Corpus of Electronic Texts Edition
Two medical fragments (Author: [unknown])

p.48

part 1

A

RIA MS 23 P 20, p. 17a, l. 32.

Fiarfaigter in ona cosmailius no ona contrardha is cora na seandaine d' oilemain, derbtur curub on cosmailius, oir adeir Galienus co ndlighenn in áois & in coimplex d' fhollamhnugad co brach ona cosmailius & derbuidh se do reir ugdurais Ipocraid noch co ndleghtur na neithi nadurdha d' fhollamnugad ona cosmailius & is nadurdha in áois, masead is ona cosmailius is cora na sendaine d' oilemain; & adeir Galienus gurub ona cosmailius is coir na daine slana d' oilemain, & is slan na sendaine, masead is ona cosmalius is coir i n-oilemain, & derbtur do reir Galienus noch adeir mar so .i. is and adermuid nech do beith eslan an trath teit se tara naduir fein, & ni teit an senoir tara naduir fein .i. tar an naduir ina du do do reir a aoisi, masead docitur gurub slan iad, oir ata radurc & eistacht & gach ni ele is dú do do reir a aois, masead fagtur gurub trina cosmailius is du na sendaine d'oilemain. Et ata Galienus ina aiged sin mar a n-abuir se co ndleghtur gach uile ní ainmesurda do breith cum mesurdachta an ni ainmesurda & atait na senoire ainmesurda fuar tirim, & te & fliuch is contrarda don beathaid is coir d' fhollamnugad, & fedtur an resun so do daingniugad mar so, oir is slighe comlinga an t-sendacht & te & fliuch is tosach don beathaid, masead is iad foghnas and, oiris iad baccus an t-eg {Ms page 17b} & coimedas in beatha. Adermuid curub fuar tirim na senoire & gurub bec d' fhuil & do tes & do spiriduib ata indtu & gurub cumung a poire & gurub anmunn a ndilegad & is mar [sin] tuicim and so co leir nach slan na senoire c[o h-airidti] oir ní bit coidhchi gan geran2 & ni h-eslan co h-airidti iad lo do clunit siad & eistid & lo ata acu gach cungill is coir doibh , & o nach slan & o nach eslan iad, masead is nemnechtarda iad, & foillsighi Galienus sin, oir adeir se an trath bis eslainti mor [ar nech] & eirges nech aisti gurub nemnechtarda é, oir is becc d' fhuil & do spiriduib [...] [bis and & trid sin is cosmaill] iad do reir foillsighthi nemnechtarda an nech eirges a h-eslainti.

¶2] Aderim co ndentur an follamnugad reim coimedach trit an contrardacht leth amuith don ceim in uair is ail linn raod do reim coimed[ach] [...] nach bia se ní is mesa da mbia se sa 3 ceim [...] & doniter


p.49

in follamnugad coimedach gacha dirga trít an cosmailius, & mad ail lind ní fuar tirim sa 3 ceim tai[niste] do coiméd neithi fuar tirim isin ceim cedna dleghar a tobairt doib. Et ata follamnugad ailemnach and & is ris sin aderur follamnugad mesurda ac dul cum tesa & cum fliche & is e sin fognus dona dáinibh anmanna eslana & don lucht bis ar digbail ina tes & ina spiriduibh.

¶3] Et tuic and so ca meid modh a n-abur eslainti uilidhi .i. aderur eslainti uilidhi o uilidecht gabala, & da reir sin is uilidhi in fiabras & aderur eslainti uilidhi o uilidecht condmala, & da reir sin is eslainti [uilidhi] an nescoid & in t-at, mar ata an t-atcomull & in potagra, oir aderuid na h-ughduir co connmuid siad gach uili cinel eslainti inntu fein; & aderur hi o uilidecht gan dechfir, & is mar sin is eslainti uilidhi an bolgach & in bruitinech, oir bit siad gan dechfir in gach rand don corp. Et aderur hi o uilidecht brighe, & da reir sin is uilidhi an t-allus an uair tic do reir faothuighe & tar eis comartai an dilega .i. in trath bis nert ag an brigh ar adbur na h-eslainti isin corp uili. Et aderur hi o uilidecht truaillighti, da reir sin is uilidhi in lubra. Et aderur hi o uilidecht cuisi ar son gurub bec nach cuis & nach mathair do gach uilidecht hi, da reir [sin] is uilidhi in rema, oir is cuis do gach eslainti é, & is eslainti uilidhi an tisis, oir is cuis d'eslainti uilidhi hí [.i. don]3 eitici. Et aderur hi o uilidecht doniter o moran d'eslaintib & da ballaib, & da reir sin is eslainti uilidhi an flux, oir doniter é on gaili & ona h-aoib & on incinn & ona h-indibh & on[a] ballaib ele nach labhramuid. Et aderur hí o uilidecht gortuighthi, da reir sin is eslainti uilidhi an galur tuitimnnach & a cosmailius, oir gortuighe se in corp uili ina aixis noc condmas leth an cuirp uili ina aixis isin pairilis & a pairilis na tengad no an meir no baill rannuighe. Et aderur [hi] o uilidecht oirida, da reir sin is uilidhi eslainti [an croidi mar] ata crith & anmuinde, & eslainti an cinn mar ata a teines, & eslainti na n-ao mar ata tes no {Ms page 18a} a ndunadh, & eslainti na n-uirgid mar ata in aimridecht. [Et aderur] hi o uilidecht coimcenguil .i. ar son co [ceng]land an ball a mbí sé re ball ele, da reir sin is uilidhi eslainti in gaili mar ata sgethrach & esba dilega & [gaoth]muirecht, & eslainti na n-indid mar ata gaothmuirecht & colica & ilica, & eslainti na n-arunn & in lesa mar ata cloch, oir is boill coitcinda uilidhi so noch doni serbis don corp uili. Et aderur


p.50

hí o uilidecht toitid , & tuic da reir sin co fuilid trí gneithi arin crupan .i. [te]atanus mar comtairrngter feithi in droma [& leith]e na h-aighci & is eigin donti ara mbi sin [beith] ina certsesam. Gne ele de .i. euaptostinus [mar] crapuidhter feithi na h-aighchi amain & is eigin donti ara mbi sin beith ac fecuin sis do gnath. An 3 gne .i. empetostinus mar crapuidhter feithi in droma amain & is eigin donti ara mbi sin beith ac fecuin suas do gnath, da reir sin is eslainti uilidhi teatanus mar crapuidhter na feithi do gach leth ac fecuin an leiti ele & na gneithi ele acht d' aontaoib amain. [Et] aderur eslainti uilidhi .i. eslainti coitcind uilidhi, da reir sin is eslainti uilidhi na cneada & gach uili creacht.