Corpus of Electronic Texts Edition
An Irish Astronomical Tract (Author: [unknown])

Caibidil 13

Dico sicut superius ueraciter etcetera.

Aderim co firinneach mar adubart ar dus gurub iat as cirp7 edroma ann, na cuirp gluaises o medon co nuic an cercaill timcill & gurub iat as cirp troma ann, na cirp gluaisis as sin co medon & gurub ac na ceithre duilib & ac gac ni cumusctar astu atait an da gluasacht direca sin . Ma sedh o nac gluaisinn an firmamint o medon no co medon, tuirter nach trom &


p.58

nac edrom hi, oir da mad trom hi da gluaisfedh co medon & da madh etrom da gluaisfedh o medhon & o nac neachtar acu sin tuicter hi, tuicter 'na deagaid sin nac te hi & nac fuar, oir as annsna corpaib te mar ata an tene bis an edromacht & nac fuil sisi edrom mar da derbamar, as egin nac fuil teas innti, & os is na corpaib troma, mar ata an talam, bis an fuardhacht, a nach fuil an firmamint trom is egin nach fuil fuacht innti . Tuicter aris as sin nac fuil an firmamint fliuch na tirim , oir oibridh an flichi amluas ansa corp a m-bi, mar dani san aer gluaises o medon & annsan uisci gluaises co medon. Agus mar sin oibriges tirmigacht luas is na corpaibh a m-bi, mar oibriges isin tene gluaises a medon & isin talmain gluaises co medon. Et o nac fuil luas na amluas isin firmamint, ni bi uair is luathi ina ceili na uair is amluaithi na celi on trat da crutaigh Dia e acht en gluasacht inann cobsaidh siraidhi da bi & ata & bias aigi co deredh an domain. Et as ime sin nac fuil fliche na tirme as a ticfadh luas na mailli ann. Et mar sin is e an gluasacht cedna ata ac speir na n-airdrinnach & ac secht speirib na secht plained da bhi & bias co deiredh an domain.

Et atait blodh do na haineolcaib ata co h-ainfeasac a gnimartaib De, 'ga rad gurab is na ceithre duilib da cumuscadh an firmamint, & ata co follus a n-agaid na firinni, oir ni fuilnginn resun, o ta an naduir examail ag an cetharduil an gac uili ni on naduir na firmaminti, co cumusceotaid an firmamint astu san. Oir is i naduir na cethardula, mar adubrumar, blod acu da gluasacht co medon & blod ele o medon amach & an gluasacht sin da beth co h-aimserda & a beth nis luaite 'na deredh na 'na tosach & comnaidhi sir da beit acu na n-inadh fein & gan na h-inadh sin d'fhagail caithi acht da n-ainneoin,


p.60

oir is comhaisi gac duil don cetharduil re cele & a comnaighi nadurtha.

Agus leis sin atait caili iomdha isin cetharduil .i. tes & fuacht, fliche & tirime, etruma & troma, luas & mailli, & is amlaid ata naduir na firmaminti a cert agaid na naduir sin, oir a n-agaid gluasachta dirid na cethardula ata gluasacht timcill na firmaminnti & a n-agaid aimserachta an gluasachta sin ata siraigecht a n-gluasacht na firmaminti & i n-agaid luais & maille an gluasachta sin ata siraidacht maille a n-gluasacht na firmaminti . Et a n-agaid comnaidi sir na cethardula na n-inadaib fein ata sibal sirnadurtha na h-inadh fein ac an firmamint. Et mar as comaisi an cetharduil & a comnaidhi re celi as mar sin as comaisi an firmamint & a gluasacht re celi & ata a n-egmuis gach uili cail da cailib na cethardula ; oir ni fuil teas na fuacht, na fliche na tirme innte na etromacht na troma na luas na mailli.

Et mar daniter ranna na cethardula ni truaillidter & ni claechligter hi co brac ach mar da bi o tus an domhuin co daingin duinti dotruaillidthe doscailti, & is mar sin bias co nic an cric d'ordaidh an tusmiteor di. Ma sedh o ta naduir na cethardula & naduir na firmaminti co direch a n-agaid a celi, as a n-agaid resuin & naduir aderar gorab is in cetharduil da comasced an firmamint.

Resun eli a n-agaid na baramla cedna .i. gach uile ni cumuscter a netib contrardha bis ac oibriugad a n-agaid a ceili & bis a truailled a ceili truailligter uili fa deredh e, mar atait na daine & na h-ainminnti & gach uili ni ele cumuscter sa cetharduil a m-bid caili contrardha na n-dul a scris a ceili & an trat gabhas cail acu tigernas ar in cail ele truaillidter co h-uili an raed cumuscter


p.62

asta. Mar sin da cumusctaidh an firmamint is na ceithre duilib o na cailib contrara sin da beit ac truailled a celi da scailfithe & da truaillfithi an firmamint fo dereadh.

Ma sedh o nach faicter & o nac facas & o nac ficfiter comarta an scailti uair , tuicter corab cian uaithi beth ar na cumosc isin cetharduil. Ma sedh in te d'ordaigh mar sin i co roib bennaithi o gac aen dacitfedh hi.