AOIS CRIOST, 1580. Aois Criost, mile, cuicc ced, ochtmoghatt.
Concobhar, mac Donnchaidh, mic Conchobhair, mic Toirrdhealbhaigh Uí Bhriain, iarla Tuadhmumhan rob eisidhe céd-mhac do Shiol Corbmaic Chais do shuidh i n-áit a athar ós cuid Shleachta Luighdhech Mind don Mumhain, sosar do tharraing, & do threóraigh orlamhus a athardha a lamhaibh sinnsear do réir riaghla & rechta & ordaighthe prionns Saxan, do écc i n-inmedhon a aoisi iar c-caithemh leith-bhliadhna, & chóicc m-bliadhan cethrachatt ó a ghein go a écc, dá bhliadhain ar fichith go leith dibh-sidhe i n-airdchendus a fhine & h-i c-codhnachus a chlannmaicne amhail dhearbhas an rann
- Fiche bliadhain do bhí so
is cúicc leith-bliadhna lána
ina iarla ar fhonn Adhar
grian-gha mar Chonn Conchobhar.
An Conchobhar íshin d'adhnacal i Mainistir Innsi, & a mhac Donnchadh d'oirdneadh ina ionadh.
Mac Uilliam Búrc Seain, mac Oiluerais, mic Seain, fer toirbertach trom-conáigh lásan f-fearr síth iná so-choccadh, & nó chonccnadh do gnáth lásan b-prionnsa do écc & Risdeard an Iarainn, mac Emainn, mic Uillicc dia oirdneadh fein gan ceatt don prionnsa i n-ionad Seain.
Mac Uí Dhomhnaill Cathbharr, mac Maghnusa, mic Aodha Duibh, mic Aodha Ruaidh tanaisi Cenél c-Conaill, saoí dearlaictheach duas-mhór deigh-einigh, lendán deóradh,
O Bern Tadhcc Ócc, mac Taidhcc, mic Cairpri, mic Maoileachlainn, mac leighintt lán-oirdhearc a ciuil & i c-canóin do écc, & a adhnacal i n-Oilfinn, & a dearbhrathair Cairpre do ghabhail a ionaidh.
Mac Mhec Donnchaidh Tíre h-Oilella .i. Maol Ruanaidh, mac Cathail, mic Eoghain fiadhaighe fuileach forbfaoileach, niata lé namhait, connalbhaigh lé carait do écc.
Tadhcc Riabhach, mac Eoghain, mic Conchobhair, mic Taidhcc Uí Dubhda do écc.
Domhnall, mac Taidhcc, mic Conchobhair, Uí Bhriain d'écc, & a adhnacal i Mainistir Innsi.
Eoghan mac Tuathail Bhailbh Uí Ghallchubair deccanach Rátha Both do écc an .22. lá do mhi October.
Mac Még Eochaccain Rossa, mac Conla, mic Conchobhair, mic Laighne do mharbhadh go míoghaolmhar lá a dearbrathair .i. lá Brian. Rob iongnadh laighett Cheneóil Fhiachach d'fhinechas, & nách raibhe Rossa acht 'na uasal, & urmhór fher n-Ereann accá eccaoíne. Ro gabhadh dna athair na cloinne-sin lásan iustis fo dháigh at-beirthi co m-baoí cuitt dó-somh isin f-fingail-sin a chloinne.
Semus Ócc, mac Semais, mic Seain, mic Tomais iarla do dhol do dhruim a dibheircce d'iarraidh creiche i Musccraighe, & Corbmac, mac Taidhcc, mic Corbmaic Óicc, mic Corbmaic, mic Taidhcc Meg Carthaigh (tighearna an tire) do bheith co líon a shochraide i n-aon-mhaighin ar a chionn an adhaidh-sin. Ro h-aisneidheadh do-sidhe Semus do dhol tairis isin tír. Do-chóidh iaramh Corbmac i n-ionadh erdhalta in ro ba dóigh lais Semus dia shaighidh, & fó-gheibh Semus co creich
Semus, mac Seain Óicc, mic Seain, mic Tomais iarla do mharbhadh san c-coccadh c-cédna lá tigherna Popail Briain, & Chairrcce Ó c-Coinnell .i. Brian Dubh mac Matghamhna mic Donnchaidh, mic Briain Duibh Uí Briain, & ro baoí díol a athardha d'oidhre isin Semus-sin.
Semus, mac Muiris, mic Gearoitt, mic Tomais iarla do mharbhadh ar an c-coccadh c-cédna d'erchor do pheiler i n-dorus Eóchaille.
Emann, mac Maol Muire, mic Donnchaidh, mic Toirrdhealbhaigh, Mec Suibhne a Tuathaibh Toraighe do dhol do dhenamh creiche for druing dona díbherccachaibh go Glend Fleiscci. O Donnchadha & mac dearbrathar don Emann-sin .i. Goffraidh Carrach mac Donnchaidh Bacaigh do breith for Emann, & a mharbhadh co misccneach míoghaolmhar, & ní bhaoí i n-Erinn an adhaidh-sin aon-mac gall-ócclaigh as mó do chendaigh d'fhíon, & d'éiccsi iná an t-Émann-sin.
Rolont, mac Remainn, mic Uillicc Cnuicc Tuagh epscop Cluana Ferta d'écc, & rob adbhar eccaoine ina thír feisin dith an deigh-fhir-sin.
O Suillebhain Mór d'écc .i. Domhnall mac Domnaill, & a mhac (Eocchan) d'oirdneadh ina ionadh.
Donnchadh, mac Maoíleachlainn Mec Gormain mic Maoileachlainn Duibh do écc.
An iustis Sir Uilliam Pellham do chor sccribeann i Saxoibh iar Nodlaicc Móir na bliadhna-so d'iarraidh an ambrael & choblaigh na bainríoghan go n-iomfhulancc lóin & ordanais móir do chor co h-Erinn fo daigh ghabhala ina m-baoí dá m-bailtibh fein ag Geraltachoibh. Báttar iatt-sidhe Eas Geibhtine, Baile Uí Gheileacain,
Bá h-é-sin ionam tangattar coblach na bainrioghna ar cóstadhaibh na h-Ereann, & ní ro gabhsatt fós go rangattar co cuan Sionna sriobh-gloine, & ro leiccsett a n-angcaire amach for an aiccen fo urchomhair Chairrce an Phuill gach n-díreach. Tánaic an iustis & iarla Urmumhan for tir do shaighidh an bhaile cedna co ro shuidhighedh da champa do mhuir & do thír ina thimchell. Do-chóidh din Sir Niclas Malbi co maithibh chóiccidh Chonnacht, & co n-druing dírime do Shaxanchoibh i t-Tuadhmumhain fó dáigh ná léiccfeadh anfforlann mara nó tíre do shaighidh an iustis an c-cein nó biadh lé h-aghaidh glan-bailtedh Gearaltach. Dala an iustis ro fhorcongair-sidhe an t-ordanas mór sin tainicc chuicce do tharraing i t-tir & ro suidhighedh cóicc gonna mora fó chomhair na Cairge dia caitheamh gan choiccill. Ath-beirthí gur bhó lethchanóin an gonna ba luccha dibh. Ro gabhsatt acc diubhraccadh an bhaile iaromh. Ní bai tra ó Charn Breissi mic Ealathan mic Neid i n-iarthar deisceirt Chóiccidh Cloinne Deircctine, go Cnoc Medh Siúil i c-Connachtaibh, diamhair, na droibhel, fán, ná foithir-ghleant nach clos fuaim, & fothram an ordanais anaithnidh iongnaith sin. Ro leccadh dna fo dheóidh an leth siar do Carraicc an Phuill ó lár go lán mullach, & ro ba comhmbrúdh & comhthuitim do bharda & don bhaile na c-cend forra. Ro gabhadh an baile lasan iustis, & ro an fri ré chóicc n-oidhche isin c-Carraicc iarna gabháil. As eadh do-dheachaidh a c-cionn na rée-sin go h-Es Gebhtine. O 't-chualattar bharda Bhaile I Geilechain,
Do chuirsiot comhairle Shaxan iustis nua i n-Erinn isin c-ceid-mí d'fhoghmar.i. Lord Graii (.i. Artur). Ro ba mo eissidhe d'ainm & d'onoir ina Sir Uilliam Pellham, ar a aoi ní thainic i n-Erinn riam ar oiret aimsire fris aon-mhac
Semus Ustas, mac Rolont, mic Tomais do bhriseadh a bhailteadh ar n-gábhail lais an c-creittemh c-catolica, & ar n-diúltadh dá prionnsa, co ro eirigh coccadh & cendairrci le linn an iustis (Arthur Lord Graii) do theacht i n-Érinn. Tangattar Caomhanaigh, & Cennselaigh, Branaigh, & Tuathalaigh, Gabhal Raghnaill & an meid ná ro díobhait d'iarsma ó f-Failge, & do Laoighis i c-cobhair & i c-commbaidh Shemais Iustas, gur bhó h-aen-clár imresna & esaonta ó Shláine co Sionainn, & ó Bhoinn co Comar Tri n-Uscce. Do-rónadh foslongphort lasna foghladhaibh rémhebertmar in iomfhochraibh an t-Slebhe Ruaidh & Glinne Maoil Ughra.
Sluaiccheadh lasan iustis & la Captin Maulbi do dhol do sccaoíleadh & d'eisreidhedh na f-foghladh f-foirniatta sin. O 'd-chualattar na diberccaigh dáil a n-anfforlainn dia n-ionnsaicchidh, ro sccaoilsiot ar a n-daingnightibh fo ghuaillibh garbh corra Ghlinne Mhaoil Ughra. Ro thogh an iustis an drong as mionca ro fécchadh & ro fromhadh do caiptínibh an t-sloigh, & do chuir leo a h-ocht, no a naoí do bhandaoíbh saighdiúiridhe do thúr & do thaisceladh Ghlinne Maoíl Ughra. Fuarattar a f-freccra gan fhuireach lá fóirnibh forcoimhétta an ghleanna, co nach mór terna tar a n-ais don fhedhain-sin, gan mudhucchadh, gan mór-airleach lásan n-gasraidh n-Gaoidhelach. Ro marbhadh An Carrúnach .i. Piotur Carrun,
Tánaic coblach eadailleach do mhuintir an papa i mí medhoin an fhoghmhair i c-Ciarraighe. Ro ba mó a n-ainm na a t-tóthacht uair baoi dia n-airdeirce cettus diamadh i l-Luimneach nó i n-Gaillimh, nó i c-Corcaigh tiastais co f-fuicfidhe na h-ard-bhailte-sin obela oslaicthe for a c-cionn. Ba h-ann ro gabsat port occ an oilén ro thionnsccain Semus mac Muiris do cumhdach an bliadhain roimhe .i. Dun an Óir. Ba sedh fo deara don chobhlach í shin tocht i n-Erinn do chongnamh
O Ruairc Brian, mac Briain, mic Eocchain do bheith esumhal do Gallaibh a f-foghmar na bliadhna-so, & sluaiccheadh do dhenamh lá Sir Niclas Maulbi tar Sionainn soir do dhol Ua Ruairc. Cuiris Ua Ruairc a mhná, & a mhuinteara tar muinchinn Shlebhe an Iairn, & ro bhris Liathdruim ar cionn Sir Niclaus. Ro h-ath-cumdaigheadh an baile doridhisi la Sir Niclaus, & ro chuir biadh & barda ind asa h-aithle, & fillis fein tar a ais gan creich gan écht ba ionairmhe do dhénamh dó. Ro gabh Ua Ruairc acc iomshuidhe imón m-baile co nár léicc aoínneach don bhárda tar doirsibh an baile amach iná isteach gur bhó h-eiccen do Sir Niclaus techt dia f-foiridhin go rucc lais iatt.
Sluaiccheadh lá h-Ua Ruairc a mí Nouember etir Suca & Sionann co ro
Clann iarla Cloinne Riocaird
(Uillecc & Sean) do beith
eissiodhach ré aroile & iad araon siodhach fri
Gallaibh. Báttar drong do
degh-dhaoínibh Chloinne Riocaird
i m-braighdenus dochrach i n-orlaimh
constábla baile Locha Riach maigistir
Seons a ainm-sidhe, fer-sin acca m-baoí
orlamhas bhardachta an bhaile o ghabhail an iarla
gusan tan-sin. Bá galar mor menman lá Sean
A Búrc a bhaile & a
bhraighde do dhol i
rudhrachus i l-láimh Gall,
go ro chinn ina menmain amus oidhche do tabhairt ar bhaile
Locha Riach. Do-rónadh lais-siumh ind
sin. Ro gabhadh an baile lais, & ro marbhadh gach aén rob
inechta dia m-baoí ann cenmothá an
constápla dia t-tardsam
maithemh n-anacail, & ro sccaoíl dia
braighdibh iaramh. Iarná dhenamh-sin
lá Sean ro chuir a
ollamhain, & a aés tairisi
d'accallaimh a bhrathar Uillecc dia
chuingidh fair Goill do thréccean,
& co n-diongnadh-somh a oighréir amhail ro ba dír do
shosar oíghreir a shinnsir do
denamh & ro tingheall dó a mhac baoí i l-laimh
aicce do léccadh dia saighidh. Ro gheall dó fris-sin
Liathdruim, oilén Baile an
Locha, & baile Locha Riach a
c-comhardha sinnsireachta. Ro ghabh Uilleacc na
h-asccadha-sin. Do-chóidh fein & a brathair d'aon-aonta in acchaidh
Gall, & bá h-é céd ní do-rónsat
caisléin choimhgheala
Chloinne Riocaird do rébadh,
& do ro-bhrisedh. Ro brisedh leó cétus baile
Locha Riach ard-port oirechais an tire,
& as suaill má ro faccbadh leó baile gan brisedh ó
Cluain Ferta Brénainn i
n-Oirthear Ó n-Anmchadha co
Cill Meic Duaich i
t-tuaiscert Chenél Aodha na h-Eachtge, &
ó Uarán co
Cluain Dá Dhamh.
Do-chóidh tra Donnchadh, mac
Murchaidh, mic Toirrdhealbhaigh, mic
Taidhcc Uí Bhriain, & Mathgamain,
O Broin d'écc .i. Dúnlang mac Emainn. Battar a chinedh a n-dibheircc &
Sean mac iarla Desmumhan do beith 'na foghlaidh aisttreach essadhal an tan-sa & ger bhó h-oirdearc Sean mac Cuinn I Neill, & Semus, mac Muiris, mic an iarla ar aoí a c-coccadh & a c-comhfuachadh fri Saxoibh ro baoí a n-díol d'oidhre 'san Sean-so an tan-sin. Aon do ló dia n-deachaidh an Sean remhraite for Coilltibh Etharlach a mí Iul do shonnradh i n-uathadh sochaidhe leis nar dholta i n-imcein uair ro badh lugha iná céd scciath comhairemh a throighteach, & trí marcaigh dhécc. As sedh do-luidh deódh laoí laimh lé Sionainn sriobh-ghloin, seach Mhaigh Ailbhe, & do-róine creich i n-Duibhféth Ua Luighdheach isin madain muich arnámharach, & luidh cona chreich lais soir gach n-díreach do Chorca Theneadh, & co h-Uibh Cairin. Ro tionoilsiot tóicesdal an tíre gach airm in ro gabh a t-toraigheacht fair .i. Éle Uí Fhogartaigh, Uí Luighdhech, Popail Droma, Popail Puirselach. Ro badh dóigh lásna h-oireachtaibh-sin gur bhó conách mór doibh Sean d'fagbháil i n-uathadh slóigh amhlaidh-sin, & ro ionnsaighsiot é co dána dasachtach. Acht chena ro sraoíneadh for lucht na toraigheachta co ro marbadh ocht f-fir décc dia n-uaislibh do chendaibh popail & bailte is in m-breisim-sin. Rucc Sean a crech lais ar coilltibh cliothair diamhraibh Bhealaigh Mhóir Mhaighe Dala iar m-buaidh & cosccar.
AOIS CRIOST, 1581. Aois Criost, Mile, cuicc céd, ochtmoghat, a h-aon.
Toirrdhealbhach mac Donnchaidh, mic Conchobhair, mic Toirrdhealbhaigh, mic Taidhcc Uí Bhriain baoí tuilleadh ar bliadhain i l-laimh ag Gallaibh do chrochadh an .26. do mí Maii.
Mac iarla Chloinne Riocaird .i. Uilliam Búrc, mac Riocaird Saxanaigh mic Uillicc na c-Cent, mic Riocaird, mic Uillicc Chnuic Tuagh do chrochadh i n-Gaillimh an tres lá iar c-crochadh Toirrdhealbhaigh Uí Bhriain .i. Toirrdhealbhach dia dardaoín & Uilliam dia sathairn. As amhlaidh do-rala d'Uilliam a bheith i c-combáigh choccaidh lá a bhraithribh an tan ro brissiot a m-bailte amhail remhebertmar, bá h-aithreach lais ind sin, & do-chóidh ar protex h-i c-cenn Gall go Gaillimh an mhí riana bhásucchadh & ro dolbhadh sccél eiccin chuicce co ro gabhadh & co ro crochadh. Ro crochadh bheós ina n-deachaidh dia lucht lenamhna ar an b-protexion-sin.
Cuiccer & dá fhichet do chrochadh i n-Ath Cliath i c-coirthibh tretúrachta.
An Barrach Mór, Semus mac Risdeird, mic Tomais, mic Emainn baí i l-láimh i n-Áth Cliath do écc. d'fír-fhréimh gheinealaigh Bharrach Ruadh don t-Sémus-sin, fer do fhulaing mór n-imnidh & n-anaoibhe asa thosach, & ag na baoí a shúil nó a shaoíleachtain ris an ainm as (Ruadh fein) da rochtain. Acht ara aoí ro dearlaic Dia fein dó-somh cendus Bharrach Maol & Ruadh dibhlínibh, & ní h-edh amháin acht ro h-oirdnedh os cend Bharrach Mór iar n-dílgend na n-degh-dhaoíne dar dhual an duthchas-sin d'follamhnucchadh co sin. An Barrach do ghairm da mhac iar sin (.i. do Dhauidh do Barra) la h-iarla Desmumhan, & mac ele dó do beith fo dhlicchedh na thighearna ar Barrachaibh Ruadha.
Mac Giolla Pattraicc, Brian Ócc mac Briain, mic Seain, mic Fingin, mic Fingin, mic Fingin, mic Domhnaill baoí i l-laimh i n-Ath Cliath mar an c-cédna do écc, nech eissidhe tuccadh suas i Saxoibh asa óicce, & baoí foghlamtha i c-caidhreabh
O Cerbhaill .i. Ulliam Odhar mac Fir Gan Ainm mic Maol Ruanaidh, mic Seain, baoí bheós i l-laimh i n-Ath Cliath do reidhiucchadh lé Gallaibh, & leis an iustis, & triall dó tar ais dia athardha. Do-rala dó for an c-conair drong d'óccbaidh Shleachta Uí Chonchobhair Fhailghe. Ro charsat-sidhe a cloidhmeadh gan choiccill, & ro fhuathaighsiot a fhuasccladh & a anacal acht a mharbhadh go ro fhaccaibsiot a chorp fo chrobhaibh fiach, & faolchon. O Cerbhaill do ghairm dia mhac .i. do Shean an Fhásaigh mac Uilliam Uidhir.
Ticcherna Deiseach Semus, mac Gearailt, mic Seain, mic Gearóitt Mhóir na n-Deisi mic Semais, mic Gearoitt iarla d'écc.
Mág Donnchaidh Eogan mac Donnchaidh an Bhothair, mic Donnchaidh Még Donnchaidh d'écc i Luimneach i m-braighdenas ag Gallaibh.
Domhnall na Conntae mac Taidhg, mic Corbmaic Óicc, mic Cormaic, mic Taidhcc Mécc Carthaigh tanaiste Musccraighe, & a t-tuairccnidh catha d'écc.
Goill & Gearaltaigh h-i c-coccadh & i c-coimhesaonta fri aroile, co na baoí ossadh aon-oidhche nó cairdine aén-mhíosa etorra ó tosach a c-coccaidh gusan tan-so, & ní roich ríomh, áiremh, nó aisneis ina n-dearnsat d'ulcaibh ré 'roile.
Sluaiccheadh lá Sean, mac Semais, mic Seain a mí May tar Siúir soir co ro lér-scriosadh bailte oirir na Siúire lais .i. Ard Máille, & Mainistir Atha an Tuisil, & do-choidh tar Siúir siar co líon c-creach & n-gabhala, & rug tóir
Sluaiccheadh ele la Sean mac Semais i mi Iún ar Mag Cárthaigh Mhór, & baoí fri ré dá lá, no a tri ag creachadh & ag cuartucchadh na criche ó Musccraighe go h-Uibh Ráthach, & ticc tar a ais co n-airccthibh & co n-édalaibh iomdha go Magh c-Coinchinne. At-berdis lucht a f-fairccsiona nach f-facatar an oiret-sin do crodh creach riamh an aon-maighin.
Iarla Desmumhan do beith i f-foslongport i n-Achadh Da Eó, & bá isin tan-sin do h-ordaicchedh captin Saxanach (.i. Captin Siuitse) on m-bainríoghain, & on iustis os cend Desmumhan & Ciarraighe dia n-iomchoimhed. Ro ghluais an captin-sin (do shiubhal láoi & oidhche) co m-buidhin marc-shluagh amaille fris do thabhairt amais ar foslongport iarla Desmumhan & ba h-ann rainic lais dol fon f-foslongport ar madain dia domhnaigh. Baoí an t-iarla gusan líon do-rala ina fhochair an tan-sin ina t-toirchim suain & síor-chodalta iar f-faitches & iar f-forcoimhéd na h-oidhche gó sin. As sedh do-róine an captin ina f-fuair 'na shesamh arna sráidibh do ghuin go grod-urlamh, & do mharbhadh gan dicheall, & ní ro airis fri h-iomaireacc ná deabhaidh co rainicc Caislén na Mainge. Bá don druing do shaor-chlandaibh torchair lasan c-captin i n-Achadh Da Eó an la-sin .i. én-mac Tomais mic Muiris Duibh mic an iarla .i. Tomas Ócc, Maol Muire mac Donnchaidh Bhacaigh mic Maol Muire mic Donnchaidh Mec Suibhne, & Tadhcc mac Diarmata mic Corbmaic ó Maigh Laithimh.
Sluaiccheadh lá h-iarla Desmumhan i n-deireadh mís September gusna maighibh i moir-timcheall Chaisil Mhumhan, & go Caiseal feisin. Ruccsat na slóigh-sin ile dá gach maithes, eittir umha, & iarann, edach, & uradh, crodh, & cethra go ro indirset na tíre-sin co léir. Rucc orra im na h-oirccnibh-sin drong buidhne dearmara a Trian Cluana Meala & as an Trian Medhonach. Ruccsat orra dna
Feacht an tangattar drong-bhuidhen dhána dhi-chonirchil do shoighdiuiribh Atha Dara iarna roinn i n-dó .i. drong ar sruth & drong ar tír do chuartucchadh Caonraighe & lá taobh Máighe d'iarraidh gona nó gabhala for dreim eiccin dona foghladhaibh. Iar n-dol don dá droing-sin i c-cend aroile i n-iomfhochraibh Bhaile Uí Cathláin, as ann do-rala chuca Dauidh Ócc, mac Dauidh an Locha, mic Tomais, mic Seain, mic Tomáis, mic Pilip, mic an Ridire cona shochraide dia saighidh, & do-chóidh fúthaibh co ro gabh ag á t-treghdadh & acca t-timchealladh, co f-fharccaibh iatt ina meidhedhaibh maoíl-dercca & ina t-tamhnaibh taoibh-gherrtha, conach mór tearna gan airleach ar an lathair-sin lá Dauidh cona mhuintir. Iar rochtain na sccél-sin co h-Áth Dara, cuiris captin Atha Dara tionol ar shaighdiuiribh Cille Mo Ceallócc, & do-deachaidh go f-fedhain merdha mío-thuicsicch do chor cuarta i c-Caonraighe, dus an f-fuighbheadh duine, nó daoíne ar a n-dighéladh ar marbhadh dá mhuintir. Ráinicc co Baile Uí Cathláin, baile-sidhe do bailtibh an Puirsélaigh baí ag congnamh riamh lásan c-coróin ó chéd-choccadh Gall & Geraltach gusan tan-sin. Do marbhadh lasan c-captin deichnebhar & seacht fichit do mhnáibh, do lenbaibh, & da gach foirinn dá f-fuair istigh, & amuigh isin m-baile-sin. An Dáuidh
Ceall Fhiacal do gabhail lá Sean mac an iarla an cethramhadh lá don Nodlaig, & gach a f-fuair ina h-inmhedhón d'umha, & d'iarann, d'édach, d'ionnmas, & d'arbhar do chor eiste go h-Etarlaigh fri ré dá lá, & brisis an baile iaromh.
Resiber Geraltach .i. Niclaus, mac Uilliam, mic Niclais do mharbhadh la saighdiúiribh Atha Dara.
An Doctúir Sanduir d'écc ar coilltibh na Claonglaisi, post congmhala don
Mac Uí Suilleabháin Béirre (Domhnall, mac Domhnaill, mic Diarmata, mic Domhnaill mic Domhnaill mic Diarmata Bailbh) do thabhairt bhriste ar Chairbreachaibh a mí December do shonnradh. Bá h-amhlaidh do-rónadh inn sin, Captin Siuitsi do dhol o Chorcaigh tré Cairbreachoibh co mainistir Bhenntraighe. Ro chuir clann Toirrdhealbhaigh mic Maol Muire, mic Donnchaidh Mec Suibhne, & mac Uí Dhonnabháin & drong do chendaibh popal & do dhaoínibh uaisle Cairbreach uadha do denamh creach ar mhac Uí Suillebháin, fuairsiot na fedhnacha ro chuir an captin uadha creacha aidhble & iomad édala. Rob adhnar lá Domnall a oirccne do léccadh uadha & é fein ina bethaidh, & ro ionnsaigh an ghasradh Ghaoidhelach tarla i t-timcell na c-creach, & do dearbh an lá-sin nách lé líon sluaigh bristear cath uair torchrattar le Domhnall a f-foccus do trí chéd do Cairbreachaibh, & as beg le leith-chétt fer fedhma baoí-siomh do shochraide acc tabhairt an tochair-sin.
Patriccín & Emann dá mhac Mhec Muiris Ciarraighe (.i. Tomas mac Emainn, mic Tomáis, mic Emainn) do éludh a Cúirt an Rígh a Luimneach iarna chinnedh don chomhairle a c-cor docum báis. Acht chena ní bhaí an Coimdhe isin c-comhairle-sin. Báttar trá an chlann-sin seal ar choilltibh Cloinne Cuiléin acca c-caomhna, & do-asccnattar iar sin go Cloinn Muiris, & bá gar uair gur bó cédach ceithernach an chuideachta-sin tainicc i n-uathadh buidhne as priosún Luimnigh act ro chaithsiot ina m-baoí rempa don bhliadhain-sin fri foghail & fri díbeirg.
Comharba Senain d'écc .i. An Calbhach mac Siacais, mic Siacasa Mec Catháin.
Sean Ócc & Conn, da mac Seain, mic Cuinn Bhacaigh, mic Cuinn, mic Enri, mic Eoghain Uí Neill do dol sluagh i m-Breifne Uí Raighilligh. Ro lomadh & ro lér-airccedh leo gach ionad in ro ghabhsat don Bhreifne. Rucc mac Uí Raighilligh .i. Pilip mac Aodha Conallaigh, mic Maol Mhórdha, mic Seain & turchomhrac trom-slóigh an tíre i t-tóraigheacht im na h-airgthibh-sin orra. Nír bo feirde Eóghanaigh co cend il-bliadhan amas an aen-laoí-sin, uair ruccsat Raghallaigh a c-creich & a c-cosccar. Ro gabhadh leó Conn mac Seain Uí Neill, & cidh an tan nár damh Sean Ócc a ghabháil lásna laoch-bhuidhnibh fuair a airleach gan airisiomh, & a oidhedh co h-eccobhsaidh. Bá doiligh an diach-sin tuccadh ar an deicch-fher óir ní bhaoí aoín-fher do Macaibh Míleadh ná baoí a dhíol d'oidhre isin t-Sean ishin.
Sluaiccheadh lá h-Ua Neill Toirrdhealbhach Luineach do thocht do dhioghail an ruathar-sin ar Raghailleachaibh. Ro rónadh foslongport laochdha lethan-armach lá h-Ua Neill in eidir-medhon Breifne Uí Raighilligh, & ro ghabh acca móir-mhilleadh etir innilibh, arbhar & áitiucchadh. Do-róine O Raighilligh sidh fris, & ro léicceadh Conn amach gan fuaslaccadh, & breithemhnas d'Ua Neill a marbhadh Seain & a mhuintire.
Easaonta anbfóill do eirge etir
Ua n-Domhnaill (Aodh mac
Maghnusa mic Aodha Óicc mic Aodha
Ruaidh) & mac a dearbrathar Conn mac
An Chalbhaigh, mic Maghnusa, mic Aodha
Óicc, & Conn do dhol i rand
I Neill Toirrdhealbhach Luineach
Conn Ua Domhnaill tra baoí do mhéd a mhenman, & d'airde a aiccnidh-sidhe ge no beith Ua Neill (Toirrdhealbhach), & Ua Domhnaill (Aodh) d'aoín-leith go t-tochairfedh friú, conadh a mhein ba forlann-somh & Ua Neill d'aén-aonta. Ro thairmcheimnigh Ua Domhnaill cona sochraide do shaighidh fhoslongpuirt Uí Neill go díoghair dásachtach gan anadh gan oirisiomh fri h-indell nó fri h-orducchadh itir. Ro gabh Ua Neill occa mi-dhemhain riasiú rangattar ina chend, & ro athcomhairc don Cloinn t-Suibhne (.i. do Thoirrdelbhach mac Ruaidhri do shonnradh) aoí ina fharradh, & do Chonn cia cédfadh baoí leó do eitirghleódh an laí íshin. Friscart aon dibh-sidhe (.i. Toirrdelbhach mac Ruaidhri) co n-debhairt:‘dia t-tealccat an lucht úd a n-anala, & dia n-eabhatt uiscce, & dia n-deachatt i n-innell, & i n-órducchadh as deimhin go sraoínfit foirn dia no bemis líon ba lia h-isuidhe. Madh edh tiasat gan inneall gan oirisiomh, gan airdhibhadh a n-íotadh bidh remhad-sa & róinne mhuidhfius.’ Bá imne tangattar lá borrfadh bríghe, & lasan m-brígh m-bicc do-ronsat
An Calbhach mac Domhnaill, mic Taidhcc, mic Cathail Óicc, mic Domhnaill, mic Eoghain, mic Domhnaill, mec Muirchertaigh Uí Chonchobhair, aon-mac Uí Chonchobhair Shliccigh d'écc. Ro badh tromaide a thoirsi ar na tiribh nach raibhe acc an lánamhain soicheineoil ór síolaigh an saor-thamhan súil ná saoíleachtain lé h-aoín-ghein chloinne d'faghbhail dia éisi. Baoí ó Mhaigh c-Ceidne co Ceis Chorainn, & ó Mhuaidh co tórainn Breifne ag á iodhnaidhe-siumh d'aon-oidhre & d'aen-chomharba dá maradh iar n-écc a athar.
Cathal Ócc mac Taidhcc, mic Cathail Óicc Uí Chonchobhair, & Maol Mordha mac Maol Muire, mic Eocchain & Fer Gan Egla a bhrathair go n-druing móir do maithibh na tíre maraon rú do thuitim i n-Iochtar Chonnacht lá h-Albanchaibh do-rala oc imthecht an tíre a hucht Sir Nioclas Maulbi, & as é ro badh consabal dona h-Albanchaibh, Alastrann mac Domhnaill Bhallaigh, mic Mhec Dhomhnaill, & ní bhaoí
Clann iarla Cloinne Riocaird do shiodhucchadh lé Saxanchoibh i samhradh na bliadhna-so iar m-brisedh a m-bailtedh, & iar c-crochadh a m-brathar, & bá h-amlaidh ro siodhaighsiott gan sreith, gan gerradh, gan daoírsi, gan doladh do chor ar a n-duthaigh, nó ar a rann coccaidh an c-cein do beidís síodhach, act cíos na bainrioghna do dhíol fá dhó san m-bliadhain. Mathghamhain Ó Briain do beith ar sídh cloinne an iarla. Dá bhanna do shaighdiuiribh do beith ar ósda i t-Tuadhmumhain ag Captín Diring ó Shamhuin go féil Páttraicc.
AOIS CRIOST, 1582. Aois Criost, mile, cuicc céd, ochtmoghat, a dó.
Mairghrég inghen Aodha Duibh, mic Aodha Ruaidh, mic Neill Gairbh, mic Toirrdelbhaigh an Fhiona Uí Dhomhnaill, ben Uí Raighilligh (Maol Mórdha mac Seain, mic Cathail) d'écc i n-errach na bliadhna-so, & as ing má ro baoí beó i n-Érinn an tan-sin
Iarla Cloinne Riocaird, Riocard Saxanach mac Uillicc na c-Cend, mic Riocaird, mic Uillicc Chnuic Tuagh, mic Uillicc Medhonaigh, mic Uillicc an Fhiona an tí do gabhadh lasan iustis Sir Hanrii Sidneii an bliadhain d'aoís Criost 1576, & baoí bliadhain i l-láimh iarna gabhail i n-Áth Cliath, & an seal ele i l-laimh i l-Lonndain gusan m-bliadhain-si. Ro gabh seircclighe sior-ghalair é i samhradh na bliadhna-so. At-bertsat a fhisigedha & a legha gomadh docha a dhul d'écc ina térnudh on teidhm-sin, & dia m-beith i n-aigneadh dhó a shláinte d'faghbail go madh ó fhégadh a athardha, & o féghadh aeoir a thire nó ghébhadh. Ro léicceadh an t-iarla i n-Erinn fó bithin a easláinte do ched an phrionnsa & na comhairle, & tucc pardún do shaighidh a chloinne, & maithemh ar ar mhillset. Bá h-ann ro ghabh port cétus i n-Ath Cliath, as-sidhe dhó iaromh co h-Ath Luain, & co baile na Gaillmhe. Rob adhbhal méd na forfáilti fuair isin m-baile íshin. Baí ann ag cur a sccís & a mhertin de, & tangadar a chairde & a chomhfhuilidhe, a rannta Gall & Gaoidheal dia fhiosrucchadh. An tan rob áil lais dol i mescc a mhuintire, a criche, & a cloinne, as ann do fhortromaigh a threabhlaid, & a easlainte fair co ro écc fó dheóidh i mí August do shonnradh. Ro feradh a chluithe caoínteach lá chairdibh cendaighibh isin m-baile-sin, & ruccadh a chorp dia adhnacal co h-onorach i m-baile Locha Riach. Dála a chloinde robdar síodhaigh re aroile gó sin. Do-chódar-sidhe do freasabra & do chor i n-aghaidh aroile i c-cend Sir Niclas Maulbi baí ina ghobhernóir i c-cóigeadh Chonnacht. Do-chódar dibhlínibh co h-Áth Cliath h-i c-cionn na h-ard-chomhairle go ro síodhaigheadh etorra don cur-sin amhlaidh so .i. Uillecc ina thighearna & ina iarla i n-ionad a athar, & barúntacht Liathdroma do thabhairt do Shean. Ro rannadh etorra ó shoin amach a f-ferainn, a m-bailte, & a m-bethaighthe ecclaisi go m-báttar siodhach ós aird, & eissíodhach ó mhenmain.
Tadhcc, mac Conchobhair, mic Toirrdhealbhaigh, mic Taidhcc, mic Briain Chatha an Aonaigh Uí Bhriain d'écc i mi August mar an c-cedna i n-aoín-t-seachtmain ris
Donnchadh, mac Murchaidh, mic Toirrdhealbhaigh, mic Taidhcc, mic Toirrdhealbhaigh, mic Briain Chatha an Aonaigh Uí Bhriain do bhásucchadh d'oidhedh anuasail .i. a chrochadh i t-Tuadhmhumhain lá Captin Mortant baí ina mharasccal isin tír, & lasan siriam Sir Seoirsi mac Tomais Ciumhsocc, iar n-dol dó an bliadhain roimhe-sin i c-caradradh cloinne iarla Cloinne Riocaird, & ro fhill tar a ais maille le h-aithreachas ar phrotexion. Fuarttar-sidhe elang & uireasbaidh ar an b-protexion co ro gabhadh Donnchadh leó, & co ro crochadh amhail rémhepertmar an 29 September i n-dorus Luimnigh dia h-aoíne do shonnradh. Ruccadh a chorp có a domhgnas duthchasa go ro h-adhnaicedh é i n-Inis.
Donnchadh mac Toirrdhealbhaigh, mic Muircheartaigh mac Meic Uí Bhriain Ara (iar m-beith d'aimhreir a athar le h-athaidh fhada, & riarach lé h-iarla Desmumhan) do theacht ar protexion, & a dhearbhrathair fein .i. Toirrdhealbhach Carrach dia ionnsaicchidh go h-esccairdeamhail go ro marbhadh Dhonnchadh lais.
O Cerbhaill Sean an Bhealaigh mac Uilliam Uidhir, mic Fir Gan Ainm, mic Maol Ruanaidh mic Seain do mharbhadh i f-fioll adhuathmair éttarbhaidh lá Maol Ruanaidh, mac Taidhcc Chaoích, mic Fir Gan Ainm, & nír bhó cian-shaoghlach do-chuaidh an marbhadh-sin do Maol Ruanaidh uair torchair fein fó cenn ráithe iar sin d'oidhedh fhiongaile lásAn c-Calbhach mac Uilliam Uidhir, & An Calbhach feisin d'óirdneadh in ionaidh a dhearbrathar.
Cethrar mac
An Róistigh .i. clann Dauid, mic
Muiris, mic Dauid, mic Muiris do
mharbhadh lá tréatuiribh i mí April, & cidh
aoín-drem ro chuir a c-cosccar, ní i n-aon-ló ro
h-esbaighit, uair torchair Remann,
& Tepoitt, & drong mhór do mhaithibh a muintire, & dá
c-cendaibh consapal i
t-toraigheacht creiche (an chinn don tír ina t-tárlattar
ar thréatuiribh) lé senescal
h-Ua Mac Caille, &
lé Giolla Pattraicc
Briseadh troda do thabhairt lás An m-Barrach .i. Dauid ar an mac bá sine ag An Róissteach .i. Muiris, & Muiris do tearnudh on troid-sin iar m-buain each & daoíne iomdha dé.
An Seinesccal remraite, & Patriccin Condún do thecht im Shamhain ar c-cind isin c-cend thiar do crích Róistigh. Dá mac ócca An Roistigh .i. Sean, & Uilleacc, & an tír uile d'éirge fó na h-eighmhibh, & an céd-chumascc do clodh ar na tretuiribh. Ro gabhadh for a sír-lenmhain tar tórainn na tíre amach a f-foccus dia n-daingnighthibh fedha, & coilledh, ro fhill na foghlaidhe ar dá mhac An Róistigh co ro marbhadh iad fein, & a t-tárla ina t-timcheall, & gé nách gnáth ár gan élóidhtheach ní mór tearna dá t-táinicc isin toraigheacht, uair ro marbhadh aireacht, & aitreabhaigh, cinn phopal, & aes foghnamha & fedhma an tíre. Ro marbhadh ann bheós consapail Chloinne Suibhne co nach mó ina ceithri fir décc do mhair lé h-iomchar airm do lucht an tire iarsan tachar-sin gur bhó h-aittreabhaigh eachtair-cheneóil baoí An Róisteach & Muiris do tharraing d'áitiucchadh na tire dia éis.
Mac Uí Mhaoíl Mhuaidh .i. Domhnall mac Tepóid do mharbhadh, & ro ba lughaide ro h-eccaoíneadh a oidheadh go ro thionnsccain sé dol ar bélaibh a athar, & a ionnarbadh, & é fein do shuidhe ina ionadh.
Mac iarla Desmumhan .i. Sean, mac Semais, mic Seain, mic Tómais iarla do thuitim i n-aisccid lá a easccairdibh, & as eadh-so a fhír amhail do-rala dhó, Sean do dhol cethrar marcach do coilltibh Etharlach d'accallaimh An Bharraigh Mhóir baí i c-combáidh fhoghla fris. Dol dó tar Abhainn Mhóir bádhes i midh-medhón laoí dhobhardha dhuibh-chiach. Do-rala-somh & Captin Siuitsi cona chóirighthibh tul i t-tul & aghaidh i n-aghaidh, & gan aén aca acc iarraidh aroile. Ro gonadh & ro gabhadh Sean ar an lathair-sin, & ní dheachaidh eadh aén-mhíle d'fearann an tan ró écc fó cedóir, & ro badh faoín-bhél fotharsna ro h-iomcradh ar a eoch é as-sidhe co Corcaigh, & ar rochtain dó don bhaile do-rónadh cethramhna comhroinnte de. Ro cuireadh a chend a c-comhardha cosccair go h-Áth Cliath, & muna beith gurab i n-aghaidh coróna Saxan baoí ro badh doiligh díth an deigh-fhir-sin ar a bhucca fri toirbert seód, & iolmhaoinibh, & ar a angbaigheacht i n-ionadh fedhma. Semus mac Seain, mic Geróit mic Tomáis iarla do gabhail in aoín-fhecht lé Sean mac an iarla & a chrochadh seal beg tar a éisi, & a dhá mhac do chrochadh araon ris.
Caitilin, inghen Taidhg, mic Domhnaill, mic Corbmaic Ladhraigh Még Cárthaigh, bean Mec Muiris Ciarraighe d'écc, & as ann tangatar a tiugh-laithe ar Loch Léin Lín-fhiaclaigh, & í agá h-iomlochtadh on oilén co 'roile ar uamhan na f-foghladh, & a h-adhnacadh i Mainistir Airbhealaigh.
Gaoth mhór, sir-fleochaidh, sraibhtine síon, & deartan dearmhair isin dá bhliadhain-si diadh i n-diadh.
Cnóimhes mór isin m-bliadhain-si beós.
Banda saighdiúir, & leth-banna marc-sluaigh do mhuintir Chaptin Siuitsi do beith i n-Ard Ferta ó thús foghmhair na bliadhna seachmata go mí medhoin foghmair na bliadhna freacnairce, & gé ro bhaoí iomatt bídh & stóruis aca on b-pronnsa nír ansat acht acc cnamh, & ag caithemh na tire ina t-timcheall, & rob eiccen mac gach cinn popail dá raibhe isin tír do chor i l-laimh chuca.
Patricin, Emann, & Roberd, clann Mheic Muiris d'ein-leith lé Gearaltachaibh i c-coccadh ó do fhágbhattar braighdenus Luimnigh go sin. Aon d'oidchibh dia n-deachsat go h-Ard Ferta, & ro ghlacsat creacha an baile arabharach ar madain. Ro éirigh captin an marc-sluaigh go h-obann dia saighidh .i. Captin Haitsim, & ní ro fhuirigh lá a shaighdiuiribh, & fuair a fhreaccra go ro-ullamh, & a chur dia chois don chéd-chumascc, & a chloidhmeadh gan choiccill. Ro fhillset clann Mec Muiris cona c-creich go ro gabhsat foslongport imon m-baile forna saighdiúiribh. Duine uasal do Chloinn t-Síthigh baoí i f-fochair chloinne Meic Muiris an tan-so .i. Muirchertach mac Emainn, mic Maghnusa, mic Emain, Mec Síthigh do mharbhadh i n-doras Mainistre ó t-Tórna lá cloinn an easpuicc Ciarraighi baí ag congnamh lá muintir na bainríoghna don chur-soin. Mac Muiris fein, & urmhór a dhuithche do bheith fó dhliccheadh gó sin. An tan at-chonnairc-sidhe a thír ag á trom-lot, & ó 'd-chualaidh an captín do mharbhadh lá a chloinn ro bris fo chédóir Lec Snámha, Lios Tuathail, Biaille, & Baile an Bhuindénaigh. Do-chóidh i c-cend a chloinne iaromh. Ní dheachaidh lais isin mí-imirt-sin lucht Bhaile Mhec an Chaim, na Bhaile Uí Chaolaighi ná Clann Phiarais. Do thóccaibh Mac Muiris a chlann on m-baile, & do-chóidhsiot díbhlínibh for culaibh a c-coilltibh, & ní mó ná imtheacht do-ruacht leó an
Captin Siuitsi do dhol h-i Saxoibh i mi August na bliadhna-so & captin ele d'faccbhail dó ina ghobhernóir ós cend Mhuimhneach, & an captin-sin do bhreith na meide ro mhair do saighdhiuiribh Árda Fearta lé a chois go Corcaigh. Ní bhaoí ón uair-sin banda, nó leth-bannda do shaighdiúiribh acc siubhal a t-tíre, nó ag cumhgucchadh ar Gearaltachaibh go criochnucchadh na bliadhna-so.
Captin Siuitsi do mharbhadh i c-comhrac h-i Saxaibh suil rainic lais teacht tar a ais i n-Erinn.
Iarla Desmumhan do beith o mí mhedhoin foghmair na bliadhna remhainn go dereadh na bliadhna-so etir Druim Fingin, Eatharlach, & Coill an Chuiccidh & gan do bhuain, nó do bhranar ar a uídh nó ar aire acht a bheith ag buain Builtérach do ló, & d'oidhche i n-dioghail ina n-dearna iarla Urmhumhan gó sin ar Gearaltachoibh.
Iarla Desmumhan do dhol i samhradh na bliadhna-so fa oirtear Mumhan & fa Iarthar Buitilerach. Tarla in tan-sin i f-Fiodhard ar a chiontt dá mac occa iarla Urmumhan .i. Emann an Chaladh, & Eduard, clann t-Semais mic Piarais Ruaidh, mic Semais, mic Emainn, da dearbrathair iad-sidhe don iarla Urmumhan baoi an tan-sin .i. Tómas, & bá h-iad ro fhaccaibh an t-iarla ós cend na criche dá coimhéd acc dol dó fein h-i Saxoibh. Tarla ina t-timcheall-somh isin m-baile an tan-sin mer-ghasradh mharcach & coirighthe glan-toghtha gall-ócclach, & gíomanach. Ro eirgettar-sidhe fó na h-eimghibh go h-urmaisneach co n-deachattar ar aon-gort ris an iarla. Batar acc coimét for a chele gan cechtar aca d'ionnsaicchidh aroile ó Fhiodhard go Cnoc Grafann. As annsin ro fhill an t-iarla ar na h-airsedhaibh, & do bhris for Buitilereachaibh. Ro fháccbhattar drong mhór dia mharc-sluagh, & a c-coisighte uile fó iocht a n-esccaratt, & fo bhreith a m-biodhbhadh gur bhó breac ó corpaibh daoíne an tulach for ar thachrattar ó Ghearaltachaibh isin n-gliaidh-sin. Do-rónadh écht mór is in maighin-sin .i. ard-chonsapal Buitilérach do mharbhadh .i. Colla mac Maol Muire mic Domhnaill Óicc Mec Suibhne. Nír
Cuairt dá n-deachaidh iarla Desmumhan i c-Ciarraighe i f-foghmhar na bliadhna-so, & baoí i f-foccus do sheachtmhain i f-foslongport i m-bairr Chloinne Muiris. Tiaghait troighthigh an iarla ón maighin-sin do ghlacadh creiche i Popal Uí Chaoímh. Rucc orra Ó Caoímh, & 'na comhfhochraibh battar comhfoiccsi dóibh. Báttar ré h-edh an laoí-sin tré learccaibh Luachra Deadhaidh acc lenmain na fedhna co rangattar i c-chomhfhoccus d'foslongport an iarla. O 'd-chualaidh an t-iarla caismerta na c-ceithirn, & foghar-thorann a n-ordanáis, ro eirigh co h-obann co ro sraoíneadh isin slighidh c-cédna for Ua c-Caoímh, & ní mór tánaicc san toraigheacht ná torchrattar uile. Ro gabhadh ann Ó Caoímh fein .i. Art mac Domhnaill mic Airt. Ro gabhadh bheós a mhac .i. Art Ócc & do marbhadh mac ele dia cloinn .i. Aodh. Ro gabhadh ann mac An Bhiocara Uí Sccolaighe, & do crochadh é as a aithle.
Dauidh an Chomhraic mac Seain Óicc, mic Seain tighearna na Coille Móire d'écc.
Sémus & Geralt, clann an easpuicc Ciarraighe .i. clann t-Semuis mic Risdeird do mharbhadh lé cloinn Emainn Mec Sithigh i n-dioghail a n-derbrathar .i. Muirchertach ro marbsat clann ann easpuicc fecht riamh.
Tomas, Gearalt, & Sean Ócc clann t-Seain mic Emainn mic Tomais ón Claonglais d'imtheacht do rinn & d' éccaibh nadúrtha an bliadhain-si.
Eoghan mac Maol Muire, mic Donnchaidh, mic Toirrdhealbhaigh Mec Suibhne consapal Desmumhan, fer ciúin cendsaighthi i n-oil-tigh & i n-oireachtas, dur danardha docoiscc i n-deabhaidh & i n-ionadh fhedhma do ecc.
Toirrdhealbhach Ócc mac Toirrdhealbhaigh, mic Maol Muire, mic Donnchaidh, mic Toirrdhealbhaigh Mec Suibhne d'écc. Nír chin a chomhaosa dia chinedh in aon-aimsir fris ar ar luccha éra aon-nduine inás.
Sir Niclas Maulbi do dhol i Saxoibh in bliadhain-si, & a thilleadh tar a ais i n-geimhreadh na bliadhna ar c-cind, & Captin Brabustun i n-goibhernóracht chóiccidh Chonnacht an airet-sin, & an captín-sin do dhol i t-Tír Amhalgaidh i n-errach na bliadhna-so. An tír uile do lot & do léir-sccrios dó on chúil go a chele, uair baoí acc siubhal on fhoslongport gó aroile etorro. Nir dhíon ar an c-captin-sin, ná for a muintir, neimhedh naoimh na filed, fíodh, na foithir-ghlend, na baile, na babdhún no gur toghladh an tír uile lais.
Mac Suibhne Baghainech, Maol Muire Óc, mac Maol Muire, mic Aodha, mic Neill, Mec Suibhne, & Domhnall mac Murchaidh, mic Ruaidhri Mhóir, mic Domhnaill na Madhmann, Mec Suibhne do mharbhadh an 4 la do mhí Iun ar brú Locha Feabhail, & iad acc iomluadh aithiscc & coinne etir Ó Nell & Ó Domhnaill báttar i n-díbh foslongportaibh lethnaibh líonmharaibh imon loch. Bá h-amhlaidh do-rónadh na móir-échta-sin .i. drong d'Albanchoibh anaithenta do thocht a foslongport Uí Neill i n-arthrach baoí le h-acchaidh iomlochtadh ar caol Locha Febhail, & do saoíleadh gurab lá toiscc eiccin ele do-dheachatar go ro ghabhsatt tracht im urthosach in arthraigh i m-battar na consapail shoicenelcha i n-uathadh buidhne co h-anfhuirighthe acc iomfhuireach le criochnucchadh a c-coinne co ro claidhmidhsiot iatt gan choiccill, & co n-dechsatt fein as gan fhuiliughadh gan fhoirdhearccadh forra.
O Dochartaigh Sean mac Feilim, mic Concobhair Charraigh, tighearna Innsi h-Eoghain d'écc, 26 Maii & ro badh braighe gill as a f-fuighbithe eich & airghedha (dia madh
Maire inghen Chuinn I Neill, ben t-Somhairle Buidhe Mec Domhnaill d'ecc.
Neachtain mac Chuinn, mic An Chalbhaigh do mharbhadh an .5. September.
Mag Flannchaidh Dartraighe (.i. Cathal Ócc) do mharbhadh lá a bhrathair fein Tadhcc Ócc.
Clann Uatéir Fhada, mic Dauidh, mic Emainn, micc Uillicc A Búrc .i. Tepóitt, & Maoilir do dhol d'iarraidh gabhala i t-Tír Amhalgaidh a h-ucht Mheic Uilliam derbrathair a n-athar .i. Risderd an Iarainn go ro gabhsat bú. Ricard A Búrc mac Emainn, mic Uillicc ó Caislén An Bharraigh d'éirghe fó na h-eighmhibh co rucc forna buidhnibh, & ro fhersat gliaidh géar amhnais ré aroile co ro marbhadh Riocaird & forccla a t-tarla ina timcheall sa troid-sin. Ruccsat clann Uáteir Fhada a c-creich, & a c-cosccar.
Mac Mhec Uillian Búrc .i. Riocard Ruadh mac Seain mic Oiluerais mic Seain do mharbhadh i n-geimhreadh na bliadhna-so lá Tomas Uuideos duine uasal do mhuintir na bainrioghna, & at-beiredh cách nár bó maith fríth an marbhadh-sin.
An Deccanach Ó Gráda d'écc .i. Donnchadh Ócc mac Donnchaidh mic Donnchaidh mic Nicoil, fer cumhachta móir i c-cill & t-tuaith eisidhe.
Mac Bruaidedha ollamh Uí Briain lé sencas .i. Maoilin mac Conchobhair mic Diarmatta, mic Seain d'écc, & a brathair Giolla Brighde d'oirdneadh ina ionadh.
Diarmaitt Ulltach mac Seain d'écc.
Ma Con Midhe Brian Dorcha d'écc, 13 Iunii.
AOIS CRIOST, 1583. Aois Criost, mile, cúicc cétt, ochtmoghatt, a trí.
Cond mac An Calbhaicch, mic Maghnusa, mic Aodha Duibh, mic Aodha Ruaidh Uí Dhomhnaill do écc, .13. do Marta. Saoí dhersccaighthe, deigheinigh, fer soithimh so-agallmha, post congmhala do cliaraibh, & do ceithearnaibh, fer cendaighthe duan, & drécht adhmolta ar a iolmhaoinibh feisin, fer as luccha rob olc clú & cétfaidh do Clandaibh Neill Naoíghiallaigh gur bhó samhail do chruit gan cheis, do luing gan luamhaire, & do ghort taobh le toll-airbhe amhail ro bhattar Cenel g-Conaill don chur-sin iar n-écc Cuind.
Iarla Urmumhan .i. Tomas mac Semais, mic Piarais Ruaidh do beith 'na gobhernoir ar dá chóicceadh Mumhan an bliadhain-si, & iarla Desmumhan ag daingniucchadh ina thrétúireacht, & ina dhibheircc, co ro gabh for aidhmilleadh na tíre ina chomhfochraibh i n-geimhreadh & i n-earrach na bliadhna-so remhainn, ar a aoí baoí d'adhuath, & d'uireaccla accá daoínibh riasan dliccheadh, & ria b-prionnsa Saxan go ro ghabhsat ag deiliucchadh fris etir mnaoí posta, cloinn, & chairdibh, coná baoí acht aon-cethrar nama dia réir ón c-cuas cairrcce, nó croinn gó aroile seachnón dá chóicceadh Mumhan i samhradh & i f-foghmhar na bliadhna-so. Iar m-breith do chéd-tosach an geimhridh & don oidhche fada fair ro triallsatt eassurradha, & meirligh Mumhan iadhadh ina uirtimcheall, & adudh do chor i c-coiccill an choccaidh gur bhó mithidh lá Dia sccur críoch & foircend do chur for choccadh Geraltach, & bá h-amhlaidh-so for-caomhnaccair .i. drong d'Uibh Muirchertaigh Buird Mhainge do Shliocht Aodha Bendáin do faghbháil edarbaoghail ar iarla Desmumhan
Nirb' iongnadh dioghaltas Dé do dílghenn Gearaltach fó dháigh chora i n-aghaidh a b-prionnsa dia t-tartatar dia sinnsearaibh mar thír duthchusa ó Dhún Caoín i c-Ciarraighe go Comar Tri n-Uiscce, & ó Oilen Móir Arda Neimidh i n-Uíbh Liathain, co Luimneach.
Murchadh Bacach, mac Emainn, mic Maghnusa, Mec Sithigh d'écc i n-Ard Fearta gar iar m-bás iarla Desmumhan, & ad-berat aroile gurab dia cumhaidh at-bath.
Gofraidh Carrach, mac
Donnchaidh Bhachaigh, mic
Maol Muire, mic Donnchaidh, mic
Toirrdhealbhaigh Mec Suibhne do mharbhadh la
ceithernaibh Innsi Caoín do
thánaisteacht
ó c-Cairpre sechtmhain
ria m-bás iarla Desmumhan, & at-beirthi gur bhó robhadh ria m-bás don
iarla marbhadh
Gofradha.
Sean Ócc mac Seain, mic Tomais iarla d'écc iar c-cian aois, & é i l-laimh i l-Luimneach a c-cionaidh a chloinne do beith i f-farradh iarla Desmumhan.
An Róisteach .i. Dauidh mac Muiris, mic Dauidh, mic Muiris, & a bhen Oilén ingen t-Semais, mic Emainn Meg Piarais d'écc i n-aoín-mhí i n-errach na bliadhna-so, & ní bhaí d'Fionn-Ghallaibh Ereann ar triochat ced do dhúthaigh lánamain rob oirdearca ináit-sidhe.
O Maoíl Muaidh .i. Tepoitt d'écc.
Corbmac mac Taidhcc, mic Corbmaic Óicc Még Carthaigh tighearna Múscraighe fer deigh-dhealbhdha dreach-sholais agar lia foirccnemha fionn-aolta, & caislein chumhdacht-ghlana, & cathaoire comhorbais do Chlannaibh Eoghain Mhóir d'écc. An tír do beith imresnach ré aroile iar n-ég Corbmaic. Drong dibh ag cur lé Ceallachan mac Taidhcc ro fhobair dol i seilbh na tire fó dáigh a shinsirechta. Drong
An t-epscop Ciarraigheach d'écc .i. Semus mac Risdeird, mic Seain soidheach lán d'eccna an t-epscop-sin. Do Chloinn Phiarais a bhunadhus .i. Sliocht Rémainn, mic Uilliam mic Gearailt, & dearbrathair don Mhuiris tainicc ar an c-céd-gabhaltas ó prionnsa Saxan i n-Erinn do chongnamh lá Diarmait mac Murchadha (la rígh Laighean) an t-Uilliam-sin mac Gearailt do-ráidsiom, & as dia shliocht urmór Gearaltach Cloinne Muiris.
O Caoimh .i. Art mac Domhnaill, mic Airt, mic Eoghain, saoí duine eisidhe do mharbhadh, & a mhac .i. Art Ócc d'oirdneadh ina ionadh.
Mac Mhec Amhlaoibh .i. Donnchadh Bán, mac Maoileachlainn, mic Diarmata, mic Maoileachlainn, & mac a dearbhrathar Tadhcc, mac Conchobhair, do comhthuitim ré aroile.
Sean Carrach mac Uilliam, mic Tepoitt A Búrc oidhre Coisi Siúire baí i t-trétuireacht gusan tan-sa do theacht isteach ar protexion. Dol dó iar m-bás iarla Desmhumhan d' iarraidh fhuadáin i n-Gearaltachaibh. Ní ro airis co h-Ath Dara,
Mag Thaidhcc Urmumhan .i. Conchobhar an Chuain mac Taidhcc mic mic Mathghamhna Duinn Uí Ceinnittigh d'écc, fer seólta sesccar, & tighedhasach gan tathaoír ó a thuismedh gusan tan-sin. Mag Taidhcc do ghairm do Pilip mac Diarmata na Ropalaigh Uí Ceinnéittigh.
Mac Még Cochláin, Gearoitt mac Seain, mic Airt, mic Corbmaic macaemh cédfadhach ar c-cétt-gabháil ghaisccidh do mharbhadh lá mac Uí Ceinneittigh Fhinn .i. lá Murchadh mac Briain, mic Domhnaill.
An chonntaoís Do Róisti .i. Aibilin inghean Muiris, mic Dauit Do Roste ben iarla Tuadhmumhan (Donnchadh mac Conchobhair Uí Bhriain) d'écc i samhradh na bliadhna-so i c-Cluain Ramhfhoda, & a h-adhnacal i Mainistir Innsi.
Onora ingen Domhnaill, mic Conchobhair, mic Toirrdhealbhaigh Uí Bhriain an bhen baí ag Ua c-Conchobhair Ciarraighe .i. Conchobhar d'écc, & a h-adhnacal i n-Inis Cathaigh.
Sluaiccheadh lánmhor lá muintir Sir Niclas Maulbi, & lá cloinn iarla Cloinne Riocaird .i. Uilleacc, & Sean i n-iochtar Tíre, & i n-Umhall Uí Mháille, & bá dírimh an ro cruinnighsiot do chrodh creach ar an sluaiccheadh-sin. Ro loiscceadh & ro lér-sccriosadh leó Cathair na Mart don cur-sin.
Mac iarla Chloinne Riocaird Sean A Búrc mac Riocairt Shaxanaigh mic Uillicc na c-Cend, mic Riocaird, mic Uillicc Cnuic Tuagh do mharbhadh go mio-ghaolmhar lá a dearbhrathair (Uilleacc A Búrc) ar ionnsaighidh oidhche. Monuar tra
Mac Uilliam Búrc .i. Risderd an Iarainn, mac Dauidh, mic Emainn, mic Uillicc fer creachach conghalach, aisdrech essádhal, nó brisedh beirn m-baoghail ar a biodhbhadhaibh, & for a m-bristí co minic do écc, & Risdeard mac Oiluerais, mic Seain d'oirdneadh ina ionadh.
O Raghailligh Aodh Conallach mac Maoíl Mhórdha, mic Seain, mic Cathail neach do chaith a ré gan fhresabhra, & a treimsi gan turbhródh, & ro chongaibh an Breifne gan baoghlucchadh tar lamhaibh a chomharsan Gall, & Gaoidhel an c-céin do mhair do écc, & a adhnacal i mainistir An Cabháin, & a bhen Isibél Bernauál d'écc in aon-aimsir
Mac Uí Conchobhair Sliccigh Cathaoir mac Taidhcc Óicc, mic Taidhcc, mic Aedha do mharbhadh i f-fiull lá druing do Mhuintir Airt.
Mac Uí Concobhair Doinn .i. Toirrdhealbhach mac Diarmada, mic Cairbre, mic Eocchain Chaoích mic Feilim Gengcaigh do écc.
Tadhcc Ócc mac Taidhcc Uí Ruairc do écc i m-braighdenas ag Ua Ruairc .i. Brian mac Briain mic Eocchain.
Oilén na t-Tuath (.i. Port an Oiléin) do gabhail lá Mac Suibhne na t-Tuath .i. Eocchan Ócc mac Eocchain Óicc, mic Eocchain, mic Domhnaill ar cloinn Domhnaill mic Donnchaidh, & clantt Domhnaill do marbhadh and.
Baile Uí Neill (.i. Toirrdhealbhach Luinech) .i. an Srath Bán do losccadh la h-Ua n-Domhnaill (Aodh mac Maghnasa) & dioghbhála móra do dhénamh d'Ua Neill, la taobh oirccne an bhaile oir ba don chur-sin do marbhadh la h-Ua n-Domhnaill Ua Coinne, & mac Mec Aodha go n-druing móir ele cenmothát.
Donnchadh mac An Chalbhaigh Uí Domhnaill do mharbhadh lá cabhlach Albanach.
Brian mac Donnchaidh, mic Con Chonnacht, mic Con Chonnacht Meg Uidhir fear go n-degh-ainm uaisle & einigh do écc.
Creacha móra do denamh ar Shomharile m-Buidhe mhac Mec Domhnaill lá h-Aodh mac Feilim Bacaigh Uí Neill, lá Mac Uidhilín, & lá Saxancoibh. Somhairle Buidhe cona bhraithribh do dhol i t-tóraigheacht na c-creach, & brisedh dóibh for a m-baoí reampa, & na creacha do bein díobh, & Aédh mac Feilim Bacaigh do mharbhadh don chur-sin, & banna nó dhó dona Saxanchoibh, & an chuid ele dhibh d' imtheacht gan chreich gan cosccar.
Toirrdhealbhach, mac Domhnaill Uí Bhriain, & Sean Ruadh, mac Aodha Conallaigh, mic Maoil Mórdha Uí Raighilligh do dhol i Saxoibh, & i n-oirdneadh i n-grádhaibh ridire i n-aon-ló i samhradh na bliadhna-so do lathair an Prionnsa Elisabeth.
Donnchadh mac Ui Baoigill (.i. Toirrdealbhach) do mharbhadh lá Muintir Mhaille i n-Inis Caoíl.
Fer Fedha, mac Toirrdhealbhaigh Mheirgigh, Mec Suibhne d'écc i m-baile Mhec Suibhne Bhóghainigh.
Ua Néill Toirrdhealbhach Luineach do beith for an Srath m-Bán co n-druing móir do Shaxanachaibh ina fharradh, & bátar occ báigh, & acc baccar dul do indradh Tíre Conaill i n-díoghail loisccthe an t-Sratha Báin riasan tan-sin. O 't-cuala Ua Domhnaill Aodh mac Maghnusa an ní-sin, ro tionoileadh co tinnesnach a shochraitte dia shaighidh, & do-chóidh gan fhuireach go Druim Lighen go ro ghabh longport h-isuidhe i mí Iún do shonnradh. No thicceadh diorma do mharc-sluagh Uí Neill do shaighidh ughra & iomruacctha for marc-sluagh Uí Domhnaill. Nir bo feich optha lá Muintir Uí Dhomhnaill ind sin go m-bátar daoíne occá n-dithiughadh etorra gach laoí. Feacht ann tangatar an ro badh deach do mharc-shluagh Uí Néill go m-brigh, & go m-borrfadh go t-tár, & go t-tarcasal for Chenel c-Conaill, & ní ro ansat dia reimim go rangatar tar Find, & tria Phort na t-Trí Namhat, & co h-iomfhochraibh longpuirt Uí Dhomhnaill. Roptar ainerlamha Muintear Uí Domhnaill an tan-sin, ar a aoí ro ghabhsat a n-díorma fo cédóir & ro lingset forra. Fechair iomairecc, & iomruaccadh aingidh éttrocar etorra fri ré fhoda. Ro sraoíneadh fo dheóidh for mharc-shluagh Uí Néill gusin f-Find tarsa t-tudhcatar, & ro bás occ a f-foirdhinge ina n-diúidh gan díchell, occá t-tacmang, & occ a t-timchelladh coná caomhnaccattar saighidh átha idir gur bo h-eiccen dóibh an abhann for a n-ionnchaibh d'ionnsaighidh airm in ro dhóirtset dia saighidh. Ro báidhit, & ro marbhait sochaidhe do Mhuintir Uí Néill im Ua n-Goirmshleghaigh Corbmac, & im Mac Aodha, & im Maol Muire mac Diarmata mic Mathgamhna, mic Tuathail Uí Cleirigh, aon-bráighe gill Uí Neill & Cenél Eóghain don chur-sin, uair rob ionann mathair dia athair-siumh, & d'Ua Néill feisin, & bá fora chumas buí iol-mhaoine Uí Neill ar aba a fhialusa fris, & nir bó ró lais a theóra cudroma da gach ernail ionnmusa
AOIS CRIOST, 1584. Aois Criost, mile, cúicc cett, ochtmhocchatt, a cethair.
Mac oidhreachta iarla Chille Dara .i. Gearoitt d'écc i Sacsoibh.
Sir Niclas Maulbi gobernóir chóiccidh Connacht d'écc i n-Áth Luain fá initt, fer foglamtha i m-bérlaibh & i t-tengtoibh oilén Iarthair Eorpa esidhe, fear crodha cath-bhuadhach seachnon Ereann, Alban, & na Fraingce ag foghnamh dia phrionnsa, & ro badh seirbhís co somhaoín dó-somh ind sin, uair fuair a dhiongmhala do dhegh-thuarasdal on m-bainrioghain .i. constablacht baile Atha Luain, gobernoracht chóiccidh Chonnacht fri ré seacht m-bliadhan ria na bhás, síoruidheacht Rossa Comáin & Beóil Atha na Sluaicchedh dó fein & dá oidredhaibh, ina dhedhaigh acht amháin gurab ó cloinn iarla Cloinne Riocaird ro chéd-sholathair sé Bél Atha na Sluaiccheadh.
Toirrdhealbhach mac Uaithne mic Maoíleachlainn Uí Lochlainn do gabhail i t-tosach mís Marta na bliadhna-so i Muicinis, le Toirrdhealbhach mac Domhnaill Uí Bhriain, & a bhasucchadh iar sin lá Captain Brabusún ar session an t-samhraidh ar c-cintt i n-Inis.
Mac Mhec Conmara an taoíbhe thiar do Chloinn Cuiléin d'écc .i. Donnchadh mac Taidhcc mic Con Medha mic Con Mara mic Seain, fer rér mó eaccla a easccaratt i n-ionadh fedhma da m-baoí do Cloinn Cuiléin esidhe.
Ruaidhri Carrach mac Maol Muire mic Donnchaidh, mic Toirrdhealbhaigh Mec Suibhne do bhásucchadh i c-Corcaicch.
Sithcháin comhcoitcenn do fhoccra fó Erinn uile, & fó dá choicceadh Mumhan do shonnradh iar n-dícendadh iarla Desmumhan amhail adubhramar. Tánaicc do bithin na foccra-sin, co ro lingsiot aittreabhaigh na c-cenntar c-comhfoccus d'áitiucchadh Chonallach, Chiarraighe & conntae Luimnigh. Ní bhaoí fer iomchair airm do Shliocht Muiris Meic Gearailt i n-Erinn do neoch baoí for foghail no for díbeircc nách t-táinicc fó dhliccheadh, achtmadh Muiris mac Seain Ócc, mic Seain, mic Tomais iarla nama, & gidh essidhe tánaicc fó shith ar focal iarla Urmumhan, & ro sccar sidhe fri a dhaoínibh iar-sin uair ro éla ar chuire chúiccir tar Sionainn sriobh-glais bathuaidh tre Tuadhmumhain, & o gach crich gó aroile go ráinicc Rúta Mhec Uidhilín i c-cenn Somhairle Buidhe mhec Mec Domhnaill, as-saidhe go h-Albain, & don Spáin iaromh go b-fuair bás innte iar t-trioll.
Iustis nua do theacht in Erinn .i. Sir Iohn Parrot an 21 Iun & tainicc
Do-thaod an iustis arnamharach co Luimneach, & ro chinn aicce drong mhór do dhaoínibh uaisle ar gach leth do Luimneach do mhilleadh & do mhio-chórucchadh co ruccsatt sccéla fair mur-coblach Albanach do tocht don leith ba tuaith d'Erinn fó thoghairm Somairle Buidhe mic Mec Domhnaill, & co m-báttar ag iondradh & acc orccain na tire ina t-timcheall, & bá sedh fochand ima t-tangattar Somairle Buidhe (agá m-baoí An Rúta ré ré deich m-bliadhan fichet roimhe-sin) do cloistin gur chuir comhairle Saxan d'eacht & d'forcongra ar an iustís nua sin An Rúta do thabhairt dá fondúiribh disle badein, & Somairle d'ionnarbadh go a athardha bunaidh go h-Albain, & ní h-edh amháin acht gan gabhaltas eachtar-cenelaigh ar bith
Eassaonta d'eirghe i n-Iarthar Chonnacht etir Sliocht Eoghain Uí Flaithbhertaigh, & Sliocht Murchaidh mic Briain na n-Oinseach Uí Flaithbeartaigh. Rob é a ádhbhar-sin Sliocht Eoghain .i. Ó Flaithbertaigh Tadhg mac Taidhg na Buile mic Murchaidh, mic Eogain, & clann Domhnaill an Choccaidh mac An Ghiolla Dhuibh mic Murchaidh mic Eoghain do gabháil oiléin Bhaile na h-Innsi ar Thadhcc, mac Murchaidh na t-Tuagh mic Taidhcc, mic Murchaidh Uí Flaithbertaigh, uair báttar Sliocht Eoghain ag á radha gur bhó leó fein ó chert an t-oilén-sin, & gurab tar a sárucchadh baí Tadhcc ag á thógbháil, & ag á cumhdach, & cecib cruth a m-baí a fhír do-chóidh Tadhcc forra-somh
Feacht dá n-deachaidh an Tadhcc-sin mac Murchaidh lucht arthraigh ar ionnsaighidh oidhche i mi Iún i n-deadhaidh Sleachta Eoghain Uí Flaithbertaigh go h-Árainn, Rucc Tadhcc forra isin adh-madain co h-anullamh, etir chodladh & dúsccadh ar gach taobh do chuirr thossaigh na luinge, & bá h-esccáirdemhail an taisbénadh tucc sé dóibh ar an tracht-sin, & nír f-fiú an t-oilén a n-dearnadh an lá-sin amháin ina timcheall, uair ro marbhadh annsin Murchadh mac Emainn Óicc mic Emainn Meg Aedha fer Leitreach Mealláin do-chóidh i c-commbáidh Sleachta Eoccain Uí Flaithbertaigh. Ro marbhadh ann dna mac senescáil Chloinne Muiris baí ina f-fochair ar in f-foghail cédna, & mac Uí Fhlaithbertaigh (.i. Tadhg)-sin fein .i. Murchadh Salach. Ro marbadh bheós drong mhór do mhuintir Sleacht Eoghain Uí Flaithbertaigh cenmotátt na h-uaisle-sin. Báttar amhlaidh-sin acc coccadh fri aroile co ro shiodhaighsiot Goill etorra íshin f-foghmhar ar c-cind, & do-radadh an t-oilén do Shliocht Eoghain Uí Fhlaithbhertaigh.
Muircheartach Garbh mac Briain mic Taidhcc Uí Briain d'écc isin chéd-mhí d'foghmhar i c-Craicc Corcráin. Macaemh ceillidhe comhfhossaidh nach f-fuair tathaoír na toibheim, ail, no athais ó a bhreith, gó a bhás, & a adhnacal i Mainistir Innsi.
An Cosnamhach mac Con Coiccriche, mic Diarmada, mic Taidhcc Caim Uí Cleirigh fer suim sochonáigh co f-febhus tighe n-aoidheadh seal i t-Tuadhmumhain, & seal oile h-i t-Tír Chonaill go ro écc ar an f-Fuarchosaigh i t-Tír Chonaill i c-corghas na bliadhna-so, & a adhnacal fó dhíten Dé, & San Bernartt occ na manchoibh i Mainistir Easa Ruaidh.
AOIS CRIOST, 1585. Aois Criost, mile, cuicc céd, ochmhoghat a cúicc.
Iarla Cilli Dara d'écc i Saxaibh .i. Geróid mac Gearóid, mic Geróid mic Tomais, mic Seain Chaim. Bai an t-iarla-sin cúicc bliadhna i modh resta aga congmhail ona thír dúthaighi co f-fuair bas an tan-sin. Henrii a mhac d'oirdneadh ina ionad lá comhairle Saxan, & a léccadh anoir do shaighidh a athardha.
Mac Uilliam Burc, Risderd mac Oiluerais mic Seain d' écc, & ní ro h-óirdneadh ina ionadh acht an t-ab caoch (dar lais fein) do bheith ina ionad d'aimdheóin Gall.
Gormlaidh inghen Uí Ruairc .i. inghen Briain mic Eoghain ben do chaith a h-aimsir ag á díol d'fearaibh posda, ben shénamhail shochraidh nár thuill gríosadh ná gnúis-imdherccadh do taoibh ecclaise na ealadhan, na tathaoir ele bheós do thaoíbh a h-oinigh na a h-anma do écc.
Brian mac Taidhcc, mic Briain mic Eoghain Uí Ruairc do dol ar siubhal sluaigh in Dartraighe Meg Flannchaidh i f-fíor-thosach mís Ianuarii, & ro sccaoílsiot a scceimelta fó daingnibh Dartraighe do chruinniucchadh creach, & fuairsiot edala aidhble. Rug Mag Flannchaidh tóir throm d'Albanchoibh & d'Eirennchaibh air, & ro gabh Brian acc á n-iomchar & báttar ag caithemh & ag comhfhuabairt a chéle go rangattar aird a n-áird fri 'roile acc Bendaibh Bó san m-Breifne. O 'd-chualatar fir Breifne, & Muintir Uí Ruairc Brian do dhol i n Dartraighe ro chruinnighsiot for a chionn i n-enach iomchumhang erdhalta in ro badh dóigh leó a fhaghbhail dia saighidh. Fuarattar eissiumh chuca go maill-cheimneach mór-ualach, acc iomchar ettualaing a easccaratt, & gér bó h-é a chobhair ro ba dleacht dá
Emann Dorcha mac Domhnaill, mic Murchaidh, mic Ruaidhri Mhóir, & Toirrdhealbhach, mac Emainn Óicc, mic Emainn, mic Toirrdhealbhaigh Mec Sithigh do bhasucchadh ina n-dis i n-Áth Cliath.
Iomatt fleachadh isin m-bliadhain-si co ro milleadh urmhór arbha Ereann.
Diarmaitt, mac Domhnaill Meg Congail d'écc an 14 Iunii.
Foccra Parlimenti do thabhairt d'feraibh Ereann dia fhorcongra for a maithibh a beith i m-Bealtaine do sonnradh i n-Ath Cliath uair battar urmhór fear n-Erenn umhal dia b-prionnsa co t-tangattar uile gnúis do gnuis lasan f-forcongra íshin go h-Ath Cliath.
Tangattar ann maithe c-Cenel c-Conaill & Eoghain .i. Ua Neill Toirrdhealbhach Luineach mac Neill Conallaigh, mic Airt, mic Cuinn, mic Enri, mic Eoghain, &
Do-chóidh isin choimheirghe-sin, Mag Mathghamna .i.
Rossa mac Airt, mic
Briain na Moicheirghe, mic Remainn mic
Glaisne, O Catháin
.i. Ruaidhri mac Maghnusa, mic Donnchaidh
an Einigh, mic Seain, mic Aibhne,
Conn mac Néill Óicc
Do-chóidhsiot ann Gairbhtriann Connacht .i. O Ruairc Brian, mac Briain, mic Eocchain Uí Ruairc, O Raighilligh .i. Sean Ruadh mac Aodha Conallaigh, mic Maoíl Mordha mic Seain, mic Cathail, & dearbhrathair a athar .i. Emann mac Maoíl Mhórdha & iatt araon ag caithemh i n-aghaidh aroile im thighearnas na tíre, & bheos Síol f-Ferghail do díbh leithibh .i. Ó Fergail Bán Uilliam mac Domhnaill, mic Conmaic, O Fergail Buidhe Fachtna mac Briain mic Rudhraighe, mic Cathail.
Do dheachattar ann Síol Muiredhaigh cona
f-forthuathaibh .i. mac Uí Concobhair Duinn
Aodh, mac Diarmatta, mic Cairpre, mic
Eoghain Chaoích mic Feilim Gengcaigh,
O Concobhair Ruadh, Tadhcc
Ócc mac Taidhg Bhuidhe mic Cathail
Ruaidh, O Concobhair Sliccigh
Domhnall, mac Taidhcc, mic Cathail
Óicc mic Domhnaill, mic Eoghain,
mic Domhnaill mic Muirchertaigh,
& fer ionait Mec Diarmatta Mhaighe
Do-chóidh ann Tadhcc mac Uilliam mic Taidhcc Duibh Uí Cheallaigh, O Madagain .i. Domhnall mac Seain, mic Bresail.
Do-chóidh and tra iarla Cloinne Riocairt Uillecc mac Riocaird mic Uillicc na c-Centt, & dias mac An Ghiolla Dhuibh Uí Sheachnasaigh Sean, & Diarmait.
Ní dheachaidh ann aon badh ionairmhe ó trian iartharach chóiccidh Chonnacht acht Murchadh na t-Tuagh mac Taidhcc mic Murchaidh mic Ruaidhri Uí Flaitbeartaigh.
Do-chóidh ann tra iarla Tuadhmumhan .i. Donnchadh mac Conchobhair mic Donnchaidh mic Conchobhair mic Toirrdhealbhaigh mic Taidhcc Uí Bhriain, & Sir Toirrdhealbhach mac Domhnaill mic Conchobhair mic Toirrdhealbhaigh mic Taidhcc Uí Bhriain iarna togha mar ridire parlimenti a c-conntae An Cláir.
Do-chuaid ann Toirrdhealbhach mac Taidhcc mic Concobhair Uí Bhriain, & tighearna an taoibhe thiar do Cloinn Chuiléin .i. Mac Conmara Sean mac Taidhcc, & Baothghalach mac Aodha mic Baothgalaigh Meg Flannchadha an dara ridire parlimenti as an c-conntae cedna.
Do-thaot ann mac Uí Lochlaind Boirne .i. Rossa mac Uaithne, mic Maoileachlainn mic Rudhraighe mic Ana. Mac Uí Bhriain Ara .i. Muircheartach (.i. espocc Cille Da Lua), mac Toirrdhealbhaigh mic Muirceartaigh mic Domnaill mic Taidhcc. O Cerbhaill .i. An Calbhach mac Uilliam Uidhir mic Fir Gan Ainm mic Maol Ruanaidh mic Seain. Mag Cochláin .i. Sean mac Airt mic Corbmaic, O Duibhidhir Coille na Manach .i. Pilip mac Uaithne.
Do-chóidh ann Mac Briain Ó
c-Cuanach .i. Muircheartach mac
Toirrdhealbhaigh,
Do-chóidh don parliment-sin drong do mhaithibh Sleachta Eoghain Mhóir cona f-forthuathaibh. Mag Cárthaigh Mór Domhnall mac Domhnaill, mic Corbmaic Ladhraigh, Mag Carthaigh Cairbreach Eoghan mac Domnaill mic Finghin, mic Domhnaill mic Diarmada an Dúnaidh, & clann a dheise dearbhrathar Domhnall mac Corbmaic na h-Aine, & Fíngin mac Donnchaidh.
Do-chuaidh ann bheós an dias bai i c-cendairrci re 'roile im thighearnas Dhuithche Ealla .i. Diarmait mac Eoccain mic Donnchaidh an Bhóthair mic Eóghain Mheg Donnchaidh, & Donnchadh mac Corbmaic Óicc, mic Corbmaic Mhég Donnchaidh.
Do-chuaidh ann dna Ó
Suillebháin Berre, Eocchan mac
Diarmatta, mic Domnaill, mic
Donnchaidh meic Diarmatta Bailbh,
O Suillebhan Mór .i. Eocchan mac Domhnaill, mic Domhnaill na Sccredaighe.
O Mathghamhna an Fhuinn Iartharaigh
Do-chuaidh din Mac Giolla Pattraicc Osraighe Fínghin mac Briain mic Fínghin, Mág Eochagán Connla, mac Concobhair, mic Laighne. O Maol Muaidh .i. Conall mac Cathaoír.
Ní h-áirimhthear aon do dhol gusan b-parliment-sin badh ionairmhe do Shliocht Laoíghsigh Lendmhóir mic Conaill Chernaigh, do Shliocht Rossa Failgigh, mic Cathaoír Mhóir ó Uíbh Failge, ná bheós do Shíol Daire Bharraigh mic Cathaoír Móir do Chaomhanchoíbh, Branaigh, Tuathalaigh, Uí Dhuinn, Uí Dhíomasaigh ar an c-cor c-cédna
Iar t-tionól na n-uasal-sin uile co h-Ath Cliath, & iar m-beith ré h-athaidh ann ní ro cuireadh crioch for an b-parliment an bliadhain-si, & ro sccaoílsiot iaromh dia t-tighibh.
Tanaicc gobernoir chóiccidh Connacht co n-druing do dhaoínibh onorcha, & do chomhairle Baile Atha Cliath i c-cóiccidh Connacht, tangattar cétus do congmhail seission i Mainistir Innsi i c-conntae An Chláir. Do-rónadh ordaighthe ionggnatha aca annsin .i. deich sgillingi d'orducchadh don bhainrioghain in gach aén chethramhain chille & tuaithe dá m-baoí isin tír cénmotha liberti do aontaighsiot fein do
AOIS CRIOST, 1586. Aois Criost, mile, cuicc céd, ochtmogat, a sé.
Seission do chongmáil lá Sir Risderd Bionggam, & la comhairle chúiccidh Chonnacht i n-Gaillimh i mí Ianuarii. Seachtmoghatt do mhnaibh, & d'fearaibh do
An gobernoir cédna Sir Risderd do shuidhe re h-aghaidh Cluana Dubhain an céd lá do Mharta. Bá h-é baoí isin m-baile íshin Mathgamhain, mac Toirrdhealbhaigh mic Mathghamhna, mic Toirrdhealbhaigh, mic Mathgamhna Uí Briain o n-abarthar Sliocht Mathghamhna. Ro fáccbadh nuimhir éccinnte do mhuintir an gobernora fri ré trí sechtmuine báttar acc iomshuidhe an bhaile. Isan dara lá fichet
Do-chuaidh an gobernoir iaramh re h-acchaidh Caisléin na Caillighi for Loch Mescca, & rob é an baile-sin digenn daingin chóiccidh Connacht. Báttar iatt baoí acc á bhardacht an tan-sin Risderd A Búrc (dia n-goirthi Demhan an Chorrain) mac Riocaird, mic Risderd, mic Uilliam, mic Emainn, mic Riocairtt Uí Chuairscci, & Uáter, mac Emainn, mic Uillicc, mic Emainn mic Riocairtt Uí Cuairscci. Do-chuattar do seachna session, & o chaomhna a c-corp isin c-caislén-sin. Ro gabh an gobernoir acc iomsuidhe an bhaile, & do chuir lucht a cethair, nó a cúicc d'arthraighibh do roighnibh a raibhe ar in c-campa i medhon laí do ionnsaighidh an bhaile, & nír bo torba dóibh uair ro marbhadh drong da n-daoínibh, & ro fhágaibhsiot arthrach dá n-arthraighibh, & do-chóidhsiot an lucht ele fó iombáthadh gusan c-campa. Iar n-imthecht doibh-sidhe as sedh ro chinnsiod na Búrcaigh-sin gan beith le bardacht baile ar bith i n-aghaidh phrionnsa Saxan. Do-chóidhsiot lucht da arthrach cona mnaibh, & cona leanbhaibh don leith ele don loch ós comhair an champa. Do bhris an gobernoir an baile dia n-eis iaramh, & bá isin c-campa-sin do crochadh leis mac Mhec Uilliam Búrc .i. Riocard Ócc (ar a t-tabharthai Fál Fá Erinn) mac Ricaird mic Seain an Tearmainn iar marbhadh a dearbhrathar ele remhe-sin .i. Tomas Ruadh agáraighe Caislén na n-Enuighe ar Fionnloch Cera i
Coblach Albanach do theacht i t-tír i n-Inis Eocchain i n-dúthaigh Uí Dhochartaigh isin eing toir-tuaidh do Tir Chonaill. Robtar iat bá h-uaisle & bá cinn chonsapalar in c-cobhlach-sin da mac Shemais mic Alastrainn, mic Eóin Chathanaigh mhec Mec Domhnaill .i. Domhnall Gorm, & Alastrann, & Giolla Espuicc mac Dubhghaill mic Donchaidh Chaim mic Ghiolla Espuicc Mhéc Ailín co n-druing ele d' uaislibh cenmothát. Bá moa a n-ainm & a n-oirdearcus inas amhail tangattar. Do-rónadh
Aodh mac Eocchainn, mic Domhnaill, mic Eocchain, mic Domhnaill na Madhmantt ardchonsapal Cloinne Riocaird do écc, mílidh ar mhéd, & curadh ar calmatas an tí tesda annsin sin.
Alasdrann mac Somhairle Buidhe, mic Alastrainn, mic Eóin Chathánaigh mac Mec Domhnaill na h-Alban do marbadh le Caiptin Meryman, & le h-Aodh mac An Deccánaigh Uí Ghallchubhair a mi May do shonnradh.
Session do chongmháil i n-Ghaillimh i mí December na bliadhna-so in ro básaiccheadh iomatt ban & fer, & ro básaigheadh ann Emann Ócc mac Emainn mic Maghnusa Mec Sithigh, & ochtar diolmhaineach do Gearaltachaibh ina fhochair iar f-faghail a fheasa forra go m-battar araon lasna h-Albanchoibh-sin ro marbhadh i n-Ard na Riagh.
Conn mac Airt Óicc, mic Neill, mic Airt, mic Cuinn, mic Enri, mic Eoghain
Feilim Dubh mac Airt mic Cuinn Uí Neill duine dearsccaighthe do dhúthaigh Shleachta Airt, & a mhac do mharbhadh lá h-Aodh mac Mhég Uidhir.
Mac Suibhne Bághaineach Brian Ócc mac Maol Muire do marbhadh 18 Maii la Niall Meirgeach mac Maol Muire mic Aodha.
Aimser fhliuch, arbhar ettoirtheach, & iomat cnói-mhesa an bliadhain-si.
Parliment Atha Cliath do criochnucchadh an bliadhain-si, & tar gach ní dá n-dearnadh and do cengladh oidhreacht iarla Deasmhumhan lé coroin t-Saxan.
Eoghan Ulltach (mac Donnchaidh .i. an doctúir) & ro ba doctúir ar aoí f-foghlama an t-Eoghan íshin, uair ro dearsccnaigh-sidhe do doctuiribh leighis na h-Ereann isin aimsir-sin i m-baoí do écc.
An t-oficel Mag Conghail .i. Eoghan Ballach d'écc lá fhéle Brighde do sonnradh.
Corbmac mac Domhnaill Meg Congail d'écc 17 do Mharta.
Cúicc céd Eirendach do dol a h-Erinn do chongnamh lá bainrioghain Shaxan i c-coccadh Flondrais, & gé ro diothaighit a n-urmhór isin tír-sin do-dheachaidh a n-ainm & a n-oirdearcus fón Eóraip ar aoí n-geiraitteachta & n-gaisccidh.
AOIS CRIOST, 1587. Aois Criost, mile, chuicc céd, ochtmoghatt, a seacht.
Mac Uí Dhomhnaill Aodh Ruadh mac Aodha mic Maghnusa do ghabhail lá Gallaibh. Bá h-amhlaidh-so cetus ro tionnsccnadh an erghabháil h-isin. Ro gabhsat Goill imon iustis Sir Iohn Parrot, & imon c-comhairle archena mio-thoimhdin mhóir don iarla Ua Neill Aodh mac An Fhir Dhorcha (ger bhó riarach friu é) tria ionnlach & ettar-chosaoíd Uí Néill Toirrdhealbhach Luineach mac Neill Chonallaigh baí h-i frithbeart do gres fris, & ar dáigh Siobhaine inghine Uí Domhnaill .i. Aodh mac Maghnusa ro badh commaim do iarla Tire h-Eoghain. Araill ele bheós ro leth
Mac Mheic Conmara an taoíbhe thiar do Cloinn Chuiléin .i. Cu Mhedha mac Seain, mic Taidhg, mic Con Medha, mic Con Mara, mic Seain d'écc. Ben an Con Medha-sin inghean Emainn mic Semais Mec Piarais d'écc.
AOIS CRIOST, 1588. Aois Criost, mile, cuicc céd, ochtmhoghatt, a h-ocht.
Mac Suibhne Baghaineach Niall Meircceach mac Maol Muire, mic Aodha mic Neill do mharbhadh lá Donnchadh mac Maol Muire Meirccigh, mic Maol Muire, mic Neill i n-Doirinis im fhel Brighde do shonradh. Bá h-amhlaidh do-rónadh ind sin iar marbadh Bhriain Óicc amhail rémhebertmar lá Niall Meirgeach, ro h-ionnarbadh Donnchadh cona lucht lenamhna i c-Connachtaibh lá Niall bheós, & ro bhaoí seal i f-farradh Gall, & athaidh oile araon lá h-Ua Neill, & do-róine iondsaighidh fhoda imchian for Niall Meircceach amhail ná ro shaoíl Niall, uair bá dóigh lais ná tiocfadh Donnchadh don tír an c-cein nó mharadh-somh innte. Iar m-beith do Dhonnchadh
Eoin Modardha mac Aodha, mic Neill Óicc Mhec Suibhne do mharbhadh la druing do lucht lenamhna Mec Suibhne Dondchadh.
Aodh mac Néill mic Toirrdhealbhaigh Bernaigh Uí Bhaoighill tanaiste Baoigheallach) d'écc.
Domhnall mac Néill Ruaidh mic Neill Uí Bhaoighill cona mhac do mharbhadh lá Tadhcc Ócc mac Taidhcc, mic Toirrdhealbhaigh Uí Baoighill ar traigh sainredhaigh san Trian Iochtair isin f-foghmhar do shonradh.
An Calbhach Ócc mac Cuinn mic An Chalbhaigh Uí Domhnaill do mharbhadh lá druing do mhuintir Domhnaill (.i. lá Maghnus Óg ó Sraithén), mic Aedha mic Maghnusa I Domhnaill i c-cois Finne.
Maol Muire mac Emainn, mic Maol Muire, mic Donnchaidh Mec Suibhne do mharbhadh lá Niall Garbh mac Cuinn mic An Calbhaigh Uí Domhnaill.
Iarla Tire h-Eoghain, Aodh mac
Fir Dorcha, mic Cuinn Bacaigh mic Cuinn do
thionol slóigh lán-mhóir do thocht for
Ua Néill Toirrdhealbhach Luineach.
Ní ro h-anadh lasan iarla go riacht cona
shlógh tar Modhairn tar Deircc
go ro ghabh airisemh ag an c-Carraicc Léth.
Ro dháil Ua Domhnaill Aodh mac
Maghnusa i c-comhdháil an iarla a chlemhna go líon a
sochraide acht chena ní thainicc ineallmha. O
NeillToirrdhealbhach baoí-sidhe co sochraide
mhóir d'aon-rantt & d'aon-aonta i n-aghaidh an
iarla & Uí
Domnaill. Robtar iad baoí i f-farradh
Uí Neill .i. Art
Ócc a mhac co m-buandadhaib
iomdha (.i. captin) Uilliam Mussten
mac Roibeird go m-banna saighdiuiridhe,
& drong do Chloinn t-Suibhne na Mumhan im
Murchadh na
Mág Eochagáin tighearna Chenél Fiachach .i. Connla mhac Conchobhair mhic Laighne mic Connla mic Aodha d'écc, & ní bhaoí ó chein mháir inall do Chenél Fiachach mic Néill fer ro badh mó d'adhbhar eccaoíne inas, & a mac Brian, & Niall mac Rosa do beith i nd-esaonta fri aroile im tighearnas an tíre.
Eoghan Manntach mac Emainn, mic Floinn, mic Conchobhair Uí Edhin tighearna Ua f-Fiachrach Aidhne d'écc, & a mhac Aodh Buidhe do oirdneadh ina ionadh. Tanaisde an tire cédna do écc .i. Toirrdhealbhach mac Ruaidhri an Doire Uí Eidhin.
Cobhlach mór .i. ocht f-fichit long do thocht ó rígh na Spáinne for fairrge isin m-bliadhain-so, & ad-berad aroile gur bhó h-edh ro ba menmarc leo cuan & caladh
Ard-iustis na h-Ereann .i.Sir Iohn Parrot do dhol i Sacsoibh, & Sir Uilliam FitzUUilliam do thecht i n-Erinn ina iustis ina ionad.
O Deadhadh Mathghamhain mac Lochlainn, mic Ruaidhri, mic Muireadhaigh mic Mathghamhna Buidhe tighearna Cheneóil f-Fermaic d'écc.
Uilliam mac Domhnaill (.i. an doctuir) mic Amlaoibh mic Donnchaidh Uí Niallain do marbhadh i n-dorus Mainistre Innsi lá cloinn Uí Ghríobhtha .i. clann t-Seain mic Seain, mic Taidhcc, mic Lochlainn.
Sloiccheadh mór lá iustis na h-Éreann Sir Uilliam FitzUUilliam,& la gobernó chóiccidh Connacht Sir Risdeard Bionggam, & le President dá chóiccedh Mumhan .i. Sir Tomas Noris, & lá forgla fher n-Ereann cenmotá cóicceadh Uladh do dhol for Ua Ruairc, & for Mac Suibhne na t-Tuath do-róine codach & comh-aonta lá cuid don chobhlach Spáinneach sin ro rémhráidhsiom. Ro mhillsiot na slóigh-sin
Aodh mac An Deccánaigh Uí Ghallchubhair (dia n-goirthi Aodh mac An Chalbhaigh Uí Domhnaill) do mharbhadh lasan Inghin Duibh ingen t-Semais Mhec Domhnaill ben Uí Domhnaill Aodh mac Maghnusa. Ba h-amhlaidh-so ar-richt lé an marbhadh-sin do ghniomh. Aodh do beith do ghrés i rann Sleachta dílis An Chalbhaigh Uí Domhnaill, & a m-beith uile d'aoín-leith i r-rann Uí Neill Thoirrdhealbhaigh Luinigh baoí ag coccadh do ghrés ré h-Ua n-Domhnaill & ré a cliamhain an t-iarla Ó Neill .i. Aodh mac An Fhir Dhorcha. Araill ele bheós ro marbhadh a bráthair dil dearbhthairis Alastrann lá h-Aodh mac an Deccanaigh amhail remhebertmar. Ro bhatar bheós fotha ile eccraittis aice fris cenmotat-sidhe. Bá galar cridhe & bá tocradh menman lé gan dioghail a uabhair & a diumasa fair. Ro eccaoín a h-imneadh, & a h-éttualang frisan amhsaidh Albanaigh baoí for a t-tuillmhe & for a t-tuarustal do ghrés, & ina comaitecht in gach maighin go ro tingheallsat-sidhe fria gomdis ellma for a for-congrai-ssi d'aithe a n-eccraittis for a m-bíodhbaibh cecib tan do tochradh chuca. Do-rala din don Aodh h-ísin tocht (lá borrfadh bríghe & lá h-ionnoccbháil menman cen foraithmet a fhaladh nó a eccraittis) go h-airm i m-baoí sí i Magh Gaibhlín. Iar t-tocht dó-somh don bhaile ro aiccill si a sain-muintir .i. na h-Albanaigh, & ro ráidh friú & ro aslaigh iad im chomhalladh in ro geallsat. Do-rónadh fuirre-si sin, uair ro ionnsaighsiot an t-aireccal i m-baoí Aodh, & ro gabhsat ag á dhiúbhracadh do shaighdibh & do pheiléraibh go f-farccaibhsiot marbh gan anmain, & ro marbhadh bheós amaille fris an ro badh tairisi lais dia shain-muintir.
Mac Mec Conmara an taoibhe
toir do Cloinn Cuilein .i. Tadhcc mac
Mac Uí Conchobhair Ruaidh .i. mac Taidhcc Óicc mic Taidhcc Buidhe, mic Cathail Ruaidh do crochadh i n-Gaillimh bheós.
O Ceinnéittigh Fionn .i. Brian mac Domhnaill mic Donnchaidh d'écc, Uaithne mac Donnchaidh Óicc mic Aodha, mic Amhlaoíbh, & An Giolla Dubh mac Diarmada mic Aodha mic Ruaidhri Uí Ceinneidigh i n-easaontadh & i n-imresain ré 'roile imon tighearnas gurab amhlaidh do shíodhaighsiot an tighearnas do roinn etorra ar dhó, an t-ainm ar Uaithne.