Corpus of Electronic Texts Edition
An Irish Astronomical Tract (Author: [unknown])

Caibidil 12

Solent quidam imperiti aserere etcetera

.i. Aderaid blodh do na eolcaib tuile t-srotha Nil do techt a fertanaib mora noch feras a cricaib ciana & mar linas an sroth, sceighidh amach ar fud ferainn na h-Eigifti & ani dani an fertain do na cineadacaib eli, is e sin doni uisci srota Nil do na h-Egeftecaib. Et adermuid-ne nach fuil ardhamaint na resun acu san da derbad na neithi sin ach baramail


p.50

amhain, oir mar dacit siat srotha eli an domain da linadh o fertanaibh , sailid gorab mar sin linas srut Nil.

Derbocamaid-ni anois gorab breg an baramail sin, oir da madh iat na fertana, mar adubradar san , cuis tuili srota Nil, da linfaide gan aimsir airithe cum a linta gac uair d'ferfad ann co h-acmainnech trit an m-bliadain amach, mar lintar na srota eli. Et as follus da gac aen daci e nac lintar an srot sin acht a n-aimsir airithi sa bliadhain .i. a mi Adhuist; ach an trat feras co h-imarcac a crich egin laim ris an Eghift, gabaidh an srot sin becan linta on fertain sin, oir an fertain feras a cricaib ciana on Eghift ni medaiginn si srot Nil caiti ar son rofad tobair an th-srota on Egift & ar rotirma na talman & is ime sin, gibe trat d'earrach no da th-samradh no d'aimsir eli feras ann, suidhid an ferann gainmec rotirim & britin na greine uisci na fertana & ni liginn e d'innsaidi an t-srota. No an trat lintar tri imarcaidh fertana, maille le fuarlochaib mora, an srot, ata da teas an talman a timcill an t-srota, nach tusca lintar na fuarlaidhi na suighes an talam iad. Ni minic bis an t-uisci aicideach sa t-srot sin & bidh caithi linta port re port da uisci fein.

Da derbad sin, da n-dernta claidhi a m-bedh da ced no tri ced mili ar fad an talman tirim ge madh mor d'uisci da doirtfea a ceann de da t-suidfedh an talam uili e sul da roised en deoir an ceann eli de; & is mar sin t-shuiges talamh brithnech te srota Nil na h-uiscada feras na timcill sul shoitid an Eghift, ma sedh ni hi an fertain cuis tuili srota Nil.

Ni ele da derbad an raeda cedna mar dacualasa om arsantaib fein .i. da sailedar Egiftidh uair egin nach linfad srot Nil no co curtaighi an maighdin


p.52

budh ailli & bud ferr deissi isin Eighift ann, & is uime sin da ba egin doib fuarlaidhi an t-srota d'faghail da fliuchad an ferainn , oir as e sin bis acu a n-inadh na fertana; & da curdis an maidhin as ailli dageibthi ansa cric uili a tosac mi Auust annsa srot, & da linad an srot an uair da eissi sin & ni h-ar son na mna do cur annsin acht ar son a aimsiri fein da techt . Agus da linadh an Eghift na timcill fein uile & da bi an monadh so a n-gnathochann (?) isin Eigift no co tainic aimser Thomarus 6 .i. ri na h-Eigifti. Et mar daconnaic an ec isin angnathadh(?) borbpecac sin a tosach mis Adhuist, do rinne litir bec & adubairt innti ‘A n-ainm an tigerna trocairidh Thomarus righ na h-Eighifti, betha & slainti da srot Nil, & madh ail let, a srot Nil , tri cumachtaib De t'uisci da dortad ar ferann na h-Eigifti, guidmid thu ma denum anois & munab ail let, ni fuil brig acainn innut.’ Agus da chuir an litir annsa srot annsin, & ni trit an litir, na trit an mnai, ac mar tainic a aimser fein da cuir dar a bordaib co h-acmuinnech & do lin an Egift. Et as uime sin, da mad o na fertanaib sin da ticfedh an tuili sin , as a minic sa bliadain feras ann, as minic do linfad an srot. Ma sed os a breg an baramail so, oisceol-sa cuis firinnech tuili srota Nil.

Agus aderim gorab idir oirrcer an domain & an ard teas ata bun an t-srota & idir iartar an domain & an aird tuaig teit se a fairgi & is amlaid ata aer na h-Egifti te, tirim & ni licinn gaeth na neil na fertain inti co brac ac co h-annam. Oir, ge tait na crica


p.54

eli ac seidid 'na timcill, dluthaid & daingnidh an t-aer sin, innas corab maille re h-anfad romhor teit neil no fertain tar coicrich an aeir sin astec. Agus an uair ainminic theit, bid toirrnec adhuathmar ann & gaeth romor & teinntec mhor noch marbas eallach na h-Egifti. Et as i naduir an aeir coitcinn, an trat teidhes, dul a scailedh & a letni; & an tan fuaras, timsaighi d'innsaigi a celi, & dluthaid & tairrngidh gach ni is cosmail ris da innsaighi. Aer na mara, as fuare e san aithi na sa lo & is ime sin an trat ardaighes an grian co h-inadh medon lae, tri teas na greine, scailid an t-aer & lethnaidh & seididh an gaet aniar on uair sin co taca medon aichi a n-doirsib na srotann t-silis is in fairrgi siar, & buailidh a n-agaid na srotana & teilgid iat da n-ainneoin tar a n-ais & ni liginn doib siled sa fairgi no co m-boininn fuacht na h-aithi a brig as teas na greini; & is mar sin as o teas an aeir tic gabhail risna srotaib & is o fuacht an aeir tic an siledh. Et mar is teo aer na mara sa lo na san aithi & gorab o neasacht na greine duinn & o na fad uainn tig an claechlod sin ar an aer, ma sedh an aimser ana ro foicsi duinn sa bliadain hi .i. an samradh, as ann as roteo an t-aer sin na fairgi. Et as ime sin on ced la da mhi Mai conuic an taca a tet an grian a n-eccinocsium Septimpir, seididh gaet na fairgi soir d'innsaighi na h-Egifti as cinn srota Nil & cuiridh re h-aer na h-Egifti da gluasacht & da chur as a inadh fein.

Et o ta an t-aer sin tirim, trom, dogluasta gabaidh risin n-gaith & ni fagann a inadh fein, & an gaet bis oc sir seididh, o nac fadann slidhi eli, cuiridh srot Nil da aineoin tar a ais & ni leiginn en deor de sa fairgi, & scubaid an gaeth cedna moran da


p.56

gaineamh na fairgi a n-dorus srota Nil da ainneoin . Et as uime sin, o nac leigter sibal dan t-srot sa fairgi, linaidh se ar fud na h-Eighifti suas & bid an tuili sin ar bun an comfad bis a brig fein sa gaith .i. feadh na h-aimsire adubramar o cianaibh, on ced la da mhi Mai co h-eccinocium Septimpir & as annsin tinnscnus a brig dul as an n-gaith & facus an grian a mullach na fairgi & islides si deis a celi san aird teas don doman. Et o nac fedann uisci an t-srota gabail ris an gaith mar fuair conuice sin, brisidh se an sliab gainimh & teit roimhe sa fairrgi & fagaidh in Egift & is annsin donit na h-Egiftidh treabad & cur , o bis a deimhin acu nac toirmeoscadh an srot iat co d-ti an aimser cedna aris. Et mar sin is follus co toirmeoscaithi iat co minic ni bud tusca na n-aimsir sin da madh o na fertanaib da ticfad tuili srota Nil.

Et tecmaid an linadh cedna da srotaib na cric eli siles is in fairgi siar gin co tecmann co mor re srot Nil, oir ni fuil acht aer lag sogluasta, nac gabann ansin n-gaith & gluaises le gac slighe da m-berinn e is na cricaib ele. Et as ime sin nac bi lethad tuili srota Nil a n-en t-sroth eli is na cricaibh &co raib in ti da crutaid srot Nil bennaithi tre bithu sir in secla cecloram .