Corpus of Electronic Texts Edition
An Irish Astronomical Tract (Author: [unknown])

Caibidil 15

Sciendum est etcetera.

.i. As follus nach as a blasannaib na as a m-blathaib athainter naduiri na corp nadurtha, oir da madh as a n-dathannaib da h-athontaidh iat da bedh en naduir ag na corpaibh geala uile & gach uili ni da madh inann dath no blas as den naduir da beidis, oir dachiamaid gorab en dath ata ag an t-snechta & ac puisdian & ac an caisi ur gidedh as naduir ar leith ata a gac ni dibh. Et dacimit aris, ge tic apium & alues le cele da rer a serui, ni h-inann naduir doib oir ata ni acu te & ni ele fuar & is mar sin adermid don bolad. Ma sedh ni as a n-dathannaib na as a m-blasanaibh na as a m-bolladaib na as a n-glaccad atainter naduir na corp nadurtha ach as a n-inadaib & as a n-gluasachtaib . Et aderaid na h-aineolaidh go claechligter an firmamint na rannaib no innti fein uili re h-aimsir fada, gin co fuil an claechlod sin co follus duinne mar dacimid an t-or & an t-iarann & an corp & iacingctis & moran do clocaib uaisli ele, da dergadh re n-arsud & re faidi a n-aimsiri, a meid & a n-datanna & a m-blas & a m-balad da claechlod doib le fad a n-aimsiri gin co follus duinni an claechlod sin ca denamh tri rofad na h-aimsiri ana n-dentar e.

Adeirmid-ne riusan ac fregra doib co n-gabann cac uili ni ata fan escu a speir na ceithre dula claechlod cuige; & atait da gne ac an claechlod sin .i. claechlod uili & claechlod rann & is a timcill fasta & truailligti atait an da claechlodh sin & is folluse an claechlod uili na'n claechlod rann. Et gach uili corp


p.74

claechligter ann is na cainndigecht no na cailidecht bis an claechlodh sin & as iat gnimharta an cuirp foillsiges an claechlod sin duinne; oir an tan daniter slan don corp easlan & easlan don corp slan as iat gnimartha an cuirp sin follsiges an claechlod sin duinne. Et mar sin an trat doni edrom don corp trom, as iat gnimartha an cuirp cedna foillsiges an claechlod sin duine . Et mar sin an trat doniter luath don corp amhluath no amluath don corp luath, as e luas no amluas an cuirp sin foillsiges an gluasacht sin duinne .

As mar sin, da medaithi no da laigdithi an firmamint, d'foillseochadh a gnimharta an claechlod sin duinn. Oir in trat do medocaidh & da fairsingeochtai hi & do cuirfithi na h-airdrinnaidh ni budh faidi uainn na mar atait siat, as lugha an cainndigecht dacithfimis acu sin annsin na mar dacimit anois . Agus ata moran acu dacimid anois nach foicfimis fon taca sin, & mar sin an trat da cumhgochaidhi a timceall na talman, da badh aibsidhi linn cainndigecht na n-airdrinnach fon taca sin na anois & dacithfimis annsin moran da retlannaib nach facamar roimhe. Ma sedh o nach facaid neach riamh na claechligthe sin isin firmamint, oir da faicedh dagebtai scribtha e, as dearb & as deimin nach medaigter & nac laidhditer & nach cumgaigter & nac fairsingigter an firmamint.

Et mar sin da claenadh an firmamint da leth deis no da leth cle no roime no 'na diaid no da n-decadh sis no suas as in inad ana fuil da badh egin co n-atrocadh an seantrom le .i., an talam, gidedh ni fedann an talam a inadh fein d'facbail oir ni fuil aici inadh a racadh,


p.76

oir gach inadh an a timceall, ata9 lan do corpaib eli & o nac fedann da corp beit ar aen t-slidhi a n-en inadh, ni fedann an talam a h-inad fein d'fagail da dul fare corp eli & is mar sin is egin don firmamint beith 'na sir comhnaidhe co dogluaisti doclaechlighti a timcill na talman tri bithu sir. Et da n-abartaidh gorab o anmainne no o dombisec a cuirp da tigemad claechlod na firmaminti, mar anmainnigter corp an duine on eslaini, as mar sin da h-anmainneoctaig gluasacht na firmaminti mar daniter sibal an duine eslain & is mar sin da claechlodfaidis na h-uaire & na h-aimsera, ni nach tarrla ann riamh, oir is en cursa da bi acu riamh & aniudh & bias co brach. Ma sedh o nac claechligter sustaint na cainndighecht na cailidheacht na inadh na gluasacht na aimser na firmaminti, na eirghi na dul fai na folach na foillsiugad airdrinnac & nac dernadh riam & nac dinnginter co brach, is egin gurub en modh daingin doscailti da bhi aice & ata & bias an comfad bus ail les in te da crutaigh hi & gorab naduir ele ata aici a naduir na ceithre dula.