4870] Féadtar a fhiafraighidh annso, créad as a dtugthar furtacht leis
an mbeó ar an marbh bhfíréanda bhíos i bpurgadóir. Mo fhreagra
ar an gceist se, gurab iomdha adhbhar fá ndligheann an beó furtacht
ar an marbh bhfíréanda. Ar dtús, is cneasta dhó an marbh do
chabhair trés an maith do-rinne an marbh dhó ré linn a bheatha.
4875]
Óir dlighidh gach maith a luaighidheacht.
An dara hadhbhar, airleagadh an ghrádha. Óir amhail tug an tí is
marbh grádh agus commaoin ré linn a bheatha don tí fhágbhas dá éis
ar airleagadh, mar an gcéadna dlighidh an beó mhaireas an
t-airleagadh céadna do dhíol ris an marbh,
4880] maille ré grádh agus
ré commaoin do thabhairt dá chionn dó.
An treas adhbhar, an t-éigean 'na mbí an marbh, do bhríogh nach
bí ar a chumas féin saor-dháil ar bioth do thabhairt dó féin, agus
nach fuil pian ar talmhain is coimmeas diachair agus doilgheas ris an
bpéin fhuilngeas; agus go mór-mhór tréna beith
4885] fad-dálach. Óir
an phian do chúiteóchadh neach ré haon-lá amháin ré linn a
bheatha, is éigean dó bliadhain do thabhairt i bpurgadóir agá
cúiteachadh. Agus is é so is iontuigthe a briathraibh Dé, san
cheathramhadh caibidil ag Ezech., mar a
An ceathramhadh hadhbhar, do bhríogh go dtéid commaoine na mbeó i sochar speisialta don mharbh ar a gcuirthear í, agus i
An cúigeadh hadhbhar, do bhríogh go dtabhair Dia don bheó luach
na commaoine chuireas ar an marbh. Gonadh uime sin adeir Dáibhídh,
oratio mea in sinu mea convertetur tillfidhear
4935]
mh'urnaighthe féin im choim féin. Dá chor i gcéill go bhfilleann Dia roinn do
shochar na guidhe do-ní an fíréan air féin, ré mbeith ag guidhe ar
an marbh dhó. Is é aní céadna mhaoidheas Críost ag Matha san
seachtmhadh caibidil, mar a n-abair, in qua mensura mensi fueritis
remetietur vobis cibé tomhas do-bhéarthaoi uaibh,
4940]
an céadna thomhaisfidhear dhaoibh. Dá chor i gcéill an dream roinneas
cruadháil ris na marbhaibh, go roinnfidh féin cruadháil riú; agus an
dream roinneas cinéal riú, go roinnfidhear cinéal ríu-san mar an
gcéadna, do réir Mhatha san chúigeadh caibidil, mar a n-abair,
beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur
4945]
is beannuighthe na trócairigh, óir greamóchaid siad-san trócaire.
Gidh eadh, a chontrárdha sin tig don éadtrócaireach ainiochtach,
amhail adeir S. Séam san dara caibidil, iudicium sine misericordia
fiet illi qui non fecerit misericordiam breitheamhnas gan trócaire
do-ghéantar ar an tí nach diongna trócaire.
4950] As na briathraibh se is
iontuigthe go roinneann Dia lom ceirt ris an druing n-ainiochtaigh
sin chailleas ar na marbhaibh.
An seiseadh hadhbhar fá ndligheann an beó commaoine do chur ar an marbh, do bhríogh go mbí an marbh ar neamh ag guidhe ar an tí chuireas commaoine air, ré mbeith i bpurgadóir
Tuig go bhfuilid cheithre modha ar a bhféadtar furtacht do
thabhairt dona hanmaibh bhíos i bpurgadóir, do réir mar
léaghthar ag Decre. 13. qu. 2. cap. Animae Sanctorum. An chéad-mhodh,
lé haifreannaibh, do réir S. Augustine san
4965] naomhadh caibidil
déag in Enchiridio, mar a n-abair, negandum non est defunctorum
animas relevari, cum pro illis sacrificium mediatoris offertur ní
beitte agá shéanadh go dtabharthar saor-dháil d'anmaibh na
marbh, an tan offráiltear iodhbairt an eadargánaidhe ar a son. Tig
S. Augustine arís ar aní gcéadna san
4970] .69. Eip. ad Aurelium,
mar a n-abair, oblationes pro animabus defunctis ipsos vere
aliquid adiuvare credendum est is inchreitte go fírinneach go
dtugaid na leagáide dháiltear ar anmannaibh na marbh saor-dháil
éigin dóibh. As na briathraibh se S. Augustine is iontuigthe go
mbí anam an mhairbh i ndiaidh an
4975] bháis i n-áit éigin 'na
bhféadtar saor-dháil do thabhairt dó, lé cuidiughadh na mbeó.
Agus is follus gurab é an t-ionadh soin purgadóir.
An dara modh, lé guidhe na bhfíréan, do réir S. Augustine san
.44. Seanmóir, mar a n-abair, ag labhairt réna chommbráithribh
4980]
Críostaidhe, ora pro defunctis, ut, dum fuerint in aeterna vita, pro
te orare non negligant guidh arna marbhaibh, ionnus an tan bhiaid
san bheathaidh mharthanaigh nach tugdaois faill ar ghuidhe ar do
shon. Tig Dionysius leis so san seachtmhadh caibidil in Eccle.
Hierar., mar a n-abair, quod autem iustorum
4985] preces etiam in vita
ista, et nedum post mortem, iis prosint qui digni sunt, Scripturae
nos edocet sacrosancta traditio atá naoim-mbeóloideas
An treas modh, lé déirc, do réir S. Augustine san .32. Seanmóir ro
sgríobh do bhriathraibh an Apstail, mar a n-abair,
4995]
non est negandum defunctorum animas pietate suorum viventium
relevari, cumpro illis eleemosynae in ecclesia fiant ní beitte agá shéanadh go
dtugthar saor-dháil d'anmaibh na marbh lé buidheacht a gcarad
mbeó, an tan do-níthear almsana san eaglais ar a son. Tuig, a
dhuine, as na háitibh se S. Augustine, gur chreid
5000] sé go cinnte
purgadóir do bheith ann, 'na mbeidís anmanna na bhfíréan i
ngioll ré díol na bhfiach nachar dhíoladar féin ré linn a
mbeatha. Agus fágbhaim fá bhreathnughadh gach aon-duine agá
mbeith ciall fhalláin, cia is córa, teist an phríomh-ughdair
dhearbhtha S. Augustine atá 'na iolar ós na héanaibh agus 'na
5005]
ghréin ós reannaibh nimhe, idir dhoctúiribh eagnaidhe na
heagailse, agus agá ndearnsad il-mhílte do dhoctúiribh eagnaidhe
fromhadh ar a oibreachaibh, agus do bhí naomhtha 'na bheathaidh,
agus do bhí fós leath as-toigh do cheithre céad bliadhain
d'aimsir na n-apstal do chreideamhain, nó an bráthair bréige
Luitér,
5010] nó an canánach cealgach coinneal-bháitte Cailbhín, nó
gach millteach míorúnach oile dá leanann dá slighthibh saobha
seachránacha?
An ceathramhadh modh, lé trosgadh; amhail léaghthar ag Decre .13.
qu. 2. cap. Animae: ieiunia viventium sunt auxilia
5015]
defunctorum is congnamh dona marbhaibh troisgthe na mbeó.
As so is iontuigthe go dtéid troisgthe na mbeó i sochar dona marbhaibh. Adeir Petrus
Damianus san tseanmóir ro sgríobh d'Ord na Beatha, go raibhe
gnáthughadh san mainistir 'na
5025] Is iontuigthe loisgnighe na teineadh úd as an sgéal léaghthar ag
Vincentius, san dara leabhar do Sgáthán na mBéas, mar a léaghthar
go raibhe abb i mainistir dh'áirithe agá raibhe mac dearbhráthar
dhó 'na choimhthionól mar aon ris. Dála an abbadh, an tan do
mhothuigh é féin ag drud ré deireadh a ré, do
5030] sholáthair an
abdhaine don mhac óg anarsaidh sin, dobudh mac dá dhearbhráthair,
tar a rabhadar do mhanchaibh críonna cian-aosta san gcoimhthionól.
Acht cheana, go grod 'na dhiaidh sin fuair an t-abb bás, agus do
ghabh an manach óg ceannas an choimhthionóil, agus lá dar éirigh
sé amach go grod 'na dhiaidh
5035] sin do shiubhal lubhghuirt na
mainistreach, agus ré dtriall dó láimh ris an dtobar do bhí san
lubhghort, do-chualaidh guth agus glór daonna go truagh tuirseach ag
iachtaigh agus ag éagcaoine san tobar. Agus leis sin do
fhiafruigh-sean cia do bhí ann. Do fhreagair an guth, agus
adubhairt: Ó a mheic, ar sé, mise anam
5040] an abbadh. Créad an
riocht 'na bhfuile? ar an manach óg. Atáim, ar an t-anam,
agam' chéasadh annso i dteinidh phurgadóra, tré mar do thoghas
tusa it abbaidh tar mh'éis féin, tar na manchaibh oile budh sine
agus budh ineamhla ioná thú. Agus biaidh mé san phéin se nó go
bhfógra tusa an abdhaine uait,
5045]
agus go dtí abb oile it ionadh ar thogha an choimhthionóil.
Iongnadh liom, ar an macaomh, a rádh go ngoillfeadh teas ort, agus
tú i dtobar fhionnfhuar fhíor-uisge. Truagh sin, ar an
t-anam, éirigh don mhainistir, agus tabhair leat an cainnleóir
práis is tighe agus is truime dá bhfuil ann, agus cuir san tobar é,
agus do-chífir
5050] an t-oibriughadh do-ghéana an teas atá im
thimcheall-sa air. Leis sin do-chuaidh an manach óg san
mainistir, agus tug an cainnleóir leis, agus do theilg san tobar é. Agus ní luaithe
5060] Is follus as an sgéal so gurab adhbhal méad an teasa bhíos i
dteinidh phurgadóra, agus dá réir sin gurab mór an phian bhíos ar
na hanmaibh bhíos innte. Agus ó atá an t-amhgar so ar anam an
fhíréin i bpurgadóir, guidhim thú, a dhuine thrócairigh, déana
comhairle Sholaimh, do thabhairt fhuasgalta d'anam an
5065] mhairbh,
amhail theagaisgeas sé san seachtmhadh caibidil in Ecclo. mar a
bhforáileann déirc do thabhairt don bhocht, d'fhuasgladh an
mhairbh, an tan adeir, pauperi porrige manum tuam, ut proficiatur
propitiatio et benedictio tua, et mortuo non prohibeas gratiam
soich do lámh don bhocht, ionnus go rachadh do
5070] bhuidheacht agus do
bheannacht i dtarbha, agus ná cuir toirmeasg ar ghrásaibh
d'fhagháil don mharbh. Créad is iontuigthe as na briathraibh se
Sholaimh, acht go ndleaghair don Chríostaidhe thrócaireach
furtacht agus fóirithin do thabhairt d'anam an mhairbh
fhíréanda bhíos i bpurgadóir, maille ré déirc agus ré deigh-ghníomharthaibh
5075]
do dhéanamh ar a shon? Agus is iontuigthe go
héigeantach as na briathraibh se Sholaimh purgadóir do bheith
ann, mar a n-abair gan toirmeasg do chur ar ghrásaibh
d'fhagháil don mharbh. Óir madh i bhflaitheas Dé bhíos, ní
féadtar na grása do dhealughadh ris, ná eisean do dhealughadh ris na
5080]
grásaibh, do réir Mhatha san .25. caibidil, mar a n-abair,
ag labhairt ar na marbhaibh fíréanda, ibunt hi in vitam aeternam
rachaid so san bheathaidh shíordhaidhe. Dá chor i gcéill, nach
éidir, ar ndol i bhflaitheas Dé dhóibh, grás ná glóir do
dhealughadh riú. Agus fós, ní bhíd i ngeall ghrás ná ghlóire
5085]
nuaidhe d'fhagháil ann, ar mbeith sásta dhóibh. Óir mar is
túsga théid an t-anam ar neamh, agus is léir dhó lonnradh an