Corpus of Electronic Texts Edition
An Irish Astronomical Tract (Author: [unknown])

Caibidil 23

Manifestum est etcetera.

.i. As follus mar adubramar solus na n-airdrinnach uili da teacht on grein & a m-beit comcruinn mar liatroid amail ata grian & esca & is i cuis um nac follus a cruinne mar as follus cruinne na deise ele sin .i. a m-beit uili don taib thuas don grein a fad uainn a n-egmus Uenir & Mercuir. Agus soillsigter leath gach en retlainne ata don taib thuas don grein uaithi fein, gibe inadh a m-bid na retlanna sin na cercaill fein .i. mas a n-en ceim re grein na mas a fad uaithe no mas a fogus di no roimpi no 'na diaigh, as uaithe sin gabaid uili solus. Et gach uair bis ceachtar do na tri plainedaib ata os cinn na greine ar a comair co direac as ann as aibsidhi a solus ar comair na talman ar da cuisib. An ced cuis acu an duine bis a n-dorcadus, as aibsidhidi leis an solus daci se don taib amuit don dorcadus na leisin duine bis annsa solus fein & is uime sin, an duine bis a scaili tiudh dorcha na talman annsan aithi, ag fecain uadha na plained


p.96

bis ar comair na greine co direc, is aibseach leis an solus tre mhed an dorcadais bis 'na thimceall fein. Cuis ele, an tan curtar ceachtar do na plainedaib co direc ar comair na greine is egin di impod na cercaill fein tar a h-ais & is aibhsididi a solus an t-impodh sin oir is foicsidi da talmain hi & ni tecmann so co brac is na plainedaibh bis don taibh tuas don grein.

Agus na plaineda ata fai grein .i. Mercuir & Uenir, ni roitit siat co brach ar comair na greine & ni roitit an en cuil do na ceithre cuilib & ni hedh bid ac laim ria co brat, roimpi no 'na diaigh & gach foicsi bid don grein as lugaide a solus, & gach fad uaithi bid as moidi a solus.

Solus uero na plained teit ar comair na greine, bit ac fas caithi tar eis a ceili conuic an inadh tar nac fedaid dul & inab egin doib impodh d'innsaighi na greine aris & as annsan impoidh sin bith a sholus san ar dombisec no co m-bit siat ar en ceim risin grein fuithe & annsin bith an leth as foicsi don grein dibh solus & in leth ele dorcha, mar adubrumar don re, an trat bis a n-en ceim re grein, oir ni faicter e co brac acht an tan bis da ceim deg a neach as luda da taib egin don grein .i. ar a prim no ar a firderedh.

Agus is e an modh cedna ata ac na plainedaib sin oir an trath bid siad toir da ceim deg roim in grein ag impod cum na greine no an trat bid da ceim deg don taibh thiar don grein ar sibhal, dacitar adharcach iat ar cuma an re nua ; & an trat tiaghait on grein mar nac fedaid dul nis faidi, bith a lan solus acu. Gidedh ni follus an claechlod sin duinne mar as edh claechlod sholus an re oir is faidi da moran uainn iad na an re & as uime sin an trat is mor a solus as bec a toirt ar a fad uainn. Et an tran is foicsi bid don talamh daciter an lasair


p.98

eirghes dib uair fada & uair gerr & uair ceithreuilinnach da rer chuma a cirp. Et an uair is faidi bid o talmain ni mar sin daciter an lasair cedna acht comcruinn, mar bis an tene a fad uait, gibe cuma bis ar in lasair innte fein, cael no fada no letan no gerr & ni mar sin daciter hi a fad uait ach comcruinn.

Et ac so this an fidair inneosas co follus cinnus soillsiges an grian na h-airdrinnaidh uili a n-egmus na plained, & foillsigid ciall na fidrach so nac fuil inadh is in doman gan beth deallraigteach solus on grein.

to face p. 98 (1)

Daghen aris an dara fidhair da foillsiugad cinnus th-soillsighter Uenir & Mercuir noch ata fai grein uaithe & cinnus tiaghaid siat ar en ceim re grein mar as foicse fedaid dul di .

Daghen aris an treas fidhair andso da chur a ceill nis mho na mar so mar shoillsithter Uenir & Mercuir o grein & cuirfead iat an oirrcir a cercaille as cinn na talmhan innus nac fedaid dul nis faidi on grein na mar bid mochrach roimpi .

to face p. 98 (2 and 3)

Dagen anois an cethramad fidair da foillsiugad nis mho cinnus gabhaid a solus & cuirfead iat dan leith thiar dan speir os cinn na talmhan isin fhad as mo fedaid dul on grein .i. isin inadh a m-bid a leanmhain a n-uair easparta.


p.100