Corpus of Electronic Texts Edition
An Irish Astronomical Tract (Author: [unknown])

Caibidil 38

Do na gaethaib, cred iat & casa ticit siat.

Asserunt antequi philosophi etcetera.

Oir aderaid na feallsamain arsanta co fuil Eurus te tirim & Zephurus te fliuch & co fuil Boreas fuar tirim & Auster fuar fliuch. Et aderaid blod do na dochturib nach mar sin ata Xepherus na Auster ach gorab fuar fliuch ata Xepherus & gor ab te fliuch Auster. Agus ni fedar-sa an do naduir choitcinn na n-gaeth na an da naduir na n-gaeth a cricaib airithe adubradar sin, oir daciamaid examlacht na n-gaeth a n-atarrach na cric oir ata Eurus & Stepterus fliuch a cricaib ann & tirim a cricaib ele, gidhedh inneosad-sa naduir choitceann deimin na n-gaeth uile.

Oir an t-aer, ar na tegadh on grein, medaigter & letnaigter e & ataidh se & eirgid ceo dub dorcha as in fhairgi suas isin aer & doni nel de tuas & an trat boineas an ceo sin risin aer fuar tuas cumgigter co prap asteac e & dabeir sin air siled & leagad & fertain da denamh dhe . An trat ceana tecmas an ceo sin na fairgi thuas ar in aer te tirim fein & an t-aer a na celi & tocar suas iat let ar let co h-inadh an roigh no co flaitimnas an fuachta, cumhgaidter annsin iat & bit annsin aer. Is i naduir an aeir the & naduir an inaid fuair a contraracht ar a cele & ni fuilngid beth a n-en inadh & is uime sin telgidh an t-inadh an t-aer as & bith 'ga teilgin & ag rith o inadh co h-inad a gluasacht an aeir & as e an gluasacht sin an aeir an gaeth, & gach med bis an t-adbur as a tic an gluasacht as moidi an gaeth. Adhbur ele as a tic an gaeth .i. an tan bis cath no troid 'ga tobairt ag imad na


p.148

sluadh & ag imad na n-arm na n-gluasacht, & seitfedhac na n-daine, & cuit acu ac tethedh & an cuit eli 'ga leanmain, rithid an t-aer seimh rompa & togaidh se gaeth.

Et mas ail let an ni sin adubrumar ar togail na gaithi is an aer fuar tar eis a teidhti da derbadh co follus; gab baisin cugad & cuir uisci an a m-bed da orlac no tri ar doimhne & cuir soitec folamh gloine ann & lig doib mar sin fedh na h-aithi co maidin a n-inadh fuar egin & dagebair mocrac an soiteac sin lan d'aer calcaithi fuar & impodh a bel fai san uisci sin ata sa baisin & cuir iat le celi an inadh egin re teas na greine tar eis eirghi dhi, & in trat teidhfis an t-aer tiudh sin annsa gloine, fasaidh & attaidh & lethnaidh , & bidh ag iarraidh inaidh is mo & o nac fuil aigi inadh a rachad ach tri bel an t-soithidh sis annsan uisci, teit fan uisci sin sis & togaid e suas co bel an baisin. Et daciter e mar sin mar lan mara ag fas tar eis a ceili no co n-doirter e uair ann tar in m-baisin amach. Et as e sin foillsighes co fasann & co natann an t-aer da bi sa soiteac adubrumar. Et lig do mar sin aris no co ti an aithi ar cinn & mar imeocas tes an lae & ticfas fuacht na h-aithi cruinneochaidh an fuacht sin an t-aer da bhi sa soitec cedna a na soitec fein aris & calcochaidh e annsin & tuitfidh an t-uisci sin 'na inad fein aris.

Ma sedh o dani an becan aeir sin an fas mor sin, as derb gorab mor an fas doni an t-aer uile no cuit de na speir fein.


p.150