Corpus of Electronic Texts Edition
The Life of Columba, written by Adamnan (Author: Adomnán of Iona)

Chapter 2

De Sancto Finteno, abbate, filio Tailchani

SANCTUS Fintenus, qui postea per universas Scotorum ecclesias valde noscibilis habitus est, a puerili aetate integritatem carnis et animae, Deo adjuvante, custodiens, studiis dialis sophias deditus, hoc propositum, in annis juventutis conversatus, in corde habuit, ut nostrum sanctum Columbam, Hiberniam deserens, peregrinaturus adiret. Eodem aestuans desiderio, ad quemdam vadit seniorem sibi amicum, in sua gente prudentissimum venerandumque clericum, qui Scotice vocitabatur Columb Crag, ut ab eo, quasi prudente, aliquod audiret consilium. Cui sum suos tales denudaret cogitatus, hoc ab eo responsum accepit: ‘Tuum, ut aestimo, a Deo inspiratum devotumque desiderium quis prohibere potest, ne ad sanctum Columbam transnavigare debeas?’ Eadem hora casu duo adveniunt monachi sancti Columbae, qui de sua interrogati ambulatione, ‘Nuper,’ aiunt, ‘de Britannia remigantes, hodie a Roboreto Calgachi venimus.’ ‘Sospes anne est’, ait Columb Crag, ‘vester Columba sanctus pater?’ Qui valde illacrymati, cum magno dixerunt maerore, ‘Vere salvus est noster ille patronus, qui his diebus nuper ad Christum commigravit.’

Quibus auditis, Fintenus et Columb et omnes qui ibidem inerant, prostratis in terram vultibus, amare flevere. Fintenus consequenter percunctatur dicens: ‘Quem post se successorem reliquit?’ Baitheneum, aiunt ‘suum alumnum.’ Omnibusque clamitantibus, ‘Dignum et debitum;’ Columb ad Fintenum inquit: ‘Quid ad haec, Fintene, facies?’ Qui respondens ait: ‘Si Dominus permiserit, ad Baitheneum virum sanctum et sapientem enavigabo, et si me susceperit, ipsum abbatem habebo.’ Tum deinde supra memoratum Columb osculatus, et ei valedicens, navigationem praeparat, et sine morula ulla transnavigans, Iouam devenit insulam. Et necdum, in id temporis usque, nomen ejus in his locis erat notum. Unde et imprimis quasi quidam ignotus hospes hospitaliter susceptus, alia die nuncium ad Baitheneum mittit, ejus allocutionem facie ad faciem habere volens. Qui, ut erat affabilis, et peregrinis appetibilis, jubet ad se adduci. Qui statim adductus, primo, ut conveniebat, flexis genibus in terra se prostravit; jussusque a sancto seniore, surgit et residens interrogatur a Baitheneo, adhuc inscio, de gente et provincia, nomineque et conversatione, et pro qua causa inierit navigationis laborem. Qui, ita interrogatus, omnia per ordinem enarrans, ut susciperetur humiliter expostulat. Cui sanctus senior, his ab hospite auditis, simulque hunc esse virum cognoscens de quo pridem aliquando sanctus Columba prophetice vaticinatus est, ‘Gratias,’ ait, ‘Deo meo agere debeo quidem in tuo adventu, fili; sed hoc indubitanter scito quod noster monachus non eris.’ Hoc audiens hospes, valde contristatus, infit: ‘Forsitan ego indignus tuus non mereor fieri monachus.’ Senior consequenter inquit: ‘Non quod, ut dicis, indignus esses hoc dixi; sed quamvis maluissem te apud me retinere, mandatum tamen sancti Columbae mei decessoris profanare non possum; per quem Spiritus Sanctus de te prophetavit. Alia namque die mihi soli seorsim, sic prophetico profatus ore, inter caetera, dixit: ‘Haec mea, O Baithenee, intentius debes audire verba; statim namque post meum de hoc ad Christum saeculo expectatum et valde desideratum transitum, quidam de Scotia frater, qui nunc, bene juvenilem bonis moribus regens aetatem, sacrae lectionis studiis satis imbuitur, nomine Fintenus, gente Mocumoie, cujus pater Tailchanus vocitatur, ad te, inquam, perveniens, humiliter expostulabit ut ipsum suscipiens inter caeteros adnumeres monachos. Sed hoc ei in Dei praescientia praedestinatum non est ut ipse alicujus abbatis monachus fieret; sed ut monachorum abbas, et animarum dux ad coeleste regnum, olim electus a Deo est. Noles itaque hunc memoratum virum in his nostris apud te retinere insulis, ne et Dei voluntati contraire videaris: sed, haec ei intimans verba, ad Scotiam in pace remittas, ut in Laginensium vicinis mari finibus monasterium construat, et ibidem Christi ovinum pascens gregem, innumeras ad patriam animas coelestem perducat.’’ Haec audiens sanctus junior, Christo, lacrymas fundens, agit gratias, inquiens: ‘Secundum sancti Columbae propheticam fiat mihi et mirabilem praescientam.’ Iisdemque diebus verbis sanctorum obtemperans, et a Baitheneo accipiens benedictionem, in pace ad Scotiam transnavigat.

Haec mihi quodam narrante religioso sene presbytero, Christi milite, Oisseneo nomine, Ernani filio, gente Mocu Neth Corb, indubitanter didici: qui se eadem supra memorata verba ejusdem ab ore sancti Finteni, filii Tailchani, audisse testatus est, ipsius monachus.