Electronic edition compiled by Ruth Murphy
Funded by University College, Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project
1. First draft, revised and corrected.
Extent of text: 3796 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G100042
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
CELT: Corpus of Electronic Texts
All editorial introduction has been omitted. The more important variant readings from other MSS and editorial notes (note type="auth" n="") are integrated into the apparatus.
Text has been checked, proof-read twice and parsed using NSGMLS.
The electronic text represents the edited text.
Direct speech is marked Q.
Enclitics and h in anlaut have been hyphenated off. When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, the page-break is marked after the completion of the hyphenated word. Soft hyphens are silently removed.
DIV0 is reserved for the text (whether in one volume or many), DIV1 marks the editor's paragraph.
Expansions of abbreviations (italicized in the hardcopy) are marked ex. Names of persons (given names), places and group names are tagged. Page breaks are marked pb n="". Text supplied by the editor is tagged SUP resp="WS". Some manuscript variants are integrated into the apparatus. Poems/rhetoric passages are treated as embedded texts, with line groups numbered and a caesura marked by |. Footnotes have been integrated in the apparatus, tagged app. The hard copy apparatus does not indicate the start of a phrase for which a footnoted annotation or variant is given; hence the extent of the lemma or phrase in the digital apparatus is sometimes tentative. Also where there are omissions in the other manuscripts this is noted in the note or in the apparatus reading noted as [om.].
The n attribute of each text in this corpus carries a unique identifying number for the whole text.
The title of the text is held as the first head element within each text.
Created: By (an) unknown author(s). Date range: c.1400c.1600.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Julianne Nyhan (ed.)
Peter Flynn (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Ruth Murphy (ed.)
Ruth Murphy (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
S. Mac M. (ed.)
Students at the Department of History, UCC (ed.)
Diarmait mac Aeda Sláne, Sinech Cró rodn-alt. No bertis Connachtai a bú-si, co tarat-si imchosait móir eter Diarmait & Guaire Aidne. Is and asbert-si:
- A Diarmait, a mallchobair | úamun Gúare fón-fodair,
ar it anmand cluithe cath | tair chucund a dunebath.
Leic do Díarmait na raid fris | in cath ni h-éol ní firdis ,
dénid cóir dó mar atá | foid chuci dotathlebá .
Rúanaid atberthe cosse | fris-seom ar met a náne ,
indiu is lobrán im-Mide | Diarmait mac Aeda Sláne.
Tricha tinne, tricha bó | furec ceneóil Fergusso,
ícdai dartaid h-i cind gait | inna forreith do Diarmait.(A).- Beit fir móra ar macáin bic | co tí ar cobair co Grip ,
bit daim ríata láig ar m-bó | co tí cobair Diarmato.A Diarmait.
Ro ícc ní di-ssi immorro in cossait sin. 1 Ro thinoil Diarmait slúagu & sochaide leis do inriud Connacht.
ISs ed iarom ludi Diarmait oc techt h-i Connachta co Cluain maic Nóis. Dorigensat íarom samud Cíaran cona n-abaid .i. Áedlug mac Commain, etla fri Dia fair co tísad slán d'inchaib a coraigechta-som. Ro idbair in ri iarom Tóim n-Eirc cona fodlaib feraind .i. Líath Manchan, amal fód for altóir do Dia & do Chíaran. & dobert teora trísti for ríg Midi dia cathed nech dia muntir {facs. page 116a}
Mac da certa cecinit
cid dig n-usci n-and. Conid de-sin na laim rí Midi a ascin & na laim nech dia muntir a bíad do chathim.
Ni fil Galand ro sói dath | dirsan son ar Talomnach.
Rí da Choncend, rí dá Chí | docher h-ir-rói Cendfotai,
Atá a lecht isind fan | inti mac Conaill Chuan.
IS de sin dano doráegart Díarmait a adnacul h-i Cluain maic Nois, conid iarom ro adnacht inti.
Dorat Diarmait laim dar Connachta remi co ránic Aidni. Ro thinol Gúairi firu Muman dia saigid. Roptar iat-so rig tancatár h-i forithin Gúari .i. Cuan mac Ennai ri Muman & Cuan mac Conaill rí H-úa Fidgente, & Tolomnach rí H-úa Líathan. Doratad iarom cath Chairnd Chonaill etorro il-lo cengiges, co ráemid for Gúari, corro lad ar cend and, im Chuan mac Énnai, ríg Muman & im Cuan mac Conaill, ríg H-úa Conaill & im Tholomnach rig H-úa Líathán.2
Mad cóir la Dia, ar Cámmine, in fer fil h-i comthairisim frimm-sa ní ro-thairise fri námtiu Conid ann atbert in t-aingel re Caimin inso, co n-debuirtt
Do tháet Guaire do aurgairi Chammini, & sléchtaid dó.
Doreilced didu t'irchor-sa or Cámmine: ni chomraim a ostud. Comluath sin, dano, for Cammine, & dobérat do réir duit in lucht máidfit maidm fort .i. dobérat do réir duit fochetóir .
Is de asbert Cammin:
- I m-bíat fáebra fri fáebra | ocus findne fri findne,
bidat aithrech, a Guairi | cléirchin fris' tarlais tinne.- IAR réir doarbart Mac De | fri athlad na óenúaire
cride Guaire fo chiunu | inna triunu fo Gúairiu .
Troisc lim-sa dano, for Gúaire fri Cammin, fri Dia co tarda itchi dam.
Lotár iarom a triur isin n-eclais .i. Cammini & Guairi & Cummini Fota. Eclas mór dorónad la Cámmin, is intí bátar. Batar iarom na clérig oc tabairt a chobsena for Gúari.
Maith, a Guairi, ar iat, cid bad maith lat do linad na ecailsi-sea h-i tám?
3Ropad maith lim al-lan di or & d'argut, & ni ar {facs. page 116b} saint in t-sáegail, acht dia thindnacul ar m'anmain do náemaib & ecailsib & bochtaib in domain.
Dorata Dia fortacht duit, a Gúaire! ar iat. Dobérthar in talam duit doidnais ar t'anmain, & bát nimidech.
Is bude lend, or Guaire. Ocus túsu, a Chammini, or Gúare, cid bad maith lat día linad?
Ocus tussu, a Chummine, or Guaire, cid bad maith lat día línad?
Ro fírtha tra uli a n-imráti dóib. Doratad in talam do Gúaire. Doratad ecna do Chummin. Dorata sóetha & galra for Cammine con na d-eochaid cnaim de fri araile h-i talam, acht ro legai & ro lobai ri aingces cech galair & cach threblaiti.
Co n-deochatar ule dochum nimi lía n-imratib.
Techid tra Gúaire assin cath for leith & a gilla irraith. Ro gab in gilla bratan ríamnaige, ro fon & dorat do Gúari. Conid and asbert Gúari:
- Atlochur do Dia i n-étad | innocht dom feis óenféccad:
rom-bui-se adaig aile | dombert secht m-bú Mac Maire.
Dolluid-seom tra do gíallad fri claideb do Diarmait intí Gúari.
Maith, or Diarmait, cid ara n-déni Guairi in féli ucut? .i. inn ar Dia fá inn ar daini ? Mád ar Día dobéra ní innossa. Mad ar dáine ni thibre, ol ata co feirg & londus mór.
Do tháet chucu . Ni dam! a Gúaire, ol in druth. Cingthe secha. Ni dam-sa, a Gúaire! or in clam. Rot-bia, or Guaire. Focheird a goo dó. Ní dam-sa! or a chéli. Focheird a scíath dó. Ní dam-sa! or a chéli aile. Focheird a brat & a delg & a cris dó.
Nit-ain, or Diarmait. Tair fón claideb.
Ní dam-sa, a Gúaire! for in céli Dé. An bic, a Diarmait, or Guaire, co tallur mo lene dím don chéle Dé.
Maith, or Diarmait, ro giallaisiu do ríg aile .i. do Mac Dé. As-so mo giall-sa duit-siu immorro.
Slechtaid {facs. page 117a} dano Diarmait fo thrí do Gúari. Níp anchobrai trá, or Diarmait, co n-digis ar mo chend-sa do
Dogéntar, or Gúaire.
Is andsin ro chan Sinech in molad-sa do Diarmait:
Ar Guairi:
- Cach mac tigirn timcraidi | tathut airle lim-sa de,
dothe desell in brogo | leis fudell mo rúanado .- Ní for brágtib dam na bó | clóthir colg mo ruanado,
{facs. page 117a}
is for rigaib focheird feit | indiu dubchend la Diarmeit. 4
- Ní for bhraighaibh damh na bó | promhthar colg mo ruanadhó
for bhraighdibh riogh focheard feid | a níth a duibhgeann ag Diarmaid.
- Gúaire mac Colmain in ri | ro chacc for craibu Adní,
ro lá búalta méit cind bó | ar óman mo ruanadó.- O ro breca bróenán cró | léni n-dendguirm n-Díarmató,
erred fir cluas catha | ni comtig cen ildatha.- O ro breca bróenán cró | brunni gabra Diarmató,
usce asa n-egar Grip | ni lusta fri sacarbaic,- O doleicter immasech | cranna fianna for cach leth,
ní po decmaic casal cró | for crand a duirnd Diarmató.
- O do sernatár gai bic | h-i tossuch an imairic,
is í dias cíta ric | a gabair ocus Diarmait.
Or si:5
- Adnuu ón, adnuu
da reis Sinich co cruu,
nocos-faicéb la biu
ata-biu com luu.
- Adnuu | ní ric Sinech co cruu,
ni fil occu 'cá imfho-chaid | cid nácid-fitir nuu.- 6 Diarmait rúanaid, maith in ri | forbrid ar cách tria lunni,
forbrid ar cach n-óen co gnáth | in rí co cuir broén ar cách.Cách.
Luid-seom iarom inti Gúairi do áenuch Talten arcend Diarmata, & míach árgit leis día thabairt do feraib H-erenn.
Maith, or Diarmait, in fer dotháet chucaib atethaid a innili oc a thig. Is sárugud dam-sa trúag nó trén isind óenuch do chuingid neich cuci.
Luid-seom didu co m-bói for láim Diarmata for foradaib bith isind óenuch. In la sin, tra, ni chuinnig nech ní cucai som. Bá machdad leiseom aní-sin.
(Medón lái arnabarach,) Maith, a Diarmait, or Guare, epscop do gairm cucum-sa co tard-sa mo choibsena dó. & co rom-ongthar'
Cid so? or Diarmait.
Cid nách mana éca let-so dam-sa, a Diarmait, áit h-i tát fir H-erénd, eter truag & tren, nach cuinnig nech díb ní chucum-sa.
Ní rogebthar fort, or Diarmait, {facs. page 117b} miach argait duit sunn út.
Atá airget immorro lim-sa, ol Gúairi.
Atraracht immorro Gúairi, & nos-tairbir assa díb lamaib, & asberat-som ba lethfota a lám ónd úair sin oc rochtain na céli n-Dé.
Dogniat iarom ógsid .i. Diarmait & Guaire, & ro gabsat fir h-Erenn intí Gúairi do chomarlid & do chind athchomairc 7 dóib ond uair sin tria bithu cein ro bo béo.
Bá maith iarom intí Guairi: is dó doratad tria ráth féli in bó co n-aib ítha & inna sméra 'sind fulliuch.
IS é doróni in firt n-amra h-i Cluain maic Nóis dia rucad-som dia adnacol di.
Tánic in drúth dia saigid, & ro gab algais de im athchuingid fair. Dorat-som a laim darsin forbaid immach, & ro gab lán a duirnd don ganium, & ro dibairc i n-ucht in druad, co n-dernad bruth óir dé. Conid hé sin enech dedenach Guairi.
Conid Cath Diarmata & Guairi Adni a scel sin anúas.