Corpus of Electronic Texts Edition
Ranna an aeir (Author: [unknown])
1

[Ranna an aeir]


p.404

{MS page 1}Fiarfaighthear and so ca lin rann fuil annsan aer eidir deisceart & tuaisceart.

Ni hansa; tri ranna deg annsa deisceart & a hocht annsa tuaisceart. & as iat so a n-anmanna, i. rann an deisceirt: Idurus, Canicula, Lepus, Eridanus, Coetus, Centurus, Argo, Pisis, Ara. Is iat so ranna an tuaisceirt, i. na Seachtaro, i. Draco, Arcturus dara b'ainm Boeit, & Corona, Herculius dara b'ainm Nixus or Egonasis, & Libra, & Cicnus, & Serpeus, & Casiopea, & Perseus, & Delaton, & Eniocus, & Andrometa, & Pegasus, & Ofiucus, & Delpinus, Aquila.2

An seachtaré mor dara b'ainm dileas Calisto, ingen Licoin, i. rig na n-Arcon eisein. & ro idhbair si a h-oighi do Dhean, i. do baindei na sealgairachta. & tug iarsin Ioib mac Saduirnd gradh do Cailisto ingin Licoin, & ro mheall hi & ro mill a h-oighi iumpi iarsin; et ro fearghaidheadh iarsin Dean baindei re Cailisto ingin Licoin ar milleadh a h-oighi, & ro cuir Dean a n-deilb mathghamna hi trit sin. & rug Iob iar sin Cailisto leis eider na rannaib uachturacha a n-deilb mathghamna.

An seachtaré beg imorro dara b'ainm dileas Cínosura, i. aen sie do buimeachaib Iobh. Uair ba himda buime ag Iob. &


p.406

bandei hí do bainneib Sleibhi h-Idha; gurab ar an deagh-altram sin tug Cínosura ar Ioib rug Ioib leis hi eidir na rannaib gu n-deilb mathamhna furraid fos.

Serpeus; i. nathair neimhe sin neoch nar codail aen-locudh tre bithu sir & agg Iunainn ruthaidh sin; i. bandei eisein. Dobi si a coimet lubhgoirt na n-Issperda; do bith si do gnat a sliab Athlaind. & as i a nathair sin do coimetad an lubhgort sin, & ubla orda no bidis fair. & tainic Hercail iarsin & ro marb in nathair sin & ro cuireadh eidir na rannaib i trit sin. & Tiría ainm ele do nathair sin neoch ro barbadh fri Hearcail. & seacht cind dobidh urrtaigh ar tus; & an tan ro beanta aen ceand dib di, ro fasadh seacht cind 'na inadh; conadh eadh donid Hearcail ria iardain, intan do beanadh ceann dib di ro loisceadh an ceann agus a inadh, & ni fasadh ceann na inadh furri, no gur marb hi mar sin.

Arcostorus dono, mac do Ioib mac Shaduirnd hé & do Cailisto ingin Lícoin, i. righ na n-Arcon. & feacht ann tainicc Arcosturus do tigh Lícoin, i. do tigh a seanathar, & ro marb Lícon {MS page 2} iarsin mac a hingine & dorine aigheadha de, & rosbearb, & dorad da ithe do Ioib, i. d'athair an mac neoch taineig cuigi ar aidhgiacht. Agus a raecht feola daim tugadh do hi. & ro athain iarsin Ioib gur feoil duine tugadh do, & ro ob an feoil iarsin. & ro feargaigheadh re Licon co mor & ro hathnuaigheadh Arcosturus & tugadh beatha do aris, & rocuireadh eidir na rannaib trit sin e.

Coron, i. mind righ sin neoch dorine Ulcan d'or o geamaib & o leagaib inneagda, & dorat iarsin do Liber Pater, & tug Liber Pater do Ariaidhne a set suirgi. & tug Airiaidhne he do Theis, gunadh he tug eolus do asan laborinntig Earcail. & ar na buaghaib sin & ar meth a bhuadh, & ar imad ghaisceadh dorighneadh leis a talmain & a n-Ifearnn ro suighieadh eidir na rannaib e.

Libra, i. cruit Mercuir ar tus hi, & Oireb iartain. & seacht teda dobidh innti. & an ceol ro canadh Mercuir no Oireib aisti do thigdis na daine & na ceatra & na srotha


p.408

& na croind & na clocha d'eisteacht re ceol na cruiti sin; conadh trit ro suighigheadh eidir na rannaib hi.

Cepeus mac Peinic, righ na t-Eteopda, athair Andrometa. & dorala eidir Andrometa la n-aen & Casopéa bean Thsheip, & dorígne Casopea imarbhaidh deilbhi ris na baindéeib muirighi: gunadh oire sin do cuireadh eidir na rannaib í, & a ceann sis & a cosa suas. & dochuireadh Andrometa ingin Scéip eidir na rannaib ar son an t-saertha tug Pars furri a belaib an bleidhmil muirigi inuair do b'ail leis a maelshlugadh.

Pars dono, as oiri ro suigiugadh eidir na rannaib he, i. ar na tri Goirghi do marbadh dho, con n-encennaidh3 Mercuir & co cloidhem Olcain, & co cath-sgiath Meinerbha. & as amhlaidh do badar na tri Goirgi, i. tri hingina iat, & aentsuil acu na triur; & an ingin diam ba hail dib dul re gnóughudh dobeireadh in t-suil le. & gach duine atcidh in t-suil sin, donidh cloch dhe focedoir.

Eniocus, i. gilla ara; & as e as ainm dileas do, Erictonius. & ase as taiscaidh do ordaigh carbad ceathardha ar tus ar na gabhraib, i. arna h-eachaib. No buime do buimee4 conocaib Ioib an Gabur sin, uair ba hainm dileas di Gabur; i. gabur fa formna di & meand in gach laimh di, i. ainm dileas neoch dobidh ar a dha hingin, i. Meann ar gach ingin dib sin. {MS page 3} & buime do Ioibh an gabur sin guna dha hingin, gunadh oire sin ro suighigheadh eidir na rannaib et Iniocus et an Gabur sin guna da hingin.

Ofiocus dono, as airi eidir na rannaib e ar na nathreachaib5 eiteacha ceathar cosacha doriadhad do fo carbat féin & fo


p.410

carbud Tripolim, i. dalta Cereri bandei na cruthnachta neoch ata fon uile domhun.

Aqulea dono, as oire ro suighigheadh eidir na rannaib e, uair as e rug suas Ganamíd mac righ an Trae ar a muin fein d'indsaighi Ioib neoch tug gradh do6 ar aille do denamh peacaidh sodamacda fris.

Aries, 7 i. reithi; & anti dianadh ail fis bunaidh an reithi so d'fhaghbhail gusan olaind ordaigh dobai fair, as e so he: i. Adamans mac Olei fer sin dobi san Aisia, & dobi bandeii na mnai aigi, i. Nimpa8 a h-ainm. & do rug si dís mac d'aentoirbert do, i. Frixis9 & Eillis10 a n-anmann. & tug Adamons mnai ele, Mica11 ingin Diomid; & dorat Mica miscais don cloinn. Et mar do chuala Nimpa sin, i. a mathair, gur b'ail le Mica a n-idhbairt dona deibh, tainic da saerad & tug le raeithi co n-olainn ordai fair, & trichat troigheadh ina fot, & ro cuir si a clann fair, & ro imcuir in reithi tar marannaib & tar tirtaib no gur torcair Eillis de isin muir; conadh uadh ainmnigtear in muir Ellepointide. & ro siacht Frixis for an rethe imshlan co tir na Colach, gu tug in raeithi a croiceann orda doib gurab trit sin fuaradar muintireas o Eta, i. o ri na Colach: gurab trit ro suigiugadh eidir na rannaib he.

Tabrus, 12 i. tarb. & as oire ro suisugud eidir na rannaib he, uair as e ro imcair Eropa ingin Aighenair leandan Ioib co h-ineis Creit docum Ioib and gach conair a n-deachaidh ara muin fein cum Ioib. & as e naduir an tairb, i. as treisi a tosach na a dereadh; as mar13 sin as treisi grian a mi aipril na sa mhi roimpi.

Gemen, 14 i. olor, i. Cicnus, i. an eala. & as amlaid seo do ruthaigheadh Geimhen, i. as inann Geimen ra radh {MS page 4} do reir nand ughdar, & dias arna ceangal a n-en-inadh, amail dobhi Castor & Pullux. & as amlaid do so ceangladh iat a n-en inadh, i. Ioib mac Saduirnd, & as e fa cumachtaighi


p.412

ag na deib, & tug se gradh do mhnai, i. do Neimis15. & do bhidh peata eala ag Neimis, & ro b'inmhain le hí; & do smuainti Ioib dul a raecht na h-eala da h-innsaighi, uair nir fet a mealladh o mhudh ele no co n-deachaidh a riocht na h-eala da h-innsighi. & gur os meall i, & gor torrtaigheadh iarsin hi; & gu rug da uigh don toirrceas sin; i. Castor & Pullux an uigh dib agus Eilleann Legha & Clemenstra san uigh ele; i. dis mac & dis ingin sin ar n-a n-geineamhain ona deibh. & as oire ro cuireadh eidir na rannaib iat, uair an tan rugadh Castor da ainneoin a n-Ifearnd do cuaid Pullux ara cheann a n-Ifearnn, & tug leis ar eigin16 he.

Caindcer, 17 i. an partan laigh, i. righ na partan. & as aire so ro suighigheadh eidir na rannaib e, i. aimsear da raibhe Earcal ag siubhal na tragha & tarrla air an Idhghir adhbfuathmhur arachda ilargha, & do comhraigh Earcail frisin n-Idhir co talcair tren-calma & tainig an partan chucu da n-insaighi, & rogab greim as cois na h-Idhrigh gu ro bacaidh e & gu ro thuit toid sin re Hearcail.

Leone, 18 i. leomhan. & as amhlaidh ata an leoman, gu te tirim do reir a aicnigh, & co mear dighair dasachtach do reir a neirt & a mire & do reir a bhuaisle & a daingne & a gnimhaidhge & ar son a beth 'na rrigh arna h-uile ainmhighi inndligteach neoch ata ar an doman co h-uiligi. Gurab trit sin ro suigieadh eidir na randaib he.

Virgo, 19 i. ogh. Comhartha do comarthaib grene sin. & as amhlaidh so dlighideas in ogh beth, i. co staitamail do reir a h-aicnigh, & is teaglach easlabhair do modhaib & do locht oibri & do daine bhuisle in teaglaig so, & do claeclodh piast o inadh co h-inadh. Et as uime aderar Virgo risin comartha sin, i. ona bheth mar bis ogh co neamtorrach, is amlaidh sin bis grian intan bís si sa comartha sin; oir is i cnaidi na fleda do reir a teasa si, & da reir sin bi talam co neamtortach intan bis grian annsa comartha sin, do reir cnaidh na fleda nadura on talmain.


p.414

{MS page 5} Libra, 20 i. meadh thomhais. & as oire aderar meadh ria, uair as amhlaidh bis an mheadh ag denamh an cothtroim eidir dha ni, ar son nach beth imurcaidh ar ni dibh sech aroile, as amlaidh sin bis grian annsa comurtha sa; uair as comhthoimseach, cothrom, comhfada la & aidhche d'uairib & do mhomheintib annsa mhi so, agus ann sa comhurta so, re n-abur Libra uair as dealb meidhi bis thuas urraidh eidir na comurtaib.

Scoirpius, 21 i. nathair neimhe. & as amhlaidh robi a nathair sin, arna foghlugadh an dibh rannaib; i. arna dealughudh maille re moran do nathrachaib & do examhlacht ainmhinteadh: & bhaill n-ingantach n-adhfuathmur n-examhail a leanmhain di as a corp amach; gurab ar med na m-ball sin dobi aici adubairt gach neach da facaidh & da cualaidh hi co muirfeadh gach ainmighi dar geinedh ar talmain acht muna beth adragan aturru & an scoirp hi sin. Gurab oire sin ro suighigheadh eidir na rannaib hi.

Sagitarius, 22 i. saighdeoir. & as amhlaidh dobi, i. aen do na ceandturachaibh é. & as mar so ro bi an ceanntur, co luirgnibh eachdaib & conerboll eachda & co n-ulca saighdi amail dobi an seantuir dar b'ainm dileas Ciron mac Saduirnd, i. Ciron cruitire. & as oire so suigiugadh eidir na rannaib é ar son a bheth na oidi ag Aichil mac Peil, & ar med a fhirinne & ar son a bheth mirbuileach, i. each comuscda; oir rob each a ichtur & ro ba duine a uachtar.

Sagitum, i. an t-soighit. As aire so ro suighigheadh eidir na rannaib hi, uair as le do rugadh suas san fhirmamint Gonamid mac righ na Traé; & as di ro marbh Apaill na Cicoiloipecda; & as di23 doronsat soighena do Ioibh, & as dib sidhein ro marb Ioib Ascolaip mac Apaill.

Capricornd, 24 i. an comurtha so re n-abur an Gabur: as amlaidh so dobidh se, i. comhulta do Ioib é an Capricornn so. & ro eirigh cuis eigin do ceannairc no d'imurbaidh eidir Tipon coraid & Capricornn gabur {MS page 6} no co n-deachadar


p.416

do cathugadh & do comhrog re cele, & gur theith Capricornn roim Thipon, & gur cuireadh a ceand a ceann ngabair trit sin. & do cuaidh iarsin ar teitheadh a sruth Tibhir, gur soghudh ag iarthar & a earr a cosmaileos eisc annsa sruth, co n-dearnadh toratharracht air marsin. & gurab trit an toratarracht sin rosuighigheadh eidir na randaib he.

Aquarius, 25 i. an comurta ainmnigtear on usci; & as inand Aquair & usci. & as mar so ata cosmaileas26 an comurta so ris an usci, oir an te on ainmnigtear an t-usci dobi ag na deib, as tar lamhaib nand dée do timtiridh se an t-usci sin; oir as ar socraideacht a dealba & ar feabus a dealba tugadh timthireacht an usci do. & trit sin tug Ioib gradh dho ar feabus a dealba allos peacaid sodamaccda do denamh fris tug se timtireacht usci nan dee do da faghbail ar ais no ar eigin. & as trit sin do cuireadh eidir na comurtaib he. No as trit an abdhur ele so aderar Aquair fris, i. neach dobidh uair eigin dar b'ainm dileas Peighis; & as mar so do cruthaigheadh é, d'fhuil na tri n-Goirgeadh, i. na tri hingina aga roibe an aen t-shuil 'na ceannaib. As d'fhuil an toir sin ro geineadh Peighis. & tug se buille da cois forsin talmain, gur muigh tobur d'usci somilis asin talmain; gurab trit sin aderar Aquair ris, & as oire sin ro suighigheadh eidir na comurthaib e.

Pises, 27 i. an da bradan neoch do ruthaigheadh ag na deib. & as iat so an da bradan sin cosmailtear re Pisis, i. re comurta na grene, i. Veinir & a mac Cuipeadh. & ar teitheadh roimh Tipon coraidh cetna docuadar an dias sin ar sruth Disc.28, co n-dearnaidh da bradan dibh ar aen. Gurab trit sin ro suighigheadh eidir na rannaib iat. No as trit so aderar Piscis ris, i. na bradain sin, as iat frithoileas usci na n-déé o Acquair, & as iat ro coimed Ioin ingin, in aithbean Ioib, neoch rocuireadh ar teitheadh fon muir roimh Iunaind cruthaidh, i. bean ele do mhnaib Ioib sin.

a Muire29