dia thuistidhibhsiomh ó chein mháir & ba hi deirbhfiúr an Aodha Ruaidh remhebertmar roba comhmáim & roba cédmhuinter don Iarla Ua Neill Siobhan inghen Uí Dhomhnaill a comhainm. An tUa Néill ro hoirdnedh i ccennus for Chenel nEoghain feachtt riamh & dia ngoirthi anmuim an tan sin (Toirrdelbhach Luineach mac Neill Chonallaigh m Airt m Cuind m Enri m Eoghain) ba riarochsidhe do Ghallaibh don chur sin &nírbho tualaing follamhnadh a fhlaithiusa la heineirte & anfobhracht & no biodhsonh dogres occ ionnlach & occ etarcosaoitt an Iarla Ui Neill frisan Justis & frisan Seanadh ar omhan a aithrioghtha lais ar as imne ba oisidhe hi ttuile a ratha & a aoise an tan sin & ba scciath imdeghla & irscclaighe dar cenn a cheneoil. Ba haire sin ro ghabsat Goill Atha Cliath Duiblinne aimhires & mithoimhdin de (gerbho riarach dhoibhsiomh gósin) ar an ccaradradh sin baoi dho fri Cenél cConaill & do ruimensett occ aibh comba lor dacomhal & diomfhostadh fri dligheadh for Chenel cConaill & Eoghain a erghabailsiomh an Aodha Ruaidh ceni baoi acht ina ghiolla biucc an ionbaid sin conadh ar na fothaibh remhraite ro sccrúdsatt na Goill chetna a chuimreach cidh riasiu ro soisedh lais forbhadh an neith ro omhnaighsett do thocht asa loss.

¶4] Ba hamhlaidh forcaomhnagair an ghabhail hishin. Ro hiorlamhaighedh bairc mbelduibh mbraflangaicch (im fheil

p.6

Micheil do hsonnradh anno 1587) ind Ath Cliath cona foirind fhoirniata fhírmisgnigh go naidhmibh iorghaile & go ttrealmaibh troda leo fri hurscclaighe & iomghuin ind aghaidh a neassccarad gona fforthain fiona & corma fri creic & connrad i ndon cendaigeachta dus an ttairsittis eill ngabala for Aodh Ua nDomhnoill. Ba tria airle an Justis Ser John Parrot & na Comhairle archena ro gnithe indsin co hionfhoilghidhe. Basedh a ord an Justis a bheith fri laimh righ Saxan i ccendus for inis mBanbha co diuidh teora mbliadhan. Ó ro baoi gach aidhme ba hadhailg ind eallmha lasan luing remraitiu & iar ttoidhecht na gaoithi andess gach ndírech fosroghluais an mbairc a cliotharchuan Duibhlinne amach {MS folio 2a} ind iomdhomain an aigein gurro sheólustair seach rind Ettair badhthuaidh laimh chle fri hor nÉrenn co riacht co senchuan Súilighe hi crich Chonaill m Néill. Ro airis aimsidhe fo erchomhair Ratha Maoláin amach forsan bfairrge. Caistiall eisidhe baoi for ur na tragha. Ro fothaighedh ecclas fri hurd & oiffrenn do Mhaire mathair an Choimdedh hi ccomhfhochraibh dó & ba mendat airrderc fri hiomathaigid laoch & chlerech na ccrioch ccomfhogus. Lá Cloinn tSuibne conrótacht & atiatt ro aittreabhsat an mbloidh thire baoi fri himealbhord an chuain gusan moir móir & araill cenmothá indsin. Do Chenél Eoghain m Néill dhóibh iar mbunudhus & a hAlpain do dheochatar an dú sin & robtar iatt ba tuairgnide catha do righ ó cConuill ind agaidh a eascaratt.

¶5] Tuirthechta na luinge imroráidhsem hi tosaigh iar ttuidheacht di gusan ccuan for ionchaibh Ratha Maolain amail atrubhramar do relccit a seola fri lar & ro suidigit a hangcairedha dia himfhostad hi comhfhochraibh an chalaidh. Docomhlat dream dia foirind for tír iarttain ind eccoscc cennaigedh fo dheilbh siodha & caenchomhraic & gabhaitt for brath & taiscceladh for creic & connradh frisan ccách docuirethar fora ccind & addamhat co mbaoi fion & cormaim leo isin luing. O ro clos la muintir an dúnaidh an ní sin ni tharttsatt hi foill acht ro ghabhsat for cendach an fhíona & an lenda immale &

p.8

oc comhól fora chele combtar mescca. Iar bfios scél don chrich ina ccomfhogus doionálat a ndochum & batar ag sainol combtar subaigh amail a cceli. Nirbo cian dóibh samlaidh conustudhchaidh Aodh Ua Domhnaill fecht áiniusa for celidhe don bhaile la baos & reabraidh fora bhaoithreim & for cuairt macdachta co ndírim dóccbaidh na criche ina chaoimthecht. O rocloathar éccin an ni si la haos an braith imsoat as for cúlaibh dochum a luinge. Ro faoidhitt daileamain & deoghbairedha an dúnaidh ina ndeghaidh do chuinghidh fíona dona {MS folio 2b} haoidedhaibh dusfangatar. Asberatsomh nat baoi leo ní badh móamh oldás ní nosfiúrfadh an fhoirenn & nachasrelcctís uadaibh for tír do shaigidh nach aoin acht má no thísedh uathadh daghdhaoine ina ndochum don luing foghebhdais a ffrestal & a ffiadhugadh don teruairsi do ruaraidh aca dia ffion.

¶10] Iar ffios scél do Mac Suibhne (dfhior an dúnaidh Domhnall) na daileamain do dhiúltadh imón ffion ba hadhnár lais indsin conadh í airle do rionchoiscc a ainshén dó a thigerna (Aedh Ua Domhnaill) do thochuiredh don luing. Ba sodhaing ón a thoghaothadhsomh an ionbaidh sin uair ni bhaoi aon dia deghchomhairlidhibh dia oidedhaibh nach dia ollamhnaibh ina chaoimhthecht do remhiomthús na do shédugadh comhairle dhó & ni rainicc tar aois coicc mbliadan décc & ni thainic a gaos nach a ghliocus an tan sin. Ba samhlaidh ón don aos baoth borrfadhach batar ina fharradh gidh iatt ba sine araoi naoisi. Iar ccrúdh a ccomhairle don fhoirind ainegnaidh ro lasatt amach luingíne mbicc do rala for ur na tragha & imraiset gusan luing moir go mbatar or fri hor. O ro fhittir an fianlach báttor isin luing go mbaoi Aedh ettorra ro fháiltnighsett friú araoidhe ni relccitt anonn chuca acht uathadh daoine feibh ro thingheallsat im Aodh Ruadh im Mhac Suibhne et cetera. Ro freastlaitt & ro fiadaighitt do shaine bídh & lenda gurbhat subaigh soimhenmnaigh. An tan ba háine dhoibh occ ól ro gatta a nairm forra & ro hiadadh comhla an taiste tara néis & do rata i naragal foiriata bail naro chumaingset engnamh nó

p.10

eisiomol do ghniomh i nagaid a namhat & erghabhthar Aedh & in roba lainn leó don lucht do deachattar anonn dia saigidh. Dothaott tra sccéla na gabhala fon ccrich hi ccoitchinde & doeccmallatt na comhfhochraibhe dochum an chalaidh dus an ttáirsittis baogal for aos na {MS folio 3a} celge. Ni bhaoi ba desodhain ar ro batar i niomdhomain an chuain iar sreangtharraing chuca a nangcairedh fulaing & fostadha & ni rabhattar longa nát laoidhenga aca dia ttograim nach dia ttárrochtain. Dusficc ann a ccumma chaigh Mac Suibhne na tTuath Eoghan Óg atacomnaic. Ba haitte don Aodh eisidheicc & ro ghabh occ eráil ghiall & aittire oile dara éisi. Nirbo torbha dhósomh ón ar ni baoi hi ccoiccedh Conchobair m Nessa géill no ghabtais dara éisi dóigh ba fora iarair daonloss do dheochattar.

¶7] Dála na luinge imroraidhsem & na fairne baoi innti o ro fhorbhsat an toiscc imma ttangatar & doberatt leo in roba toisccidhe do braighdibh & daittiribh an tíre imsoat as for ccúlaibh la trethan an tsrotha go rangatar an muir móir. Seolaitt iarsuidhe la tuinnsemhaibh na gaoithi aniartuaith fri hor nÉrenn sairdhes friothroscc na conaire remedeochatar gurro ghabhsatt hi ccuan Duiblinne doridhisi. Atchlos fochettóir fon ccathraigh uile a ttuidhecht samhlaidh & don Justis & don Chomhairle sainredh & Aodh Ua Domhnaill hi forchomed leó. Ba faoilidh iadsomh dia rochtain chuca & nirbhó fora sheirc itir & ro thochuirsett eisiomh gan fhuireach dia saigidh co mbaoi eineach i nionchaibh friu & gebhit occ iomaccallaimh fris & occ athchomharc sgel do & ba do thaisceladh & inchreachadh fora airrdhibh ba móamh ro batarsomh. Fodeóidh tra ro forcongradh eisiomh do chor hi ccaistiall comdhaingen clochdha bhail i mbatar soerchlanna mac Míledh hi cuimbreach & hi cimbidhecht occ foimhtin ecca & oidedha & araill duaislibh na bFionnghall dusfangatar an insi fecht riamh ro ghabhsat báidh & condalbhus fri Gaoidheala ind agaidh na nGall dusficcset

p.12

fadheóidh a criochaibh Saxan do ghabail na hinsi forra dibh linaibh. Basedh rob aines & rob aireacc toile dhoibh do lo & dadaig isin carcair comdhúnta i mbatar a mbith occ éccaoine {MS folio 3b} in imnid éttualaing & occ aisnéis in ainchridhe anffoil no himbertha forra eitir Ghallaibh & Ghaoidelaibh & occ coistecht frisna gúbhrethaibh no coiccerta & frisan midhiach & frisan míimbirt do bretha for soerchlandaibh soichenélchaib mac Mileadh & na fFionnghall hi ccoitchindi.

¶8] Iomthusa Aodha Uí Dhomhnaill baoisidhe samhlaidh hi cumma chaich ina chuimbreach fri ré teora mbliadhan & theora mis occ cloistecht frisan daorbhroitt i mbatar Gaoidil. Ba tochombracht & ba galar menman & ba sniomh adhbhal lais a beith ionuss ro baoi & nirbhó ara dhaigh bhadhdein acht fobhith an éccumhaing éccomhadhais i mbatar a cháirde & a chomhfhuilidhe a urradha & a ardtóisigh a neimedh & a naoimheccalsa a fhiledha & a ollamain a fhomhámaighthe & a oireacht for athchur & for ionnarbadh i nailechriochaibh sechnón Éreann. Nó bhíodh occa innethemh & occa scrúdadh dogres caidhe an tesrus elúdha foghébadh. Nirbhó sodhaing dhósomh ón an ní sin ar dusfucctha hi cubhachail foiriata isin caistiall gach noidhche dia iomchoimhétt condusficcedh teirt ara bhárach. Ba imne baoi an caistiall hisin & lethanchlais lándomhain lionnuiscci ina uirthimcheall & clardroichet comhdlúta fuirre fo erchomhair dorais an dúine & gasradh gruamaineach na nGall amuigh & istigh imon dorus dia dhúrchoimhéd cona diccsedh aon táirsibh anunn nach amach gan athchomarc don fhianlach allmhardha. Ara aoi ni bhi friothaire ar nach ffaghthar faill fadheóidh. Fecht naon dia mbaoi Aodh co ndruing dia aos comtha i ndeiredh geimridh doshunnradh i nurthosach oidhche riasiú do rata isna cubachlaibh foiriata i mbittís gach noidhche basedh arriacht leó téittréfedh rofhoda do breith gusan ffeineistir baoi fora nionchaibh & dusrelccet sios frisna suainemhnaibh goro tharbhluingset for {MS folio 4a} san urdrochat ro baoi allamuigh do dhorus an dúnaidh. Baoi idh imremhar iarainn asan ccomhlaidh fria tarraing chucca amach do neach tan badh adhlaicc. Do rattsatsomh balc lán glaice do chrond comdaingen tresan idh ar na

p.14

tíosta co tinnesnach dia ttograim asan dúnadh. Bai ócclach do shainmhuintir an Aodha hi foichill a nelúdha & do ralasidhe dhoibh iar ttoidhecht amach & di lannchloidhemh lanchotatt lais foa choim & do ratt i llaimh inn Aodha. Do bert Aodh cloidheamh díbhsidhe diaroile laoch amra do Laighnibh do shiol Chathaoir Mhóir m Feidhlimidh Firurghlais Art Caomhanach atacomhnaic. Ba háirsidh iorgaile & ba toisech iomghona eisidhe. Do rat iaromh sciath for lorg dona hógaibh tre shráittibh & slighthibh an bhaile. Cidh iatt na forchoimhedaidhe tra niro rathaighset i nellmha an telúdh & ó do rattsat dia núidh na hócca do imthecht docengatt fochétóir do shaigidh dorais an chaisteoil amail as déne conrangatar ar andar leo no tháirsitis i traite. Iar rochtain doibh gusan dorus forfeimidh forra a erslagadh nach an ccomhlaidh do shrengadh anonn conustarttsat fria ttoghairm chuca an lucht do rala isna tigibh batar ar ionchaibh an dorais don taobh araill don tsráit. Iar ttocht fon toghairm doibhsidhe ro ghattsat an crann baoi tresan idh eiste & doléccet an comhlaidh suas do lucht an chaisteóill. Do dheachattar drong mhór do lucht na cathrach for lurg na nócc atrulattar uadaibh. Ni baoi bá desodhain uair batarsomh allamuigh do mhúraibh an bhaile siú ro rathaighitt ar robtar ersloicthe óbela doirsi na rioghchathrach isin ionamm docoislet ina ndochum & dolengat tar chladaibh tar garrdhaibh & tar múraibh imechtrachu an bhaile gurro scuchsat for reidh an tsleibhe baoi fora nionchaibh badhdess gach ndíreach. {MS folio 4b} Sliabh fotta foirlethan eisidhe. Asé ba cladh coiccriche eitir Gaoidhealaibh choiccidh Gailian & Gaill Duibhlinne. Batar iomdha a shlighthi & a chonaire ara aoi nísrelicc a nomhan doibhsidhe ascnamh isna conairibh coitchenna. Niro ansat dina dia reimim go rangatar tarsan ruaidhshliabh ramattach hisin iar sccis aistir & imthechta fot na hoidhche. O robtar scithig tuirrsigh tiaghaitt gusan ccaillid cliothardhlúith tecomhnagair fora ccind & airisit innte gusan muichdhedhoil. Doberat laim for imthecht iarsuidhe ar nirbho láininnill leó airisiumh isin bfiodhbaidh la homhan & cridhenbhás a súir & a niarrata dia naimhtibh.

p.16

¶9] Nírbho coim ria ccioth do Aodh Ua Domhnaill a elúdh uair nirbo tualaing asccnam laa oes cumtha asin ionadh a mbaoi doigh robtar athgaoite ilchrechtnaighthe a throighthe toinngheala tanaidhe lá haiten & la himdresaibh la haimhreidhe & la hiomdhoraidh an tsléibhi tarsa ttudhchaidh ar ro heitirdeilighit a assa fria throighthibh iar ndíoscaoiledh a nuamann & a naidhmchengal lásan ffleachadh ná fuairset gósin. Ba saeth mór & ba galar laa aos cumtha ná ro éttsat leó é ní bad síriu & ó naro cumhaingset ní dhó tiomnaitt celebradh ndó & fagbhaitt bendachtain occa. As fair desidh laisiomh iarttain (iarna fhágbáil i nuathadh buidhne) a fher muintire do fhaoidedh go aroile duine uasal do shoerchlandaibh choiccidh Gailian do reccaimh hi ccaistiall hi ccomhfhochraibh do dus an ffoighbedh innilles no iomshnadadh occa Félim Ó Tuathail a shlondadh. Ba cara don Aedh riasan tan sin (andar lais) ar do choidh fecht for ceilidhe chuga isin ccuimbreach i mbui i nAth Cliath & ro naidmset a ccarattrad dibh linaibh cecib tan docuirethar neach uaidibh for ionchaibh aroile gurbo hiomairgidhe {MS folio 5a} laisiomh dol for eineach Fhélim araba an chottaigh sin ro ershnaidmsett. Docoisle ass an techta bail a mbui an Félim & atfétt dhó an toisg ima ttanuicc. Ba faoilidhsiomh riamh & ro thingheall a thoirithin an Aedha im gach ni ba toiscide dia ccaomsadh. Araoi ni conrairleiccsiott a charaitt nach a chomhfhuilidhe dhó a dichleith nach a diamhlugadh ar uamhan smachtchana na nGall dia aithe fair. Ro fess forra iaromh a beithsiomh isin bfiodhbaidh feibh atrubhramar & atraghat an cách atchualaidh fora iarair & dorelccet cona luirg fora fhoillecht. O rob erdhalta la Félim & lia braithribh cách oile dia fhoghbháilsiomh as fair desidh leo iad budhdein dia erghabail & a breith gusan ccathraigh for cúlaibh dochum an tSenaidh. Do gníth samlaidh. O rainicsiomh co hAth Cliath robtar subaighe an Senadh imshodhain & do ronsat neiffni & brigh mbicc don uile ghiall & aittiri atrula uaidibh & batar buidhigh don toicthen ro thathchuir chuca doridhisi. Gerbha

p.18

mór a nainchridhe & a néccratus dhósom an cétna fecht ba huille an fecht tanaisi ara elúdh uaidhibh & do bretha geimil glaisiarainn foa feibh as cuimhgi conrangatar & ro cuiredh isin ccarcair cettna & ro both iga fhriothaire & ica fhorchoimhétt ionnus as ferr ro fhétsatt. Atchlos go comhchoitchenn fo chrich nErenn a éludhsomh samhlaidh & a erghabhail doridhisi. Ro lá socht mór for Ghoeidhelaibh desidhe & ro maolaitt menmanna a miledh & aiccenta a nanradh & croidhedha a ccuradh acc cloistecht an sgeoil hisin. Robtar iomdha rioghna & romhná & inghena áille uichtgheala occ dubha & dérchaoi foa dhaighin. Robtar ile soerchlanna soichineoil ag lámhchomairt & acc acaoine co hinfhoilgidhe ara aba & nirbhó lugha deilligh forsan druing {MS folio 5b} frisa mbai a cháirdine & a choibhdelachus inás ro lá forsan lucht frisa mbátar a mifholta & a eccratus. Ba soidheithbir doibhsiomh ón uair rob é saoilechtain na sochaide conadh trítt dusfiocfadh a ffoirithin on daoire & on dochraitti dermháir i mbattar occ Gallaibh.

¶10] Baoisium samhlaidh isin ccarcair chéttna fot na bliadna go deiredh geimhridh doridhisi go hoidhche Nottlacc Stell doshonnradh anno 1592. An tan robo mithigh la Mac na hÓighe a elúdhsomh arrainicc feisin & araill dia aos comtha eill forsna coimhéttaidhibh i nurthosach oidhche riasiú do ratta isin prainntigh & gattaid i ngeimhle díobh. Atraghatt iarttain gusan ffiailteach & suaineamh siothfhoda leo & dorelccet sios lasan suaineamh tresan fféltigh go riachtatar gusan cclasaigh ccomhdhomain forcaomhnagair i niomthacmhang an dúnaidh. Ro dringset iarsuidhiu frisan mbruach alltarach go mbatar for ur na clasach don taobh araill. Itiatt géill atrulatar ass imaraon frisan Aodh Énrí & Art da mhac Seaain m Cuinn Bacaigh m Cuinn m Énrí m Eóghain. Ro bhaoi aroile gille tairisi occ athoigidh chuca don chaistiall i ndon echlaighi frisi relccet a run condusrala tul i tul tan ba hadlaic co mbuí deolus rompo. Lotor ass iarsodhain tresan sraittshlighid sreathbuidhnigh

p.20

baoi for ionchaibh an dúnaidh gan airfhius gan fhoirchloistecht do neoch ar ni tuctha imonair acht amail gach naon do lucht na cathrach uair niro ansat cách do thathoigidh no do thadhall eitir thighthibh na trénchathrach an trath sin ar ba tosach oidhche doshunradh ann & niro dúnaitt doirsi na cathrach bheós. Rangatar tarsan ccathraigh sechtair fon samhail sin. Ro leablaingset tar aimhreidh & iomdhoraidh na ndúnchladh {MS folio 6a} ndioghainn & na ndaingenairbhe ndermháir ro bui fri cathraigh anechtair go rangatar for reidhibh an ruaidh-shléibhe remedeochaidh an tAodh isin cétna heludh atrula. Ro eitirdheligh dorchata na hoidhche & tinnenus an techidh an tí ba siniu dia naos comtha friú .i. Enrí Ua Néill. Eisiumh an tAodh bo soamh dona soerchlandaibh. Nibtar fóiltigh iattsomh imon etarscaradh. Atraghat ass ara aba & a ffer muintire dia remhimthús. Gebidh an adhaigh for snidhe & ferthain a fros fírneimhnech fleochaidh & a slamm slemaintiugh snechtaidhe co narbho sodhaing dona saoirfheraibh soichineoil a siobhal lasan doinind & lásan diéttghadh uair ba hamlaidh batar gan fhorbruta iar nuachtar iarna nágbail isin ffialtoigh tresa ttúdhchatar.

¶11] Ba móo deilligh an dianaister annamh ainmeinic forsan Art inás for Aodh & ba haidhlescce ionmoille a cheimim ar as imne baoisidhe & é collnach remhairshliastach & ba cianfhoda ó ro cuimrighthi isin carcair i mbuí Nírbo samhlaidh don Oedh ar ni rainicc tar aois macdhachta & niro anustar dfhás na dionfhorbairt an ionbaidh sin & ba háith éttrom eisiomh desidhe & ba hutmall ésgaidh a imthecht. O ro rathaighsium Art occa eneirtiugadh & iomthruime a chéime asedh do roine fris a lámh do chor fora ghualoinn & an laimh naill ar gualainn an ghille. Doieghat as fon ionnus sin tar muinchind an maighshléibhe. Robtar scithigh tuirsigh iaromh & niro ettsat Art leó ni ba síriu & ó na fuairsiot fosaighitt i ffosccadh allbhruaich iomaird isind ermhona baoi ara mbelaibh. Iar nairisiomh dhóibh ainnsidhe faoidhit a ngiolla uadhaibh lia scelaibh go Gleand Maoilugra bail i raibe Fiacha m Oedha. Glenn daingen diothoghlaidhe

p.22

& no gnathaightís Gaill Duiblinne cona niodnaibh catha iomshuidhe & ionnsoigidh fair dia chreachadh & indredh. {MS folio 6b} Nó chosnadh an tí Fiacha co ferrdha friu co bfarccbaithe iolar cenn lais & ni chumgaitis ní dho acht ara aoi gerbat iomdha iolardha a nionnsoighthi & gerbo calma a ccongaibh chatha nírbo riarachsomh dhóibh cen baoi i mbiú. Gach giall & gach cimbidh no elaighedh uaidibh ni thairis no théigedh acht as chuicce no dáiledh & ba hedh a chetna huidhe dol go Glend Mhaoilugra bhail a mbaoi an Fiacha atrubhromor ar basé a dhúnárus. A chumat cetna dona giallaibh rémraitiu as chuige ro dhalsat fadheisin & ro fhoidhset a ngiolla. Ó ranaicsiomh airm i mbui an Fiacha atféd a scéla ndó & an ionnus fosragaibh na hocca ro élátar asin ccathraigh & nachasbértha i mbethaidh forra muna tista dia ttoirithin i ttraitti.

¶12] Lasodhain do roega an tí Fiacha fianlach dia oes gradha do neoch batar tairisi lais diobh & ro erb forra techt lásan ngille for ammus na nócc. Atraghat fochetoir febh ro herbadh friú & docomlat ass & fer fo bhíudh leo & aroile fo lionn & cormaim go riachtatar gusan sliabh bhail hi farccaibthi na fiora. Monuar ámh nirbhó soinmheach sádhal suidiugadh & samhugadh na soerchloinne sin for cind na ccuradh do deachatar fora niarair. Ni rabhatar brothracha nat brecána inat éttaighe cumhdachta foa ccorpaibh dia ccaomhna ar fhuacht & oighredh na ga irbhshíne geimriutu acht ased ba coilctheacha cottalta foa ccaoimhchnesaibh & ba cerchaille foa ccennaibh colbadha cladharda ciomhaisgheala cloichshnechta ag reódh da gach leth iompaibh & ag iomuaim a nionar nuirettrom & a sreabhoinnleintedh snathchaol fria sethnachaibh & a nassan imleabhor & a niallchrann fria noircnibh & traighthibh comba samhalta lasna fiora dusfangatar nárbot daoine itir iatt acht base a ccubat dfhottaib an talmhan chena baoi ann iarna nionfholach isin sneachta uair niro ráthaighset {MS folio 7a} bedhgadh ina mballaibh acht marbtis mairbh & as imne on bátorsomh acht madh beg. Lasodhain tuarccabhait an laochradh asa lighe iatt & fororchongartsat forra ní

p.24

don bhíudh & don lionn do thochaithemh & ni hétus uatha uair gach deogh no eabdais dusrelcctís hifrithisi fora mbeolaibh sechtair. Acht chena ro thathamair an tí Art fódheóidh & atradhnacht an dú sin. Dala an Aodha roscongaibh an chormaim iarsin & ro batar a briogha for forbairt iarna hól acht a dhi chois namá ar as imne batarsidhe ina mballaibh marbha gan mothugadh iar nat & ionbholgadh frisan reódh & frisan sneachta. Cuiritt na fir for iomochur eisiomh gusan ngleann atrubhramar. Do rata hi ttigh deirritt i ndiamhair an dlúithfhedha. Ro both iccá leighes & leasugadh ann da gach ni ba toisgidhe co ttorracht teachta co dichealta dia áithreós & dia fhios sccél óa chliamhain Oedh Ua Néill. Do rattsomh lamh for imthecht iarsuidhe iar mbreith don techta fair. Ba duiligh dhósomh triall foran turus sin oir niro chumhaingsett na leghe freapadh dia thraighthibh i ttraitte iarna ttreghdad don reódh remhepertmar & ba héiccen da nach oile a thurccbail for eoch & a ghabáil eitir a dhib lamhaibh doridhisi tan no tharbhlaingedh. Baoisimh amen coro etarsccarsat leighe a di ordain fris iar ttrioll ar rochtain dia athardha budhdein. Faoidhis an tí Fiacha dirim marcach lais isin adhaigh dia shnadhadh tar abhainn Life .i.obh fil i coiccrich coiccidh Gailian & na Midhe. Ro batar ettarnaide & aos coimheta ó Ghallaibh Duiblinne for áthaibh édoimhne na habhann & fora conairibh coitchenda ótchlos dóibh Aodh Ó Domhnaill do beith i nGlionn Mhaoilugra ar nach elaidhedh tairsibh co cóiccedh Conchobair & nach élataís na cimbidhe archena atrula imaraon ris asan ccathraigh gurbhó heiccen dona hóccaibh ara aba gabháil i ngarfhoccus don chathraigh tar {MS folio 7b} áth ndoraidh niomdhomhain ro bhaoi foran abhainn go rangatar gan rathucchadh gan fhorchloistecht dona Gallaibh co mbatar for iorlainn an dúine a nurthosach oidhche. Ro bhaoi an lucht lásro treccedhsomh hi tosach iarsan ccetna helúdh hi trechumusc an diorma .i. Felim Ó Tuathail cona brathair iar ttocht doibh dia shnadadhsomh & dia chomairce amail chách dershnaidhm & do chengal a ccottaigh & a ccairdesa friss. Maraidh an cottach sin beos & méraidh co diúidh mbetha

p.26

eittir Cenél Conuill m Néill & sliocht Cathaoir Mhóir m Feilim Firurglais. Tiomnait celiobradh & fagbhaitt bendachtain oc ároile iar naidhm a ccarattraidh amlaidh sin.

¶13] Dála Aodha hUi Dhomhnaill iar nimthecht doibhsidhe uadha & iarna fhágbáil na oenar acht an toenóglach .i. Toirrdelbach Buidhi Ó Ógáin do deachaidh fora iarair isin nGlenn nairrderc: do shainmhuintir ind Aedha Uí Néill dóisidhe & no labhradh bérla na ttuath nechtrond & rob aithnidh eólach etorra dóigh no biodh i niarsháile an Iarla Uí Néill tan dusficcedh fria thosccaibh go cathraigh Átha Cliath. Robtar iolardha bheós cairde an tí Aedha Uí Néill dona Gallaibh fadhéin uair dobeiredh tiodhlaicthe & tuarastail mhóra óir & argaitt dhóibh tar cenn gabhála aige & labhartha ara shon isin tSeanadh. Ba dána an tócclach imna tuccaidibh hisin & nirbho himecclach im ghabháil tre gnaithshlighthibh na nGall. Lotar ass iaromh Aodh Ua Domhnaill & eisiumh for dibh neachaibh ána uttmalla i ródaibh raoindírghe & i sligthibh salcha na sein-Mhidhe go mbatar for ur na Bóinne ria mattain edh gairitt o Inbher Colptha siar. Ro cumhdacht cathair airrderc lasna hallmarchaibh fecht riamh occ Inber Colptha forsan abainn & droichett tairsi dana. Droichet Atha do gairthi don baile hisin & basedh conair choitchend Gall & Gaoidel gabháil tresan ccathraigh. Acht chena nisrelicc a nomhan doibsidhe gabhail treithe conadh edh do rónsat gabáil go hur na habhann atrubromar bhail i mbiodh iascaire {MS folio 8a} dínnimh deróil & lestar becc occa fri hiomluchtadh. Do chotarsomh isin ccurach conusfarccaibh an portiomarchurthaigh forsan mbruach alltarach iar ttabhairt a loighe co saidhbhir dhó. Ba maith laisiomh a mhenma ara mhétt fuair darccat & ba machtnadh mór lais ar niro étt a urdail riamh ó nach ndruing dia ttard a churach. Gaibidh an fer céttna lasna heocha tresan ccathraigh condusrad chucca iad don taobh araill don abhainn.

¶14] Tieghait fora neachaibh & lottar ass iarsuidhiu ina réimim go mbátar míle céimend fó dí ón abhainn. Atchiatt doire dosach díoghainn ara ccionn an conair ro ghabhsat & dúnchladh

p.28

díomhor ina uirthimcheall amail bidh lubhghort. Ro buí dúnárus airderc (dia ngaror an Mhainister Mhor) la hoglach naireghdha dona Gallaibh fria taobh an doire & ba deirbhiris dAodh Ua Néill eisidhe. Tairbhlingittsium ocon dúnchladh chétna & tieghaitt istegh cipiondus uair rob eolach maith a fher muintiresium isin maighin sin. Scorait a neich & doghniat airisiumh hisuidhiu. Luidhsiomh isin dúnadh & fogheibh a fhiadhugadh ann uair ba suaithnidh eisium an dú sin sainredh seach gach nionadh. Fosruair aragal ndeirrit do Aodh & do bert lais é & ro freastladh & ro friothailedh é iarttain amail robo lainn lais.

¶15] O roba laininnil leósomh an tionad i natrala ro ansat ann go ara bharach dadaigh. Doléiccet ass iaromh fora neachaibh feisne la capurdhorcha thosaigh na hoidche tar Sliabh mBregh & tre Mhachaire Conaill go rangatar go Traigh Baile m Buain ria mattain. Conrótacht cathair hisuidhe for ur na tragha lasan echtairchenél imroraidhsiom eitir Dun Delgan & muir. O robtar ersloicthe doirsi na cathrach isin matuin mhuich as fair deisidh leósomh gabáil gan anadh gan airisium treithe. Lotar iaromh fora neachaibh ina réimim gan rathugadh go riachtatar triasan mbaile samhlaidh & ni thugsat cach imonair co mbatar don taobh araill. As aire eimh rob éccen dóibh gabhail tresan ccathraigh tar {MS folio 8b} chonair naile uair ro bhátar forairedha & etarnaidhe óna Gallaibh isin coigcrich in gach enach erdhalta in gach séd & in gach sligidh in roba doigh leó Aodh O Domhnaill do thochar chuca amail ro baoi for abhainn Life & do ruimenset nisléiccfedh an omhan dó gabhail trias an ccathraigh cipindus. O rangatar tar sraitshlighthibh na cathrach robtar subaigh forbfaoilidh araba a tternáidh tar gach mbaogal baoi rempo ar niro imeacclaighset nach ní ar rochtain do hisuidhiu ar ba fo mámus Aodha Uí Néill baoi an chrioch fri cathraigh atuaidh. Lotar as go Fiodh Mór an adaigh sin do leiged a scísi & ba hinnill dóibh i mbith an dú sin gerbo garfhoccus do Ghallaibh iat. Ba cara & ba comhalta

p.30

dosomh an tí bui hisuidhe Toirrdhelbach mac Enri m Felim Ruaidh do shoerchlandaibh Cenéil Eoghain & ba hionann mathair dósaidhe & don Iarla Ua Néill. Ro fiadhaigedh ietsomh co hairmhitnech an adaigh sin & gaibit reimhibh ara barach tre Shliabh Fuait m Breoghain go rangatar gusan Macha badhthuaidh. Anait ann an adaigh sin fo dhichleith. Tiaghaitt ara bhárach go Dún Genainn m Cathbaidh bail i raibhe Aodh Ó Néill. Ba faoilidhsimh riasan aoididh do riacht cucca & do ratadh gan fhuireach i naragal uaigneach go hinfhoilgidhe gan rathugadh da nach aon isin dúnadh acht madh uathadh daos tairisi ro batar oga fhriothailedh & og airiug toile dhó oir ba riarach Aedh Ó Néill in ionbaidh sin do Ghallaibh Duibhlinne & nirbhó hail do tocht tara nerfhuagra acht co hinchleithe.

¶16] Dala Aodha Uí Domhnaill iar ccor scísi a aistir & imnidh de isin dunadh fri ré cetheora noidhche cona láibh do bert laimh for imthecht & tiomnais ceileabrad do Aodh Ua Néill & fagbaidh bhendachtain occa. Docuirethar dírim mharcach lais dia shnadhadh ar chuanaibh & ceithernaibh go ranuig co hoirer Locha hEirne. Ba cara dhósomh triath an tíre sin & ba brathair hi rainn a mathar {MS folio 9a} Aodh Mháguidhir atacomhnaic. Ba faoilidhsidhe dia thuidhecht chucca & fogheibh a fhiadhucchadh co hadhamra lais. Do bretha ethar derscaighthe duibhshlemhain a dhochum & dothaot ind & fágbhaidh bendachtain ag Maguidhir. Iomraiset ass iersodhain gusan ccael ccuarchumhang baoi forsan loch remhepertmar bail hi toet ass an obh adbhchlosach iaichiomdha frisi ráiter Érne. Bá dia athardha feisin an feronn hisin. Dusnáirthetor araill dia oes tairisi & dia shainmhuintir badhdhein & doberat eocha ána utmalla ina dhail an dú sin & lotar aissidhe co hÁth Seanaigh. Baoi caistiall comdaingen hisuidhiu for ur an atha tuargaibhthe i ttosach la sinnser an Aodha (Niall Garbh m Toirrdelbaigh an Fhíona anno 1423). Ba dúnárus adhamra & iostadh flatha dia chenélsom an caistiall & dia athair sainredh ar asé baoi hi cennus na criche an ionbaidh

p.32

sin & ba hé fosracaibh araill dia shainmhuintir ag comhdha an chaisteóil & robtar failtigh na fiora fri damhna na flatha dusfainicc & doleccet cuca istegh.

¶17] Baoisiumh i ffos hisuidiu coleicc corustarcomlaiset an tír (do neoch baoi ina chomfhochraibh) dia shaigidh bail i raibhe. Nírbhó herusa éimh eisidhe ar as amhlaidh baoi an chrioch ina céide creach & caibden ag Gallaibh & ag Gaoidelaibh & atrachtatar deabhtha & dechétfaidhe dermára etorra féin armedhón co narbot riaraig dia fflaith amail roba téchta doibh ar ba forusócclach an ionbaidh sin é & nirbhó tualaing tathugadh a thuath ná ernaidhm a ngiall nach a naitire ó ro herghabadhsomh & dana deilligh an tsendata fair siú roba sen coleicc. Ótchiatt Gaill Duiblinne an chrioch samhlaidh fororchongarsat forsan ffianlach baoi uaidibh i ccoiccedh Olneccmacht ar {MS folio 9b} oile sochaidhe dhíobh do thuidhecht hi tír Conuill m Néill. Batar iad robtar codhnaig forsna hibh forro herailedh tocht hisuidhiu Caiptin Wilis & Caiptin Conuill. Docuislet ass co ndíbh cétaibh laech tar Duibh tar Drobhaois tar Eass Ruaidh & niro ansat dia réimim go rangator Dun na nGall for ur Iasccaighe. Baoi Ó Domhnaill isin mbaile co nuathadh sochaidhe & niro fhédsat nach ní dhó. Ro bhaoi mainistir bhláith bhennchobhrach hi comhfhochraibh an chaisteoil allathiar for ur na tragha & ba he Ua Domhnaill attredbairt durd S. Franseis fecht riamh anno 1474 & doieghatt a sruithe & a céledha Dé eiste an tan sin for techedh & iomghabháil na nGall. Airisit na Goill isin mainistir & doghniat puiple & pailliúin do thegdhuisibh diadha deirrite & do chubachlaibh claruaighte na cceledh nDé & na mac mbeathadh. Ro chuirset dina an mbloidh tíre ro bhuí ó Bernus Mór co hÉrne & go Glenn Coluimb Chille m Feidhlimidh co fomamaighthe fóthaibh & ba héccen i ngéill & a naittiri do thabairt dóibh uair ba hadhbhal uaman & imegla Gaoidel an ionbaidh sin ria slogaibh Saxan & ria laochraidh Londan (gemadh uathadh doibh) ar allmardhacht a ninnill & a néccuiscc & ar iongnaithe

p.34

a nerradh & a nerlabra & la fogarthorman a ttrompadh & a ttapúr & a ccaismert catha la grain & géraitecht a ngaiscced & a ngallarm ar narbhó hadhma eolaigh Erendaigh riamh gósin. Gabthar lasan uathadh sloigh sin atrubhramor caistiall baoi for eochairimeal an chuain di mile céimend o Dhún na nGall siar. La hUa mBaoighill an baile taoiseach togaidhe do Chenel Conuill Gulban. O rob innill lasna Gallaibh cétna airm i mbátar & braighde na criche fora ccomuss {MS folio 10a} nó tiegtais triasan ccrich co coitchend na ndéisibh & na mbuidnibh na ndeisibh & na ttriaraibh do ghaid a mbidh & a mbethamhnais forro & ni antais ag breith a nagh niomthrom & a ccethnat cclumhfhoto chuca dogrés. Gabhait ag tóchuiredh fuillidh slóigh & sochaidhe dia soigidh do dhul tar Bernus Mór dinghreim & dargain na tíre & dia huiledilghend ima crodh & ima cethraibh & dia tabairt fo dhaoire & fo dochraide fodheóidh. Acht cena uair narbho lainn la Dia an dilghenn & an droichdhiach do ratsat Goill for lucht na criche ina nathardha dílis badhdhéin dusfucc lais an macthairngertach morghlondach (Aodh Ruadh m Aodha m Magnusa) co Cenél Conuill m Néill dia furtacht & dia foirithin dia snadadh & dia soeradh aran ainffine nettrócar nechtronn feib dusfainicc Moyse m Amra i toirithin tuaithe Dé dia saoradh aran ndaoire nEgeptacdha.

¶18] An tan ba háinemh dona Gallaibh foran abairt atrubhramor as ann atchóas dóibh an Ruadh atrula do thuidhecht don tír. Rosgabh crioth omhain & imegla iatt & ba fair deisid leó deirghe na criche dia ccaomhsatais & ba fó leo na tístais inte ittir. Dála Aodha Uí Dhomhnaill ro thochuir an tír chucca & niro an friú colléicc (ótchuala milledh & mídhiach na mainistrech) go ranuicc go Dún na nGall eineach hi nionchaibh frisna Gallaibh. Ara aoi ni tarttsat an tír éisiomh hi foill gan tocht foa thoghairm (do neoch ro charsat é) na néisibh & na mbuidhnibh amail as déine conrangatar. Lasodhain ro lásom

p.36

a thechta ar ammus na nGall dia radha riú gan iomfhuirech no essnadadh isin ecclais ni ba siriu & nach gebh tha forra tocht an conair badh lainn leo acht nama go ffarccbatais dia néis a mboi leó do bhú & {MS folio 10b} do bhroid do chrudh & do chethraibh dionnmus & déttáil na críche archena. Fágbait ieromh fochetoir feibh ro forchongradh forra & robtar buidhigh do rochtain a nanmonn leo & imsoat ass for cúlaibh i coiccedh Olnéccmacht o ttúdhchatar. Iar nimthecht doibhsidhe i mís Febra dusrinntaiset na braithri for cúlaibh dochom na mainestri & gabhaitt occa herglanadh & occa hathnuadhachadh dar ési an fhianlaigh allmhardha & oc dénomh a nuird & a noiffrend amail ba gresach leó & occ adhmoladh an Choimdedh oca atach & oga etarghuide setal naile dar cend a ccaratt & oesa a ffoghnamha & dar ceand Aodha Uí Dhomhnaill sainred ar asé dusfucc ina ffritheing dia sosadh psailmcetlaidh & dia narus ailtoirithnech & rostoifnestair an ainffine allmhardha uaidhibh.

¶19] Dála Aodha Uí Dhomhnaill luidhside co hAth Senaigh ifrithisi & deisidh ind & do bert leighe chuga do choimcighsin a choss & niro fhétsat freapad do coro heitirdhelighthe a dhi orduin fris fodheoidh & nirbo hoghshlán co diúidh mbliadna. Arái sin nisrelccsium de frisan ré sin gan dénomh secip ní ba toisccidhe do thathugadh tuath do mhalairt & do mudhugadh mheirleach & daithe a anffaladh ara essccairdibh. Bóisiomh ina othairlighe amail atrubhramar ó Iomelcc co hApril. Otchísiomh adhuaire na haimsire errchaidhe ar nimthecht & erthriall na síne samhrata chucca ba foda lais ro bhói ina othairlighe cen deirghe an phuirt a mbaoi ceni chonrairleiccsett a leghe dhó & basedh do róine tara nerghaire techta do chor go Cenél Conuill do neoch roba riarach dia thuistidibh dhiobh & a ttarcclomadh & a ttionól a dhochum allathair don tsliabh airderc .i. Bernus Mór Thíre hAedha. Dusratsom asendadh {MS folio 11a} láimh for imthecht ina ndáil & doionálat chucca i mbuí allathiar don tsliabh atrubhramor.

p.38

Dusficc ann Ua Baoighill Tadhg Ócc m Taidhg m Toirrdelbaig tóiseach togaidhe do Chenel Conaill. Dosfainicc ann Mac Suibhne Thíre Bóghaine Donnchadh mac Maoilmuire Meirgigh m Maoilmuire m Néill. Basé an tres fer no bhíodh i tóisighech t amhsaine la righ ó cConaill Mac Suibne Fánatt & Mac Suibne na tTuath an dias naile. Batar iatt tangattar isin toichestal chéttna allathair don tsliabh Ua Domhnaill a athairsiumh Aodh mac Maghnusa m Aedha Óicc m Aedha Ruaidh cona chomáim .i. an Inghen Dubh inghen tSémais m Alaxandair m Eoin Chathanaigh mathair an Oedha & inghen Mic Cailin a mathairsidhe. Ba feirrde dana a tuidhechtsidhe isin dail ar así ba cend airle & athchomhairc do Chenél Conuill & gerbhó fosaidh ionmálla & gerbo hadhmolta i nairrdhibh mná ro bhaoi croidhe curaidh & inntinn fhiannusa aice illeith fria forngaire ittir forsan ccách conetestair & fora cele sainredh occ aithe a huilc & a héccora for gach naon donairilledh & no bhiodh buidhne iomdha a hAlbain & araill dÉirendchoibh fora cor & fora commus & fora tuillmhe & fora tuarustal badhdein dogres & go sainredhach in airett baoi a mac (an Ruadh) hi ccimbidhecht & hi cuimreach og Gallaibh. Tainic dana isin comhdhail chetna Mac Suibhne na tTuath Eóghan Ócc m Eoghain Óicc m Eoghain Mhóir m Domhnaill & Mac Suibhne Fánatt Domhnall m Toirrdelbaigh m Ruaidri. Básé ionadh erdhalta in ro dhalsat na maithe dib linaibh i cCill Mac Nénáin i neitirmhedhón triochait chéd Cheniúil Luighdech fri Lenainn antuaidh airm in ro halt Columb Cille m Felim m Ferghusa an naomh amra do Chenél Conuill & robadh dó ro fothaighedh an cheall cétus & as inntesidhe ro hoirdnighthe Ua Domhnaill hi cennacht na criche & basé airchindeach na cille {MS folio 11b} céttna nó oirdnedh & robadh ar ónóir & ar airmhittin do naomhCholumb dognithi dina indsin la Cenel cConaill. Batar imorro dronga diáirmhe

p.40

do Chenél Conaill na tangator hisuidhe don chur sin. Ba dibhsidhe Aodh m Aedha Óig m Aedha Ruaidh. Ba diobh sliocht an Chalbaigh m Maghnasa m Aedha Óicc. Ro batar bheós drong mhór do Chlainn tSuibhne na ttrechumuscc iarna ttofann asa ttír ó chéin mhair & as ann ro aittrebhsat for ur Locha Feabhail m Lottain & asiatt ba túisigh niomghona & ba tuairccnidhe catha don Chalbhach Ua Dhomhnaill & dia shiol na deghaid. Ni tainic ann O Dochartaigh (Seaan Óg) taoisech triochait chéd hInsi hEoghain m Néill uair asé an triocha chét sin rainic dEoghan ó Chonall do chuid ronna & dusfuit co Ceinel cConaill hifrithisi. Batar drong mhor do mhuintir Gallchobhair gan techt and amail chách tria mhioscais & mhírún. Iar ttarcclomadh an uathaidh slóigh sin hi ccenn a chéle ro eitirdhelighset a nairigh & a nuasail i maighin for leith & gabhait acc crúdh a comhairle & oga scrúdadh & oga reimhdeiccsi cionnus no foibertais a namhaitt & no bertais foa reir doridhisi an cách atrula hi rudrachus uaidibh & a mbaoi ind esaonta friú do Chenel Conaill fodhéin. Ba fair deisidh lasna maithibh & la hUa nDomhnaill feisin (o ro airighestair a eneirte & aidhble a aoisi) a thighernus do thelgedh dia mac .i. do Aodh Ruadh & Ó Domhnaill do ghairm dhe. Ro mholsat cách hi ccoitchinde an chomhairle hisin & ro gnithe samlaidh. Do rattadh an tairchindeach dia saigidh Ua Firghil atacomhnaic. Ro oirdnestairsidhe an tAodh Ruadh hi ccennacht na críche la forchongra & la beandachtain a athar & do roine ord an anma feib as techta roba gnath dia chenél gósin & dogara O Domhnaill de. Gabhait clérich {MS folio 12a} na cille occ ettarghuide an Choimdedh dara chend & occ cantain psalm & hymon ind onoir Crist & an Choluimb atrubhromor im hsóinmhighe a fhlaithiusa amail fa bés dóibh. Ba hisin tres laithe do mhis Mai doshondradh ro gairmedh a ghairm fhlatha dhesiomh don chur sin. in marg. 1592

p.42