Part 23 of The bardic poems of Tadhg Dall Ó Huiginn

RIOCARD ÓG BÚRC

T'aire riot, a Riocaird Óig,
ná tabhair cúl red chéadmhóid;
má tá ar bhreith a rádha ruibh,
cára bheith mar do bhábhair.
San riocht i rabhabhair riamh
bí id Riocard mhac Mheic Uilliam;
mairg do ghlac aoinchéim oile,
a slat mhaoithréidh Mhucroimhe.
Olc do-ghéabhtha, a ghnúis iodhan,
an céadainm úd d'aithrioghadh,
d'éis ar bhuadhaigh dod bhais ghil,
lais do-chuabhair i gcéimibh.
An brat as a bhfaghann fear
sláinte ghnáth, a ghnúis áilghean,
a dhámh ré bhánoirir Bhreagh,
grádhoighidh é mar eirreadh.
An t-ionadh i n-éir le neach
a mhaoin do bheith ar biseach,
a phosd cothaighthe is sé sin,
dochuirthe é dá imlibh.

An mac cuirthear dá chrích féin
ón tír i n-oiltear eiséin,
d'éis a oileamhna, a ghlac geal,
doidheaghla an mac 'sa mhuintear.
Mar sin nár dhealoighthe dhoit
ret ainm ngnáth, red ghníomh n-ordhruic,
ris gach mbuaidh dá mbíoth oraibh,
ós uaidh fríoth a bhfuarabhair.
A mheic Riocaird, a rún tais,
an t-ainm iasachta uarais,
níor thárraidh tú dá tharbha
nár sáraigh clú an chéadanma.
Dá bhfaghthá ceannus Chláir Floinn,
níorbh fiú dhuit, a dhreach séaghoinn,
ainm allmhardha dá rádh ruibh
fa chlár ndaghBhanbha id dhúthaigh.
Gidh mise féin — níorbh fiú dhuid,
ar ainm nguasachtach ngaruid,
a ghríobh thadhaill bhruaigh Bhanbha,
nach faghaim uain th'agallmha.
Nách mó lámhaim a rádh ruibh,
gémadh éiric im' aghaidh,
a ghéag oirnidhe ós fuil Chuinn,
go bhfuil oirbhire eadruinn?
Mairg fuair an t-aoighidh anma,
nó an reacht uathmhar allmhardha,
fá bhfuil sionn éadána ort,
a mhionn céaddhála Connocht.

Gi bé tír i dtuitfeadh sionn
fa rígh do ríoghaibh Éirionn,
bíodh nách sirfinn íoc im' fuil,
do dhlighfinn díot mo dhíoghuil.
Do leith féin dá ndeachadh dhíom,
biaidh ort, a ua na n-airdríogh,
leith na ríoghna ó ghurt Ghaillmhe
re lucht díoghla ar ndiomdhaidhne.
Dob annamh leinne is libh féin,
fuil Bhúrcach na mbreath soilléir,
laoich dá reich Éire d'faire,
bheith ré chéile ag corruighe.
A ndéandaois ar ndaoine riamh
do chiontaibh ar Chloinn Uilliam,
dúin do bhíodh eineaclann ann,
a ghríobh meidhealtrom Manann.
Ní cosmhail, dá leantaoi libh
lorg a bhfileadh re a bhflaithibh,
a mhionn séanta a Síodh Chnodhbha,
gan díol éarca mh'ionnsamhla.
Mar do-nídís romhaibh riamh
sgotha cumhra Clann Uilliam
déana, a choillbhile bheann mBreagh,
um cheann oirbhire t'fileadh.
Crosmaoidne h'iomlaoid anma
ort a hucht na healadhna;
cóir car an athanma ar ais
suil rabh h'athardha it éagmais.

Faghaim arís id riocht féin
sibh, a chumghidh Chláir ríNéill,
caite dheid roidhithneas roinn,
leig dod choimhightheas chugoinn.
Tú dob féathluinn d'iath Bhanbha
go bhfuair tú an t-ainm allmhardha;
níorbh fiú sirriamhdhacht síl Chuinn
finnfiadhGhort Ír gan féathluinn.
Do-rinnis malairt mheallta
d'iomlaoid ar nách inleanta,
a sduagh caithréimeach cnuic Bhreagh,
aithmhéileach duit a dhéineamh.
Meisde thú nách tarla ruibh
mac an ridire Frangcaigh,
lá an athanma dhaoibh do dháil,
do thaoibh h'athardha d'fagháil.
Súr an domham eacht eile
measais mac an ridire,
ar bhhfionnachtam lúidh 'na láimh,
súil re hiongantaibh d'fagháil.
Triallais tar toil a athar
an mac, gar mhó mearachadh ?
gnúis mhear fa rodhaingne rún,
níor gheabh comhairle um chlaochlúdh.
Líog lóghmhar dár lán a ghlac
tug an t-athair don ógmhac;
fa lór a huaisle dh'obar
a hór fuairse a fothragadh.

Sir an bioth ó mhuir go muir
rem líg n-órtha, ar an t-athair;
tabhair í, a ghéigmhíolla ghil,
don tí is éigríonna n-aignidh.
Ceileabhrais dá chairdibh gaoil,
dob é iomthús an mhacaoimh,
rún cathardha gan chéim dtais,
a athardha féin fágbhais.
Tarla an macaomh, gar mhó neart ?
i ndiaidh an domhain d'imtheacht
dá ghnúis bhionnfoclaigh mhín mhir,
i dtír iongantaigh éigin.
Do-chí uadha iolar slóigh,
do-chí an ríoghcathroigh romhóir,
lán d'iolgháirthibh cháich do-chluin
fán ráith slionnbhláithghil sochruidh.
Do-chluin ortha as a haithle —
fán gcathraigh gcaoimh gcumhdaighthe—
na tolcha láimh ris an lios,
gach re ngáir d'orchra is d'aoibhnios.
Fiarfaighis i bhfad amach,
ré ndul i gceann na cathrach,
don fior dá dtarla ar tosoigh,
ciodh damhna na dálasoin.
An fear céadna ris do ráidh;
'siad an lucht ad-chí id chomhdháil,
'na n-aicmeadhaibh druim ar dhruim,
lucht aitreabhaidh an fearuinn.

Béas coimhidheach ren cóir sgáth
atá is tírse, ar an t-óglách,
bíodh nách bloghfa rí a riaghail,
ní bhí ortha acht aoinbhliadhain.
I gceann bhliadhna amuigh ar muir
fágbhaid é i n-oiléan diamhair,
mairg rígh dan hathardha í —
an tír chathardha ad-chíthí.
Feadh a saoghail ó so amach
biaidh gan charaid gan chumthach,
féach an truaighe ní fa nimh,
gach rí uaine dár imthigh.
Ag déanamh ríogh nuaidhe aniogh
atá an tionólsa id thimchiol,
d'éis díochuirthe an ríogh roimhe,
gníomh síodhaighthe sochaidhe.
Rí nuaidhe dá dhéanamh dhóibh,
is é fós fáth a dtionóil,
na sluaighse red thaoibh tarla,
do thaoibh uaisle is athardha.
Na gáirthe do-chluine ag cách,
a n-iomthús, ar an t-óglách,
rí dá mhaoidhimh ag druing dhíobh
ar druim chaoinidh an chéidríogh.
Gluaisis an t-ógmhac ann soin
i gceann cháigh le a chloich n-uasoil;
an sduagh suilbhir ghairthe ghlan
do chuimhnigh aithne an athar.

An lásoin i láimh an ríogh
tug an mac, gar mhó dimbríogh ?
fás imreasain tríd do thuill,
an líg n-ilgheasaigh n-áluinn.
Créad an fáth fá dtug tusa
im' láimh an líg mbuadhasa,
nó an é a reic is damhna dhí,
a mheic amhra ? ar an t-airdrí.
M'athair, ar sé, riom do ráidh,—
tabhair ar thúr an domhnáin,
a mheic, don óinmhid is fearr
an óirlig deit do dháilseam.
Do-roinneadh leat go nua anois —
an chloich is uime fuarois —
beart is neimhghlioca fa nimh,
a dhearc oighreata faoilidh.
Do ré fada is th'oighreacht fém
do-rad tú, dia do dhíchéill,
a ghnúis saoirniamhdha ós chionn cháigh,
do chionn aoinbhliadhna d'fagháil.
Do-bheir an t-airdrí dá aoidh
comhráite millse an mhacaoimh,
an t-iúl fíre mar fuair soin,
an ríghe uaidh do fógair.
Do-bhéarainn í dod ghnúis ghil
dámadh liom cloch an chéidfir,
a bhláth abhla Chinn Choradh'
re linn th'anma d'athrughadh.

Do dháilis, a chruth corcra,
ainm síor ar ainm n-iasachta;
a námha chnuic bhaillbhric Bhreagh,
dob aimhghlic dhuit a dhéineamh.
Dob fiú a dtárrais ó thosaigh
don mhionn oirdhreic anmasoin
a chlaochládh nár dhéanta dhuit,
a réalta ó chaomhChlár Chormuic.
Tugais ris id Riocard Óg,
i n-aois naoidheanta i n-allód,
seal is tarbhaighe tug fear
ar fud ghlanmhaighe Ghaoidheal.
Do caithtí leat eacht oile
lá ag argoin bhruaich Bhóroimhe,
lá fán mBúill dtirmsreabhaigh dtais,
lá ag inbhearaibh bhrúigh Bhearnais.
Lá i mBuanaid na mbuinneadh mbalbh,
lá eile i nIorrus Domhnann;
lá le taobh Theamhrach Midhe,
'sfa seanLoch saor Seimhdidhe.
Comhmór do cuartaigheadh libh
bruaich Forbhair, imle Sligigh;
uatha soin go Cruachain Chuinn,
'só Chruachain soir go Sionuinn.
Do leanfaidhe lorg bhur n-each
ó rinn Eacla go hUisneach
gan duine do dhul dá sliocht
ó Bhun Duibhe go Deirgiort.

Adéardaois cách, a chruth fial,
nách fuightheá id mhac Mheic Uilliam,
bíoth gan ainm n-anaithnidh ort,
sbairn fa n-aghaibhthir t'umhlocht.
An t-ainm roimhe, a rí Cunga,
maith fuarais é d'athchuma
má fríoth cúis imdheargaidh uaidh
dod ghnúis finnleargaigh fionnuair.
Slán th'eólach ó aois leanaibh
ní ar thalmhain gur thaidhleabhair
do ní budh ionghotha d'fior,
a rí fionnLocha Oirbsion.
A mheic Siobhán a Síoth Truim,
dá mbeith aimhréiteach eadruinn,
gearr bhus inleanta uain air,
finnleargtha an ghruaidh suil ghríostair.
TAIRE R[Idot ]OT